Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

[p. 286]

3073. 1637 mei 15. Aan N. van Reigersberch¹.

Mijn Heer,

UE. brieven van den vijfden Mey² sijn mij door S.^r Heufd³ den 13 ter handt gecomen. Ben blijde soo particulierlijck geïnstrueert te sijn op 't stuck van Hulst om met kennisse daervan te mogen spreecken.

Nopende die hier van Cimon⁴ is geweest, ick heb op 't laeste claerlijck de boeverie gemerckt. Ick ben wel onderrecht dat hij eenige ordre heeft gehadt, maer can niet wel weten van wie. Ick verstae niet anders van hem bejegent te werden als d'(?)Engelschen⁵. Ick vinde evenwel niet goed, dat men hiervan met Magog⁶ spreect, maer wel dat men alles grondelijck verneme⁷. Meene met mij niet te laeten spotten. Heb dat volck voor mij noch voor de mijne, Godt loff, niet van doen. Als sij⁸ mijn oude diensten betaelt sullen hebben, sal ick haer nieuwe doen. Ende heb haer noch nae sooveel quaed tractement meer eer ende dienst gedaen dan veele, die de beste officiën hebben. UE. sal de waerheit door goede vrunden uit des mans eigen mont wel verstaen. De communicatie met uE. wil ick wel onderhouden. Maer vragt nae Neef⁹ gantsch niet, totdat hij hem betert ende vinde uE. consideratiën op 't stuck van Numerianus¹⁰ bedenckelijck ten beide sijden.

Aen mijn oudste¹¹ heb ick geschreven. Mijne mening is soo hij daer geen werck en can crijgen. dat hij t'huis come, alsoo hem schadelijck is tot ledicheit sich te gewennen¹².

Wenschte d'heer Spierinck¹³ voor sijn vertreck ordre stelde op de waerde van 't gelt. Ende mij dunct oock, dat ick hem op de qualiteit van raed bewijs genoech gesonden heb. Ende hij weet wel, mij sulcx van het beginsel af is toegeseit.

De brieven van mijn heer de rijcxcancelier¹⁴ sal ick terugge verwachten. UE. gelieve in de saecke met Caesar¹⁵ te doen als voor desen u geschreven¹⁶ Oock van de papieren. Den ambassadeur van Venegië¹⁷ als hij iet heeft, dat Nederlant

1 Hs. Amsterdam, UB., coll. RK., R 5 c. Eigenh. oorspr. Zowel in de tekst zelf als bij de marginale toevoegingen staan enige kruisen, die mogelijk als verwijstekens bedoeld zijn; tenzij ze door Van Reigersberch pro memorie geplaatst zijn.

2 Niet meer aanwezig.

3 Johan H(o)eufft, bankier te Parijs.

4 Cimon is een codenaam voor de Staten-Generaal. Bedoeld wordt Willem van Liere, heer van Oosterwijk, die voor een kort bezoek aan het vaderland Parijs had verlaten.

5 John Scudamore en Robert Sidney, graaf van Leicester, resp. ordinarius en extraordinarius Engels gezant te Parijs.

6 Schuilnaam voor Frederik Hendrik.

7 De passage ‘Ick ben wel onderrecht ... dat men alles grondelijck verneme’ staat in de tekst in margine.

8 Er staat ‘sijn’, kennelijk een verschrijving onder invloed van het volgende ‘mijn’.

9 Frederik Hendrik; zie voor deze aanduiding J. Fox, Hugo de Groot en de Gravin van Hohenlohe-Langenburg in Ned. Archievenbl. 1962, 1^o afl., p. 40.

10 Codenaam voor Amsterdam.

11 Cornelis de Groot.

12 De zin ‘Mijne mening ... sich te gewennen’ staat in de tekst in margine.

13 Petter Spiring Silvercrona, raad van financiën van Zweden.

14 De Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

15 Codenaam voor Rotterdam.

16 Zie no. 2974 dd. 27 februari.

17 Alvise Contarini di Nicolo.

[p. 287]

aengaet, spreeckt met Euskercken¹. Persisteert van geen tytel van Ex.^tie te geven aen die van Nederlant nochte in 't ontfangen nochte anders gelijckheit te lijden.

Mijne jongste soon² is met den hertogh van Wimar³ vertrocken. Peter⁴ wacht ick hier.

Nopende 't accoord tusschen Vrancrijck ende Engelant hoor ick, dat iet is genoechsaem gesloten, maer can niet vernemen, dat Engelant iet vigoureux wil doen. Stellende alles uit, totdat men beraemt sal hebben een voet op de paix: die sij aen den keiser⁵ willen voorhouden ende soo sulcx niet en werdt aengenomen, dan haer vougen met Vrancrijck ende anderen.

Die van de religie alhier werden belast tapijten voor haer huisen te spannen op des Sacramentsdagh tegens d'edicten⁶, andersins boete te betaelen.

Savigny is van de Fransoisen becomen in 't graefschap van Bourgogne, Chamblay van Mets, plaetsen van cleine importantie.

In 't eilant van S.^te Margarite is men gecomen tot aen de contrescarpe van het groote fort. De galeien van Naples ende Toscane schijnen noch iet tot ontset te willen tenteren.

De Fransche ruiterie, die in de Valteline is geweest, is al gecomen bij Genève. Evenwel laet men hier luiden te Parijs, dat men hoop heeft de saecke te redresseren, 't welck madame de Rohan⁷ niet en gelooft.

