Reizen in Zuid-Afrika in de Hollandse tijd. Deel III. Tochten langs de Z.O.-kust en naar het Oosten 1670-1752

Journaal gehouden int galjoot de Postlooper, zeijlende van Cado de goede Hoop naar Terra de Natal, door Roeland Roos gesaghebber.¹⁾

Januarij A^o 1715.
Dinsdagh 22 d^o.

Dinsdagh 22 d^o. 's Morgens de wind als vooren, labb^r topz^s coelte de coers N.N.O.^t langs de wal, op de midd^g gisten 23 mijl gezeijld te zijn, de gegiste Zb^r van 26 g^r. 59 m^t, lengte. 52 gr. 22 m^t de ruijge bevonde Zb^r 27 gr. 9 m^t, na de midd. passeerde van reedelijker hooge bergh, leggende omtrent half weegen de rivier S^t Lucia en de caap S^t Maria, die wij de naam van Beeste bergh gaven, omdat aldaer een groote troep runder vee zagen weijden, als mede eenige menschen, die ons toe schreeuwen, int laast van de platvoet lieten ons ancker op 23 vad^m zant grond vallen en bevonden een sterke stroom om de N.N.O.^t te gaan, 't welk ons deed vreezen dat wij de caap S^t Maria mogten voor bij loopen, dier halve bleeven geanckert leggen tot

Beesten bergh.

1) Een deel is weggelaten, daar het alleen mededeelingen over weer, wind en getij geeft, zooals in vorige joernalen hierboven is afgedrukt.

Woensdag 23 d^o.

Woensdag 23 d^o. 's Morgens ligten 't zelve, de wind Z.Z.W.^t labb^r coelte, boegde langs de wal tot int 3 glas van de voormidd^g wagt, wanneer wij een openingh zagen, nu liepen daer omtrent 1 ½ mijl voorbij, wanneer wij ons anker lieten vallen op 22 vad^m zandgrond, zetten onze schuijt uijt en zonden de zelve met de onderstuurman I. Pool door die openingh omme naer water te verneemen, de welke tegen avond met 4 swarten weder aan boort quam de welke ons tijdingh bragten, dat dit 't eijland Jaca was, en aldaer vers water genoegh konden krijgen en van haaren Coning Sin Jaco genaamt, gezonden waaren als lootsen, omme ons daer binnen te brengen; ligten

[p. 203]

ons ancker en quamen voor de kil op 9 vadem zandgront ten ancker.

Donderdag 24 d^o.

Donderdag 24 d^o. Na de middagh de wint na 't O.N.O.^t schietende ligten ons anker en zeijlden door de kil, alwaer wij op het minste 2 vadem zandgrond met leeg water vonden, daer binnen nadat wij 4. 5 à 6 vad^m gepasseert waaren, kwamen met den avond agter het eijland Jaca op 3 vad^m zandgrond ten ancker omtrent een kleinen canonschoot buijten de wal; alhier quamen desen dagh eenige vaartuijgen aan boord mede brengende hoenders, eijeren, water, limoenen, ananassen, patattes, tabacq en haer zoogenaemde amber de grijs, die alle[en] in wax bestaat, nu verders bokken en geijten, als mede potten met dranck, die zij phombe noemen en van een soort van witte pruijmen maaken honingh en melk en verdre verversingh, 't welk men goedkoop voor een lapje linnen van haer kan ruijlen.

Vrijdagh 25 d^o.

Vrijdagh 25 d^o. 's Morgens de wind als vooren, voer ik met S^r Marten Verseijl na den coningh de welke met zijn adel en gevolg ons langs strand te gemoet kwam, alwaer wij (zoodra 't ons mogelijk was) aan de wal gekomen zijnde, van hem onder een boom, op zijn agter casteel zittende, met een zeer stadige tronie ontfangen wierden.

