Het verbetert en vermeerdert natuurlyk toover-boek. Of 't nieuw speel-toneel der konsten (onder ps. Simon Witgeest)

[p. 135]

Het Verbeetert en Vermeerdert Natuurlyk Tover-boek, of Speel-toneel der Konsten.
Het Vyfde Boek.
Begrypende verscheyden manieren van wonderlijk en verborgen schrijven.

I. Te schrijven dat niet kan gelesen werden ten sy in enig vogt, by het vuur, of ligt.

Vooreerst neemt groene Vietriool, smelt die in water, schrijft daar mede op Papier, soo sullen de letters gedroogt sijnde, niet meer gesien werden. Wanneer gy den selve begeert te lesen: soo neemt Galnoten weykt die in 't water, het water klaar gemaakt sijnde, steekt daar het beschreven Papier in, soo zullen alle de letteren swart sijn.

[p. 136]

Ten tweden, neemt Sal armoniak smelt het in water, schrijft daar mede, als gy dit schrijft tegens het vuur hout, sal het seer swaart werden. Sulks geschiede ook met Spiritus Vitrioli en meede met Liemoensap.

Ten derden, Smelt Aluyn in wat Water, schrijft daar meede en laat het drogen. Als gy dit lezen wilt, soo steekt het in 't water, zoo zullen al de letteren terstond verschijnen.

Ten vierden. Neemt fijn gewreven Goud-gelit, kookt die in Wijn-Asijn, doet het door en bewaart het schrijft, dan met Limoen sap, en gedroogt sijnde, steekt het in 't voorschreven vogt, soo zullen de letteren sig als melk vertonen.

III. Een verborgen manier van schrijven.

't Is onder Koningen en Princen gebruikelijk Brieven te schryven op dese wijse, namelyk sy transporteren of versetten de woorden, op dat wanneer de selve in handen van vreemde Potentaten quamen te geraken, die niet zouden konnen gelesen werden, by voorbeeld ik schrijf:

A de Vyand		C Muur		E gekomen.
	B is aan de		D Reeds
	F Wy konnen		H Beschermen.
		G Ons nauwlijks		I Indien
K Gy ons		M helpen		O Verloren.
	L Niet komt		N Syn wy

Dat is nu op deeze wijse als ik meen. Want A is verknogt met B, B met C, en C met D, en soo voort met E, tusschen de tusschen-wijten nu die open sijn kan men eenige vreemde woorden tusschen voegen, op dat de vreemde Leeser die niet souw konnen leesen, want het maakt dan geen sin: sijnde het bedrog alleen maar openbaar die het weet.

[p. 137]

IV. Om eenige letters op een Roemer of witte kan te schrijven, die men heymelijk lesen kan.

Laat eenige stukjes Arabische gom of gomdragrant in regen-water smelten, schrijft daar mede op een Roemer, glas, kan, ey of diergelijke; gedroogt sijnde, houd se maar een weynig over de waassem van een kokende pot, en bestrijkt de selve dan met wat swartsel, soo sullen sig alle de letteren leesbaar vertonen.

V. Een wonderlijke manier van schrijven.

Neemt Gout-gelit kookt die met water en Asijn, schrijft daar mede op Papier. Laat het drogen, legt dan boven op het schrift een boek papier, strijkt dan boven op dit boek papier een papier van water auripigment en levende Kalk gemaakt, soo sullen de letters daar onder te voorschijn koomen.

VI. Om met vier letteren allerley verborgen Schrift te schrijven.

Om dit te doen, behoeft men alleen maar de vier letteren A B C D te gebruyken. Wy sullen dan een Alphabet schrijven, en onder elke Romeeynsche letter de sijne schrijven. By voorbeeld:

A.	E.	I.	O.
c.	d.	b.	a.
V.	B.	C.	D.
cd.	dd.	bd.	ad.
F.	G.	H.	K.
dc.	db.	da.	cb.
L.	M.	N.	P.
Q.	R.	S.	T.
ab.	ac.	bb.	aa.
W.	X.	Y.	Z.
ccc.	ddd	bbb.	aaa.

