Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 9

3436. 1638 januari 30. Aan A. Oxenstierna³.

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

Galli et cum Gallis Angli in malis rebus nostris id gaudent, quod pacis non modo bonae, verum etiam tolerabilis conditiones nobis in longum tempus periisse existimant. Agunt interim Angli⁴ cum Gallis, ut quam pecuniam Galli dare landgravio⁵ solebant, eam dent electori Palatino⁶, ut is copias suas, quas privatorum, ut ajunt, liberalitate adjutus scribet - regem enim suum⁷ in hac re nominari nolunt - ad Hassiacas addat et utrumque suscipiat regimen.

Cum duce Bernhardo⁸ pacta praeformaverat tantum Feuquerius⁹; in iis est, ut sex millia peditum, duo equitum ei det rex ad bellum in Germania gerendum. In iis firmandis versatur jam heic ducis mandatu Betzius¹⁰. Ut rata jam haec fiant, nisi Germanos duci miserit rex, nihil bonae spei apparet. Ita Galli omnes a Rheni transitu ex, quam ex priorum temporum experientia metuunt, fame abhorrent. Atque adeo cum nuper dux Gallis ob hiemem, siqui discedere vellent, id liberum faceret, nemo plane manist postremusque abiit Halerius¹¹. Tum vero comesis omnibus, in quibus locis fuit hactenus dux Bernhardus, cogetur incitare sedes Burgundiae, ut puto, tam hostili quam amica pro sua usurus.

3 Gedrukt Epist., p. 398; Oxenst. Skrifter 2 afd. II, p. 439.

4 John Scudamore en Robert Sidney, graaf van Leicester, resp. ordinarius en extra-ordinarius Engels gezant te Parijs.

5 Wilhelm V, landgraaf van Hessen-Kassel.

6 Karl Ludwig van de Palts.

7 Karel I.

8 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

9 Manasse de Pas, markies van Feuquières.

10 Friedrich Betz.

11 François de l'Hospital, sieur du Hallier.

[p. 60]

Argentoratum ivere Mullerus¹ et Scavaliskius², ut civitatem nutantem in partes suorum trahant. Nec levis conficiendi negotii inde spes est, quod pontificii jam ex ea urbe ejecti esse scribuntur.

Rhaetorum legati³ ab Hispania bene excepti bene donati abiere.

Apud Helvetios post mutatas res Rhaeticas pars pontificia, id autem est Hispanica, fit indies audentior. Protestantes languent. Sed de eorum locorum rebus scribo parcius, quod id officium bene fungitur Marinus⁴, cujus literas ut et ducis Bernhardi mitto.

Est hic quidam Livo⁵, qui Lactucae⁶ suadet ut Moldaviam⁷ accipiat ab Aristophane⁸, atque inde bellum faciat Manlio⁹.

Est in hac urbe princeps Condaeus¹⁰, cui negotia Suedica, quantum potui, commendavi. Promisit se collaturum, quod suae esset potestatis, De Bulionii¹¹ tenacitate queritur.

Est in aula princeps Condaeus regi¹² reginaeque¹³ spem partus gratulatus est dixitque eo se id magis optare, quod sibi cum fratre regis¹⁴ non usquequaque conveniat. Creditur mitti ad bellum circa Pirenaeos montes faciendum, quod Espernonius¹⁵ negligentia an alia de causa bonas occasiones de manibus emisse dicatur.

Rediit ad me retentus diu apud Batavos filiorum meorum natu maximus¹⁶, qui Tuae Sublimitati pro summa in se benevolentia ac beneficentia plurimum debet et pro eo etiam ego. Dabo operam quotidiana institutione et exercitatione, ut aliquando, quod velim¹⁷ maxime regno Suedico utilis esse possit.

Rex nondum a Palatinis¹⁸ salutatus est, quomodo eos sit excepturus incertum est¹⁹, quando scriptum huc est ex Anglia episcopum Cantuariensem²⁰, cum electorem²¹ fratresque ejus ad se vocasset, electori locum supra se et fratribus infra se dedisse.

Haec postquam scripseram, adii Chavigniacum²² de isto negotio, de quo per

1 Georg Müller, secretaris van Axel Oxenstierna.

2 Bernhard Schaffalitzky.

3 Voor hun namen zie men no. 3413, p. 16 n. 13.

4 Charles Marin(i), Zweeds nieuwsagent voor Zwitserland en naburige landen.

5 Het woord staat in cijfercode: 145.1.11. 165.1.5. 167.2.8. 73.1.2. Bedoeld is de in no. 3466 aan Oxenstierna dd. 20 februari genoemde Alexander van der Heiden; zie aldaar.

6 Codenaam voor Frankrijk.

7 Het woord staat in cijfercode: 601.12 (= 1.2?) 61.1.8. 62.1.13. 97.11 (= 1.1?) 116.2.4.149.1.1. 152.3.1. 153.1.2. 80.1.3.

8 Schuilnaam voor de sultan der Ottomanen, Murád (Amurath IV).

9 Schuilnaam voor Ferdinand III.

10 Henri de Bourbon, prins van Condé.

11 Claude de Bullion, sieur de Bonelles, surintendant des finances.

12 Lodewijk XIII.

13 Anna van Oostenrijk, koningin van Frankrijk.

14 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

15 Jean Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

16 Cornelis de Groot.

17 De uitgave der Oxenst. Skrifter geeft de lezing ‘velit’.

18 Moritz en Eduard van de Palts.

19 De woorden ‘quomodo ... incertum est’ ontbreken in de uitgave der Oxenst. Skrifter.

20 William Laud.

21 Karl Ludwig van de Palts.

22 Léon le Bouthillier, graaf van Chavigny.

[p. 61]

notas scripsi modo. Promisit se acturum cum rege meque facturum participem de eo, quod is constituet. Ex eo venit ad me noster admissionalis Berlisius¹: dixit perterritam esse aulam rumore pacis, quam dicatur cudere Bannerius². Respondi, quantum meae esset notitiae, nullam ejus rei potestatem alii datam quam Tuae Sublimitati et D. Bielchio³ sub tua Sublimitate. Domini Bannerii partes esse armis hostem aggredi aut repellere. De causis eorum, quae nobis hoc anno adversa accidissent, addidi aliquid; neque tamen eos esse Suedos, quibus cum fortuna deciderent animi. Nihil fore, quod in eorum fortitudine desideretur, modo amici quod suae est opis adferant.

Mitto Sublimitati Tuae exemplum eorum, quae inter ducem Bernhardum et Feuquerium acta sunt. Est nunc in aula etiam Feuquerius; fuit ibidem Betzius, sed is mihi dicit in praesens nihildum peractum de sex illis et duobus hominum millibus. Satis temporis hinc ad Majum mensem fore, ut id pertractetur; nunc se instare, ut de sumptibus extraordinariis quibusdam dux servetur indemnis et ut hoste per regem avocato ad novas aliquas sedes duci patescat aditus.

Deus, Excellentissime et Illustrissime Domine, reginae, regno, Tuae Sublimitati det res secundas.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Nicolas Faure, sieur de Berlize, introducteur des ambassadeurs.

2 De Zweedse veldmaarschalk Johan Gustavsson Banér.

3 Sten Bielke, Zweeds gezant in Duitsland.

Lutetiae, 20/30 Ianuarii 1638.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.