Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

2566. 1636 april 24. Aan Willem de Groot².

Pro librorum custodia transmittendique cura³ et patri optimo⁴ et tibi, mi frater, gratias ago. Simul accepi, venit in mentem Virgilianum illud:

Post aliquot mea regna videns mirabar aristas⁵.

Sunt enim quidam ea cum voluptate mihi olim lecti, ut ipse intuitus et locorum nondum obliterata memoria me delectet. Spero operam daturum te cum Reigersbergio senatore⁶, ut chartae, quae mihi ereptae sunt, ad me redeant. Rotterodamensi quoque negotio⁷ spero finem impositum iri, aut cogitandum nobis erit, qua via optime nostrum consequamur.

Legi iter cardinalis Hispani⁸ ex Hispanico sermone in Gallicum sermonem versum, magna ubique indicia praeferens gentis etiam inanium ostentu magnificae. Illud satis ineptum, quod inter ea, quae Mediolanum ineunti facta sunt, fuit imago Ganymedis⁹ in caelum rapti significatione ad ipsum relata principem his verbis: Augeat divos.

Est in eodem opere descriptio fontis ejus, quem Plinius¹⁰ in epistolis nobilitavit, servantis nunc quoque communes cum mari vices incrementorum, cum a mari distet trecentis leucis.

2 Gedrukt Epist., p. 860.

3 Dit zal betrekking hebben op boeken, die tot Grotius' bij zijn veroordeling geconfisceerde en later vrijgegeven bibliotheek behoorden; zie echter ook VI no. 2485 in fine.

4 Jan de Groot.

5 Vergilius, Bucolica, Ecl. I, 69.

6 Nicolaes van Reigersberch.

7 Het betreft de pogingen door Grotius en namens hem ondernomen om zijn achterstallige salaris als pensionaris van Rotterdam alsnog uitbetaald te krijgen.

8 Don Fernando; zie over hem IV, p. 412 n. 11. Het geschrift is: Le Voyage dv Prince Don Fernande Infant d'Espagne, Cardinal, Depuis le douzième d'Avril de l'an 1632. qu'il partit de Madrit pour Barçelone avec le Roy Philippe IV. son frere, jusques au jour de son entrée en la ville de Bruxelles le quatrième du mois de Novembre de l'an 1634. Tradvict de L'Espagnol De Don Diego de Aedo et Gallart, Conseiller & Secretaire de sa Majesté, de la Chambre de son Altesse, & Receveur General de Brabant au quartier d'Anvers. Par le Sr. Ivle Chifflet fils aisné de Messire Iean Iacqves Chifflet Chevalier, Medecin ordinaire de la Chambre du Roy, & de celle de S.A.S. En Anvers, chez Iean Cnobbaert, l'an M.DC.XXXV.

9 Ganymedes, zoon van koning Tros of Laomedon, om zijn schoonheid door Zeus geroofd om diens schenker te worden.

10 Gaius Plinius Caecilius Secundus (61 of 62-±114).

[p. 111]

Didici indidem majestatem Hungariae regis¹ apostolicam dici. Proelii ad Nordlingam² τὰ ϰαϑ᾽ ἕϰαστα curate ibidem depicta video.

Balsacius ille³ inter Gallos epistolari scriptione nobilis epistola ad Hugenium⁴ reprehendit Heinsium⁵, quod in tragoedia scenae hebraeae Tisiphonem⁶ induxerit, paganum numen, sed hanc libertatem multis in Heinsium blandimentis redemit. Ego puto defendi posse Heinsium sive cum philosophis furiarum nomine intelligimus νοητόν sive daemonas, qui sexu carent, putamus aeque feminini atque masculini sexus nomine posse exprimi.

Vale cum nostris omnibus.

Tuus tibi obligatissimus
H. Grotius.

1 Dit was sedert december 1625 Ferdinand, zoon van keizer Ferdinand II.

2 Op 6 september 1634 waren Bernhard van Saksen-Weimar en de Zweden onder Gustaf Karlsson Horn bij Nördlingen door Ferdinand, koning van Hongarije, verslagen.

3 Jean Louis Guez, seigneur de Balzac; zie III, p. 186 n. 2.

4 Constantijn Huygens.

5 Daniel Heinsius; over zijn Herodes Infanticida en De Balzacs reactie daarop zie III, p. 186 n. 2.

6 Tisiphone, Alekto en Megaira waren de Erinyen of wraakgodinnen. Zie voor de bedoelde kritiek: Discovrs svr vne Tragedie de Monsieur Heinsius intitulée Herodes Infanticida A Monsievr Hvggens de Zuylichem, Conseiller & Secretaire de Monseigneur le Prince d' Aurange. A Paris, Chez Pierre Rocolet, Imprim. & Libr. ordinaire du Roy, au Palais, aux Armes du Roy & de la Ville M.DC.XXXVI, p. 15.

Lutetiae, 14/24 Aprilis 1636.

Librum illum de itinere cardinalis Hispani commodatum hic legi. Velim exemplum -nam hic nulla sunt- ex vestris locis -editio enim in Brabantia facta est- ad me mitti per amicum cum Poematum meorum tua cura editorum exemplo⁷, quo omnino opus habeo. Velim addi editionis optimae Virgilium, Ovidium, Claudianum; Lyricos Graecos; Paraphrasin Ethicorum ab Heinsio vulgatam⁸. Dum librorum censum perago, reperio nonnullos, quos meos fuisse non memini: eos cum occasione remittam. Alios requiro, forte ante nostra mala amicis commodatos, forte etiam cum chartis, quae Hagae fuerant apud me, nescio ubi delitescentes. In his sunt Germania Cluverii in folio⁹; Turnebi Tomus III¹⁰; duo libri canonum Ecclesiae universalis et Africanae editi a Iustello¹¹

7 Hugonis Grotij Poemata, Collecta & magnam partem nunc primùm edita à fratre Gvilielmo Grotio. Lugdun. Batav. Apud Andr. Clouquium. Anno 1617; Ter Meulen-Diermanse, no. 1.

