Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3656. 1638 juli 3. Aan A. Oxenstierna⁶.

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

Maximo cum dolore meo video atque intelligo res ducis Vinariensis⁷ sic trahi neque subministrari ei in tempore tam necessario pecunias, unde alimenta exercitui suo comparet, neque auxilia eum accipere, quibus Brisacum premat, ubi circumductam ab hoste molae suburbanae fossam abducta aqua sibi fecit perviam jam ipsa aggressurus ejus loci munimenta simulque machinamenta, quae lutoso itinere tardata sunt, parata habens ponti diruendo, nisi jam forte conatus isti suos successus habuerunt, sed nobis non nuntiatos. Moras aulae hujus in occasione tam praecipiti, sunt qui Noyero⁸ imputent, homini mire addicto pontificis⁹ sententiis studiisque; alii putant crescentem potentiam Vinariensis in Galliae vicinia suspectam esse, tum ut Germani tum ut protestantis. Quidam etiam magni nominis mihi suggesserunt cum Bavaro¹⁰ Gallos aliquid in arcano moliri.

Dux Longavillanus¹¹ Pauliniacum non, ut Divione ad nos perscriptum fuerat ceperat, sed voluerat capere. Praevenit enim cum exercitu decem ferme millium dux Carolus¹² interque eos pugnae fuere 19 et 20 Maii. Caesi aliquammulti utrinque. Longavillanus, quod duas campestres machinas ceperit, pro victore se gerit neque tamen ad ducem Vinariensem progreditur, cum praeter illud iter, quod

6 Gedrukt Epist., p. 444; Oxenst. Skrifter 2 afd. II, p. 499.

7 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

8 François Sublet, seigneur de Noyers.

9 Urbanus VIII.

10 Maximiliaan I van Beieren.

11 Henri d'Orleans, hertog van Longueville.

12 Karel IV, hertog van Lotharingen.

[p. 425]

insedit dux Carolus, alterum sit, quo nuper Guebrianus¹ incessit. Obtendit subsistendi consilio curam pro Burgundia et, quo validior fiat, vicecomitem Turenae² ad se vocat.

Ad S. Audomari oppidum castra nunc demum munita sunt multo inter opus absumto tempore, quod et palustria, quae intercedunt late diffunderent ambitum et hostis in propinquo minime otiosus saepe turbaret.

Lafortius³ centenos aliquot suorum amisit, dum structum a Gallis apud Ardresam Castellum ab hoste captum recuperare calidius laborat.

At trans Alpes apud Vercellas fortuna Gallis adfuit. Nocte enim inter 19 et 20 Maji diem mille et quingenti per amnem Sesiam pectore tenus madentes in oppidum penetravere captis etiam ac dirutis in transitu munimentis hostium duobus, quae ad ripam amnis arenosa ex humo excitata facile diffluebant. Id obsessoribus morae nonnihil adferet, praesertim cum et panis copia ad exercitum veniens ad Valettae⁴ milite sit intercepta.

De belllo ad Hispaniae finem magna nos sperare Galli jubent. Terret me, quod video bona cardinalis⁵ destinata inter manus secundarum ac tertiarum operarum corrumpi aut administrari segniter adeo ipsorum specialia ignorante, ut nuper pro certo adfirmaverit Castilionaei⁶ et Lafortii copias ad XL millia efficere, cum junctae XX millibus haud multo sint majores.

Brezaeus⁷ Carlemontium sit obsessurus an additurus se Castilionaeo, in incerto est. Sed haud dubie spes magnae se Gallis dabant in Flandria promovendi limitem, nisi Batavorum in alia Flandriae parte coepta per missorum eo formidinem non leve reipublicae damnum, plus etiam ceteros metus intulissent; qua de re historiam D. Camerario⁸ scribendam relinquo.

Alterum Gallicis per illa loca processibus impedimentum est ab Anglorum aemulatu, qui per hos dies ingentem vim pulveris igniarii omnisque bellici instrumenti Dunquercam intulere spreta Batavorum classi, quae portui adsidet. Negantque Angli se a tali commercio abstituros, donec Batavi in ipsorum foedus venerint, quod quominus fiat Gallos ajunt clam obstare.

