Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 7

[p. 9]

2500. 1636 maart 6. Aan A. Oxenstierna¹.

Excellentissime Domine,

Dux Parmensis² abitum parat Placentia, ut audio, Gallis tradita comi hospitio gratiam persoluturus. Iam nunc in ea urbe duplex est praesidium, Italicum et Gallicum, sed Galli portas, Itali claves tenent; neque re contenti nomen quoque et conspicuam speciem possessionis volunt.

Dux Bernhardus³ nondum advenit, sed exspectatur mirantibus multis hoc tempore duces prope omnes in aula esse, cum ex Viridunensi agro in Campaniam hostes et ex Belgico in Picardiam penetraverint, dubium an se conjuncturi. Rex⁴ in Picardiam XVII peditum centurias misit; hostis ea in parte X peditum, II equitum millia habere creditur.

Plebs hic trepidare incipit. Nobilitas e Normannia locisque aliis ad arma rursus evocata an itura sit, incertum est. Seditio non sine causa metuitur et jam Pictavii ad caedes quaestorum domorumque incendia progressa est. Paratur adhuc classis Ligusticum in mare itura, ut, si possit, hostem insulis et fida, quod his hibernis tempestatibus compertum est, statione, quae insularum objectu tegitur, depellat.

Dicitur dux Bernhardus permissum habere ab imperatore⁵, ut ad fratres⁶ et ad Sublimitatem Tuam mittat. Multum queritur de non impletis a Gallia promissis. Laborabit haec aula, ut eum honoribus et spe divitis matrimonii demulceat; quantum intelligo, perplexus haeret.

Suedos, qui in illis sunt regionibus, taedet hujus militiae: pro vallo sunt Gallis, ad pericula primi, ad stipendia ultimi, neque plus sesquimenstruo accepere, ingenti rerum omnium pretio, praesertim linguam Gallicam ignorantibus. Itaque diffluunt et hi et caeteri ducis Bernhardi milites, ut vix pars dimidia supersit, multi in itinere Colmariam redituque signa deseruere.

Anglus legatus⁷ non modo ad summam rei nihil proficit, sed etiam de mercatorum navibus incensis captisque negat se jus consequi. Putat futurum, ut ex Anglia aliquis ad Tuam Sublimitatem mittatur revocato jam Duglassio⁸, Imperatorem ait velle, ut quo facilius conditiones commeent, de Palatinatu Bruxellae agatur. Venit jam in Angliam et Rubertus princeps⁹. Matri Palatinorum¹⁰ ad alimenta rex Angliae¹¹ reditus obligavit ad CCC florenorum millia.

1 Hs. Stockholm, RA. Eigenh. oorspr. Gedrukt Epist., p. 220; Oxenst. Skrifter 2. afd. II, p. 158. Beantw. d. no. 2542.

2 Odoardo Farnese; hij had een bezoek aan Parijs gebracht, waar hem een feestelijk onthaal was ten deel gevallen.

3 Bernhard, hertog van Saksen-Weimar.

4 Lodewijk XIII van Frankrijk.

5 Ferdinand II.

6 Wilhelm, Albrecht en Ernst; zie VI no. 2493, p. 552 en n. 11 aldaar.

7 Burggraaf John Scudamore.

8 Sir George Douglas; op terugreis naar Engeland stierf hij te Demmin, in Pommeren, op 25 maart 1636.

9 Ruprecht; zie over hem VI no. 2287, p. 240 n. 4.

10 Elisabeth Stuart, dochter van Jacobus I van Engeland en weduwe van de in 1632 overleden Winterkoning, Frederik V van de Palts.

11 Karel I.

[p. 10]

Galli equites e Brezaeano¹ exercitu, qui tandem ventos nacti e Batavia huc venerunt, equos ibi vendidere, duobus pistoriensibus aut vilius singulos, unde facilis conjectatu, quae inopia fuerit. Hi nunc in Italiam mittuntur, quo jam nova Caesarianorum² manus ad IV^mCCCC per Alpes transiit. Captum hosti castellum Sancti Iohannis, munitus in Parmensi agro locus, neque dubitant Itali, quin brevi subitura sit Parmensem poenitentia consiliorum comitis Schotti³, valde apud ipsum gratiosi et Gallicis largitionibus occupati. Badensis Durlachius marchio⁴, qui diu in hac urbe contentus vixit, simile aliquando Parmensi fatum auguratur.

