Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3659. 1638 juli 5. Van N. van Reigersberch³.

Mijn Heer,

Waer de boucken ende pampieren sijn, dien ten huyse van Driel⁴ sijn geweest, soude mijn suster⁵ moeten weten. Om de stucken bij den heer van Duvenvoorde⁶ gelicht te becommen is voor desen groot devoir gedaen; is daer middel toe, sal een nieuwe preuve nemen ende in Zeelant commende oock bij de erffgenamen van den heer Boreel⁷. Twee resolutieboecken meen ick onder mij berusten. Dat is int corte hetgene ick weet te antwoorden op de vier vragen, die uEd. mij bij den sijnen van den 26 Iunij⁸ heeft gelieft te doen. Aengaende de reste ende hetgene Aristoteles⁹ raeckt, gelijck uEd. blijft persisteren voor replycke, soo sal ick mede persisteren voor duplycque, vougende alleen daerbij om te concluderen: in hac causa leniter qui saeviunt sapiunt magis¹⁰.

3 Hs. Amsterdam, UB., coll. RK. M 13 i. Eigenh. oorspr. Niet ondertek. Gedrukt Rogge, Br. Nic. v. Reigersb., p. 483. Antw. op no. 3645; beantw. d. no. 3678?

4 Cornelis Claesz. van Driel.

5 Maria van Reigersberch.

6 Johan van Wassenaer-Duvenvoorde.

7 Johan Boreel († 1629), raadpensionaris van Zeeland.

8 No. 3645.

9 Codenaam voor Holland.

10 Plautus, Bacch. 408.

[p. 431]

Met Rotterdam¹ hapert het noch; die van geen goede intentie sijn vinden haer verseth ende werde ick onder de hant geadviseert, dat eenyge wel van meenynge soude sijn voor te slaen van de sententie met de resolutiën van de stat te confereren ende, bijaldien deselve alleen is gestreecken over pointen bij uEd. met last wtgevoert, alsdan contentement te geven, soo discrepantie wert gevonden in proces te brengen. Quo quid potest esse ineptius, want hoe sullen sij illatiën ende andere pointen als een gevolch, gelijck de Uterse reyse ende anderen, connen onderscheyden? Ende wat reden is het, gelijck ick aenroerde bij die mij dit rapporteerde, dat uEd., die men wilde removeren, omdat de stats recht te wel voorstont, sal moeten boeten hetgene is verdicht ende versiert, gelijck veele pointen sijn, alleen om de saecke een glimp te geven? Mogelijck sullen sij haer beter bedencken, maer hebbe uEd. dit mede moeten deelen gelijck ick het hebbe ontfangen.

Hoe het met Brisac afflopen sal, verlange ick te hooren als een saecke daer veel aen cleeft.

Het Franse leger voor St. Omer vreese ick, dat het aen vivres sal haperen sijnde alreede een fort bij Prins Thomaso² tusschen Ardres ende de stat verovert. De gemelte prins seggen de Vlaemsche tijdynge thienduysent man sterk is ende was Picolomini³ met vijffduysent te voet, drieduysent te paert naer Picardiën getrocken apparent om diversie te maecken.

Sijn Hoocheyt⁴ leyt noch tot Bergen wachtende vers volck wt de garnisoenen, daer de gedevaliseerde henen werden gesonden. Dit ongeluck sleept meer met hem als het verlies van volck, dat over de seshondert niet en is, ende de disreputatie, die ick seer groot estimere, want daerwt vloyen ongunsten, diffidentiën ende ialousiën.

Graeff Willem⁵ is tot noch toe bij sijne Hoocheyt niet geweest blijvende tot Lijffkenshouck om sijn verstroyde troupes te amasseren. In de steden moet hij de schult dragen. De gevangenen sal den viant soucken op te houden, omdat sij desen somer niet souden connen dienen, ende een ongestuymycheyt bij eenyge van de onse tot Lyffkenshouck gepleecht, die een Spaens cappiteyn⁶ gevangen ende gerantsoeneert, soo hij om te vertrecken wt het fort gynck, op de brugge hebben gemassacree[r]t, het bloet onstelt hebbende over veele cruautez, aen haer compangons in het slijck steeckende geperpetreert, geeft materie om dispuyten te maecken. Den heer ambassadeur d'Estampes⁷ reysde vrijdage naer Bergen om, soo te oordeelen is, sijne Hoocheyt ist mogelijck te doen remueren.

Aen het accort van de lantgravinne⁸ wert hier niet meer getwijfelt; een out quaet, hetwelcke de ligues sijn onderworpen, dat yder sijn schoonste souckt.