Als gy nu secreet ofte verborgen begeert te schrijven, soo siet na de Romeynsche letteren. By voorbeeldt: De Stadt is overwonnen, wil ik dit nu verborgen schrijven, soo doen ik aldus:

[p. 138]

D.	E.	S.	T.	A.	D.
ad.	d.	bb.	aa.	b.	bb.
I.	S.	O.	V.	E.	R.
b.	bb.	a.	cd.	d.	ac.
W.	O.	N.	N.	E	N.
ccc	a.	ba.	ba.	d.	ba.

Als men dit een weynig gewoon is, soo gewend men daar soo toe, even of het een gemeen schrijven was.

VII. Om alleenig met puncten verborgen te schrijven.

Dese manier van schrijven is mede seldsaam en aardig, dog geheel ligt om te doen. Men neemt een gedrukt Boek. Als men nu yets schrijft, als de Stad sal morgen over gaan, soo soekt van 't begin des Boeks de letter D, die gevonden hebbende set daar mede een punt boven op, soekt dan na de E, en steld daar mede een punt boven op; doet soo ook met de S, T, en soo voort, tot gy soo veel hebt gedaan als gy begeert; soo kond gy dit boek maar aan ymand senden die het verstaat, en die sal sulks lesen, sonder dat het van een vreemde verstaan werd.

VIII. Om met een linie een kruys te maaken.

Maekt in u hand in de toevoeging die tusschen de pink en agter de hand is een linie met inkt, nijpt dan de hand toe, soo sal'er een kruys staan. Maar om dit wat behendiger te doen, soo maakt men een linie op de hand, en een linie op een tafel: de hand steekt men dan onder de tafel, en men knijpt die met een gauwigheyt toe, dan dout men op de linie die op de tafel gemaakt is, als of men die tafel wilde douwen, ondertusschen veegt men die behendig af en men trekt de hant van onder de Tafel, en men laat het Kruys sien.

[p. 139]

IX. Een geschrift te schrijven, dat men in een Spiegel makkelijker kan lesen als anders.

Schrijft een schrift met u linkerhand, soodanig dat alle de letters verkeerd of links staan, soo sal men dat nauwelijks konnen lesen dan met moeyte; maar indien men het voor een Spiegel houd, sullen alle de letteren sig regt en leesbaar vertoonen.

X. Om een Brief binnen in een Ey te schrijven.

Om heymelijk te schrijven, is dit al een aanmerkens waardige konst, om bedektelijk aan een vriend een brief over te maken.

Maakt een Inkt van Galnooten. Aluyn en Asijn, en schrjift daar mede op de witte bast het geene gy begeert, laat dit dan in de Sonne drogen, en kookt het Ey terstond in de Pekel tot dat het hard is: soo sullen de letters van de schil verdwijnen, en na binnen toe indringen, want de schil afgedaan sijnde, sal men de letters op het wit ingedrukt vinden.

XI. Om malkanderen door een Ey yets te verstaan te geven.

Bestrijkt een Ey rondom mager met wit Was, koud geworden sijnde, schrijft daar op met een Naald of Speld; 't geen gy begeert, vervult de letters dan met Edik in welke Galnooten hebbende geweykt, en laat dat Ey een geheele dag in Edik leggen, doet'er dan het wasch rondom af, en send het Ey na uw vriend toe die dat lesen

[p. 140]

moet. Als hy nu dat geschrift wil lesen, moet het Ey hard gesooden werden, soo sal men het schrift op het wit van het Ey vinden.

XII. Om alle geschrift uyt te doen.

Mengt des Somers Ceruys met melk die uyt de groene Vygeboomen loopt, en maakt daar kleyne koekjes van, en in de schaduwe gedroogt sijnde, stoot se dan, en doet'er wederom melk van de Vygen by, en doet dit soo vier malen agter een. Als gy de selve wilt gebruyken, soo maakt de letteren een weynig nat, en strooyt daar op van dit poeyer, op dat het over al daar aan kleve, laat het daar op leggen, ten minsten twaalf uuren, vrijft daar na de letteren met een fijn doekjen van nieuw rouw Lynwaat, daar in Katoen, gelijk als tot een bal gebonden is.

