Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

[p. 310]

3088. 1637 mei 22. Aan A. Oxenstierna¹.

Excellentissime Domine,

Magis magisque confirmor in eo, quod suspicatus sum, Gallos et Anglos tum inter se tum cum novo imperatore² clam convenisse. Rex Galliae³ satis multo tempore a morte Ferdinandi II subito, cum minime id exspectaretur, lugere eum coepit. Suscepta calide, ut videbatur, contra novam electionem disputatio ita refrixit, ut liber Stellae⁴ Hanoviae nomen praeferat dissimulato scriptoris nomine.

In Germaniam non it dux Bernhardus⁵: neque id cogitatum a Gallis, sed comitatum Burgundiae impetere.

Non magis ad Mosellam Valetta⁶ it, qui Capellam versus se molitur. Contrarii rumores nobis fallendis sparsi.

Iam vero in Anglia suppressus liber magnus, qui pro Palatino⁷ scribebatur⁸. De navibus ei dandis evanuit negotium, manet cum Batavia de mari certatio. Pomeraniam nobis invident utrique, ut Prussiam antehac. Nec demtus mihi de Polono et Palatina⁹ metus, quamdiu alias nuptias non video, quanquam non ignoro, quae de caesarea¹⁰ jactentur. Itaque in Hispanos hoc anno bellum erit, nec id forte longum.

De Valle Telina controversia, quae XX millionibus regi constitit, contra ipsum finita est. Reddita castella diruuntur a Rhaetis et annua XX millium scutatorum mercede habebit Hispanus¹¹ ex nova pactione jus traducendi copias. Sabaudum¹² belli haud obscure taedet. Is Bremo metuens Casali Mantuanus¹³ - nam et eo ivit Cerbellonus¹⁴ nihil in Valle Telina habens, quod agat- otium expetunt.

Margaritae insula tota Gallorum est castello, quod restabat, et dedito et jam a Gallis intrato. Speratur brevi secutura Honorati, quia cetera ejus rupibus inaccessa hosti, angustiae vero maris insulas inter, qua haec adiri facilis, Gallorum navibus tenentur. Iam si Capellam et Castelletum capere Valetta possit, quid restabit, nisi ut indutiae fiant ac per eas cum Lotharingo¹⁵, quam maxime e suo usu poterunt, decidant Galli?

Scribitur Palatinatus uterque Hispano Bavarum¹⁶ pecunia placante redire ad

1 Gedrukt Epist., p. 329; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 349. Geciteerd in vert. in Brandt-Cattenb., Leven II, p. 126.

2 Ferdinand III.

3 Lodewijk XIII.

4 Zie voor de titel van dit boek van Johannes Tilmanus -Stella- no. 2957, p. 90 n. 6.

5 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

6 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette.

7 Karl Ludwig van de Palts.

8 Voor de titel van dit boek zie men no. 3087, p. 309 n. 2.

9 Er was sprake geweest van een huwelijk tussen Wladislas VII (IV) van Polen en Elisabeth, de oudste dochter van Frederik V van de Palts, de Winterkoning; vgl. VI, p. 303 n. 13.

10 Cecilia Renata, zuster van Ferdinand III.

11 Philips IV.

12 Vittorio Amedeo, hertog van Savoye.

13 Carlo Gonzaga, hertog van Mantua.

14 Johann, graaf van Cerbellon.

15 Karel IV hertog van Lotharingen.

16 Maximiliaan I van Beieren.

[p. 311]

dominos. De electoratu cognovi ex legati Anglici¹ sermone spem ab Anglis abjici, neque offenduntur, quod Galli nomen hoc, quod Palatino dare in Anglia coeperant, nunc subticent.

Duo sunt praeter mutabile gentis Gallicae ingenium², quae nobis nocent maxime: quod qui hic plurimum possunt, cardinalis³ tuendae, Iosephus⁴ parandae dignitati dum student, gratiosi esse volunt apud aulam romanam; alterum quod putant aliquando et Bavari et Brandeburgici⁵ aliquem usum esse posse ad imperatorem faciendum extra Austriacam domum. Cardinalis etiam terriculamentis quibusdam nocturnis exagitari dicitur.

Rohanius⁶ in Bernati agro se tenet scriptisque⁷ culpam a se in alios rejicit; deductus est honeste Rhaetorum addito ipsi praesidio.

Comes Suessionensis⁸ per triennium Sedani manere permittitur; nuper cum extra id oppidum deambularet, ex jactu globi a militibus temulentis, ut dicitur, periculum vitae adiit. Praesidio Sedanensi ipse de suo dat stipendia auxitque numerum praesidii a ducentis ad sexcentos nomine, reipsa ad trecentos tantum; id ipso non nolente praefecto⁹ lucro cedit.

