Den goetgunstighe leser gheluck ende heyl.
IN dese onse Nederlantsche beschrijvinge, vruntlijcke Leser, hebben wy voornamelijck ghevolght die van den sorchvuldigen ende alles doorsnuffelenden Heere Loieys Guycciardyn, een Florentynsch, Edelman, in den welcken wy Nederlanders altesaemen grootelijcx ghehouden zyn, overmits hy onse eyghene Landen veel eygentlijcker ende grondelijcker heeft bekent gemaect ende als voor oogen geschildert, dan tot noch toe by eenigh gheboren Nederlandes selve is geschiet. Ick spreecke van alle de Landen in't ghemeyn, want dat sommige van die by haere besondere Schryvers besonderlijcker ende nauwer beschreven zyn, als namentlijck Hollandt by den Hooch-geleerden Hadrianus Iunius ende andere naer hem gevolgde Autheuren, en mach niemant ontkennen: maer den Lof van die alle seventien in een eenigh Boeck volkomentlijck vervaet te hebben, komt hem soo rechtveerdelijck toe, dat wy, sonder merckelijcke ondanckbaerheyt, hem die niet en konnen benemen. Wy hebben dan (seg ick) hem ten meestendeele in dese onse Beschryvinghe gevolght, maer also nochtans, dat wy zyn ghevoelen in eenighe besondere dinghen niet alleen vrymoedelijck tegenspreken, ende van hem verschillen, maer oock doorgaens, ende voornemelijc int beschryven van Hollandt voornoemt, zyn werck (buyten roem gesproken) grootelijcx vermeerderen ende verclaren. Het welcke niemant en moet vreemt gheven, dewyle den eenen dach, soo men weet, des anderen Leermeester is, ende daer sedert zynen tijt soo veel groote ende ghedenckweerdighe veranderinghen in dese Landen zyn voorghevallen. Doch sal yemant seggen, is Guicciardyn hier vermeerdert? Het blijckt veel eer ooghenschynlijck dat hy wel de helft vermindert is, want zyn Boeck is immers onghelijck grooter dan dit. Wy antwoorden, dat wat eygentlijck de Geographie, dat is de Aerd-beschryvinghe der 17. Nederlanden selfs, met haere besondere Steden ende Vlecken belanght, wy daer van ruymer ende misschien oock duydelijcker ghesproken hebben als hy by zynen tyde heeft konnen doen: maer eenighe particuliere omstandigheden, als by exempel, het Register van de gheleerde Mannen uyt elcke Stadt voortgekomen, de eerste instellinge ende benaminghe van de Ridders der Orden des Gulden Vlies, het verhael van de Coopmanschappen ende waeren uyt yeder Landtschap van Europa tot ons ghebracht, ende van ons wederom derwaert gevoert wordende, de instellinghen ende Wetten van eenighe Geestelijcke Ordens, het wijtloopigh verhael hoe elck besonder Lantschap eyntelijck onder de Princen des huys van Oostenrijck zy, ende dierghelijcke Historiale buyten-wercken meer, daer hy veel bladeren mede vult, die hebben wy sommighe teenemael nagelaten, sommighe maer cortelijck overloopen, ende met de vinger, ghelijck men seght, aenghewesen. In somma wy hebben hem soo gevolgt, dat wy ons aen hem niet gebonden, maer ons eygen oordeel daer't soo te pas quam, vryelijck ghebruyckt hebben. Op dat ick nu niet en segge, dat de Ordre by ons gehouden gheheel nieu is, ende tot noch toe by niemant ghebruyckt: want wy beschryven alhier de 17. Landen elck besonderlijck, ende dat volgens de Titulen ofte Eer-namen die de Princen ende hooghe Overicheden daer van draghen, rakende ondertusschen aen de veranderinghe die staende de laetste troubles in die forme van de regeringhe is voorgevallen, mitsgaders den staet daer sich tegenwoordichlijck yeder Lantschap in bevindt, ende meer andere particulariteyten, die wy verhopen dat uwe E. niet onaenghenaem en sullen wesen. In alle welcke dinghen wy geerne bekennen, om niemanden zyne behoorlijcke eere te onthouden, dat wy ons grootelijcx hebben beholpen met de Commentarien vanden vlytigen Emanuel van Meteren, met de Beschryvinghe des Graef-schaps van Vlaenderen ghestelt by Jacobum Marchantium, met die van Hadrianus Iunius, ende seker Boeck onlancx uytgegaen onder den titel van Out-Batavien, in de saken van Hollandt, ende met de Byvoeghselen des welgheleerden Petri Montani ghedruckt by het groote Boeck van den dickmaels ghemelden Guicciardyn, in de rest van de Nederlanden: beneffens dat wy oock verscheyden dinghen hebben soo uyt eygene als oock anderer luyden besondere waerneminghe. Ende dit goetgunstighe Leser hadden wy uwe E. als tot een inleydinghe van dese onse teghenwoordighe Beschryvinghe te segghen. Wat nu aengaet de Geographische Afbeeldinghe van elck besonder Landtschap, mitsgaders die van de Zyp ende Beemster in Hollandt, die is mede, soo veel de Ordre belanght gheheel nieu, ende voor de reste op het netste ende cierlijckste het ons doenlick gheweest is, ghemaeckt nae 'texempel van de beste ende ghetrouste Autheuren, gelijc die sullen konnen oordeelen, die professie doen van dese Hoogh-loflijcke Conste. Neemt de goede genegentheit die wy hebben, om u ende den gemeenen Vaderlande te dienen in dancke, verschoonende de fauten die wy ontwetende erghens inne souden moghen hebben begaen, ende blijft den Almachtighen Godt in ghenaede bevolen. t'Amsterdam den eersten Ianuarij Anno 1616.
Abraham Goos
Auteursrechtvrij