Nachtschade

[p. 105]

14.
Levenskunst

Wat wij levenskunst noemen is krijgskunst. Het ik bevindt zich in een onafgebroken strijd met het niet-ik. En aangezien niet-ik zonder ik onbestaanbaar, zelfs ondenkbaar is, zijn we in oorlog met een fictie, dus met onszelf. Wat wij moraal noemen kan dientengevolge moeilijk iets anders zijn dan een akkoordje met onszelf.

De haastigen en oppervlakkigen, die de boventoon voeren, zien de schakeringen over het hoofd en miskennen het schipperen. Levenskunst is nuance en compromis.

Aangezien de begeerte het leven levenswaard maakt en alleen het afscheid nieuw verlangen schept, hebben alleen zij die gestadig veranderen een kans om aan de verveling te ontkomen.

Een sterke persoonlijkheid verandert gestadig en blijft steeds zichzelf.

Men leeft alleen wanneer men zich bewust is te leven. Dan alleen kan men vorm aan het leven geven.

Sterk en welbewust kan alleen hij zijn, die zich zo ver mogelijk van de kudde verwijdert, zonder ooit in het donker te verlangen naar een terugkeer tot zijn uitgangspunt.

Van alle leren heeft alleen belang het leren eenzaam te zijn. En daar heeft men een mensenleven voor nodig.

Alleen hij die de eenzaamheid zoekt bereidt zich waardig voor op de dood.

Geluk, voorzoverre dat bestaat, ligt in een volkomen onafhankelijkheid van lof of blaam, van liefde en haat, van iedere medemenselijke gemeenschap.

[p. 106]

Wie de eenzaamheid versmaadt, verbeurt zijn kans op zuiverheid.

Wie de eenzaamheid zoekt in alleen-zijn en stilte, vindt nooit de ware eenzaamheid. Die ontdekt men, wanneer men er toe voorbereid is, midden in de wereldstad en in het drukke dagelijks verkeer met medemensen.

Wanneer wij van het stadsgerucht overlast ondervinden, be wijst dat onze zwakheid en een tekort. Wij moeten geheel kunnen opgaan in de stilte binnen ons, zodat geen geluid ons bereiken kan. Wij moeten in staat zijn van onszelf een ongenaakbaar eiland van rust te maken temidden van een ijdele branding.

Wij moeten de moed hebben in deze wereld en het heden verlóren te gaan.

Faam is infaam. Zij die hun vrijheid liefhebben en zichzelf werkelijk op prijs stellen, schuwen de openbaarheid en verafschuwen de roem.

Hij die ook maar in de geringste mate belangstelt in wat anderen over hem denken of zeggen, zal nimmer gemoedsrust kennen.

Hij die er prat op gaat een ‘naam’ gemaakt te hebben, is in mijn ogen een dwaas die een uitgeblazen koekoeksei als zijn grootste schat beschouwt.

Wie tot elke prijs belangrijk wil zijn is het niet, wie de dwaasheid mist is de grootste dwaas; de angst voor mislukkig is de belangrijkste voorwaarde ertoe. Wie schroomt gewoon te zijn, bewijst daarmede zijn middelmatigheid.

Men kan alleen gedistingeerd zijn, als men zich in niets distingeert.

IJdelheid komt alleen uit een minderwaardigheidscomplex voort. Zij die zichzelf zéér hoog stellen, zijn zéér bescheiden.

[p. 107]

Wie met zijn eigenschappen te koop loopt, deugden of gebreken, is verachtelijker dan de parvenu die op zijn duiten stoft.

Een ijdel man verheft zich op de verstandige daden door hem verricht; een wijs man is alleen trots op zijn dwaasheden.

Zodra iemand het gaat menen wordt hij belachelijk.

Leven is verweer tegen de wereld. Wie aan de wereld toegeeft leeft niet doch vegeteert.

Er bestaat slechts één eerbaar vechten: tegen de bierkaai.

Voor een aangename omgang met personen die men niet vermijden kan is het nodig, een oprechte belangstelling te koesteren voor hun kleine, een oprechte onverschilligheid ten opzichte van hun grote aangelegenheden.

Verhoud u tot uw medemensen als tot uzelf: toegeeflijk en wantrouwend.

Alleen wanneer men bij iedere uitlating en daad uitgaat van het besef dat alles vergankelijk is, krijgt men in de omgang met zijn medemensen de ironische welwillendheid, die ik beschouw als de enig juiste houding ten opzichte van hen.

Het bewustzijn der kortstondigheid geeft waarde aan kleinigheden.

Beuzelarijen scheken mij doorgaans meer vermaak dan de Zeer Ernstige Aangelegenheden. En wat ter wereld zou er boven vermaak gaan?

Als die kinderziekte ernst eerst overwonnen is, kan het léven beginnen.

Niets-doen is de enig edele vorm van doen.

Zij die ijverig zijn, houden geen tijd over om te leven.

[p. 108]

Men is slechts bezig en gehaast, wanneer men de innerlijke mogelijkheden mist om niet-bezig en niet-gehaast te zijn.

Stel steeds tot morgen (en liefst tot overmorgen) uit, wat gij niet met geweld gedwongen wordt heden te verrichten. Waarschijnlijk is dan intussen het overbodige van de handeling gebleken.

Uitstel is een vorm van luiheid en een bewijs van verstand.

Men maakt het bestaan in een ontluisterde wereld volmaakt hopeloos als men er de kiesheid en kuisheid aan onttrekt.

Verlangt gij naar de hemel?

Dan moet gij beginnen er een te scheppen.

Matigheid is deugd noch kunst. Men moet leren met mate onmatig te zijn.

Wij doen alleen onze plicht, wanneer wij te weinig vindingrijk zijn om iets anders te doen.

Wie tevreden is met menselijk zijn, stelt waarlijk geen hoge eisen aan zichzelf.

De mens wordt gediend met wat hij vindt, niet met wat hem geleerd wordt.

Verlies is winst: door wat men afleert wordt men beter. Door wat men aanleert alleen maar eigenwijs.

Er is een lang leven voor nodig om de gevolgen van de opvoeding geheel te boven te komen.

Zij die zich de dwingeland van hun kinderen maken, wreken zich op hun eigen jeugd.

Zij die op rijpe leeftijd iets behoorlijks voortbrengen zijn daartoe in staat niet omdat zij iets verworven, doch omdat zij iets verloren hebben.

[p. 109]

Een jeugd zonder dwaling kan slechts leiden tot een ouderdom zonder deugd.

Men moet geestdriftig partijdig zijn, doch zonder het slachtoffer van zijn partijdigheid te worden.

Een eenzijdig geestdrijver kan nooit een man van smaak zijn.

Het duizendjarig rijk is een drogbeeld voor lafaards en zwakken. Hij die het leven werkelijk liefheeft bemint de dag.

Zij die het leven waard zijn, verachten het en zijn er hartstochtelijk aan verslingerd.

De hoogste deugd is die welke de meest volledige zelfverloochening eist en dus verdraagzaamheid.

De hoogste deugd, verdraagzaamheid, vloeit voort uit de erkenning der kortstondigheid van ieder levensverschijnsel en de eeuwigheid van het leven.

Wij moeten alleen onverdraagzaam zijn ten opzichte van de de onverdraagzaamheid.

Weest verdraagzaam, en dus oefent u in de goede onverschilligheid.