Bullitio ista contra bullas romanas deferbuit hic nonnihil. Impetravit enim pontificis nuntius⁹ spatium sesquimestre ad experienda remedia, inter quae pater Iosephus¹⁰ futurum putat, ut cardinalitiam purpuram pertinaciter sibi negatam hactenus adipiscat ur. Non desunt tamen me quidem non audente tam vasta animo concipere, qui cardinalem ab his initiis insurrecturum putant sibique vindicaturum jus patriarchicum, id est prope papale: et ut inclinatis ad credendum

1 Jean Baptiste de Budes, maarschalk van Guébriant.

2 Henri de la Tour d'Auvergne, burggraaf van Turenne.

3 Jacques Nompar de Caumont, hertog van La Force.

4 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

5 De Richelieu.

6 Gaspard de Coligny, maarschalk van Châtillon.

7 Urbain da Maillé, markies van Brezé.

8 Ludwig Camerarius, Zweeds gezant in Den Haag.

9 Giorgio Bolognetti.

10 François Leclerc du Tremblay -père Joseph-.

[p. 426]

animis cuncta eo rapiuntur, in eum sensum trahunt nonnulli versus hos Nostradami¹ nobilis quondam astrologi, a quo multa futura vere praedicta vulgi opinio est:

Celui qui estoit bien avant dans le regne
Ayant chef rouge, proche hierarchie
Aspre et cruel et se fera tant craindre
Succedera a sacrée Monarchie²

Vidua Sabaudica³ ab Helvetiis militem petit. Pontificii vero Helvetii Hispano quotidie militem mittunt.

Caesariani⁴ Hagenoviae imminent late populati agrum circumjectum nec minus, quae vicina Argentorato.

Rodericus, princeps Wirtembergicus⁵, in hostium manus venit.

Dux Vinariensis per pontem, qui ad Neuburgum est, faciles habet Rheni transitus crediturque in hostem iturus, si validior esset aliquanto copiis, quarum partem non exiguam praesidia absumunt.

Livo iste⁶, de quo scripseram antehac⁷, quantum ex literis ipsius, quas Venetiis scripsit, conjectamus, jam Constantinopoli est, ubi quid agat, brevi intelligemus.

Rogo Sublimitatem Tuam, ut, si utilis esse possum, me, sicut fecit hactenus, tutari velit, qui quicquid feci hactenus optimo feci in rem Suedicam animo nec parum negotii habui, dum gentis non ita pridem hic cognitae gloriam verbis factisque attollo. Si vero opera mea utilis esse non potest, multo malim in privatam fortunam reverti, quam onus regno, mihi dedecus accersere.

Deus, Excellentissime et Illustrissime Domine, det reginae⁸, regno Tuaeque Sublimitati cuncta prospera.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Michel de Notrodame -Nostradamus- (1503-1566), Frans astroloog.

2 Les Propheties de M. Michel Nostradamvs. Medecin du Roy Charles IX. & l'vn des plus excellens Astronomes qui furent iamais. A Lyon 1568, p. 56: Centvrie VI, LVII.

3 Christine van Bourbon, hertogin van Savoye.

4 De troepen van Ferdinand III.

5 Roderich van Würtemberg-Weiltingen.

6 Alexander van der Heiden.

7 Zie o.a. no. 3466, p. 101 en n. 7 aldaar.

8 Christina van Zweden.

Lutetiae, 3 Iulii novi Cal. 1638.

Pransus est his diebus apud me Euskerckius⁹, agens Batavus, cum quo colloqui possum nullo dignitatis certamine, ut et Venetus¹⁰ facit. Ceterum si videatur Sublimitati Tuae Batavos ita ut Venetos per omnia aequandos regibus, non invidebo popularibus quondam meis hanc majestatem.

Quae de Bavaro dicta mihi sunt, non disconveniunt ab iis, quae intellexit D. Wolfius¹¹ id tentari, ut in Galliae tutela sit Maguntiacensis¹².

9 Johan van Euskercken, Staats gezantschapssecretaris te Parijs.

10 Anzolo Correr, Venetiaans gezant in Parijs.

11 Hermann Wolff.

12 Anselm Casimir Wambold von Umstadt, keurvorst van Mainz.

[p. 427]

Scripsit monitu meo ipse Heufdius¹ ubertim Sublimitati Tuae de pecuniario negotio.

1 Johan Hoeufft, bankier te Parijs.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.