Briefwisseling van Hugo Grotius. Deel 1

365. 1614 Aug. 26. Aan J. Hotman de Villiers⁴.

Clarissime Domine.

Accepi per manus Viri Amplissimi Galliarum legati⁵ munus, dignum quod et tu dares et ego acciperem, libellos virorum praestantium scriptos pro re optima et desperatissima, pace nimirum divulsae Christianitatis. Ut breviter dicam quod sentio, ita arbitror, si Melanchthonis animum Lutherus, Cassander autem mentem habuisset Patriarchae Occidentis, melius actum iri cum rebus Europae, quae nunc misera sub titulo Evangelii pacis totum iam per saeculum bellis funestissimis concutitur. Nunc cum ipsi illi, qui Romanam partem deseruere, paucas ob

4 Afschrift Bibl. Nat. Parijs, fonds Dupuy 16 f. 92. Gedrukt Epistolae p. 14; Hotomannorum Epistolae p. 397. Geadresseerde is Jean Hotman, Sieur de Villiers St. Paul, zoon van den bekenden jurist François Hotman, geb. 1552, overl. 26 Jan. 1636. Hij was secretaris van Leicester, dien hij naar de Nederlanden vergezelde (Dec. 1585), en hij bleef daar als zijn agent gedurende Leicester's afwezigheid in Engeland, Dec. 1586-Juli 1587. Bijzonderheden over hem zie bij Blok in de p. 348 n. 4 genoemde studie.

5 Du Maurier.

[p. 348]

controversias adeo implacabiliter dissideant, quid de concordia totius corporis sperandum est? Et tamen laudandi in re praeclara infausti quoque conatus. Quod si praesens aetas hoc supplicii debet ut sana consilia respuat, imminet forte felicior posteritas quam tandem capiat aut pacis studium, aut pugnandi taedium. Saepe τῶν ἀπορήτων πόρον εὗρε θεός¹. Meum libellum² puto iam legeris. Dubium est apud meos an apud Iesuitas magis vapulem: apud meos quidem quod illud apud ipsos παράδοξον defendo, posse in una quoque Ecclesia ferri eos qui dissideant περὶ τὰ μὴ ἁπλῶς ἀναγϰᾶια, apud istos vero quod Principes ad inspectionem rerum Religionis voco. Utrunque autem hoc tale est, ut nisi ita statuatur non modo amissam unitatem recuperare nunquam poterimus; sed ne hanc quidem quam habemus retinere. Ordines Hollandiae mecum sentire ex decreto³ ipsorum videbis. Operam dedi ut non sine testimoniis exiret, non modo ut eo sanctior esset decreti auctoritas, verum etiam ut assuefacerem nostros deferre aliquid piae antiquitati, quae proterve a nonnullis spernitur. Expectabo si placet iudicium tuum. De biennio Licestrensi⁴ aurem an vello? Sane cum tuae pollicitationis liberalitatem specto, facere id debeo; cum vero mecum cogito nulla a me praecessisse officia quae hoc mereantur, forte ne expectari quidem posse ulla, tanta ac talia vix audeo. Satis ergo erit si ut memor mei sis te oravero in quo uno omnia me abunde sperabo consecutum. Vale Vir Amplissime. Hagae in Comitiis Hollandiae. XXVI Augusti CIƆIƆCXIV.

T.A. studiosissimus
H. Grotius.

1 Euripides, Medea 1418.

2 Ordinum Pietas.

3 Zie p. 293 n. 2.

4 Over het archief van Hotman zie P.J. Blok, Correspondance inédite de Robert Dudley, comte de Leycester, et de François et Jean Hotman, in Archives du Musée Teyler, Série II, Vol. XII p. 79 vv., en R. Broersma en G. Busken Huet, Brieven over het Leicestersche tijdvak uit de papieren van Jean Hotman, in Bijdragen en Meded. Hist. Gen. 34 (1913) p. 1 vv. De Groot vraagt hier aan Hotman papieren uit dit archief die betrekking hebben op den tijd van Leicester's bewind; in n^o. 385 spreekt hij van ‘Commentationes Licestrensium temporum’; in n^o. 389 van ‘Schedae’. Hij zal die niet alleen noodig gehad hebben voor het schrijven zijner Annales, maar ook om er materiaal uit te putten voor zijn strijdschriften tegen Sibrandus Lubbertus en diens geestverwanten; immers de houding der ‘zelotae’ in den Leicesterschen tijd keurt hij herhaaldelijk af (zie b.v.p. 274, 281, 282). Zie ook p. 374. In latere brieven, aan Willem, 1 Aug. 1625, 11 Sept. 1627, 14 Oct. 1627 (Epistolae p. 784, 798, 800), is ook sprake van boeken, die Grotius van Hotman te leen ontvangen had, doch dat zullen de in het begin van den brief genoemde libelli virorum praestantium zijn. In Juni 1617 had Grotius de papieren van Hotman nog niet teruggezonden; zie zijn brief aan Willem, die toen in Frankrijk vertoefde, van 20 Juni 1617, n^o. 516. Is de collectie van Teyler wellicht die, welke Grotius gebruikt heeft?

Adres: A. Mr. de Villiers Hotman.