Nieuw Nederlandtsch caertboeck

Beschryvinghe des graefschaps van Namen.

HEt Graefschap van Namen, dat sijn Naem ontleent van sijn Hooft-stadt, is gelegen tusschen⁺ Brabant, Henegouwen, Lutzenburgh, ende 'tBisdom van Luyck, een Landeken kleen van begrijp ende enghe van Palen, maer vol alderley lusticheyt ende gherief. Het volck isser seer⁺ menichvuldich, goedt, ghetrouwe, ende behendich tot alle dinghen. Den Edeldom dapper in den Krijchs-handel, ende in alle vrome edele daden. De Locht ghezont ende wel ghetempert. Door⁺ 'tLandt loopen veel Watervloeden ende Beecken, onder andere de vermaerde Mase ende de Sambre: De welcke niet allen zeer gherieflijck zijn om allerley goederen uyt ende in te voeren van't een Landt in't ander, maer gheven oock veelderley goede Visschen, die haer bezonderlijck houden in Zanden, Klipen ende bequame gronden.

Daer zijn oock veel Bosschen vol van alderhande Wildt-vangh, onder welcke oock voornemelijcken uytmunt dat van Marlaique. Het Landt in de leechte is uytnemende vruchtbaer van Tarwe ende⁺ ander Greynen. De Bergen, die hier vele zijn, staen met zeer profijtelijcke hout-wassen beplant, ende worden met veel schoone springhende Fonteyn-aderen besproeyt. Ghelijck sy dan oock van binnen⁺ doorwassen zijn met Mynen van Yser ende Loot, ende veel Groeven oft Kuylen hebben vol van alderley schoone ende harde steenen om te bouwen, als met namen zeeckere cierlijcke swarte MarmorSteenen, ende oock andere die roodt zijn ende met wit ghemenghet, treckende zeer nae den Iaspis.

+ Gelegentheydt.

+ Inwoonders.

+ Locht.

+ Vruchten.

+ Mynen ende Steenputten.

[p. 246]

Men vinter oock die van verwe tusschen grau ende blau zijn, mede met wit doorspeckt, ende dan noch overvloedich veel slechte, bequaem om Kalck af te branden. Oock heeft men hier zedert eenighe jaren herwaerts begonnen Mynen van Steen-kolen te vinden, die in Henegouwe, maer voornemelijck in't Landt van Luyck overvloedelijck der aerde ghegraven worden. In't Landt van Namen wordt oock veel goede Salpeter ghemaeckt, ende andere dierghelijcke dinghen ter oorlogen dienende, soo dat de ⁺Inwoonders met alle dese Vruchten ende Mynen haer seer wel geneeren ende rijck worden, behalven dat de gheduerighe Bergh-wercken haer aftrecken van de ledicheyt, een vyandinne van alle Deught. Ende voorwaer dese Bosschen, Berghen ende wilde Rotsen met so veelderley Mynen ende Steen-groeven door-wassen, boven dat sy 'tgheheele Landt groote sterckte toebrenghen, gheven den Namuroysen meer inkomens ende profijts, dan de best gheboude ende vruchtbaerste Velden van andere Landen haren Inwoonderen zouden connen beschaffen. Ghelijck sy dan in der waerheyt zeer subtijl ende scherpzinnich zijn, ende noch kost noch moeyte en sparen om dese Mynen overvloedelick te ontdecken, als zijnde haren voornaemsten Rijckdom, die haer menschelijcker wyse te spreecken nimmermeer can begheven. Want hebben soo schoonen bequaemheyt ende gherief van Water ende Hout om het yser te suyveren, te weecken, te smelten, ende van d'een plaetse tot d'andere te vervoeren, dat sy altijdt al soeckende vinden, ende nimmermeer op en houden van arbeyden, slaen, gieten, smeden ende raffineren, in so vele forneysen, ende onder soo veel vlammen, roock ende spranckelen, dat het eyghentlijck schijnt, datmen daer comende, comt in de gloeyende Winckelen ende Smissen van Vulcanus.

⁺Men telt in't Graefschap van Namen, behalven de Hooft-stadt, drie besloten Steden, namelijck, Bovines, Charlemont ende Valencourt, met hondert twee en tachtentich Dorpen, ende veel rijcke Abdyen. De Staten des Lants bestaen uyt de Gheestelijckheydt, uyt den Edeldom, ende uyt de Magistraten der Steden.

⁺Den oorsprongh van de Naem der Stadt Namen wordt by velen heel duyster ende onseker gehouden. ⁺Maer de hooch-gheleerde Man Iustus Lipsus stelt voor vast dat hy ghemaeckt zy uyt de twee duytsche Woordekens Na ende Muer, om dat het een Muyr ofte Stadt is gheleghen na by de Mase. Andere meenen dat de selve Stadt van den Romynen opghebouwt zijnde, als een onverwinnelijcke sterckte, namaels by den Francoysen ghenoemt zy gheworden Neuf-muer, dat is Nieuwe-Muer, welck woordt allenskens in Namur, (soo sy noch by den Walen heet) ende by den Duytschen in Namen verandert zy. Dese twee naem-sporinghen hebben voorwaer meerder schijn van waerheydt, als die oude Wyssche fabel, met de welcke verziert wordt, dat op den top des Berghs, daer nu het Casteel van Namen staet, een Beeldt soude ghestaen hebben van eenen Afgodt gheheeten Nam, het welcke dan antwoordt ghegheven ende bystandt ghedaen hebben soude den ghenen die hem daerom baden. Maer ghemerckt dat door de komste onses Salichmaeckers Iesu Christi (ghelijck alle soorte van Tooverye, Waerseggherye ende dierghelijcke ongheoorlofde Konsten een eynde moesten nemen, ende de antwoorden van de valsche Goden haer gheloove verliesen) desen Afgodt oock ophielt te antwoorden, ende verstomde, so souden de luyden teghen malcanderen gheseyt hebben Nan muet, Nan is stom, ende daer af soude de Stadt

+ Salpeter.