XIII. Een ander wijse.

Neemt gemeen Sout, Sal Gemmae, en Aluyn van elks twee oncen, Sal Armoniac vier oncen, mengt het al onder een, disteleerd daar een Water uyt, welk als men het selve op het geschrifte strykt, soo gaan de letters uyt.

XIV. Nog een andere wijse.

Neemt half Water, en half Sterk water, mengt dit onder een, en strijkt daar mede met een veertjen over het geschrift, soo sal het uyt gaan, bewatert dan het selve met een ander veertjen en laat het drogen.

[p. 141]

XV. Om over uytgeschrapt schrift te schryven.

Als men eenig schrift met een penne-mes uytgeschrapt heeft, soo kan men daar niet wel op schrijven, ten sy dat het vloeyd. Dog, om dit voor te komen, soo neemt de fijn gestooten gomme Sandrak, of Jenevers-booms gom, en wrijft die daar over, soo kunt gy na begeeren daar op schryven. Sommige nemen ook wel gestooten Hars, maar die is wat geelder.

XVI. Om een brief of papier van den brand te bevrijden.

Neemt een scherpe, Wijn-asijn en Eyer-wit, mengt daar Quiksilver onder, en bestrijkt daar mede den Brief drie maal agter een, en droogt het elke reyse, schrijft daar na op dit papier, soo sult gy hem niet verbranden, ten sy hy seer lange in het vuur was.

XVII. Om Goude Letters te schrijven.

Neemt Goud in blaadjes geslagen, vrijft het met Sal Armoniac op een Steen seer fijn, doet 'er een weynig Water by, fijn genoeg gewreven sijnde, doet het in een glaasjen en giet'er Water op, laat soo het Sal Armoniak smelten, giet het Water sagjes af en mengt een weynig honing by het Gout, wrijft het te degen onder een, als gy daar nu begeert mede te schrijven, soo mengt het met Gom-Water en schrijft'er mede.

[p. 142]

XVIII. Om ymand in een uur tijts te leeren schrijven.

Men moet weten, dat men alle geschrift niet in soo een korte tijd kan leeren maar alleen het Romeynsche schrift. Ten is dan geen groote konst dat ymand linien kan maken. Ten tweeden een halve Maan, als ymand dit doen kan, sal hy ook alle de letters konnen naar maken, want sy alle uyt een regte linie en een halve Maan bestaande. De i l m n r t u sijn de regte linien, de kromme linien sijn c e o a, die van kromme en regte te samen geset sijn ʃ s f h k b p d q g x y z.

XIX. Om letteren te schrijven, die niet gelesen konnen werden ten sy het papier verbrand is.

Neemt seer sterken Asijn, beslaat het selve met het wit van een Ey, doet daar wat Quiksilver onder, en schrijft daar mede, soo sullen de letteren gelesen werden als het papier verbrand is.

XX. Letteren die tegen de Kaars gelesen werden.

Neemt Ceruys en mengt het selve met slijm van Gumme-dragand, schrijft dan daar mede op wit papier, soo sult gy het tegen het ligt kunnen lesen.

XXI. Letteren met Asijn of Pis geschreven.

Schrijft eenige letteren met Asijn of Pis, en gedroogt sijnde, sult daar niets van kunnen lesen, ten sy dat gy daar swartsel of verbrant papier over wrijft.

[p. 143]

XXII. Een swarte brief met wit schrift te schrijven.

Neemt klaar water, tempert dat met eyerdoyeren, soo dat gy daar mede schrijven kunt, geschreven hebbende, laat het drogen, bestrijkt dan den Brief met swarten inkt, droog sijnde is de selve niet leesbaar, schrabt dan met een penne-mes over het geschrevene, soo sal al het Ey-wit afgaan, en de letters sullen sig wit vertoonen.