Na dat wij zijn Majes^t met een zoopje aracq beschoncken hadden, feliciteerden hem wegens d' E Comp^e aan de welke hij geen off weijnigh kennis scheen te hebben. Wij vereerden hem met 2 kopere hals-ringen a 1 ℔ ijder, een stuk van ½ ℔ latoen coper, 2 bosjes glaze coralen en een lap wit lijwaad, voor welk geschenck hij weijnig agtingh had, ja 't scheen hem niet waard te zijn 't zelve aan te raaken, evenwel nam het naderhand na zig, waer uijt bleek dat het hem mee om t hebben te doen was.

Wij vroegen om vers water en of zijn majes^t. eenige eelphants tanden voor ons te ruijlen had, waerop hij antwoorden, dat wij van het eerste genoeg konden krijgen, ende het ons op morgen zouw laten aanwijsen, en wat de tanden belangde, dat hij daer een menigte van bezat ende indien wij konden accordeeren daer genoug van zouden bezorgen, waer op wij versogten (indien 't mogelijk was) eenige daer van te mogen zien, weshalven den coningh een zijnen mandschap commandeeren om er diverse ons aan te toonen, waer op onze S^r nevens een matroos Fredrick ........ met hem derwaarts gingen en wederom komende rapporteerde, dat zij in 3 verscheijde negerijen 3 elephants [tanden] hadden gezien, d' een na gissingh weegende 40, d' andere 50 ende 3^e 60 ℔.

Oock vroegen wij hem of bewust was dat eenige Hollanders ofte onze natie alhier of hieromtrent haer verblijf hadden gehad, ofte

[p. 204]

aldaer nog waeren, gevende ons tot antwoord, dat nooijt alhier of hieromtrent geen Hollander had vernoomen, maar dat alhier voor dezen wel eenige Portugeezen geweest waaren en nog laastmaal een Engels schip, die aldaer een kleijn vaartuijg had opgeslagen, zijnde na alle apparentie de Clapham Galeij geweest.

Ondertusschen geraeckte wij alle om d' een en de andre kortswil aan 't lachen en zettende doenmaals onze S^r. zijn hoed en paruijk op 't hooft van zijn Majes^t. en laatende hem in een zakspiegeltje zig bekijcken de welke hem daer over verwonderende groot vermaak schiep en aan den volke een groot gejuijg en gelach veroorsaackten, den coning beelden hem in, dat dit tuijgje sig al in eijgendom toequam, maer de S^r. eijste een weijnig tijds daer aan zijn hoed en paruijk wederom, dewelke hij evenwel (dog ongaarn) weder over gaf, dog hij was genoodsaakt hem 't spiegeltje te vereeren; oock beloofde onze S^r. aan Zijn majes^t. (indien hij aan ons boort wilde komen) een paruijck ende hoed met welke belofte hij wel in zijn schik was.

Den Coningh vereerden ons een jaarig buffeltje 't welk wij na boort lieten brengen ende namen afscheid van Zijn majes^t, vertrokken mede derwaerts alwaer wij tegen den avond aankwamen.

Heden waaren er weder verscheide vaartuijgen met verversingh aan boort geweest.

Saterdag 26 d^o.

Saterdag 26 d^o. Ging de schuijt met onze S^r. en den onderstuurman I. Pool nevens een zwart, die ons zoude teregt helpen om water, en quam den coning kort daer aen, bij ons met een zijner vaartuijgen aan boord, dewelke ik met een arakje (die hij als een koe water zoop) nevens witte busquit en kaas, op een deftige wijze tracteerden en vertrok weder op de middagh na de wal.

Dezen dag was de wint Z.W^t. met een stijve coelte en hadden als vooren weder eenige vaartuijgen met verversingh aan boord.

Sondag 27 d^o.

Sondag 27 d^o. 's Morgens de wint als boven, kwamen eenige vaartuijgen met verversingh, alsmede onze schuijt met vers water, hebben. de den voorige nagt aan de negerij van den coningh door tegenwind moeten blijven, zendende op de middag de schuijt weder om water.

