Nachtschade

[p. 159]

25.
Van reizen en landen

Ik ga niet op reis om de wereld te zien, doch om haar enige tijd niet te zien.

Zij die ergens willen wortelen, koesteren een plantenideaal.

Een bereisd man is niet hij die veel gereisd heeft, doch hij die overal en op een natuurlijke wijze onmiddellijk en volkomen thuis is.

Het is dwaas op reis te gaan om levensverrijking te zoeken: alleen verdriet en pijn kunnen die schenken.

De aarde heeft haar geheimen verloren, de poëzie heeft de hare behouden. Lezen is tegenwoordig nog de enige vorm van reizen.

Reizen heeft niets te maken met de kortste en snelste verbinding tussen twee plaatsen.

Ware wandelaars bewandelen slechts kronkelpaden. Zij vermijden de rechte weg omdat zij daar niets dan boekhouders tegenkomen.

Handelsreizigers reizen om een doel te bereiken, de goede reizigers om ieder doel te ontvluchten.

Het doel bederft de reis.

Zij, die met een vliegtuig reizen, verliezen de aarde zonder de hemel te bereiken.

Iedere reis loopt uit op een teleurstelling, omdat de werkelijkheid nu eenmaal altijd minderwaardig is bij onze voorstelling vergeleken: alleen lieden zonder verbeelding kunnen zich tevreden stellen met wat de wereld biedt.

[p. 160]

Het heeft geen zin om de nieuwe barbaarsheid te laken zonder de oorzaak ervan te nomen en te veroordelen: àlle ellende komt uit de snelheid voort.

Het énige voordeel van al het snelle is, dat het zo snel voorbij gaat.

Wanneer men tegen reizen begint op te zien, bewijst dat een verzwakking van de scheppingsdrang.

Wie de zorgen thuis ontvliedt, voelt hoe ze bij zijn terugkeer dubbel wegen.

Weleer aanvaardde men Pascals wijsheid en liet op zijn voorschrift het lichaam thuis en de geest wereld en hemel bereizen. Thans sleept men, voor duur geld, het lijf van de ene uithoek naar de andere, doch laat de geest in het muffe opkamertje achter.

De gidsen zijn prevelende priesters van de nieuwe godsdienst: toerisme, die helaas ook al haar geestdrijvers heeft.

Toerisme is de kunst zoveel mogelijk gezien te hebben zonder iets te zien.

Het nut van reisverenigingen is onmiskenbaar en schuilt hierin dat zij het thuisblijven comme il faut en tot een genoegen gemaakt hebben.

Het toerisme is de redding en de ondergang van Italië.

Dat een koffiehuis zijn prijzen verdubbelt op grond van het feit dat het tegenover de Signoria gelegen is, pleit niet tegen de baas - hij kent zijn pappenheimers -, doch tegen de lindemannen, die zich in kudden begeven naar plaatsen welke zij door hun aanwezigheid ontwijden en die voor hen gesloten behoorden te blijven.

De mens is er zelfs in geslaagd, door het aanleggen en in stand houden van badplaatsen, de Zee vulgair te maken.

[p. 161]

In Italië en daar alleen is het lelijke mooi.

Een schip is de minst geschikte gelegenheid voor geestelijke arbeid. Zeelucht maakt dierlijk. Vandaar de aantrekkingskracht van badplaatsen.

Zonder Frankrijk is de wereld weduwnaar.

Voorheen was de grondige kennis van de Franse taal een standsonderscheiding, thans een beschavingsonderscheiding.

Het Romeinse rijk ging onder, lang na de politieke verbrokkeling, toen het Latijn ophield algemene taal te zijn. Hoezeer de positie van Frankrijk verzwakt is, blijkt uit de internationale verwaarlozing van het Frans ten gunste van het Engels.

Men is beschaafd naarmate men deel heeft aan Frankrijk.

Voor honderden, ik die dáárdoor als mijn lotgenoten erken, begon het leven pas op het ogenblik dat zij Parijs ontdekten.

Het heimwee naar het zuiden is een algemeen en zeer begrijpelijk gevoel, maar van een afwijking als heimwee naar het noorden, heb ik, godlof, nog nooit gehoord.

De tragiek van Afrika ontstaat uit één feit: dat volkeren met een pre-achsenzeit-geestesgesteldheid zich post-achsenzeit-technieken eigen maken.

Zuid-Afrika is, voor zover mij bekend, het enige land waar struisvogelpolitiek de officiële politiek van de regering is.

Amerika lijkt mij op een overgrote jamboree: padvinders uit verschillende landen in een voorlopige behuizing.

Het oude Europa is met het oog op de eeuwigheid gebouwd, Amerika is een transactie op korte termijn.

Het misverstand tussen Europa en Amerika spruit hieruit voort: Amerika gaat prat op wat wij van oudsher geringschatten en het gaat achteloos voorbij aan alles waar wij trots op zijn.