Ad causas multas pacis desiderandae a Gallis accedit, quod in Petricoriis vicinisque locis rustici se movent contra tributa. Dicuntur esse plus L millibus. Incitamentum illis audendi est, quod aliis in locis par seditio antehac non impune tantum fait, sed et onerum peperit levamentum; jam publicanos quosdam mutilatos neci dedere. Ea prima furoris alimenta.

Crequiacus¹⁰ in Italiam iit liberiore quam antehac potestate, copiis non quantis exigunt res adeo depressae.

Ermensteinio invectum quod est, in mensem forte sufficiet: tum reditura necessitas, ni contra acre Iohannis Waertii¹¹ obsidium vi aliquid audetur, quod futurum vix videtur. Brandestenii¹² iter et quae mandata habere dicitur, non tam aulam quam plebem turbant. Wismariensia pacta¹³ probata ajunt Galli, negant id se credere Angli.

In Bononiensem agrum his diebus incursum ab Hispanis. Romae pontifex¹⁴ cum in Hispanorum gratiam cardinalem quendam¹⁵ fecerit, proponit Gallis, an,

1 John Scudamore en Robert Sidney, graaf van Leicester, resp. ordinarius en extra-ordinarius Engels gezant te Parijs.

2 Vgl. Tacitus.

3 De Richelieu.

4 François Leclerc du Tremblay -père Joseph-, de bekende gunsteling van De Richelieu.

5 Georg Wilhelm, keurvorst van Brandenburg.

6 Henri, hertog van Rohan; hij had het bevel gevoerd over de Franse troepen in Graubünden en de Veltlin.

7 Voor dit manifest zie men no. 3087, p. 309 n. 10.

8 Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

9 Antoine de la Marche de Comte (1599-1640).

10 Charles Créquy de Blanchefort de Canaples.

11 Johan van Werth, ruiteroverste in keizerlijke dienst.

12 Christoffer Carl, graaf van Brandenstein.

13 Het verdrag van Wismar tussen Zweden en Frankrijk was gesloten op 30 maart 1636, maar de Zweden hielden de ratificatie ervan op tot najaar 1637.

14 Urbanus VIII.

15 Wellicht Marcantonio Franciotti.

[p. 312]

Mazarino¹ si ea detur dignitas, non Gallo sed gallizanti, id sibi imputari ferant. Eadem in aula probata est novi imperatoris electio nihil obnitentibus Gallis.

Amicus quidam veniens a patre² Fabii³ certum me facit hominem e Rosa⁴ quo Lactuca⁵ utitur, fuisse apud Augustum⁶ et multis rationibus dissuaso negotio de sorore⁷ Hannibalis⁸ spem magnam retulisse de Ciceroniana⁹. Multa sunt, quae, id ut credam, me impellunt: inter alia, quod orationem Galliae regis mandatu in conventu habitam Claudii¹⁰ alio atque alio tenore circumferri video.

Fayetta¹¹, una virginum, quae reginam¹² sectantur, mire gratiosa apud regem poenitentiarii regis¹³ suasu in monastica claustra se dedit magnaque molestia liberavit cardinalem, cujus consiliis adversari dicebatur.

Hanc epistolam ob gravitatem argumenti et quia video multa mari terraque pericula duabus viis mitto, semper Deum obsecrans, Excellentissime atque Illustrissime Domine, res ut regno, reginae¹⁴ Tuaeque Sublimitati semper bene procedant.

Lutetiae, 12/22 Maii 1637.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Giulio Raimondo Mazzarini, pauselijk vice-legaat in Frankrijk.

2 Jean-Jacques de Mesmes († 1642).

3 Schuilnaam voor Claude de Mesmes, graaf van Avaux.

4 Codenaam voor Duitsland.

5 Codenaam voor Frankrijk. De bedoelde diplomaat was Charles Du Bois, baron d'Avaugour (±1600-1657).

6 Schuilnaam voor Wladislas VII (IV) van Polen.

7 Cecilia Renata. De woorden ‘de sorore’ staan in de tekst in cijfer: 44.75. 34.59.66.42.4.33.

8 Schuilnaam voor Ferdinand III.

9 Elisabeth van de Palts. Cicero is een codenaam voor de Palts.

10 Codenaam voor Polen.

11 Louise-Angélique Motier de La Fayette. Op 19 mei 1637 was zij in het klooster gegaan.

12 Anna van Oostenrijk.

13 De jezuiet Nicolas Caussin.

14 Christina van Zweden.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.