Waaren genoodsaackt eer wij bij het water kwamen 1 ½ mijl waters te roeijen en als dan nog ½ mijl door 't bos te gaan, alwaer mij een reedelijke groote ronde tang¹⁾ met lis bewassen wierd aangewezen, waar in wij tot ons genoegen goed deugzaam klaar water vonden en mosten hetzelve door 6 swarten ½ mijl met half aamen en putsen na onze schuijt laaten draagen, betalende dezelve voor haa-

1) Tank; een woord dat destijds reeds in gebruik was (waterreservoir).

[p. 205]

ren moeijte met ¼ el lijwaad ijder, want glaeze coraalen zijn bij die natie in geen agting of niet gewilt en gaf nog daer en boven ¾ el lijwaad uijt aan die van den coningh tot onze oppassers gesteld waaren. Zoo dat ons ijder schuijt water op 2 ¼ el wit lijwaad kwam te staan.

Maandag 28 d^o.

Maandag 28 d^o. 's Morgens de wint nog al ZW^t. gemeene topzeijls coelte, continueerde haare vaartuijgen met het aanbrengen van verversingh, kort voor de middag kwam onze schuijt met water aan boort.

Op de middag kwam den coning bij ons boort aan strand, dewelke wij met de schuijt lieten haalen, dog weijgerde aan boort te komen, waer op de S^r. na de wal voer, hem nogmaals versoekende aan boord te komen, maar 't hooft schuddende zeijde dat hij met ons aan de wal wilden handelen. Eijndelijk sprong hij nevens 3 zijner grooten in de schuijt, mits dat onze S^r. zoo lang bij zijn volk in hostagie most blijven, zijn majes^t bleef bij mij omtrent 1 uur aan boord mij beloovende nog dien avond of morgen met een tand aan de strand te koomen om die te verhandelen, waer op hij wederom aan de wal ging en onze S^r aan boort quam.

Dinsdag 29 d^o.

Dinsdag 29 d^o. Heden was de wint nogh als vooren, op de middag kwam onse schuijt weder met water en ging tegen den avond nogh om meer te haalen. - Goed weer.

Omtrent de midd^g verscheen den coning wederom aan strand, mede brengende een olifants tant, die na gissing 40 ℔ woeg, waar op ik en onse S^r. na hem toevoeren mede neemende eenige hals en arm ringen en na dat wij hem met een zoopje beschoncken hadden, vroegen wat hij voor deselve pretendeerde, hij deed daer voor een eijs van 20 copere halsringen a 2 ℔ ijder, zijnde zoo veel ponden als de tand swaar was, wij presenteerden hem zoo veel het immers lijden kon, maar wilden tot geen de minste afslag komen. waar op wij hem beleefdelijk zeijden, zodanig [niet] met hem konden ruijlen; en deed ons gelooven dat hij den handel niet en zogt, dierhalven voeren wij weder na boord.

Woensdag 30 d^o.

Woensdag 30 d^o. 's Morgens de wind N.O^t. en N.N.O^t. goed weer, continueerden onze schuijt met water te haalen ende caffers met verversing aan boord te brengen.

Donderdag 31 d^o.

Donderdag 31 d^o. De wind en weer als vooren, gingen ons gang met water haalen.

Februarij.
Vrijdagh

Vrijdagh den eersten dag was de wind en weer als booven en kregen nog al water aan boord.

[p. 206]

Saterdag 2 d^o.

Saterdag 2 d^o. De wind Z.W^t. bragt ons de schuijt nog al water.

Sondagh 3 d^o.

Sondagh 3 d^o. De wind was heeden als vooren en continueerde nog al water te haalen.

Maandag 4 d^o.

Maandag 4 d^o. De wind N.N.O^t. Goet weer.

Zijn majes^t kwam meest dagelijx aan ons boort zoo om een zoopje als om wat te troggelen, heden bragt hij een schaap mede, die bij haer zeer schaars zijn, waar voor wij hem een hals ring van I ℔ mosten geeven, dewijl wij genootsaakt waaren hem te vriend te houden, dewijl wij nogh branthout van nooden hadden.

Dinsdagh 5 d^o.

Dinsdagh 5 d^o. Kreegen ons laaste water aan boord en gingen desen morgen nogh aan 't brandhout kappen, dog was ons volk door den sterken reegen gedwongen weder aan boord te komen. De wind schoot op de middag met een stijve coelte int Zⁿ en Z.Z.W^t.

