Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3585. 1638 mei 21. Aan L. Camerarius¹.

Illustrissime Domine,

Pergimus et ego et dominus Smaltzius² cum D. Chavigniaco³ munire iter induciis, si quae forte a rebus nostris non alienae se offerant. Interea dum bellum nostri parant tantis viribus, quasi induciae sperandae non sint, ita decet in utrunque paratos esss.

Tria millia, quae ad ducem Bernhardum⁴ adduxit Guebrianus⁵, boni sunt milites; ipse Guebrianus magnae virtutis ducique pergratus. Basileae dux fuit ibique dixit se hosti ire obviam. Pares sunt ferme utrinque exercitus ad 15 millia. Multi putant aut Offenburgo aut Kensingae a duce obsidionem intendi: sperari et Brisaci famen redituram brevi absumptis, quae pauca nuper illata erant, alimentis⁶.

Castilionaeus⁷ dicitur ire in obsidium aut Hesdini aut Sanctaudomari, aut Atrebati. Multum dubito, an par sit exercitus ejus magnae molitioni. Mirum quam infrequens ubique sit miles deficente stipendio et suboriente belli taedio.

Nihildum magni agitur neque apparent exercitus illi principis Condaei⁸, Lafortii⁹, Bressaei¹⁰. Longavillanus¹¹ aliquid habet copiarum in comitatu Burgundiae, sed nec ipse ultra quam¹² parta tutatur.

Mittit dux Bernhardus regi¹³ captivos Waertium¹⁴ et Eckenfortium¹⁵ colonos futuros carceris in Silva Vicennensi, usque dum pax fiat aut induciae.

Aurachum a Tubatelo¹⁶ captum jam hic constat, sed arx dicitur ab hoste defendi. Bene muniuntur Rynefeldum et Laufenburgum.

1 Copie Uppsala, UB., cod. 388a, ep. 129. Gedrukt Epist., p. 429. Ludwig Camerarius was Zweeds gezant in Den Haag.

2 Peter Abel Schmalz. In de uitgave der Epist. ontbreken de woorden ‘et ego et dominus Smaltzius’.

3 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny.

4 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

5 Jean-Baptiste de Budes, maarschalk van Guébriant.

6 In de copie te Uppsala staat abusievelijk ‘alimenta’.

7 Gaspard de Coligny, maarschalk van Châtillon.

8 Henri de Bourbon, prins van Condé.

9 Jacques Nompar de Caumont, maarschalk van La Force.

10 Urbain de Maillé, markies van Brezé.

11 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

12 Dit woord is in de copie te Uppsala uitgevallen.

13 Lodewijk XIII van Frankrijk.

14 Johan van Werth.

15 Adriaen von Enkefort.

16 Georg Christoph von Taupadel.

[p. 299]

Chevreusia¹ ut in Hispania gratiosa fuit, ita nunc in Anglia est. Metuit inquietis feminae ingenium cardinalis² ideoque literis eam domum revocat additis minis, ni veniat, ni absentem lege actum iri.

Helvetii protestantes ab Arraviensi conventu³ ita discessere, ut constituerint omnibus modis suae tutelae cavere, magnum prospicientes periculum, nisi eos tegerent res secundae ducis Bernhardi.

Rhaeti protestantes maximeque ecclesiarum pastores se illusos dolent spe sua, maxime de restituenda in Vallem Telinam religione. Et sperant Galli in hoc animorum motu resuscitari posse partes suas. Sed adstricti tenentur primores et foederibus Austriacorum et largitionibus.

Pontifex⁴ in apoplecticum morbum relapsus spem non dat longae vitae. Et apud nos pater Josephus⁵ gravi tentatus morbo fuit, sed revalescit paululum.

De D. Roo⁶, qui praelatus ad legationem Anstruthero⁷ fuit, optima omnia sperare nos Angli jubent legati⁸. Multum lucis ad res praesentes adferet, siquid ille allaturus est novi.

Ex literis 10 Maii datis⁹ lubens cognovi D. Wolfium¹⁰ bene valere et esse apud vos. Magni semper faciam ejus amicitiam et colam quantum potero.

De landgravia¹¹, quin apud nostras partes mansura sit, non dubito. Sed postulata sua de pecunia auxiliari multum intendit, credo, ut fieri solet iniquum petens, quo facilius quod aequum est teneat.

