Nachtschade

[p. 111]

15.
Wat de liefde betreft

Wat wij in ons altijd bewonderen, ook al staan wij overigens scherp kritisch en afwijzend tegenover onszelf, is ons vermogen om lief te hebben.

Meningen worden bij het mud verhandeld. Maar de liefde is als radium zeldzaam en de geringste hoeveelheid ervan bezit genoeg straalkracht om een geheel mensenleven te verheerlijken.

Alle liefden die wij in ons bestaan koesteren, vormen één samenhangend geheel, als een onderaards vuur dat op zijn onverwachtst nu eens hier en dan daar door de oppervlakte breekt en naar de hemel laait.

Men doet het voorkomen alsof haat en liefde elkanders tegendeel zijn. Tegenover beide staat onverschilligheid.

De voorkeur voor liefde boven haat berust op een vooroordeel. De waarde van gevoelens wordt bepaald naar hun innerlijke spankracht en niet naar de richting welke zij uitgaan.

Ik geloof niet in de liefde van hen die niet kunnen haten.

Geen liefde zonder de bijsmaak van de haat, geen leven zonder de bijsmaak van de dood.

Men kan een liefde niet verdelen, wel verwateren.

De liefde is het enige spel, waarbij vals spelen tot de regels behoort.

Liefde op het eerste gezicht heeft mij te veel van een improvisatie.

Als men nagaat wat hij ervan gemaakt heeft, kan men slechts

[p. 112]

tot de slotsom komen, dat de mens de liefde en het leven niet waard is.

De liefde is overal en bestendig aanwezig. Alleen hebben wij er slechts zo nu en dan even deel aan.

Het einde van een liefde: wanneer de illusie door het dagelijks gebruik niet slijt en daardoor zó doorzichtig geworden is, dat zij de werkelijkheid niet meer verbergen kan.

Liefhebben betekent liefde schenken, wat wij ontvangen nemen wij op de koop toe.

Wie zichzelf gemakkelijk geeft, toont daarmede aan dat hij zich goedkoop geeft.

Al wat gekocht en verkocht wordt is waardeloos. Waarde heeft alleen wat men krijgt en schenkt.

De vrouw is het middel, waardoor de man zichzelf bewijst dat hij tot liefde in staat is.

Zij die verband leggen tussen liefde en vermaak, bezoedelen de liefde en bederven het vermaak.

Wij worden nijpender gebonden door wat wij tegenover elkander nalaten, dan door wat wij voor elkander doen.

Wanneer de vrees om belachelijk te zijn dringend en algemeen werd zou het geslacht der mensen spoedig uitgestorven zijn.

Men heeft, in het gunstigste geval, éénmaal lief al verbeeldt men het ook tienmaal te goeder trouw. En meestal is de éne maal ook verbeelding.

Alléén in de herinnering vindt de liefde haar volkomen ontplooiing en bekroning.

Het wezenlijke van een liefde openbaart zich nooit in de

[p. 113]

woorden, maar in de diepte en straalkracht van het zwijgen.

Tussen ja en neen ligt de Tuin van Eden.

Romantische liefde is een pleonasme: zonder romantiek is er van liefde geen sprake.

Het is het bitter noodlot van de mens, dat de liefde àltijd op een anticlimax, de bevrediging uitloopt.

Onze liefde is niet afhankelijk van wat de geliefde ons geeft, doch van wat wij haar geven kunnen. Het eind ervan wil dus niet zeggen, dat zij tekort schiet, doch alleen dat wij uitgeput zijn.

Liefde is een vriendschap, edel en sterk genoeg om de bijslaap te overleven.

Liefde schuwt lust en wil er zich duidelijk van onderscheiden, terwijl lust zich vals als liefde vermomt.

Wat wij niet bezitten, en dat alléén, vertegenwoordigt een wezenlijke waarde voor ons. Om van iets, wat ook, te kunnen genieten moet het onbereikbaar voor ons zijn of verloren gegaan.

Ware liefde lijdt door de nabijheid, de schijnliefde gaat te gronde door de afstand.

Afstand loutert. De zuiverste liefde is die voor de verre geliefde.

Voor die elkander zeer lief hebben, is het weerzien verdrietiger dan het afscheid.

Hij die beweert van een geliefd wezen altijd evenveel te houden, liegt of is nog niet aan de liefde toe.

Zolang de ontrouw zich in de gedachtenwereld ophoudt, noemt men haar trouw.

[p. 114]

Gebondenheid voor het voorbije komt voort uit angst voor het komende.

Het is moeilijker afscheid te nemen van een illusie dan van een geliefd wezen. Vandaar dat geestesdrijvers altijd klaar zijn om hun vrienden en bloedverwanten aan een hersenschim te offeren.

Wij moeten in staat zijn de voorstelling, die wij van een beminde overledene behouden hebben, voortdurend te wijzigen in verband met onze eigen ontwikkeling. Dat is het enige middel om de herinnering in stand te houden.

Vrouwenverering is het enige middel om aan de liefde betekenis en wijding te geven. Zij die de vrouw minderwaardig verklaren, maken daarmede de liefde tot een onedel bedrijf. Zij kleineren zichzelf.

Een onbeduidende man is niets, een onbeduidende vrouw is toch nog altijd een vrouw.

Het vrouwelijke in de man is belachelijk, het mannelijke in de vrouw is beangstigend.

Een beschaafde vrouw is beschaafder dan de beschaafdste man, omdat zij behalve beschaafd ook nog vrouw is. Een grof wijf is grover dan de grofste kerel, omdat zij behalve grof ook nog vrouw is.

De liefde maakt een bedeesd man brutaal, een brutale vrouw bedeesd.

Waar de man heer-en-meester is, toont hij zich zelden meester en nooit heer.

De liefde tussen jonge mensen is een natuurverschijnsel, die tussen oude een merkwaardig werk van kunst.

De liefde maakt ons tot Narcissus. Wij zijn niet gelukkig voor wij ons in de geliefde weerspiegeld zien.

[p. 115]

De onwederstaanbare bekoring, welke de vrouwenmode uit oefent, komt voort uit het heerlijke feit dat zij altijd bewust en tot het uiterste onpraktisch en daarom poëtisch is.

Huwelijken worden door het gevoel natuurlijk ontbonden, door de rede kunstmatig bijeengehouden.

Een huwelijk uit liefde mislukt meestal. Een huwelijk uit vriendschap heeft kans van slagen.

Er mislukken meer huwelijken door liefde dan door gebrek aan liefde.

Een huwelijk beginnen kan iedereen, het voort te zetten is minder mensen gegeven, het tot het laatste ogenblik op peil te houden slechts weinigen.

Overspel is goddank geen spel maar bittere ernst, en als alle ernst: bedrog en verraad; als alle ernst: lelijk, onsmakelijk en vernederend.

Paleiszonde is minder goor en minder laaghartig dan kamertjeszonde.

Het aantal maakt de spoeling dun. Hoe meer mensen men lief heeft, des te wateriger wordt de liefde.

Voor hen die te schraal van ziel zijn voor de liefde, blijft er, gelukkig, nog altijd de mensenliefde ter beoefening over.

Wrok is een koppige drank, gestookt uit mogelijkheden tot liefhebben, welke geen kans kregen zich te verwezenlijken.

Er bestaat niet alleen en alom in overdaad apeliefde, maar ook apeleed, apesmaak, apemoraal, apeschoonheid, aperealiteit en apevroomheid.