Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 8

3072. 1637 mei 15. Aan A. Oxenstierna².

Excellentissime atque Illustrissime Domine,

Cum scribat dux ipse Vinariensis³ eas, quas abiens mihi ostendit, literas, parum est, quod de ejus rebus, quas ipsi quam aliis notiores esse par est, addam. Tamen reticere non possum Gallos, qui cum ipso sunt ituri, palam detrectare Rheni transitum et ducem ipsum interdum sic loqui, quasi hostis ipsius consilia ex suspicione antevertisset. Deinde solet haec aula, cui ille innexus est adeo, ut et major copiarum pars futura sit Gallicia, saepe aliud simulare, aliud agere, saepe consilia sumere extemporalia.

Supersedeo etiam de rebus Rhaeticis scribere, quando has partes suas bene implet Marinus⁴. Illud miror, quod Marini ad me veniunt literae, Sprecheri⁵ non veniunt, quem Marinus mihi suspectum conatur facere neque tamen me de ea⁶, quam de Sprechero semper habui, existimatione depellet. Civem bonum Rhaetiae eum esse arbitror, sed quia non totum se Gallis dat, literas ejus a Gallico legato⁷, qui apud Helvetios est, intercipi.

Lilia⁸ puto cum lactucis⁹ convenisse non ad Callimachum¹⁰, sed ad Mimnermum¹¹, utinam ne Sophis¹² malo. Nam de Vespasiano¹³, quod antehac monui¹⁴, magis magisque introspicere videor.

Cardinalis Riceliacus hominem ecclesiasticum facundum populique auribus gratum, Bernhardum nomine¹⁵, his diebus ad se vocavit voluitque ex ipso scire, qualis sua apud populum fama esset. Is cum se excusasset nonnihil, coactus coepit

2 Gedrukt Epist., p. 326; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 347.

3 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

4 Charles Marin(i); zie over hem V, p. 436 n. 4.

5 Fortunatus Sprecher von Bernegg (1585-1647), Zwitsers staatsman en historicus.

6 Het woord ‘ea’ ontbreekt in de uitgave der Epist.

7 Blaise Méliand, Frans ordinarius gezant in Zwitserland.

8 Codewoord voor Engeland.

9 Codewoord voor Frankrijk.

10 Codenaam voor oorlog.

11 Codenaam voor vrede.

12 Codenaam voor Zweden.

13 Codenaam voor Pommeren.

14 Zie no. 3044 dd. 24 april 1637.

15 Claude Bernard (1588-1641).

[p. 284]

dicere de omnium ordinum in cardinalem odio subverso aequo jure tributorum, in agros maxime, onere intolerabili. Cardinalis ut habet affectus aut certe eorum signa in potestate flens testatus est mala haec esse belli, quod pro regis¹ regnique gloria omitti non potuisset. Ceterum fidem suam se interponere quatuor intra menses pacem fore. Tum se effecturum, ut omnes ordines sibi gratiam haberent, cum visuri essent Galliam multo quam unquam fuit beatiorem. De Valettae² cum Arcesilao³ conjunctione est item, quod dubitem.

Iubentur jam edicto regio hujus regni protestantes aulaea foribus obtendere die, cum sacramentum circumferetur. Ut audio, non facient. Mulctae indicentur, alibi graviores, alibi leviores arbitratu magistratuum. Reperta haec ad captandas aulae romanae gratias a patre Iosepho⁴ maxime cardinalatum jamdiu frustra sperante animos protestantium mire turbant. Sed vana est sine viribus ira⁵.

Oppidula duo Gallis cessere vix digna, quae nominentur, Saviniacum in comitatu Burgundiae, Chamblaium prope Metim.

In Margaritae insula ad maximi castelli vallum exterius Galli pervenere. Equitatus Gallicus qui in Valle Telina fuit, jam ad Genevam venit: nullam video spem sanandi hoc vulnus.

Vienna literae nos docent vim totam potentiae esse penes Traumensdorfium⁶. Advocari interdum episcopum Viennae⁷, Wardenbergium⁸, Chevinvillerium⁹, Slavatam¹⁰, Brunerum¹¹. Mitti versus comitatum Burgundiae XXX millia. Bavaros duos¹² colligere militem. Polonae nobilitati non placere Austriacam affinitatem¹³. In locum Alcalae¹⁴, qui mortuus est, Coloniam destinari Mirabellum¹⁵ aut minorem Ognatium¹⁶. Parari naves et Neapolitanas et Etruscas in usum belli maritimi. Testamento imperatoris¹⁷ cautum, ut bona, quae avita sunt domis Austriacae, sequantur primogenitum¹⁸; quod Leopoldo¹⁹ non placere. Augustae viduae²⁰ relinqui bona, quorum reditus perveniant ad LXXX M florenorum. Inquiri avide in divitias publicis functionibus partas ac Walmerodii

