Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 2

[p. 293]

835. 1623 Mei 26. Van J. de Haen¹.

Mijn Heere.

U.E. aengename scriven van date den 16 Maert, voor antwoordt ende rescriptie van myne 2 voorgaende in December ende Januario lestleden aen U.E. geschreven, is my wel ter hande gecomen, onder anderen vermeldende dat U.E. in 't instellen van uwe Apologie veele consideratiën hadde moeten neemen, die noch duyrden, oock niettegenstaende het exorbitant placcat jegens U.E. persoon ende bouck uytgegeven. Ick geloeve dat het waer is, ende reden daertoe heeft gehadt, als U.E. oock in den brief, vóor de voors. Apologie gestelt, aenroert, dat veele importante saecken, die groet licht in dese materie hadden cunnen geven, nochtans voor dien tijdt hadt versweegen, om, soe U.E. naerder geperst soude mogen worden, alsdan alle de gheheymenissen naerder te ontdecken. Ick hebbe oock voor deesen - by U.E. versocht geweest zijnde, om mijn gevoelen, edoch te slecht ende te geringh, te seggen, opten inhouden van 't voors. U.E. bouck - gemeent ende geadvyseert dat my dochte, onder correctie, dat daerinne well wat naeckter ende claerder gestelt ende aengeweesen hadde behoeren te worden den oorspronck ende principael oersaecke ende desein, waeruyt de generale, extraordinaris ende zeer pernitieuse alteratie ende veranderinge in den staet ende regeringe van den Lande is ontstaen, ende alle swarigheiden ons ende ons Lieve Vaderlandt overkomen zijn; dan lettende opten inhouden van den voors. brieff ende voorreeden, hebbe mede geacht ende verstaen voor best, dat U.E. datselfde noch hadde gereserveert ende behouden, om daernaer, vorder geperst sijnde, sulcx sonder eenege verschoeninge te ontdecken, waertoe mits de publicatie van 't voors. exorbitant ende zeer rigoureus placcat U.E., onder correctie, nu well dobbel stoffe ende oersaecke is gegeven, soe een yeder meint, ende sulcx qualick sall cunnen naerlaten sonder groet end merckelick nadeel ende prejudicie van de waerheyt ende oprechtigheit van de gemeene goede saecke, end defentie onser aller onnoeselheyt, end verschoeninge, styvinge ende versterckinge onser wederpartye ter contrarye in haere onbehoerlicke proceduiren ende pernicieux voornemen ende desein, alsoe men meenen ende seggen sall, dat soedanigh U.E. schryven ende communicatiën maer wint ende woorden zijn geweest, sonder dat daerachter iet anders off meer is schuylende, hoewell U.E. in der daet ende waerheit well anders volcomelicken kennelick ende bewust is. Belangende de beswaernisse voor den kinderen van den heere Hogerbets in 't openen van de poincten van officie, alsoe geen exempel gevonden sall cunnen worden dat yemandt gecondemneert ex crimine lesae Maiestatis het leven soude hebben behouden, ten waere hy waere voorvluchtigh, wesende sulcx van heel andere consideratie, soe U.E. schryven vermeldt, waervan mijn Advocat, Mr. Dierick de Jonge in den Hage, my oock advyseert, dat, naer de gegeven interlocutoere sententie in de saecke van de voors. kinderen, oock gevolcht was openinge van poinct van officie, dat sy souden moeten bewysen, dat het privilegie van Leyden oeck plaetse soude hebben soe wanneer de gecondemneerde het lijff behout, sonder van crimen lesae Maiestatis te vermanen, meenende 't selfde genouchsaem beweesen te hebben, ende dat de heeren van Leyden debvoir doen om 't selfde noch naerder te bewysen, my

1 Hs. U.B. Leiden, cod. Rem. 46. Gedrukt Navorscher LIV (1904) p. 290. Antwoord op n^o. 820.

[p. 294]

gevende te bedeincken wat ick in mijn saecke ende proches belangende het privilegie van Haerlem hebbe te verwachten, daer die van Haerlem in 't proches mit my gevoucht sulcx in 't minsten nyet en subministreeren, ende ick oock nyet mede, als de heer Hogerbets, gecondemneert ben tot eewige gevangenisse quae morti comparatur, dan alsoe tegens my als voorvluchtigh is geprocedeert, ende U.E. meent dat sulcx van heel andere consideratie is, sall oversulcx seer gaerne ende mit verlangen, mitte eerste ende naeste gelegentheit ende rescriptie deselve consideratiën verstaen, omme des noet my daermede in den voors. prochesse te mogen behelpen. Ick sall nyet laten by alle occasie ende gelegentheit volgens U.E. begeren denselven by S.F.G.¹ te houden in genadige gedachtenisse, gelijck ick noch lestmael hebbe gedaen, my daerop vragende off U.E. noch nyet en conde resolveeren omme mede herwaerts over te comen.

Aengaende van goede, vrundelicke correspondentie te houden mit U.E. neef den heere van Wedde², mijn is niet liever dan goede eenigheit ende vruntschap te houden mit allen ende eenen yeder, voor soe veel doenlicken ende sulcx geschieden can sonder nadeel ende prejudicie van 't gemeene beste. Wy sijn oock alhier onderlinge zeer well te vreeden, ende in goet accordt insonderheit door het goet beleyt van den heere van Moersbergen³, Stadthouder van weegen S.F.G. van Holstein in Friederichsstadt. Behalven dat veelen ende meest allen tegens de borst is ende meenen dat de voornoemde van Wedden al te seer sijn particulyer is souckende, tot nadeel van 't gemeene beste ende prejudicie van den voortganck ende progres van de voors. nieuwe stadt, waerdeur by veelen niet well gesien noch gewilt is, hem niet well connende vougen tot accommodatie, ende t'onvrede tegens dengenen, die hem temet daerinne ten besten willen raeden. U.E. voorts bedanckende van de communicatie van verscheiden advysen, ende sall gaeren verstaen, wat UE. mitte 2 bondelkens ofte rollekens⁴, voor desen gesonden, sall hebben gedaen, ofte van meeninge sall sijn te doen. Van d.Uytenbogardo ende d.Episcopio en vermeldt U.E. in 't minste nyet, twijffel oversulcx off sy noch daer tot Parijs sijn, in sulcken gevalle U.E. gelieven sall mijn hartelicke groetenisse aen denselven te doen.

Hier mede, Mijnheer, naer hertelicke myne groetenisse ende van weegen mijn huisv^e. aen U.E. ende huysv^e., den Almogenden bevolen. Tot Toningen den 26 May 1623.

U.E. dienstwilge
J.d.H.

1 Frederik van Holstein.

2 Zie p. 119 n. 1.

3 Adolf de Wael, heer van Moersbergen.

4 Zie n^o. 797.

Over 8 ofte 14 dagen vertrecke van hier mitter woon tot Friedrichsstadt (ofte) daerby ende ontrent.

(Ick) ben voor ontrent een maent heel sieck geweest aen een cortsche .... Godt loff nu wederom veel beter, hoop Godt voorts gratie geven sall ter... heit⁵.

5 De brief is hier beschadigd.

Adres: A Monsieur Monsieur Hugo Grotius à Parijs.

In dorso schreef Grotius: 26 May 1623 Haen.