Let wel dat men het geschrift te regt droog laat worden eer men het afschrapt. Ik heb het selfs beproeft en goed bevonden.

XXIII. Om een Brief in een Ey te verbergen.

Als den Brief geschreven is snyd men die in kleyne vierkante stukjes, welke van agteren getekent werden 1 2 3, om die wederom in sijn plaats te konnen brengen. Blaast dan het doir en het wit uyt een Ey, en doet daar de Briefjes in, maakt het wederom toe met een weynig wit en kalk, soo sal men het niet eens vermerken.

XXIV. Een wonderlijke symphatische Inkt te maken.

Neemt een once Kalk en een half once Auripigment, stootse en mengtse onder een, doet het mengsel in een matras, en giet daar over vyf of ses oncen waters, tot het daar vier of vyf vingeren boven op staat, sluyt de matras met een kurk, was, of blaas digt toe.

Digereert tien of twaalf uuren in warm sand, de matras somtyds om roerende: Laat dan alles te degen neder sinken, soo sal het vogt soo klaar werden als regenwater.

Brand dan eenige stukjes kurk, en blust de selve

[p. 144]

uyt in Brandewijn, ondoet het in een genoegsame quanteyt waters, in welke wat Arabische gomme gesmolten is, om een Inkt te maken die wat bleeker is als de gemene inkt, scheyd dan de kurk die niet gesmolten is van het water af, en doet 'er wederom nieuwen in als te vooren, indien de inkt niet swart genoeg mogt wesen.

Neemt dan een solutie van loot, die met gedisteleerden Asin gemaakt is, dese solutie moet so klaar wesen als Fonteyn-water, of anders kan men so veel sout van loot in 't water smelten. Schrijft dan met dit vogt, met een suyver pen, welke letteren, als het schrift gedroogt is, sullen verdwijnen.

Schriift dan op dit onsigtbare schrift met een pen van den inkt, die van de gebrande kurk gemaakt is, dit schrift dan gedroogt zynde, zal het schynen met gemene swarten ink geschreven te zyn.

Neemt dan wol, doopt het in het water, gemaakt van Kalk en Auripigment, maar het moet eerst helder en klaar zyn, wrijft dan met deze wolle de beschrevene plaats; het gene nu sigtbaar beschreven was, verdwynd, en 't geen niet leesbaar was, komt te voorschyn.

XXVI. Een andere diergelijken Experiment.

Neemt een boek van vier vingeren dik of dikker, indien gy dan wilt schryven met de eigenste desolutie van loot als boven gesegt is, soo leegt uw schrift tusschen het eerste blad of tusschen d'andere. Keert het blad om met het schrift boven leggende, strijkt dan op het leste blad, met boven geschrevene vogt van Kalk en Auripigment gemaakt, met een wolletjen, laat dat daar op leggen, doet het Boek toe, en slaat het vier of vyf reysen met uw handen: Keert het om en set het in de pers en opent het daar na, soo sal het onsigtbare schrift, sigtbaar werden. Dit

[p. 145]

kan ook geschieden door tusschen komste van een muur, als men op elken sijde des muurs maar iets dede, 't geene de uytwaseming van de geesten belet.

Hoe dat dit nu geschied, is al swaar om op te lossen.

Voor eerst, dan is 't noodsakelyk dat men de kool van de kurk in brandewyn uytblusse, met welkers swart den onsigtbaren inkt moet gemaakt werden, en dit moet geschieden, anders soude men deze inkt niet kunnen uytwissen.

Ten tweeden, komt de swartigheyd niet dan van den rook der Kurk-kolen, welke rook niet anders en is dan een logtig gemaakte Olye.

Ten derden, dat de solutie van 't loot, die den onsienelyken inkt maakt, niet anders is, dan ontdaan loot, en dat op een onsigtbare wyze hangende in het suure vogt.

Ten vierden, dat het uytwissende vogt een Alcali is, met de vuur deeltjes des Kalks gemengt, en de swavelige supstantie van den Auripigment.

