Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

3177. 1637 juli 24. Aan A. Oxenstierna⁹.

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

Non negant Angli se Dunquercanis, quorum oppidum impeti hoc tempore a Gallis et Batavis credebatur, subvectasse necessaria et recte id se facere autumant, quamdiu nondum Batavi foederi inter se Gallosque facto accessere. Ejus rei

9 Gedrukt Epist., p. 343; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 372.

[p. 439]

spem si faciant Batavi, tum passuros se rem de piscatu quiescere hoc tempore ac putare se Palatinum principem¹ mandata id significandi habere.

Galli Veneto², Mantuano³, aliis affirmant probata pacta Wismariensia⁴. Ego me nihil certi habere dico; ceterum sperare me bene conventurum; pacem autem nolle Suedos nisi communem.

Ait Venetus Viennae dici ab iis, qui res administrant datas tuti itineris literas etiam ad Coloniam, si eo mittere velint, pertinere. Ego nostris Coloniam pro loco conventus dixi a caesarianis⁵ non esse propositam, sed alias urbes.

Cardinalis Hispanus⁶, quas dedit literas pro Germaniae principibus, qui in bello sunt, in iis nihil audio esse, quod reprehendatur; sed quas pro Batavis dedit imperator⁷, eas non placere Batavis, credo, quod cum Batavis tanquam sibi obsequii aut reverentiae aliquid ab antiquo debentibus agere imperator velit.

Bene evenit, quod comitis Suessionensis⁸ placide transactum est negotium permissumque ei in annos quatuor manere ubi est, in aulam venire, non venire, suo arbitratu et sine regis⁹ offensa salvis ipsi bonis atque honoribus reddita et matri¹⁰ commorandi, ubi voluerit libertate. Mansurus, ubi est, creditur. Multum ei ad res bene ponendas inserviere adversarii inter se in ipsum certantes studiis, hinc Bruxellenses Hispani, inde princeps Arausionensis¹¹ cum duce Bulionio¹², Sedani domino. Nam eo ipso, quo rex ei has conditiones misit, tempore redibat a Bruxellis missus a comite Sanctibarrius¹³ multa magnaque offerens. Princeps autem Arausionensis et pecunias misit comiti, ut quem dicerit nihil in regem commisisse; si quae privatim inter eum ac cardinalem¹⁴ essent controversiae, cavendum, ne eae in malum publicum erumperent.

Ad Landresium alibi ad oppidi propugnaculum moenibus adhaerens alibi ad fossam pervenere opera brevique speratur deditio, non ea vi Piccolominii¹⁵, qui in agri Luxemburgici proximis agit, ut bene munita castra adoriri audeat. Mileraeus¹⁶ praeter eum militem, quem in ista castra adduxit, alium ad sex prope hominum millia habet ad Bononiam Morinorum crediturque et ipse et capto Landresio cardinalis Valetta¹⁷ Flandriam, quo mari se fert princeps Arausionensis, terra petituri. Nova hostis ad Gravelingam munimenta et quod portus ibi ad naves

1 Karl Ludwig.

2 Alvise Contarini di Nicolo.

3 Giustiniano Priandi, van 1616 tot 1638 resident van Mantua aan het Franse hof.

4 Het verdrag van Wismar tussen Frankrijk en Zweden was gesloten op 30 maart 1636 en werd eerst in het najaar 1637 door Zweden geratificeerd.

5 De gezanten van Ferdinand III ter vredesconferentie te Keulen; zie no. 2987, p. 150 nn. 1 en 2.

6 Don Fernando, kardinaal-infant van Spanje; zie IV, p. 412 n. 11.

7 Ferdinand III.

8 Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

9 Lodewijk XIII van Frankrijk.

10 Maria de Medici; zij verbleef in de Spaanse Nederlanden.

11 Frederik Hendrik.

12 Frédéric Maurice de La Tour d'Auvergne, hertog van Bouillon.

13 Henry d'Escars de Saint-Bonnet, sieur de Saint-Ibar.

14 De Richelieu.

15 Ottavio d'Arragona, prins van Piccolomini, hertog van Amalfi, bevelhebber in het keizerlijk leger.

16 Charles de La Porte, markies van La Meilleraye.

17 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

[p. 440]

capiendas et deprimitur et dilatatur, tum Gallos urit metu, ne Caletum exhauriatur, tum Batavos, ne majus inde quam a Dunquerca, cujus portus recessu maris denudatur et arenis magis magisque obstruitur, damnum accipiant.

