Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 5

2046. 1635 april 4. Aan J. Witte¹.

Belli mala, vir nobilissime et amplissime, etiam hoc praeter caetera incommodi adferunt, quod inter amicos literae et difficilius et tardius commeant. Nam tuas Ianuario scriptas, Aprili accipio destinatas in Germaniam ipse jam in Gallia vivens, reginae² regnique Suedici legatus.

Cum scirem, quantum in consiliis Gallicis aut promovendis bonis aut noscendis malis momentum esset ad res totius Christianitatis, delectatus etiam multorum virorum et bonorum et non mediocriter eruditorum in Galliis amicitia, ita credideram semper, cum in patria vivendi cum dignitate locus mihi nullus esset, nullam mihi contingere posse sedem quam in Gallia meis studiis communibusque negotiis aptiorem. Et cum intellexissem iam Hamburgi non abscedere a mea hac voluntate Excellentissimi cancellarii³ destinata simulque praeviderem ab adversatoribus in patria meis, quorum in me odium implacabilius est, quia sine causa est, exspectandum mihi, quicquid malitia suggerit, quo minus homo ab ipsis dispretus et conculcatus ad dignitatem non modo tantam, sed vel aliquam pervenirem, ita ad ipsum ire constitui, ut propositum hoc meum et D. Salvium⁴ et D. Aysemam⁵ ipsum etiam hospitem meum⁶ et familiares meos celarem, gnarus saepe amicos etiam officiosa voluntate dum aliis fidunt, ea ut emanent efficere, quae ignorari quantum attineat ipsi, multorum ad rem pertinentium ignari nequeunt intelligere.

Neque me fefellit conjectura. Nam rumore expetitae iterum a Danis operae meae tam diu sustentati sunt qui mala mihi, quia fecerant, volebant, donec ad Excellentissimum cancellarium pervenissem et ab eo exceptus essem sane quam honorifice.

Tum vero undique insurgere procellae. Sed multo magis ubi volitavit fama id agi, ut legatus in Galliam mitterer. Non credas, quae tum tempestates surrexerint!

Una Eurusque Nothusque ruunt creberque procellis Africus⁷.

Haec ubi frustra fuere apud viri vere constantis animum, in Galliam ut veni, tum vero iidem laborare, ne a rege⁸ admitterer, ita ut legatum regium decebat.

1 Copie Den Haag ARA. Eerste afd. coll. Hugo d. Gr. Aanw. 1911 XXIII no. 1, p. 7. Gedrukt Epist. 142. Betreffende geadresseerde, Johan Witte(n), zie p. 154 n. 4.

2 Christina van Zweden.

3 De Zweedse rijkskanselier Axel Oxenstierna.

4 Johan Adler Salvius, gezant van Zweden in Duitsland; hij resideerde te Hamburg.

5 Foppe van Aitzema († 1637), resident van de Staten-Generaal bij de Hanzesteden en verblijf houdende te Hamburg.

6 Assuerus Matthisius; zie over hem p. 72 n. 10.

7 Vergilius, Aen. I, 85.

8 Lodewijk XIII.

[p. 410]

Id quoque tam male illis successit, ut non modo ad solita honoris nihil defuerit, sed et rex per domesticos primum, deinde ipse mihi voce, vultu gestuque significaverit, nullum ad se mitti potuisse, qui esset acceptior. Princeps Condaeus¹, ut eum adii, postridie me domi meae resalutavit multaque alia mihi evenerunt, quae enuntiare nolim nisi apud amicum et fidum et veterem. Ac ne huic quidem dicerem, nisi ut ipsi, cui probari omnia mea percupio, constarent consiliorum meorum rationes.

Quae mihi tuo nomine renuntiavit uxor - nam memoria valet - recte intellexi et cum sermonibus ante inter nos habitis contuli. De funiculo triplici non improbo et multa video, quae eo ducunt. Intellexisti de Philippiburgo². Intellexisti de Treveris³. Multa possem addere alia, si coram loqueremur. Iungi inter vicinos commercia quis est, qui malit quam qui de mari libero⁴ scripsi? eoque in genus humanum merito multorum tamen in me concitavi odia? sed quae spes ut tuta ea sint atque florentia, quamdiu Germania partim bello fervet partim bellum per regiones obambulans exspectat? Video mercatores optimos ac prudentissimos perindeque videntes periculum etiam lucra, quibus inhiant, omittere, dum damna metuunt.

Cum Polono⁵, quid nobis futurum sit, haud facile dixero, sed initia colloquii displicent repetito a Vladislai legatis nomine pridem apud Suecos oblito. Neque tamen ita fuere hactenus experimenta, ut Polonos Suedi nimium metuere debeant; sed expediti illi Russico simul Turcicoque bello facile id nobis negotii facessere possunt, ut Germanis cum maxime laborantibus minus in nobis sit futurum praesidii. Haec in amici sinum effundere non dubitavi, unde vir prudens facile colliges, quid sperari quid metui debeat. Ego si quid contribuere ad utilitates publicas possum, scis quam privata contemnam, quam ne offensarum quidem in rebus honestis sim metuens.

Tibi amicisque nostris ac benevolentibus omnia precor prospera et ut sine vestro malo mala haec publica transeant. Notarum, ubi opus erit, meminero.

XXVI Martii/IV Aprilis 1635.

In Batavos si iveris, reperies ibi senatorem egregium Reigersbergium⁶, uxoris meae fratrem, in quo eadem, quae in me reperturus es. Scribam ad ipsum, ut te sciat a me magni fieri.

1 Henri de Bourbon, prins van Condé (1588-1646); Grotius had hem in 1601 opgedragen zijn Hvgonis Grotii Sacra in qvibus Adamvs Exvl tragoedia aliorvmqve eivsdem generis carminvm cvmvlvs consecrata Franciae Principi Ex Typographio Alberti Henrici, Hagae Comitatensi. Ter Meulen-Diermanse, no. 21.

2 Op 24 januari was het rijk bevoorrade Philippsburg in handen van Ferdinand II gevallen tot grote consternatie van de Franse regering.

3 Vgl. no. 2043, p. 405 en n. 6 aldaar.

4 Mare libervm sive de ivre qvod Batavis competit ad Indicana commercia dissertatio, Lugduni Batauorvm, Ex Officinâ Ludovici Elzevirij. Anno M.DI.IX. [1609]; Ter Meulen-Diermanse, no. 541.

5 Wladislas VII (IV), koning van Polen (1632-1648; geb. 1609, gest. 1672 aant.).

6 Nicolaes van Reigersberch.