Venetorum cum pontifice⁵ disceptationes intra verba manent Venetis multa pacis causa concedere paratis, sed duriore pontifice vetere ex odio.

Vidi Contolorii librum⁶, quo Bardo⁷ et Olmo⁸ Venetis de Historia Friderici I⁹ respondet, multa cum sugillatione Venetae fidei.

In Italia nihil agitur magni, nam et Gambacurtius¹⁰ Hispanos a Guardamilia reduxit et Gallos suos Villa¹¹ a Stradella Cremonensi et Mutinensi agro per rapinas gravis. Praeterea ad Tombium validam munitionem struunt Hispani, duces Florentinum¹² et Mutinensem¹³ auxilia poscunt ex federe; Galli Pado pontem imponunt, ut populatores Laudensis agri tutum ad suos receptum habeant. Vallem Telinam Hispani volunt liberam esse, ut Monsoniana pactione¹⁴ constitutum, quem in sensum scripsit ad Rhaetos Leganesius¹⁵, Mediolanum regens. At Rhaeti sua sub imperia Vallem retrahere volunt restituique in eam formam, qua fuit ante pactionem Monsonianam factam se insciis. Gallis neutrum placet, sed possessioni insistere. Et, ut color obducatur morae, excitatur episcopus Curiensis¹⁶, ut vetera et obsoleta in eam Vallem sibi arroget.

Audimus partem militis qui in Wirtenbergensi agro hiemem egit, iter parare

1 Urbain de Maillé, markies van Brezé.

2 De troepen van keizer Ferdinand II.

3 Ranucio Scotti, graaf van Sarmato († 1666 te Piacenza), bisschop van Borgo San Donnino, apostolisch nuntius in Zwitserland van 22 mei 1630 tot 1639, later nuntius in Frankrijk.

4 Friedrich V, markgraaf van Baden-Durlach.

5 Urbanus VIII.

6 Concordiae inter Alexandrum III, summum pont., et Fridericum I, imperatorem, Venetus confirmatae narratio, ad veritatis scriptum stabilita. Criminationes ab authore actorum Alexandri Tertii et chronico Romualdi, archiepiscopi Salernitani, depulsae. Caesaris, cardinalis Baronii, authoritas a calumnias vindicata. Ex notis ... Felicis Contelori ... ad Fortunati Ulmi libellum de Alexandri Tertii occulto adventu Venetias anno 1577. Parisiis, D. de la Noue, 1632. Felice Contelori († 1652) was pauselijk archivaris.

7 Girolamo Bardi; voor de titel van zijn geschrift zie register s.v. Bardi.

8 Zowel Epist. als Oxenst. Skrifter hebben abusievelijk de lezing: Olivo.

9 Zie voor de titel van Fortunato Olmo's werk register s.v. Olmo.

10 Geraldo Gambacorte; zie VI, p. 538 n. 5.

11 Guido, markgraaf van Villa, bevelhebber van het leger van Parma en gouverneur van Piacenza; vgl. no. 2527, p. 51 n. 10.

12 Ferdinando II de Medici († 1670), groothertog van Toscane; zie VI no. 2239, p. 170 n. 1.

13 Francesco d'Este, hertog van Modena (1629-1658; geb. 1610).

14 Het verdrag van Monçon gesloten in 1626 tussen Frankrijk en Spanje; zie V, p. 394 n. 1.

15 Diego Mexia Felipes de Guzmán, markies van Leganés, gouverneur van Milaan.

16 Johann F ugi von Aspermont, van 1 februari 1636 tot zijn dood in 1661 bisschop van Chur.

[p. 11]

illas in partes ad disturbandos Rohanii¹ circa lacum Comensem conatus; Coloredum² adhuc haerere in Basiliensi episcopatu.