Woensdag 6 d^o.

Woensdag 6 d^o. De wint Z.Z.W^t. met een continuelen reegen.

Donderdag 7 d^o.

Donderdag 7 d^o. De wint als boven goet weer, ging ons volk weder aan 't brand-hout kappen, en bragten tegen den avond nog een schuijt vol aan boord.

Vrijdagh 8 d^o.

Vrijdagh 8 d^o. 's Morgens de wint als vooren haalden ons laatste brand-hout aan boord, korten met het vallen van 't water ons vaartuijg tegen de banck, maackten 't zelve wat schoon en setten een lap in de boeg van 't zelve.

Saturdag 9 d^o.

Saturdag 9 d^o. 's Morgens 't windje N.W^t. en N.N.W^t. slappe topzeijls coelte, goed weer, dewijl wij alhier nu na ons best vermogen alles 't geen ons pligtelijk was nagespeurt hadden zoo ten opsigt van eenig aangebleeven manschap ofte 's Comp^s dienaaren, als mede wegens den handel der olifants tanden en amber de grijs etc^a ende tot voordeel van de E. Comp^e niets konde verrigten, ligten wij ons ancker en gingen (onder Godes zeegen) onder zeijl en kwamen gelukkig met de voor eb door de kil, alwaer wij op 't droogste 3½ en verders 6, 7 en 8 vadem water vonden in volle zee. Doe wij buijten de ondiepten waaren, stelden onze coers Z. en Z. ten Ot. aan. Hadden op de middag bevonde Zb^r. 26 gr. 28 mt., de lengte was 52 graden, 35 minuten, waeren als doen na gissing 7½ mijl van de hoek van caab S^t. Maria en hadden deselve omtrent N. ten W^t. van ons, na de middag en 'snagts de wind N.N.O^t. stijve topzeijls coelte, helder weer.

Sondag 10 d^o.

Sondag 10 d^o. 's Morgens en voor de middag de wind varieabel met kleijne coelte, op de middag de coers Z. ten W^t. 24 mijl, lengte van 51 gr. 52 m^t., bevonde Zb^r. van 28 gr. o m^t., na de middag en 's nagts de wint N.O^t. oock Westelijk dog meest stil.

[p. 207]

Alhier begon eenige van ons volk van ziekten al klagende in te storten.

Maandag 11 d^o.

Maandag 11 d^o. 's Morgens de wind vareabel met reegen op de middag, de wint Z.O^t. slappe topzeijls coelte, de coers Z.Z.W^t. 14 mijl, de gegiste Zb^r. 28 gr. 53 m^t., lengte 51 gr. 40 m^t., na de middag de wint O.Z.O^t. slappe topzeijls coelte en stilte en zoo voorts den geheele nagt.

Dinsdagh 12 d^o.

Dinsdagh 12 d^o. 's Morgens en voor de middag de wint N.N.O^t. slappe coelte, leijdent met de steeven W.Z.W^t. over na de wal, gooijden verscheijde maalen 't lood van 12 tot 14 vad^m klippige grond; op de middag de coers Z.W. ten Z^en 5 mijl komt de gegiste Zb^r. van 29 gr. 23 m^t., de lengte van 51 gr. 29 m^t., de ruwe bevonde Zb^r. 29 gr. 20 m^t. Na de middag de wint N.O^t., topzeijls coelte, leijden 't weder 't zeewaerd over. Int laast van de platvoet. de wint Z.Z.W^t. een vliegende storm met donder en weerligt met harden reegen, zoo dat wij geen hand zeijl konde voeren. Staande den hemel in een ligte vlam, zoo dat het wel na de staart van een orkaan geleek, en duurden omtrent 4 glasen tot in de eerste wagt, wanneer het begon op te klaaren; namen doen 2 reeven in ons zeijl en lietent zoo 't zee drijven.

Woensdag 13 d^o.