De brieven uit Wenen leeren ons, dat Traumansdorff⁸ in het grootste credyt is bij de keiser; dat den bisschop van Wenen⁹, Wardenberg¹⁰, Chevinviller¹¹, Slavate¹², Bruner¹³ bij wijlen werden gehoort; dat men hoopt 30^m man te senden nae Bourgogne; dat den Beyer¹⁴ ende Coolschen vorst¹⁵ groote lichtingen doen; dat in plaets van Alcala¹⁶, die gestorven is, vanwegen Spaignie gedestineert werden Mirabel¹⁷ off den jongen Ognate¹⁸, maer willen niet te Colen gaen vóór de Franschen; dat bij testament bij den keiser¹⁹ alle de erfgoederen sijn geërigeert in rechte van primogeniteit ofte maioraetschap, waermede die Leopoldt²⁰ niet wel en is te vrede; dat den nieuwe keiser groot ondersoeck doet op deghenen, die sijn vader gedient hebben, ende aen de kinderen van

1 Johan van Euskercke, gezantschapssecretaris van de Republiek te Parijs.

2 Diederik de Groot.

3 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

4 Pieter de Groot.

5 Ferdinand III.

6 Zie verderop no. 3086, p. 308 n. 4.

7 De vrouw van Henri, hertog van Rohan, Marguerite de Béthune.

8 Maximilian, graaf van Trauttmansdorff.

9 Anton Wolfradt.

10 Dr. Johann Baptista Verda von Werdenberg.

11 Franz Christoph von Khevenhüller.

12 Wilhelm von Slawata.

13 Seifried Christoph von Breuner.

14 Maximiliaan I, keurvorst van Beieren.

15 Ferdinand van Beieren, keurvorst van Keulen.

16 Fernando Afan de Ribera, hertog van Alcalá.

17 Antonio de Zuñiga y Davila, markies van Mirabel.

18 Iñigo Veléz de Guevara, graaf van Oñate y Villa Mediana.

19 Ferdinand II; hij was op 15 februari 1637 overleden.

20 Leopold Wilhelm.

[p. 288]

Walmerode¹ verre het meeste deel van 't goed heeft ontrocken; dat het hoff van de keiser voor de protestantse princen als sijnde ondersaeten geen paspoort en wil geven ende belooft aen de vorst van Wittenberg² sijn land te restitueren, soo hij te wege can brengen, dat Vrancrijck sulcx doet van Lorraine; dat de Saxensche gesanten³ seer solliciteren om verlichtinge van de Saxensche creitsen van wegen de ondraechlijcke lasten; dat den churfürst van Trier⁴ soeckt sijn bisdom te stellen in handen van den paus⁵; dat de Poolschen adel niet wel gesint en is tot het huwelijck met Oostenrijck⁶.

Wij verstaen oock van andere plaetsen dat don Francesco de Melo ende den cancellier van Milan⁷ sijn tot Andernach, maer niet en sullen naerder gaen nae Colen om redenen als voren. Men meent niet, dat voor den herfst daer iet te doen sal vallen.

Hertogh Bernhard is op wegh, hoopt rede te sijn tegen den 1^e Iuny met 18^m man.

Vaer wel, den 15 Mey 1637.

UE. brieven van den 15 Martii⁸ comen mij nu eerst ter handen. Tot de opinie, die men van den prince van Oranje ende van Vrancrijck⁹ daer heeft, soude Sigthunus¹⁰ veel connen bij brengen ende heeft Getilas¹¹ Urbanus¹² doen hij daer bij was, daervan wat geïnstrueert.

De discoursen over Amelant¹³ heb ick gesien. Sal garen het vervolg verstaen.....¹⁴ heeft een persoon van qualiteit verseeckert, dat men vrede¹⁵ sal hebben binnen vijff maenden¹⁶. Hoopt Hollant¹⁷ evenwel bij oorloge¹⁸ te houden.

1 De kinderen van de Hofkammerrat Reinhard von Walmerode.

2 Eberhard III, hertog van Würtemberg.

3 Vgl. p. 285 n. 6.

4 Philipp Christoph von Sötern; hij bevond zich in Spaanse gevangenschap.

5 Urbanus VIII.

6 Namelijk het voorgenomen huwelijk van Wladislas VII (IV) met Cecilia Renata, zuster van de keizer.

7 Antonio Ronquillo.

8 Niet meer aanwezig.

9 De woorden ‘van’, ‘ende’ en ‘van’ staan in code, de woorden ‘prince’, ‘Oranje’ en ‘Vrancrijck’ in cijfer en wel resp. 467, 445 en 314.

10 Pseudoniem van Grotius.

11 Wellicht een pseudoniem van Grotius.

12 Codenaam voor Amsterdam.

13 De naam ‘Amelant’ staat in de tekst in cijfer: 23.16.24.7.76.49.3.

14 In de tekst in cijfer: 202. Wie hiermee wordt aangeduid, heb ik niet kunnen uitmaken.

15 Het woord staat in cijfer: 483.

16 De woorden ‘vijff maenden’ staan in de tekst in cijfer: 587. 16.23.24.49.39.50.73., met het woord ‘vijff’ door Van Reigersberch erboven geschreven.

17 De naam ‘Hollant’ staat in de tekst in code: 352.

18 Het woord ‘oorloge’ staat in de tekst in code: 345.

Adres: Mijn Heer Mijn Heer Reigersberg, raedt in den Hoogen Raide in Hollant In Den Haoge.

In dorso schreef Van Reigersberch: Broeder de Groot, den 15 Mey 1637 wt Paris.