+ Getal van Steden en dorpen.

+ Staten.

+ Beschryvinghe van de Stadt Namen.

[p. 247]

Comitatus Namurci

[p. 248]

haren name ghekreghen hebben. Dit zijn al de Euangelien van de Spinrock, ende daerom de selve latende voor 'tghene dat sy zijn, segghen wy, dat de Stadt Namen gheleghen is tusschen twee Berghen op ⁺de slincker zyde van den Water-kant van de Mase, met welcken Vloedt de Sambre, een schoon Riviere, die mede door de Stadt is vlietende, hare wateren aen den uytganghg der selven vermenghet. Luyck ende Brussel ligghen van Namen elcx thien mylen, maer Leuven maer acht. De Stadt is seer goedt ende schoon, hebbende een sterck ende gheweldich Casteel. Daer ligghen seven kluysen oft Hermitagien rondtom, van Gheestelijcke ende Godt-vruchtighe Mannen bewoont. Sy heeft van oudts den ⁺Tytel ende waerdicheyt van een Graefschap, met een groot ende wijdt-streeckende ghebiedt. Daer resideert oock de Coninghlijcken Raedt, bestaende uyt een President ende ettelijcke Raedts-personen, van wiens Vonnissen men mach appelleerden aen den Grooten Raedt van Mechelen. Ende voor eenighe ⁺jaren is dese Stadt onder andere mede verheven tot een Bisdom, hare Hooft-kercke ghewijt zijnde ter eeren van Sint Albijn. De Inwoonders van Namen zijn strijdtbaer ende vroom ter Oorloghen, haren Landts-heere seer toeghedaen ende ghetrouwe. Spreken de Fransche Tale, maer wat bedorven ende vervalscht. Zijn beleeft, ende in sommighe handt-wercken zeer constich, hoe wel hier anders niet veel koop-luyden oft Ambachtsluyden en zijn, maer wel Edeldoms ghenoech, ende onder die verscheyden gheslachten, die haer houden voor seer oudt, ende van edelen bloede ghesproten, doch meestendeel by weghe van Bastaerdye.

⁺Int Landt van Namen, ontrent drie Mylen van de Stadt, ende twee van Hoey, een Stedeken behoorende onder 'tBisdom van Luyck, staet het Dorp van Audenne, daer de oude Proostye van edele Canonikessen is, ghesticht over meer dan neghen hondert jaren van Begghe, Dochters den ouden Pepijns, ende Huys-Vrouwe van Auchises, den welcken Dagobert Coningh van Vranckrijck het Hertoghdom van Brabandt ghegheven heeft, uyt welck Houwelijck gesproten zijn de andere Pepijns, Carel Martel, ende Carel de Groote. Dese Orden van Geestelijcke Edel Vrouwe is by na gelijck die van ⁺Nivelle, hier voren beschreven. Ende vindt men noch een ander Convent der selve twee mylen van Namen op de Sambre, in het Dorp ghenaemt Moustier.

Tusschen Namen ende Dinant op den bergh Polauge worden noch op den dach van heden ghezien de ⁺overblijfselen van de oude Stadt Chrevremont, ofte Geyten-bergh, welcke door de inlandtsche Oorloghen van de Luyckenaers verwoest is, ende blijft.

⁺Bovines leyt op de slincke zyde van de Mase, vier mylen van Namen, een kleyne maer oude Stadt, die eerijdt wel betimmert ende bewoont heeft gheweest, maer door Oorloghe dickwils verwoest ende bedorven is gheworden.

⁺Charlemont is mede een kleene, maer wonderlijcke stercke Stadt, geleghen drie mylen van Marienborgh ende seven van Namen, op een bergh, aen de slincker kant van de Mase. Sy heeft haren name van Keyser Caerle de vijfste, die dese Sterckte in het jaer 1555. tot een Frontiere heeft doen maken teghen Marienborgh, alsdoen inghehouden by de Fransoysen.

⁺Seven Mylen van Namen light Walcourt, ofte Valencourt, een fray Stedeken, met een vruchtbare

+ Gelegentheydt.

+ Hof Provinciael.

+ Bisdom.

+ Prosty van Audenne.

+ Ende van Monstier.

+ Chevremont.

+ Bovines.

+ Charlemont.

+ Valencourt.

[p. 249]

ende lustighe Landouwe omringht.

Op de Mase, naer Bovines toe, is gelegen Dave, een fray Dorp met een steck Casteel ende groote⁺ heerlijckheyt, den name draghende van een Burch-graefschap ofte Vicomte. Ende zijn onder de Dorpen van Namen, noch meer andere plaetsen weerdich ghenoemt te worden, soo om hare grootheydt, als lusticheydt ende schoonheyt. Als het Dorp van Floren, gheleghen vier mylen van Namen, Vascie niet meer dan drie, ende Sanson twee.

Ontrent den 1200. is de Staet van Namen een Marcgraefschap geweest, beseten by Philips van Vlaenderen, broeder van Grave Boudewijn namaels Keyser van Constantinopelen, daer nae ist by verscheyden gheleghentheden een Graefschap gheworden, ende ten lesten by coope ghecomen in de macht van Hertogh Philips de Goedertieren, van wiens huyse het namaels by houwelijcke verstorven is op de Princen van Oostenrijck, die het noch teghenwoordich besitten.

+ Dave.