1 Lodewijk XIII van Frankrijk.

2 Louis de Nogaret d'Epernon de La Valette. De naam ‘Valettae’ staat in de tekst in cijfer: 81.70.60.72.77.115.98.

3 Schuilnaam voor Wilhelm V, landgraaf van Hessen-Kassel.

4 François Leclerc du Tremblay -père Joseph-, de bekende gunsteling van De Richelieu.

5 Cf. Livius, Ab Urbe cond., I, 10. 4.

6 Maximilian, graaf van Trauttmansdorff.

7 Anton Wolfradt (1581-1639).

8 Dr. Johann Baptista Verda von Werdenberg.

9 Franz Christoph von Khevenhüller-Frankenburg (1588-1650).

10 Wilhelm von Slawata, rijksgraaf van Chlum en Koschumberg (1572-1652).

11 Seifried Christoph von Breuner (1691-1651).

12 Maximilaan, keurvorst van Beieren, en Ferdinand van Beieren, keurvorst van Keulen.

13 Het voorgenomen huwelijk van Wladislas VII (IV) met Cecilia Renata, zuster van keizer Ferdinand III.

14 Fernando Afan de Ribera, hertog van Alcalá.

15 Antonio de Zuñiga y Davila, markies van Mirabel.

16 Iñigo Veléz de Guevara, graaf van Oñate y Villa Mediana, Spaans gezant in Engeland.

17 Ferdinand II, die op 15 februari 1637 was overleden.

18 Ferdinand III.

19 Leopold Wilhelm (1614-1662).

20 Eleonora Gonzaga (1598-1655).

[p. 285]

filiis¹ ademtas ingentes pecunias dato illis duplo sortis quam pater privatus ad IV M dalerorum habuerat, et de quinque filiis cuique tantum, quantum in sorte fuerat. Exspectari, ut Sabaudus² se bello eximat. Literas salvi itineris protestantibus principibus ab aula caesariana negari, quod subditos suos ab externis curari nolit. Electorem Treverensem³ orare, ut sinatur episcopatum permittere pontificis⁴ arbitratui, accusarique ab eo Magontiacensem⁵, quasi rebus Gallorum amicorumque Galliae prosperis easdem fovisset partes. Esse in aula Saxonis legatos⁶, qui levamenta circulis Saxonicis precentur onerum, sub quibus gemunt. At Wittenbergensibus legatis⁷, ut a Ferdinando II concessa implerentur, pro responso datum nihil morae futurum post redditam Lotharingiam a Gallis.

Video constare clam illata Ramsaei⁸ providentia Ehrbresteinium alimenta; sed tamen metum non abesse, ni major vis hosti se opponat.

Venit jam Autunnacum Melo⁹ et Mediolani cancellarius¹⁰; sed ultra ituri non sunt, nisi Galli Coloniam venerint. Id circa Autumnum fore putant Gothofredus¹¹ et Stella¹², qui id tempus hic opperientur.

Pontificii Helvetii volunt conventum Helvetiorum omnium convocari, ubi agatur de pacando Burgundiae comitatu, de residuis, quae a Gallia debentur, de Rhaeticis rebus.

Filium meum natu minimum¹³ misi cum duce Vinariensi, ut percepta belli gerendi ratione utraque tum Batavica, ubi bis castris interfuit, tum Germanica utilis aliquando esse possit Suedico regno, cui et me et meos in solidum consecro, Deumque precor, Excellentissime et Illustrissime Domine, cuncta ut in bonum regni ejus reginaeque¹⁴ ac Tuae Sublimitatis moderetur.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 De kinderen van de Hofkammerrat Reinhard von Walmerode, die begin 1637 gestorven was.

2 Vittorio Amedeo, hertog van Savoye.

3 Philipp Christoph von Sötern; hij bevond zich in Spaanse krijgsgevangenschap.

4 Urbanus VIII.

5 Anselm Casimir Wambold von Umstadt.

6 Niet geïdentificeerd.

7 Eén van hen was vermoedelijk dr. Andreas Burckhardt.

8 James (Jacob) Ramsay, gouverneur van Hanau; vgl. ter zake diens schrijven dd. 30 mei 1637, no. 3103.

9 Francisco de Mello.

10 Antonio Ronquillo.

11 Théodore Godefroy, jurist en historicus.

12 Johannes Tilmanus, ook wel Stella genaamd.

13 Diederik de Groot.

14 Christina van Zweden.

5/15 Maii 1637.

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.