Dit nu vast gestelt zynde, seg ik, dat den sigtbaren inkt verdwijnt, wanneer men daar een uytdoende vogt op doet, dat dewijl dit leste sout te samen gesteld is uyt een Alcali Sout, en seer oli-agtige doordringende deelen, soo is dit mengsel als een soort van Seep, die een dunne rookagtige supstantie van de gebrande kurk kan ontdoen, die te voren was logtig gemaakt om met de Brandewyn te kunnen smelten, gelijk als een Seep, die gemaakt werd uyt een Olye en Alcali-Sout, waar door men smerige vlekken kan uytwijssen.

Maar men soekt te weten, waarom de swartigheyt deser solutie weg gaat? Ik antwoord hier op, dat deze rook-deeltjes soo waren verdeeld en beslooten in het vogt, bestaande uyt Sulphur en Alcali, so datse onsigtbaar bleven, en wy observeren dagelyks,

[p. 146]

dat in nauwkeurig soluytien, de gesolveerde saaken onsigtbaar en sonder warmte werden.

Het weynigje Sal Alcali, dat'er in de kool van de kurk was, verbind sig ook met het Alcali des Kalks, en is tot de solutie dienstig.

Aangaande den onsienlyken Inkt, soo sult gy ligtelijk begrypen, waarom sig die swart vertoonen, wanneer dat vogt daar op gedaan werd, met welke d' andere letters uytgingen, of des selfs vlekken uyt te doen, soo weet dan dat de solutie des loots, niet anders is dan onsigtbare loot-deeltjes, die door de suure punten opgeheven zyn, so moet dan dit loot weder levendig werden, met t'eenemaal te vernielen, 't gene het selve logtig maakte; want het Alcali des kalks, met de swavel van den Auripigement verhard, is bequaam om het suur te breken, en de Lood-deeltjes aan te doen hangen.

Soo verdwijnt dan dezen sienlyken Inkt, om dat de deelen gesmolten waren, welke de selvige swart maken. Maar in tegendeel vertoond sig den onsienlijken inkt, om dat de gesmoltene delen, weder levendig zyn geworden.

Uyt de Kalk en den Auripigment onder een gemengt, en in water gedigereet, komt'er een reuk, gelyckende na de gene, welke men veroorsaakt, wanneer men gemeene Swavel in Wijn-steen-souts loge-kookt, maar deze is onaangenamer, om dat de arcenikale swavel met eenige souten vervult is, die den neus onaangenam zyn. De kalk nu is een Alcali, 't welk alhier wert, gelyk als het Sal Tartari in andere gelegentheden werkt.

De matras moet seer digt toegesloten zyn, om dat de kragt des waters in het vlugge bestaat. De kalk behoud het gene aldervast in den Auripigment was, en de swavel is des te subtylder die 'er uyt vliegt, om dat se uyt hare boeyen geraakt.

[p. 147]

Het is noodzakelyk dat den swavel hier het gantsche Boek door dringt, om het schrift met deesen klaren inkt geschreven, swaart te maken, en op dat deze operatie des te ligter zy, slaat men het boek met de hand, en dan keert men het om, om dat de geesten of de vlugge swavel altyd na boven toe gaat. Ook legt men in een pers, op dat de swavel in de logt niet en verdwyne.

Ik heb geobserveert, dat soo deze circumstantie niet in agt wierden genomen, het niet succedeerde, en dit doet my gelooven dat dese swavel het Boek doordringe, en dat se niet rondom door de sijden in gaat, gelijk veele geloven, want het Boek uyt de pers genomen zijnde, zal men de reuk genoegsaam door al de bladeren heen gewaar werden.

Dit moet nog waar genomen werden, namelyk, dat de infusie van kalk en Auripigment versch moet wesen; want soo se niet versch en is, geschied de doordringende niet genoeg.

Een yder van deze drie vogten, moet op verscheiden plaatsen gemaakt zyn, want soo se by malkanderen quamen, zouden malkanderen bederven.