Woensdag 13 d^o. 's Morgens de wind Z.W^t. gemeene topzeijls coelte, waaren omtrent 6 mijl buijten de wal. Op de middag bevonden ons op de zelve breete en lengte als daags te vooren, zoo dat het harde weer ons zoo veer om de noord gevoert had. Na de middag en 's nagts de wind Z.Z.W^t. slappe topzeijls coelte, goet weer.

Donderdag 14 d^o.

Donderdag 14 d^o. 's Morgens de wint N.O^t. slappe coelte, de coers Z.Z.W^t., op de middag was de gegiste Zb^r. 29 graden 23 minuten, lengte 51 graden, 31 minuten, de bevonde Zb^r. 29 graden 20 minuten, waaren van dit.... niet in lengte en breete verandert, nade middag en 's nagts de wind als boven, goet weer. Zeijlden tot zonsondergang langs de wal, staken als doen weder 't zee.

Vrijdag 15 d^o.

Vrijdag 15 d^o. 's Morgens met den dagh zagen een hooge hoek, die van 't andre land scheen afgescheijden te zijn, de wint N.O^t. gemeene topzeijls coelte, stelde onse coers dwars na de wal, daer wij met het begin van de voormiddag bij kwamen, stelde onse coers N.O^t. langs de wal en kwamen omtrent ten 10 uuren voor de bhaij van Terra de Natal, ende door dien wij oordeelen meest hoog water te zijn, rezolveerden daar in te loopen, dewijl de tijd niet toeliet om te ankeren, maakten ons stag fokje bij, en geraakten ontrent half elf uuren op de banck in de brandingh vast, waar door wij verscheij-

[p. 208]

de zwaere zeen en stortinge overkreegen, die ons daer dwars op deed komen, slaande ons roer aan 2 stukken van 't gat af, dog 't zelve bleef onbruijkbaer in de rustlijn en talij¹⁾ hangen, hebbende op de banck wanneer ons de branding ontloopen was maar 5 voet water, in welke staat wij ruijm een glas doorbragten, eer wij met zwaare voortschockinge daer over en op 4½ vadem ten ancker quamen, alhier bevonden wij dat het maar ½ tij en een reep-land van de Noordzijde der bhaij was afgespoelt, 't welk sonder twijffel, die ondiepte veroorzaakt heeft. Wij zagen op den oever 2 blanke menssen, dewelke wij met de schuijt lieten haalen en bevonden dat den eenen was dien Engelsman genaamt Guham Godwin, dewelke ik 9 jaaren verleeden ook alhier heb gesien, en den anderen was eenen Marcus, een misties van Ceijlon geboortig, dewelke alhier over 5 jaaren van een Engels schip was gebleeven, dezelve verwelkomde en ons verseekerde verder zonder pericul te zijn, ende na dat wij dezelve met een glasje arak bedankt hadden wederom na de wal zonden. Wij hingen met groote moeijten het onder end vant gebrooken roer weder aan, en stuurden met 2 talijs, omme alzoo verder in de bhaij op onze regte ankerplaas te geraaken, dog kwamen door den donker op een der zandplaten alwaer die nagt bleeven zitten tot

1) Maleis tali = touw, Hier echter het samenstel van een dubbel en een enkel blok met een looper.

Saturdag 16 d^o.

Saturdag 16 d^o. 's Morgens de wint N.O^t. stijve coelte en geraakte met hoog water weder vlot en kwamen 3 Engelsen aan boort dewelke ons een bokje en bier tot vervarssingh bragten.

Alle de Europianen, dewelke alhier woonagtig waaren zijn deese, als

Guham Godwin, hebbende alhier 17 jaaren geweest, heeft 9 vrouwen ende daer bij geprocureert 40 kinderen, waarvan 17 int leeven.

Pilot William Bording heeft 4 vrouwen.

David ........ heeft 4 vrouwen en 3 kinderen.

Doct^r Francois Gardian, van Monpellier heeft 4 vrouwen en 5 kinderen.

Marcus van Ceilon heeft 4 vrouwen en 2 kinderen.

Sondagh 17 d^o.