Habeo literas abs duce Bernhardo¹ et a filio meo², qui apud eum est, datas 15 et 18 Iulii novi calendarii³: praeterea accessit me is, qui hic res ejus agit, Rotenhanius⁴. Ex iis disco capta duci Balmas et Montemmartini, Gallum vero sub Halerio⁵ militem ita dilabi, ut de omni equitatu aegre ducenti supersint. Consilii, quod Pyrrhon⁶ pridem habuerat de Rijnfeldio⁷, conscius⁸ is, qui Montempellicardum tenet, Granchaeus⁹, praeripere Pyrrhoni id voluit metu Lactucariorum¹⁰, ne si Pyrrhon eo potiretur, sibi teneret¹¹, non Vindici¹². Literae, quas ea de re scripserat Granchaeus, ita negligenter curatae sunt, nisi et dolus¹³ latet, ut in hostium manus venerint. Conqueritur ea de re in hac aula dux; et tamen si haec spes fefellerit, sperat alia via se venturum trans Rhenum¹⁴. Illud quoque compertum mihi duxi non tacendum Ponicae¹⁵ data quotannis a Terentio¹⁶ XVIII millia florenorum: tanti illis erat ipsius dominum pro arbitrio versare.

Alsatica nobilitas de praefecto Benfeldensi¹⁷ pergit conqueri. Ego rerum, quae ibi geruntur, ignarus judicium non interpono meum literasque ad me scriptas tuae mitto Sublimitati.

Naves ex Hispania Junio ineunte digressae, cum quibus XVIII scutatorum millia exspectat cardinalis Hispanus, nondum comparent resque ipsi arctas faciunt. Genuates tum ob formidinem, ne ipsorum portubus insidias struat Hispanus, tum ob captas nuper ab Hispanis naves Batavorum decem nec redditas, quae in iis merces ad Genuates spectabant, id student, ut Gallorum Batavorumque amicitia expediant se nimiis Hispanorum nexibus.

Caeterum in Italia nihil magni agitur post arcem Aglianam captam ab Hispanis. Id evenit 22 Junii. Scribitur ex iis locis Astae et Albae imminere Leganesium¹⁸. Sed alii magis putant in loca Montisferratensis territorii incubituram vim

1 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

2 Grotius' jongste zoon Diederik bevond zich in het leger van hertog Bernhard.

3 Beide brieven ontbreken.

4 Georg Wilhelm von Rotenhahn (†1638), overste in Zweedse dienst.

5 François de l'Hospital, sieur du Hallier.

6 Schuilnaam voor Bernhard van Saksen-Weimar.

7 De naam staat in cijfer: 66.79.112.63.13.33.45.10.79.91.

8 De uitgave der Epist. laat op ‘conscius’ nog ‘ejus’ volgen en leest ‘Consilium’ in plaats van ‘Consilii’.

9 De Franse veldmaarschalk Jacques Rouxel de Médavy, graaf van Grancey (1602-1680), gouverneur van Montbéliard.

10 ‘Lactuca’ is een codenaam voor Frankrijk.

11 De woorden ‘sibi teneret’ staan in cijfer: 32.55.11.55. 77.33.78.33.4.72.26. voorafgegaan door het cijfer 15 (= on), waarvan de zin mij ontgaat.

12 Codenaam voor (koning van) Frankrijk.

13 Dit woord staat in cijfer: 53.73.60.2010.

14 De woorden ‘trans Rhenum’ staan in cijfer: 107.70.78.76. 4.19(=14).72.31.93.61.

15 Tobias von Ponikau, raad en gezant van Bernhard van Saksen-Weimar; hij was kort tevoren in Dijon overleden. De naam staat in cijfer: 25.73.78.71.72(=22).98.

16 Codenaam voor Frankrijk.

17 Arendt von Quernheim; zie VI, p. 356 n. 1.

18 Diego Mexia Felipes de Guzmán, markies van Leganés, Spaans gouverneur van Milaan.

[p. 441]

belli. Crequiacus¹ ad Casale advenit cum quatuor cohortibus. Non est libera Italiae ora a Turcarum Algeriensiumque incursibus: ii nuper in Calabriae litus exscensum fecere Tuni et Cereale Genuatum juris municipium irruerunt, morati quidem non diu, sed ita ut praedam captivosque abegerint. Neapolitano in regno duriora in dies rectoris² imperia nec est, qui querelas in Hispaniam deferre audeat. Sex inde turmae mittuntur per Brutios in agrum Mediolanensem.

Ab Etrusco³ it legatus⁴ ad regem Poloniae⁵ et ad imperatorem. Imperator ipse et Aenipontana⁶ ad fines aut non longe a finibus deducturi putantur eam, quae Polono pacta est⁷.

Basilea sero videt se duobus castellis a caesarianis premi. Poscitur frumentum a Vinariensi. His de rebus, etsi forte comitatui Burgundiae pericula - quod futurum non puto tam bonis Gallorum processibus - averti possint, Badam rursus coeunt Helvetii, magni, ut semper, cunctatores.