A Vienna literae 19 Ianuarii scriptae nuntiant, Hazfeldum³ cum XII cohortibus, quae regimenta vocant, Saxoni⁴ ire opitulatum; regem Hungariae⁵ emisse ter mille missas dicendas pro militibus mortuis; Arnemium⁶ cum Gallis sociare consilia; Wirtenbergenses legatos⁷ culpam in tutorem⁸ rejicere; sed pacis moras esse difficiles expeditu, Heidelarium comitatum donatum Bavaro⁹ et aulicis Caesarianis multa in ducatu officia. Dejecta ab Hungaris munitione, quam in finibus Turcae fecerant, consedisse id dissidium, praecisas et a Polono rege¹⁰ discordiae cum Turca¹¹ causas punitis Cosaccis¹², qui pacem turbaverant.

Suspecta hic esse coeperunt fratris regii¹³ consilia ideoque in Bastiliae carcerem conjectus est Rivirius¹⁴, ejus arcanorum particeps.

Dignitatum nundinae hic frigent, partim intercedentibus parlamentis, partim, quod pecunia non affluit. Propius inquirens in ea, quae in finibus geruntur, disco hostiles copias apud Dunum Mosam transiisse; Polonorum duo millia exspectari praeter quatuor millia, quae jam recens supra priores copias advenerint. Comiti Suessionensi¹⁵, qui illi limiti praesidet, imperatum, ne periculis rem objectet, sed proxima oppida Menuhieum, Desiderii fanum et Catalaunum bene permuniat. Ajunt illi esse quatuor peditum millia, equites mille sexcentos; illos, qui in Picardiam incubuere, hostes irrito conatu Brayam ad Samaram aliaque loca minora adortos.

Deum precor, Excellentissime Domine, haec omnia ad christiani orbis quietem tua cum parte gloriae regat.

6. Martii novi Calend. anni 1636.

Tuae Sublimitatis cultor devotissimus
H. Grotius.

1 Henri, hertog van Rohan, luitenant-generaal van de Franse troepen in Graubünden en de Veltlin.

2 Radolphe Colloredo; zie VI, p. 169 n. 3.

3 Melchior von Hatzfeldt und Gleichen (1593-1658), veldmaarschalk in het leger van Ferdinand II.

4 Johann Georg, keurvorst van Saksen.

5 Ferdinand, zoon van Ferdinand II en in 1637 diens opvolger.

6 Hans (Johann) Georg von Arnim; zie over hem VI, p. 91 n. 10.

7 Zie no. 2499, p. 8 en n. 6 aldaar.

8 Julius Friedrich, hertog van Würtemberg-Weiltingen (1588-1635), onder wiens voogdij Eberhard III (geb. 1614) tot 1633 had gestaan.

9 Maximiliaan, keurvorst van Beieren.

10 Wladislas VII (IV).

11 Sultan Murád (Amurath IV).

12 De tekst der Epist. heeft abusievelijk de lezing: Caesariis.

13 Gaston Jean-Baptiste de France, hertog van Orléans.

14 Louis Barbier, abbé de la Rivière.

15 Louis de Bourbon, graaf van Soissons.

Quos comes Suessionensis ante signa in hostem miserat, periere omnes. XII leucis a Catalauno abest hostis habens in Campania XII millia. Dux Bernhardus jam Meldas - Meaux Gallis - advenit. Heufdii cognato¹⁶

16 Johan Heufft was bankier te Parijs en zaakgelastigde zowel van Zweden als van

[p. 12]

¹⁶ nihil solvitur, nihil perscriptum datur.

16 Frankrijk; zijn bij herhaling genoemde - gelijknamige - verwant zal Johan Hoeufft zijn, over wie men zie dl. VI no. 2250, p. 186 n. 1.

[p. 12]

Adres: Axelio Oxenstiernae, Sacrae Reg. Maj. Regnorumque Sueciae Senatori et Cancellario.

Onder aan de brief: Praes. Wismariae, die 23 Mars/2 April 1636.