Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

3171. 1637 juli 19. Aan Willem de Groot⁴.

Literas, mi frater, tuas, datas 25 Iunii⁵, patris autem datas 16⁶ et 22 Iunii⁷ accipio hodie, id est, 19 Iulii.

Magistratibus Delfensibus, quod veritati testimonium⁸ reddiderunt, gratias habeo, tum vero et patri optimo et tibi pro diligentia. Ipsum testimonii instrumentum per filium⁹ exspecto. Si id tale est, quale spero possent rogari D. Brederodius¹⁰, Scagius¹¹, Warmondius¹², Maetenesius¹³, a Dordrechto Beaumontius¹⁴

4 Gedrukt Epist., p. 870. Gedeelt. in vert. Brandt-Cattenb., Leven II, p. 143. Antw. op no. 3129.

5 Bedoelde brief is die van 24 juni, no. 3129, door Grotius blijkens zijn aantekening boven aan die brief op 19 juli ontvangen; ook hier spreekt hij van ontvangst op 19 juli van zowel Willems brief als van die van Jan de Groot, no. 3127, die eveneens de aantekening: ‘Rec. 19 Iuly’ bevat. Grotius' datering op 18 juli moet (tenzij de uitgevers van de Epist. een fout hebben gemaakt) dus op een vergissing berusten.

6 Ontbreekt.

7 No. 3127.

8 Zie voor dit testimonium Brandt-Cattenb., Leven II, p. 139.

9 Grotius' tweede zoon Pieter, wiens terugkeer na een studieverblijf in het vaderland aanstaande was; zie verderop.

10 Johan Wolfert van Brederode.

11 Aelbrecht van Beyeren van Schagen (1577-1638), heer van Schagen, baljuw van Kennemerland, erfpluimgraaf van Noordholland en West-Friesland.

12 Jacob van Wassenaar (1592-1658), heer van Warmond, hoogheemraad van Rijnland.

13 Johan van Mathenes (1596-1653), lid van de ridderschap van Holland.

14 Simon van Beaumont; zie over hem VII, p. 80 n. 2.

[p. 432]

et Beverius¹, Amstelodamenses, qui adfuere omnes², syndicus Monachodami³ et si qui sunt alii minus abrepti factionibus, ut bene praeeuntium verba sequantur.

Mileterius⁴ aliquando ad me venit. Putant omnes, qui eum norunt, quae agit agere eum bona fide honesteque inutili quanquam proposito. In Alensoniana synodo, quae jam demum dissoluta est, scriptae ad eum literae⁵, quas nondum accepit, nisi intra sex menses ecclesiae Charentonensi satisfaciat, ἀποδανάγωγον omnino fore. Nam hactenus abstentus tantum est. Libri, quem postremum fecit⁶, mitto tibi exemplum, ut hoc quoque cum prioribus compositum materiam cogitandi suppeditent ista tractaturis.

In eadem illa Alensoniana synodo Testardus⁷ et Amirautius⁸ auditi sunt. Sed apud synodi delegatos, ne major conventus studiis scinderetur. Explicavere sententiam suam: purgarunt se ab arminianismo moniti leniter, quod quaestiones quasdam non necessarias in vulgus protulissent. Ita res sine ullo rigidiore in eos censura aut conscientiae eorum laesione abiit.

Petrus ut quamprimum hic sit, opto. Ejus rei, cujus meministi⁹, quae intra Foederatos Ordines et Hollandos Frisios disputatur, processum, si quis erit, scire mihi suave erit. Vides, ut cum tempore male consulta in auctores recidant.

Addidi Mileterii libro Bochardi sermones¹⁰, in quibus pia multa, illud nimis Cameronianum¹¹, quod ea, quae in voluntate sunt naturalia et ἄφυϰτα, tamen juste vult puniri. Iam vidi illas synodi ad Mileterium literas et ipsum ex actis synodi decretum magna verborum acerbitate. Video omnes eos, qui hominem norunt, ita existimare abesse ab eo omnem malam malitatem, non tamen adesse in omnibus τὸ φϱόνιμον nec aliud ex ejus molitione posse sperari quam aliquod

1 Cornelis van Beveren.

2 Jacob Backer, Anthony Oetgens van Waveren, Andries Bicker, Albert Coenraad Burgh en Jacob Boreel.

3 Anthonis de Waal. Zij allen waren aanwezig op de bijeenkomst van de Staten van Holland die kort voor Pasen 1632 gehouden was.

4 De Franse theoloog Théophile Brachet de la Milletière.

5 De Synode van Alençon schreef op 6 juli 1637 een brief aan De la Milletière. Deze brief staat afgedrukt in Declaration faitte par le Sievr de la Milletière a Messievrs les Pastevrs, Anciens, et Consistoire de son Eglise. Sur le sujet de l'acte dressé par le Synode National, assemblé, par permission du Roy, à Alençon le 28 de May & autres iours suivans, & la Lettre dudit Synode audit Sievr de la Milletière du 6. Juillet 1637, concernant son Livre intitulé Le moyen de la paix Chrestienne. A Paris. MDCXXXVII.

6 Le Moyen de la Paix Chrestienne en la reunion des Catholiques & des Evangeliques sur les differens de la Religion. Divise en qvatre parties La premiere conctient, La refutation de la procedure de Monsieur Daillé en son examen, & l'esclaircissement sur la doctrine de la Iustification. La seconde, L'esclaircissement sur la doctrine de la Primauté de S. Pierre instituée pour le regime perpetuel de l'Eglise tant singuliere, qu'vniverselle. La troisiesme, L'Esclaircissement sur la doctrine de la Communion des fideles au Corps & au Sang du Seigneur au S. Sacrament de l'Eucharistie. La quatriesme, L'esclaircissement sur la doctrine de la Predestination, & de l'efficace de la grace de Dieu en la conuersion de l'homme par l'explication des differentes causes des deux Alliances de Dieu auec l'homme. Premiere partie. Par Theophile Brachet, Sieur de la Milletiere.

7 Paul Testard; zie VII, p. 615 n. 11.

8 Moïse Amyraut; zie VI, p. 185 n. 16.

9 Het betreft het aannemen van waardgelders; zie nos. 3128 en 3129.

10 Trois sermons faits sur divers textes par M.B., ministre de la parole de Dieu à Alençon. Charenton 1637. Matthieu Bochart (†1662) was predikant te Alençon.

11 John Cameron (tegen 1580-1625 of 1626), Engels protestants theoloog en filosoof, in Frankrijk werkzaam.

[p. 433]

dissidium protestantium. Interim nec illud tacendum arbitror nuntium pontificium¹ omni modo obstare, ne prostet hic liber; ita desuper sordibus proluitur, inferne fumo uritur.

Saluta, quaeso, parentes², tuam³, tuos⁴, nostros.

Tui amantissimus tibique obligatissimus frater
H. Grotius.

1 Giorgio Bolognetti.

2 Jan de Groot en Aeltgen Borre van Overschie.

3 Alida Graswinckel.

4 Zie voor hun namen no. 2912, p. 2 n. 3.

Lutetiae, 18 Iulii 1637.