Austriaci eorum, quae circa ea loca tenent, oppidorum auxere praesidia: Longavillanus⁸ in comitatu Burgundiae Orgeleto capto a Bleteravio rejectus est. Rohanius⁹ ob inimicitias cum principe Condaeo¹⁰, quominus eas in partes veniat, se excusat. Gravatur invidia alienae culpae circa res Rhaeticas: de peracta in mensa Gallasii¹¹ caede Gordonii¹², qui Fridlandio necem intulerat, vulneratis et aliis qui in illo facinore Gordonio adfuerant; itam de Pensio¹³, legato Dani spoliato in itinere a caesarianis, congruunt nuntii.

Multum heic exspectatur adventus in Germaniam tuae Sublimitatis. Det eum Deus prosperum, Excellentissime atque Illustrissime Domine, pariterque res cunctas ipsius, bono regni reginaeque¹⁴, sospitet.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Charles Créquy de Blanchefort de Canaples.

2 Manuel de Guzmán, graaf van Monterey; hij werd nog in 1637 opgevolgd door Felipe Ramirez de Guzmán, hertog van Medina Las Torres.

3 Ferdinando II de Medici, groothertog van Toscane.

4 Deze ambassadeur bracht het rouwbeklag van de hertog van Toscane over de dood van Ferdinand II over en tevens diens gelukwensen met Ferdinands verkiezing; zie de Gazette de France, no. 114, p. 463, dd. 8 augustus 1637.

5 Wladislas VII (IV).

6 Claudia de Medici; zie V, p. 451 n. 11.

7 Cecilia Renata, zuster van keizer Ferdinand III. Het huwelijk had op 13 september 1637 plaats.

8 Henri d'Orléans, hertog van Longueville.

9 Henri, hertog van Rohan.

10 Henri de Bourbon, prins van Condé.

11 Matthias, graaf Gallas, bevelhebber in het keizerlijke leger.

12 John Gordon, een der moordenaars van Albrecht von Wallenstein, hertog van Friedland, in 1634.

13 Christian von Pentz, gouverneur van Gluckstadt, agent van Christiaan IV van Denemarken bij de keizer.

14 Christina van Zweden.

Lutetiae, 14/24 Julii 1637.

Venit jam nunc ad me Melitensis ordinis legatus¹⁵, qui me rogavit ad Tuam

15 Wellicht een zekere Descluseau. Deze was althans in december 1638 agent van Malta.

[p. 442]

Sublimitatem ut scriberem, quod eo minus omittere potui, quando et rex, qui illam societatem majorum suorum exemplo in sua tutela complectitur, hoc ipsum mihi negotium per admissionalem¹ suum commendat. Quid petant, ex commonitorio, quod adjunxi, videbit Sublimitas Tua, quae id, rogo, constituat, quod ex aequo bonoque et usu plublico esse judicaverit. Quicquid autem constitutura est, id ut ne ignorem, rogo, ac habeam etiam in hoc negotium normam, ad quam sermones regam.

Tres cuniculi facti sunt adversus Landresium speraturque cessurum Gallis ante 6 Augusti. Exercitus constat XIII mille peditibus, VIII mille equitibus, cui alimentorum benigna copia. Sex illa millia hominum, quae Bononiae erant, Caletum venere propius Gravelingam.

Rex parlamento huic interdixit, ne quid ad se adferrent statum publicum tangens. Si qua essent negotia ipsorum corpus spectantia, se auditurum.

Fayetta² habitum sumpsit monasticum.

Dux rusticae seditionis³ cum ad Gallos duces sine permissu sponte venisset, captus est. Nomen ei Galastio.

Mittit jam nunc Venetus legatus exemplum literarum tuti itineris pro Suedis legatis Coloniam, quas ipse a cardinali Hispano a nemine, nisi a Gallis, rogatus impetravit. De industria omissus est et Serenissimae et Potentissimae titulus. Galli titulum Regalis Celsitudinis fratri regio⁴ ad Hispanorum exemplum coeperunt dare et cancellarium Franciae appellare magnum cancellarium.

1 Anne, graaf van Brulon, en Nicolas Faure, sieur de Berlize, vervulden de functie van introducteur des ambassadeurs. Wie van beiden hier bedoeld wordt, heb ik niet met zekerheid kunnen vaststellen.

2 Louise-Angélique Motier de La Fayette. Op 19 mei 1637 was zij in het klooster gegaan.

3 Simeon Estancheau, gezegd La Galoche. Hij werd op 21 oktober 1637 te Angoulême terechtgesteld.

4 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.