1 Het betreft hier de pogingen namens Grotius ondernomen om diens achterstallig salaris als pensionaris van Rotterdam uitbetaald te krijgen.

2 Tommaso Francesco van Savoye, prins van Carignano.

3 Ottavio d'Arragona, prins van Piccolomini.

4 Frederik Hendrik.

5 Willem, graaf van Nassau-Siegen.

6 Over deze moord zie men ook de Brieven van gedeputeerden te velde gedurende den veldtocht van 1638 in de Kronijk van het Historisch Genootschap te Utrecht (1867) XXIII, p. 663.

7 Jean d'Estampes, sieur de Valençay, Frans gezant in Den Haag.

8 Amelia Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin van Hessen-Kassel.

[p. 432]

Milander¹ meent men bij den keyser² is gewonnen; het stadthouwerss[c]hap van Cassel wert hem gedestineert ende meer, want somyge spreecken, off het gissyngen sijn weet ick niet, van een graeffschap. Soo wert de partije allenskens swacker.

Wat te Hamburch omgaet, horen wij niet; Rusdorff³ gaet vanwegen den palsgraeff⁴ derrewaerts. De nombre van de nieuwe lichtynge weet mij niemant te seggen.

Den conynck van Denemarcken⁵ meent men off hem mede als entremetteur van vrede wil bemoyen.

Binnen Maestricht is een cappellaen van St. Marie⁶ als mede aent verraet schuldych onthooft. Pater rector⁷, soo haest becommen is, gelooft men weder op de banck sal commen om te weten de lijste van alle, die schuldych sijn, daervan hij de beste kennisse geseyt wert te hebben als sijnde, naer het seggen van Pasman⁸, den beleyder van het werck.

Een prinse⁹, in Zeelant opgebracht, seyt den sesthienden April wt de Baia te sijn geseylt, waerin den vijffthienden van deselve maent graeff Maurits¹⁰ met veertych seylen was gearriveert ende hadde twee eylandekens ingenomen. Dese barque seyt last hadde om in Spaengiën de tijdynge van het beleg van die plaetse te brengen. De comte de Bagnola¹¹ was in Maert met vijfthienhondert man daer binnen gecommen ende op de aencomste van graeff Maurits ettelijcke duysende, wel tot 8000 toe, Portugesen ende slaven. Den schypper, gevraecht naer de vivres, seyt v(o)or drie maenden genouch daerin was, maer op alles is weynych staet te maecken. Deele uEd. alle particulariteyten mede, opdat ick van gelijcke milde wtdeelynge ontfange.

Wat de Staten van Hollant, die nu bijeen sijn, ons wtleveren sullen, sal uEd., soo het meriteert, vernemen. Desen morgen hebben de Staten-Generael van ons, die op de revisie tot Amsterdam sijn geweest, rapport versocht van hetgene ons was beiegent, bij welcke occasie mij in den sin comt off, indien andere princen met corte termijnen, sonder relieff te geven, tegens onse ingesetene contra naturalem aequitatem procedeerden, off wij de hare met gelijcke munte niet mogen ende behoren te betalen.

Den soon van monsieur Pels¹² staet om naer Zeelant te gaen ende met allen spoet over te commen. Den heer Muller¹³ is noch hier.

Desen 5 Iulij 1638.

1 Peter Melander, graaf van Holzapfel.

2 Ferdinand III.

3 Johann Joachim von Rusdorf, staatsman in dienst van de Palts.

4 Karl Ludwig van de Palts.

5 Christiaan IV.

6 Toussaint Sylvius.

7 Joannes Boddens.

8 Gerard Pasman.

9 Deze prijs werd te Vlissingen binnengebracht door kapitein Adriaen Block.

10 Johan Maurits, graaf van Nassau-Siegen.

11 Giovanni Vicenzo de San Felice, graaf van Bagnuoli.

12 Pieter, zoon van Paulus Pels.

13 Georg Müller, Zweedse hofraad en secretaris.

[p. 433]

Den heer van der Hoge¹ ende de Wael², die mij interpelleren, dewijle ick desen schrijve, versoucken hare gebiedenissen.

1 Wellicht Joost van Borssele van der Hooge († 1666), oud-burgemeester van Zeeland. Op 4 december 1631 was hij Johan de Knuyt opgevolgd als lid van de Generaliteitsrekenkamer.

2 Anthonie de Wael, voormalig pensionaris van Monnikendam.

In dorso schreef Grotius: 5 Iulij 1638. N. Reigersberg.