Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 4

1597. 1631 maart 1. Aan M. Opitz⁴.

Rarae eruditionis ac virtutis viro

Martino Opitio.

Non periit Germania, Opiti doctissime, quae te habet locupletissimum testem, quid lingua Germanica, quid ingenia Germanica valeant. Libertas ista populorum, quae dicitur, saepe nomen est inane nec praestans, quod promittit, ac plerumque non quaeritur, an serviendum sit, sed quot et quibus. Ut maxime ad laudabilem statum assurgat, tamen est hoc, ut cetera, bonum armis et temporum vicibus obnoxium. Contenti ergo simus illa libertate, quam eripere nobis nemo nisi nos possumus et socios nobis adjungamus ex vetustate liberrimum quemque. Ego nullo pretio vendere velim hanc libertatem tecum agendi, nunc quidem per literas, animo autem semper. Quare etiam adversus majora quam quae sensi hactenus, mala satis magnum mihi solatium sit tibi placere; quanto magis per te etiam Lingelshemii⁵ ac Berneggeri⁶ memoriae recentibus notis imprimi, Goldasto⁷ ac Barthio⁸ interius notescere? Neque illustrem burggravium Donaviensem⁹ laudare satis possum, qui bono suo uti novit ac neque te a dulcioribus literis avocat neque illis solis includit par majoribus ingenium.

Librorum nostrorum pro Veritate religionis Christianae¹⁰ quod a scriptore est, non meretur tantum interpretem¹¹; de ipso argumento idem dicere sine impietate non possim. Sed tamen hic quoque memineris, suadeo, liberum te esse,

4 Gedrukt Epist., p. 102; Magnorum quondam eruditissimorumque virorum epistulae ad Martinum Opitium V. Cl. ex museio Jaskiano, Dantisci A.C. MDCLXX, p. 76; Reifferscheid, Quellen I, p. 440. Geadresseerde is de Duitse dichter Martin Opitz (1597-1639).

5 Georg Michael Lingelsheim.

6 Matthias Bernegger; zie III, p. 300 n. 6.

7 Melchior Goldast (1576 of 1578-1635), jurist en polyhistoricus.

8 Caspar Barthius - Kaspar von Barth - (1587-1658), dichter en commentator.

9 Burggraaf Karl Hannibal von Dohna (1588-1633), in wiens huis Opitz van 1626 tot 1632 verbleef.

10 Bewys Van den waren godsdienst In ses Boecken gestelt By Hvgo de Groot. Gedruckt in 't Iaer onses Heeren MDCXXII; zie Ter Meulen-Diermanse, n^o. 143.

11 Opitz liet in 1631 zijn vertaling van Grotius' Bewys Van den waren godsdienst verschijnen onder de titel Hugo Grotius Von der Warheit der Christlichen Religion Ausz Holländischer Sprache Hochdeutsch gegeben. Durch Martin Opitzen. In Verlegung Dauid Müllers 1631; Ter Meulen-Diermanse, n^o. 152.

[p. 351]

nec ita alligatum praeeuntibus verbis, ut non liceat tibi res easdem melius dicere. Gazaeum¹ cum eruditissima versione avide exspectabimus.

Quo minus de Observationibus in Novum Testamentum² deve Annalibus meis³ quid statuam, impediunt res patriae nostrae, ubi necdum aut respublica aut ecclesia eum recepit statum, quem plurimi boni exoptant. Nec ingerenda sunt nolentibus beneficia, quanquam tale quid nuper feci, cum passus sum exire juris patrii elementa scripta a me avito sermone⁴. Quae si, quo data sunt, animo excipiuntur, poterunt me excitare, ut bene de bonis mereri nec propter plures malos desinam.

Damasceni particulas misi⁵ ad virum nobilissimum Nicolaum Fabricium Peireski, senatorem Aquensem, cujus erat liber, unde petitae sunt. Minus hoc est quam ut vulgari sub nostro nomine debeat; satis erit, amico constare officii rationem.