Paderborna capta addit animos.

Nullus huc adferri poterit laetior nuntius quam trajectus e Suedia militis ad Bannerium¹². Utinam brevi in libertate sit mareschallus Hornius¹³, ut ejus quoque prudentia ac virtute patria utatur.

Ubi jam sint Gallasiani¹⁴ vultures, quae Palatino¹⁵ copiarum incrementa, gaudebo discere.

Quid huic futurum sit, si qua propera pax fiat, antequam deliberaverint Angli, recte ariolaris. Austriacos haud dubie¹⁶ si res suas bello promoveri sperent posse, nulla populorum miseratio ad pacem adducet. Sed dura magistra, pecuniae egestas, sicut Gallos vexare jam incipit, ita nec Austriacos diu relinquet immunes. Sed ista tempora pacem cupientibus ita exspectanda sunt, ut nec metuatur bellum nec spes incerta segnitiem adferat.

1 Marie de Rohan, hertogin van Chevreuse.

2 De Richelieu.

3 De bijeenkomst te Aarau, gehouden op 24 maart 1638.

4 Urbanus VIII.

5 François Leclerc du Tremblay -père Joseph-.

6 Thomas Roe.

7 Robert Anstruther.

8 John Scudamore en Robert Sidney, graaf van Leicester, resp. ordinarius en extra-ordinarius Engels gezant te Parijs.

9 Ontbreekt.

10 De Zweedse diplomaat Hermann Wolff.

11 Amelia Elisabeth van Hanau-Münzenberg, landgravin van Hessen-Kassel.

12 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

13 Gustaf Karlsson Horn.

14 Matthias, graaf Gallas.

15 Karl Ludwig van de Palts.

16 De woorden ‘haud dubie’ ontbreken in de copie te Uppsala.

[p. 300]

De tuti itineris literis pro Germanis proque Batavis certa sunt quae¹ scripsi antehac²; formulas nondum vidi. Princeps Arausionensis³ ut vegetos habeat nervos et suos et belli optandum maxime: tum vero ut cito utrunque rebus ipsis appareat, et ista, quae apud vos nunc strepunt armorum irritamenta, in veros actus transeant.

Est hic in carcerem datus abbas Sinciranus⁴, inter romanae communionis homines vir optimarum sententiarum, amicus Segenotti⁵ illius, qui ad Augustini de virginitate librum notas edidit⁶ nuper invisas monachis eoque ut scripsi carcerem et ipse meruit. Protestantibus autem ubique acriter injungitur aulaea ut oppedant foribus suis, quo die circumferetur Sacramentum, quod antehac facere coacti non sunt. In aliis quoque rebus libertas eorum multum circumciditur et omnis edictorum interpretatio contra eos cadit.

Rex ad Sancti Germani rediit. Jam nunc intelligo auctum Castilionaei exercitum mille ducentis equitibus, cohortibus octo, quae Lafortio attributae fuerant. Vicecomitis autem Turenae⁷ militem in Leodico collectum Sedani exspectari, quo jam equites mille ejusdem dilectus pervenerint. Hunc omnem militem pariturum Bressaeo.

Princeps Casimirus⁸ Genua in Hispaniam profectus est.

Det ipsi Deus tuaeque, Illustrissime Domine, domui felicia cuncta, quod precabar.

Excellentiae Vestrae omni studio addictissimus
H. Grotius.

1 In de copie te Uppsala ontbreekt het woord ‘quae’.

2 No. 3564.

3 Frederik Hendrik.

4 Jean Duvergier de Hauranne, abbé van Saint-Cyran.

5 Claude Seguenot.

6 Voor de titel van dit werk zie men no. 3575, p. 283 n. 13.

7 Henri de La Tour d'Auvergne, burggraaf van Turenne.

8 Jan II Kasimir.

Lutetiae 11/21 Maii 1638⁹.

9 De datum ontbreekt in de copie te Uppsala; in margine staat met andere hand geschreven: 21 Maji.

Adres: Ludovico Camerario, Reginae Regnique Sueciae Conseliario et Legato apud Praepot. Ord. Foeder. Belgii.

In de copie te Uppsala boven aan de brief in margine: R. Hagae 18/28 Maij.