Als deze Auripigment en kalk te week staan, en al is 't dat se wel geslooten zyn is 't onmogelyk soo nauw te sluyten, of de logt werd met eenige deeltjens besmet, en deze maakt soo groten veranderinge, dat den sienbaren Inkt soo swart niet en is, en d' onsienbare eenige swartigheyd krijgt.

XXVII. Om het geschrift dat door oudheyd is uytgegaan te herstellen.

Neemt Galnoten, laat die een dag of twee in regen-water weyken strijkt dan van dit water

[p. 148]

over het geschrift alwaar de letters sijn uytgegaan, gy kond het met een wolletie bestryken in dat selvige Water nat gemaakt, soo ras het nu droog sal zyn, sullen de letteren wederom op komen, en sig vertonen, even of se eerst geschreven waren.

XXVIII. Om Goude Letters sonder Goud te maken.

Neemt Auripigment,

Fyne Krystal van elks een once.

Stoot se elk besonder tot poeder, en mengt se onder malkanderen met wat wit van een Ey, en schrijft daar mede.

Of ook Auripigmentum genaamt, dat is geel Arsenicum of ook Opriment by de Scilders, dat is geel Ratten kruyd, en een dodelijk vergif voor menschen en beesten.

XXIX. Om silvere letters te maken sonder silver.

Neemt Tin een once.

Quik silver, twee oncen.

Smelt de Tin, en smeld daar de Quiksilver by, set het van 't vuur af, roert het om tot dat het koud is, en tot een poeder geworden, welk men dikwils met water moet afwassen, tot het Water daar soo klaar of loopt, als gy het daar hebt opgegoten.

Mengt dan dit voorschreven poeder met wat Gom-Water, en schrijft daar mede.

[p. 149]

XXX. Om een gulde koleur sonder Gout te maken.

Neemt gestooten Saffraan,

beste Auripigment.

Hase Gal (of van een Snoek, die beter is)

Mengt dit alles onder een; en doet het in een glas, welke gy eenige dagen lang in Paarde-mest begraven sult, doet het dan daar uyt en bewaart het.

XXXI. Een aardige wijse van schrijven.

Wanneer gy een weynig witte of groene Vitriool in Water smelt, en met dese solutie schrijft, sult gy geen letters sien, ten sy gy wat kooksel van Galnooten maakt, en met een wolletjen daar over strijkt. Soo gy nu een ander wolletjen neemt, vervult met Geest van Vitriool, so strijkt sagjes over het geschrift henen, soo sullen de letters wederom verdwijnen. Maar indien men al wederom met een ander wolletjen vervult met Wynsteen Olie die door smelting gemaakt is, daar over heenen vryft, soo komt het geschrift wederom met gele letters voor den dag.

De reden daar van dunkt my dat men op dese wyse zoude konnen afleggen, namelijk dat de Vitriool met de Galnoten vermengt tot'et een rundsel werd, welke de Geest van Vitriool ontbind; maar den Oleum Tartari de kragt van dese zuyvere Geest brekende, geschied wederom op nieuws een Coagulatie, en daar komt wederom een nieuwe koleur te voorschijn.

[p. 150]

XXXII. Een aardige Inkt van Roosen.

Wanneer men in een sterk kooksel van gedroogde Rosen die rood sijn, een solutie of poeder van witte of groene Vitriool in smijt, sal het een gemeene Inkt werden, die de gemeene in swartigheyd niet heeft te wyken.

Soo men daar nu enige droppelen Vitriool Geest in dropt, sal desen Inkt rood werden, maar indien ge daar eenige droppelen Armoniak Geest by doet, sal het een witagtige koleur krygen.

De veranderinge deser koleuren spruyten hier uyt, dat de Vitriool Geest de Coagulatie van de Vitriool ontdoet, los en onsienlijk maakt, die wederom een hooge roode koleur krijgt als te voren, eer daar de Vitriool was by gedaan, om dat de selve Geest de deelen der Rosen, die in het vogt gesmolten sijn, uytbreyd en die sigtbaarder maakt.