Salmasio⁶ significavi, quae scribis. Agit gratias pro tam prolixa voluntate neque defugere se ait talia excitamenta, quibus firmatior non patiatur se maledicentium clamoribus de suo statu dejici. Strenue Arabissat; in Plinium paratum habet tomum tertium⁷; in Eliberinos canonas amplissimos commentarios, totius ecclesiasticae antiquitatis penum⁸.

Mihi magna pars abit inter sermones amicorum, aliqua inter legendum et dum filii⁹ indolem excolo. Est tamen cum et Graeca quaedam conamur latina facere.

Sebisium¹⁰ non vidi, sed quotquot ad me venient a te commendati, imo vel

1 Aeneae Gazaei Theophrastus, dialogus Platonicochristianus, de resurrectione mortuorum, Recensebat, interpretabatur, illustrabat animadversionibus Caspar Barthius in: Aeneas Gazaeus et Zacharias Mitylenaeus, philosophi Christiani de immortalitate animae et mortalitate universi, ex recensione et cum animadversionibus Casparis Barthii, equitis etc. Lipsiae, typis et impensis Iohannis Baueri, Anno Domini MDCLIII; zie Reifferscheid, Quellen I, p. 881 Anm. 354,9.

2 Annotationes in libros Evangeliorvm (= Annotationum in Novum Testamentum tomus I), Amsterdam 1641; Ter Meulen-Diermanse, n^o. 1135. De drie op p. 350 n. 4 genoemde uitgaven hebben de lezing; ‘Novum Instrumentum’.

3 Een nieuwe druk van Grotius' in 1610 verschenen Liber de antiqvitate reipvblicae Batavicae kwam in 1633 te Amsterdam van de pers: Liber de antiqvitate et statv Reipvblicae Batavicae. Auctore Hvgone Grotio. Editio nova, & multis locis emendata, cum notis ipsius auctoris. Amstelodami Ex Typographia Iacobi Charpantier. Anno MDCXXXIII; Ter Meulen-Diermanse, resp. n^o. 691 en n^o. 697. Mogelijk ook heeft hij de nieuwe editie in het Nederlands op het oog, die in 1636 te Haarlem is verschenen; vgl. n^o. 1549, p. 279 en n. 1 aldaar.

4 Inleiding tot de Hollandsche rechts-geleertheyd. Den Haag 1631.

5 Zie n^os. 1539 en 1540; betreffende Nicolas Claude Fabry de Peiresc zie men III, p. 219 n. 1.

6 De Franse klassiek-filoloog Cl. Salmasius (de Saumaise), die in 1632 naar Leiden kwam. Grotius verwijst hier naar de brieven n^o. 1579 en n^o. 1584.

7 In 1629 waren te Parijs verschenen de twee delen Plinianae Exercitationes in Gaii Julii Solini Polyhistora; Item Gaii Julii Polyhistor, ex veteribus libris emendatus; over het hier genoemde derde deel zie Salmasius' brieven aan Vossius resp. dd. 13 augustus 1629 en 28 november 1630 in Claudii Salmasii Epistolarum Liber Primus, Lugd. Bat. MDCLVI, p. 32 en p. 51. Een gedeelte van dit derde deel verscheen lang na Salmasius' dood te Utrecht, opgenomen in de uitgave van de Exercitationes van 1689.

8 Salmasius' In Eliberini concilii canones atque universam Priscae ecclesiae Ritualem Historiam commentarius, dat nooit in druk verschenen is.

9 Cornelis, die na zijn studie in het vaderland, sedert kort weer bij zijn ouders in Parijs was.

10 Albertus Sebisius; zie n^o. 1557, p. 286 n. 7.

[p. 352]

leviter noti tibi, eos tanquam veteres amicos complectar, cum non possim non meos dicere, qui tui sunt.

Vale, lumen Germaniae.

Kal. Martii MDCXXXI. Lutetiae.