De droeve, ende blyde wereldt

Behelsende vele treurighe gheschiedenissen, belacchelycke kluchten, heerlycke leeringen, ende andere ongemeene aerdigheden

De valsche schyn.

IN een vleck van Elsas, seker landtschap van Duytslandt, was een weduwe van een bovenmate ryck man, hoewel van slechte staet, met een eenigh dochter. Hoe wel sy alree van bedaeghde ouderdom was, soo lockte nochtans de reuck van haer ryckdom veel vryers by haer, naer de ge-

[p. 94]

woonte der vlieghen, die in de beste kokens vergaderen. Sy wilde echter haer goet liever in de vryheyt van haer weduwelijcke staet besitten, dan sich weer onder de macht van een man stellen, die het verquisten sou soo hy een quade huyshouder was, oft die haer van de bestieringh daer af berooven sou, soo hy gierigh was. Sy wiert onder d'anderen, vierighlijck van een van haer ghebueren ghevryt, die naer dese leckere brock ernstelijck trachte, ende voor een weynigh onghereghelt van zeden berucht was. Hy besocht haer, verkeerde in haer huys, betoonde sich op haer verlieft, en parste hardt aen. Maer de vis wilde niet aen dit aes byten; en dese vrouw was al te voorsichtigh om sich van dit ghestroock en ghevley te laten in slaep wieghen. Dese man, sich door dese vrouw dus afgheweert en verstooten siende, wiert daerom soo geemelyck en verstoort, dat hy quaedt van haer

[p. 95]

begon te spreken: ja hy dreyghde haer dat hy haer bederven en verdelghen sou, daer hy hatelijcke en baldadighe redenen byvoeghde. Dese vrouw was van dit gherucht niet verbaest. Maer sy, goede vrienden hebbende, die haer ondersteunden, spotte met dese verwoede, vermits sy sich onder soo vast een beschermingh sagh.

Terwyl sy besich in haer huyshoudingh, en in d'opvoedingh van haer dochter was, die alree houwbaer begon te worden, besloten twee dieven, verstaen hebbende, dat sy het houwelijcks goet van haer dochter al in een kist vaerdigh hadt, en wetende dat sy niemant anders in haer huys hadt, dan een dienstmaet, en een knecht, die in de stal sliep, dese schat te stelen. Sy gheraeckten lichtelijck in de stal, daer sy de knecht, in slaep legghende, verworghen. Maer sy, niet wetende hoe sy in huys souden komen, daer dese vrouw, met haer dochter en dienst-

[p. 96]

maeght, in besloten was, maeckten al de beesten los, die in de stal groot ghedruys begonnen te maken. De vrouw door dit gheraes wacker gheworden, beval aen haer dienstmaet de knecht te roepen. De dienstmaet, hoorende dat de knecht niet antwoorde, opende de deur van de stal, daer sy, ghelijck de knecht, verworght wierdt. Sy, dit gedaen hebbende, klommen om hoogh dooden oock de moeder en dochter, en namen al't goet, dat sy in dit huys vonden. Sy, dit ghedaen hebbende, klommen weer over een muer, daer over sy in't huys ghekomen waren.

Daer verliepen veel daghen, sonder dat men iemandt uyt dit huys sagh komen. De gheburen verwittighden dieshalven t'gherecht hier af, dat de deur openen dé, daer men, in ghetreden sijnde, vier dooden vondt, tot groote verbaestheydt van ider. De maghen van de vermoorde Weduwe, aen de dryghinghen ghedenckende,

[p. 97]

daer af wy gesproken hebben, en over de welck sy dickwils aen hun gheklaeght hadt, deden hun bericht daer af aen't gherecht, dat hem terstont vanghen dé. Dese man, van haet tot dese vermoorde aengeprickelt, en sich onschuldigh van de moort ghevoelende, spotte in't begin met het gerecht, en, als over d'ondergang van dese weduwe verbleyt, seyde opentlijck dat, soo sy hem tot haer gemael ghenomen hadt, dit ongheluck niet gheschiedt sou sijn. Men ondervraeghde hem. Нy loogende alles. Maer de pijnbanck dé hem een andere tael spreken; want de pijn daer af ruckte alles, dat hy niet ghedaen hadt, uijt sijn mont. De geheele stadt, teghen dese man aengheprickelt, die schuldigh in schyn, maer onschuldigh in der daet was, riep en kreet, datmen hem ter doodt brengen sou. De Rechters wilden beyden, en dit vonnis schorssen, om dat hy, buyten pijn sijnde, grouwelijck swoer, dat

[p. 98]

hy noyt daer op ghedacht hadt. Maer het grou begon te morren, en een oploop teghen d'overigheydt te maken, die ghedwonghen was het vonnis te verhaesten, en hem te verwysen tot levendigh gherabrackt te worden. Hу leedt dese straf en betuyghde tot aen sijn uytterste adem, dat hy dese moort niet bedreven hadt.

De Moordenaers waren met d'anderen in't ghedrangh, en kreten luyder dan d'andere omstaenders, tegen dese ghewaende moordenaer. Godt liet ondertusschen eenighe maenden daer naer toe, dat sy door eenigh silverwerck, dat sy in't huys van de Weduwe ghestolen hadden, ontdeckt en betrapt wierden. Sy beleden doen, sonder andere pyningh, dan die van hun geweten, naecktelyck de moorden, die sy bedreven hadden. Doen was het tydt voor d'overigheyt om de beroerte van't volck te bestraffen, en in't straffen van desen, aen de menigh-

[p. 99]

te te vertoonen dat sy voortaen niet soo haestigh souden sijn, en t'gerecht gheen ghewelt aendoen, maer dat vry in sijn handel laten.