De vlugge Armoniak Geest, sijnde een Alcaly, breekt voor een gedeelte de punten van de suyvere Geest des Vitriools, soo dat de deelen der Roos, meer hebbende om uyt te breyden, digte by malkanderen dringen, en by gevolg een ander koleur krygen.

Hier uyt volgd dat de droge Rosen, soo goed sijn om Inkt te maken, als de Galnooten, sulks kan mede met Indiaans Hout en andere dingen geschieden.

XXXIII. Om een geheele dag met een Pen te schryven sonder Inkt-koker.

Om ras en vaardig te Schrijven zonder de Pen gedurig in den Ink-koker te steeken, zo ver-

[p. 151]

snyd een brave dikke Swane Schaft, versneden sijnde, giet hem vol Inkt, en stopt hem met een stukje Spons toe, dog zoodanig digt, dat als gy de Sponge drukt, daar inkt in Penne loopt, dit zoo op sijn maat gedaan hebbende, sult gy daar meede een gantsche dag of langer konnen Schrijven.

XXXIV. Om op een Servet allerhande Wapens en Letters te verbeelden.

Neemt Bord papier van het alderdikste dat gy krygen kont. Maakt met kool of potloot daar een Wapen op, of door een getrokken Letters so cierlijk als gy kond. Snyd dan al het overvloedige uyt, zoo hebt gy een plaat, welke van dik Lood gemaakt, niet vreemd soude zyn; legd dan u Servet in een Pers en legd daar het Bord-papier of het warm gemaakte Lood op, en draaid de Pers toe, soo zal het begeerde op de Servetten staan: 't welk seer cierlyk op de Bruyloften en Maaltyden is.

XXXV. Om een Letter te Schryven, die Zeer heymelyk is op Papier, die men niet en zal konnen kennen op Papier daarze op staat, ten zy alleenlyk van de gene die het geheym weet.

Gy sult weynig Salarmoniacy nemen, wel dun gestamt, ende daar van een weynigh nemen ende stampen in Water, ende Schrijft met dat Water, dat latende drogen, ende men sal 't niet onderkennen, ende daar naar als gy 't wilt Leesen, sult gy 't Papier voor 't vier houden wel heet, ende gy zult het Schrift sien uytkoomen so swart als inkt, een profijtelyk secreet ende weerdigh.

[p. 152]

XXXVI. Een manier om verscheyde Figueren in de hand te schrijven.

Wy zien dat die in Oost-Indien geweest hebben, of te Jerusalem, datze gemeenlijk eenige teykens op haar Armen en Handen hebben, deze werden aldus gemaakt.

Sy nemen een Speld, met welke zy in de Huyd steken, zulke Figuuren als gy begeert, gestoken sijnde ende nog bloedende, wrijven zy daar wat Boskruid in, soo zullen daar die Letters en Figuren in staan die men gestoken heeft.

XXXVII. Om door middel van een gedrukt Boek een heymelijke Brief te Schrijven.

De konsten en wysen van bedriegen zijn oneyndig, want deze manier van Schryven dat hy niet ligt kan ondekt werden ten zy van die gene, die kundig van de kunst is.

Om dit te doen neemt men zoo een Boek als men begeert, 't zy een Bybel, Paapse Avemaria-Boekxken of yets diergelijks; als men nu een Brief wil schryven zoekt men aan de kanten van het Blad, langs beyde zijden, als men begeert woorden te formeeren, eerst aan de regter sijde, daar na aan de linker, en men zet stippels by de Letters, en die doet men zoo lange tot men sijn meininge heeft beduid; dit gedaan sijnde zend men het Boek aan sijn Vriend, en die van de zaak bewust is, met een compliment, dat je hem bedankt voor de leening des Boeks, of dat hy het heeft laten leggen en diergelijke, zoo zal den andere uw Brief ontfangende met het Boek, uyt het Boek uw meninge verstaan.