8 Ethicorum Nicomachiorum Paraphrasis incerto Auctore antiquo et eximio Peripatetico, ex Bibliotheca Lugduno-Batavâ, nunc primum Graecè edita, emendata et Latinè reddita a D. Heinsio. Lugd. Bat. ex officina Joh. Patii 1607.

9 Ph. Cluverii Germaniae antiquae libri III. Adjectae sunt Vindelicia et Noricum. Lugd. Bat. 1616. Philippus Cluverius - Philipp Klüwer - (1580-1623) wordt beschouwd als de grondlegger der wetenschappelijke historische geografie. Het boek staat in P.C. Molhuysen, De Bibliotheek van Hugo de Groot in 1618, Mededeelingen der Nederlandsche Akademie van Wetenschappen, Afdeeling Letterkunde Nieuwe Reeks, Deel 6, No. 3. 1943 N.V. Noord-Hollandsche Uitgevers Maatschappij Amsterdam, vermeld onder no. 215.

10 Viri Clarissimi Adriani Turnebi, Regii quondam Lutetiae Professoris, Opera: nunc primum ex Bibliotheca Stephani Adriani F. Turnebi, senatoris Regii, in unum collecta, emendata, aucta, et tributa in tomos III. Argentorati 1600.

11 Resp. Codex Canonum Ecclesiae Universae à Justiniano Imp. confirmatus Graecè et Latinè ex versione et cum notis Christophori Justelli, Paris 1610 Adrien Beys, en: Codex Canonum

[p. 112]

¹¹; Dousae

11 Ecclesiae Africanae Graecè et Latinè cum notis, Paris 1615 Abraham Pacard. Betreffende Christophe Justel zie III, p. 212 n. 8.

[p. 112]

Annales prosa¹; Aratea a me edita², in quibus non pauca annotaram; Vossii Rhetorica majora³, sed hunc postremum dubito, an non in Gallia habuerim. Philonem⁴, cum voles, repetes. Miror non missos etiam libros Actorum Conventus Hollandiae ad mea tempora⁵, qui sunt quidem civitatis Rotterodamensis, sed a me pignoris jure retinentur, nec libros Actorum Conventus circa annum 1581, sed horum duos, ni fallor, a mea bibliotheca abstulere Rotterodamenses, tertius repetendus erit a Borelii⁶ haeredibus, nam ei utendum dederam, quod velim curare D. Reigersbergium.

1 Janus Dousa - van der Does - (1545-1609), heer van Noordwijk en Kattendijke, filoloog en historicus, eerste curator van de Leidse universiteit; bedoeld is de proza-editie van 1601 of 1617 (beide te Leiden uitgekomen) van zijn Iani Dovsae Nordovicis Annales Rervm A Priscis Hollandiae Comitibvs per CCCXLVI Annos gestarum, continuatâ serie memoriam complectentes. Nvnc primitvs in vnvm metricae Historiae Corpus redacti, atque in X Libros tributi ac dispartiti. Ad Illvstres, Nobiles, Praepotentes, Ac Vere Magnificos Hollandiae Westfrisiaeqve Ordines. Hagae Comitis, Ex officinâ Alberti Henrici. M.D.IC.; zie Molhuysen, Bibl. Hugo de Gr., nos 48 en 86.

2 Hvg. Grotii Batavi Syntagma Arateorvm: opvs antiqvitatis et astronomiae stvdiosis vtilissimvm: Quo quae contineantur versa pagella indicabit. Ex Officinâ Plantinianâ, Apvd Christophorvm Raphelengivm, Academiae Lugduno-Batauae Typographum. MDC; zie Ter Meulen-Diermanse, no. 413. Aratus was een Grieks dichter uit Soli in Silicië van astronomische werken, ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ en ΔΙΟΣΗΜΕΙΑ; de latijnse vertaling door Cicero van de ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ is nog gedeeltelijk bewaard en door Grotius aangevuld. Zie Molhuysen, Bibl. Hugo de Gr., no. 161; zie ook E.M. Meyers, Boeken uit de Bibliotheek van De Groot in de Universiteitsbibliotheek te Leiden. Mededelingen der Koninklijke Nederlandsche Akademie van Wetenschappen, Afd. Letterkunde Nieuwe Reeks, Deel 12, no. 3. 1949. N.V. Noord-Hollandsche Uitgevers Maatschappij Amsterdam, no. 17 (p 27). Aratus leefde tegen het midden van de derde eeuw.

3 Ger. Joh. F. Vossii Heidelbergensis Institutiones Oratoriae. Leidae 1605, nadien herhaaldelijk herdrukt. Grotius bezat een exemplaar van de editie van 1609: Ger. Joh. F. Vossii Heidelbergensis Commentariorum Rhetoricorum, sive Oratoriarum Institutionum libri sex. Editio altera. Dordrechti; zie Molhuysen, Bibl. Hugo de Gr., no. 107, en Petit, Bibliographische Lijst, p. 162.

4 Welke uitgave van Philo Judaeus - Alexandrinus - het hier betreft, kan ik niet uitmaken.

5 Resolutiën van de Heeren Staaten van Holland en Westvriesland.

6 Johan Boreel, op 15 november 1629 overleden; zie IV, p. 77 n. 3.