Sondagh 17 d^o. 's Morgens en voor de middag de wind variab^l en stil somtijds reegen, wij raakten met vallent water vertuijd met 2 zwaere ankers een na zee en een na binnen, op 3½ vadem zandgrond.

Maandag 18 d^o.

Maandag 18 d^o. Den geheelen dag stil, brachten ons roer, om wederom te repareeren, aan de wal.

[p. 209]

Dinsdagh 19 d^o.

Dinsdagh 19 d^o. De wind N.O^t. gemeene topzeijlscoelte, lieten ons door de vrouwluijden water aanbrengen, 't welk wij zoo duur als de melk mosten betaalen, door dien 't selve wel 1 mijl uijt 't land werd aangebragt.

Woensdag 20 d^o.

Woensdag 20 d^o. Den geheelen dag variabel en stil, lieten nog al water aanbrengen.

Donderdag 21 d^o.

Donderdag 21 d^o. 's Morgens omtrent ten halv vier uuren, overleed (sonder testament ofte eenige goederen natelaaten,) den matroos⁺ Jacob Jacobsz. Los, van Amsterdam, dewelke alhier op een eijland, dat voor in de bhaij leijd lieten begraaven. De wind N.O^t. stijve coelte en kregen nog al water.

+ †

Vrijdag 22 d^o.

Vrijdag 22 d^o. De wint Z.W^t. slappe coelte, na de middag en den geheelen nagt reegen.

Saturdag 23 d^o.

Saturdag 23 d^o. Wind en weer als boven.

Sondagh 24 d^o.

Sondagh 24 d^o. De wint Z.W^t. met regen, na de middag N.O^t. goet weer.

Maandag 25 d^o.

Maandag 25 d^o. De wint Z.W^t. bekwame koelte.

Dinsdagh 26 d^o.

Dinsdagh 26 d^o. Wind en weer als boven.

Woensdag 27 d^o.

Woensdag 27 d^o. De wint Z.W^t. stijve coelte.

Donderdag 28 d^o.

Donderdag 28 d^o. Wind en weer als boven, wij haalden ons roer ('t welke zoo veel ons mogelijk was) gerepareerd zijnde van de wal en hingen 't zelve wederom aan.

Wij hadden ondertusschen aan voornoemde Engelsen gevraagt of er geen kans was omme alhier voor een redelijke prijs tanden te kunnen krijgen. Waar op zij ons antwoorden, indien wij die wilden hebben ten minsten wel 20 a 25 mijlen land waard in mosten gaan, en dat het voor eerst noodig was een geschenk aan den coningh Motepa (die 8 mijlen hier van daan woonden te zenden omme veijlig door zijn land te mogen trekken, zeggende met een wat onkosten wij genoodsaakt waaren te doen, waer uijt verstonden de valse leugenen van den Engelsen piloot Thomas Greij in zijn beschrijving van Terra de Natal, alwaer hij aanhaald dat dese caffers voor haaren arbeijt des daags met een stukje coper van 2 duijm int vierkant laaten paaijen, daer hij deselve met halsringen heeft betaalt, dit is het alleen niet maar hebbe doorgaans door ondervinding, de valse misleijding in zijn aanwijzing bevonden, zoo dat blijkt zijn oogwit te zijn ons om een lugje te helpen.

Maart.
Vrijdagh 1 d^o.

Vrijdagh 1 d^o. Den geheelen dag de wint Z.W^t.

Dewijle onze inpotenten nu begonnen aan de beterhand en eenige

[p. 210]

daer van op de been te koomen, vertrokken naer de middag onze S^r. Marten Versijl en den onderstuurman I. Pool nevens 2 matroozen en Marcus de misties, die haar voor gits dienden alle gewapend, gevolgd van eenige caffers met een geschenk na den coning Motepa bestaende in een halsring van 2 ℔ en 30 snoertjes glaaze coralen.

Saturdag 2 d^o.

Saturdag 2 d^o. De wind Z.W^t. gemeene coelten, somtijts reegen.

Sondagh 3 d^o.

Sondagh 3 d^o. De wint N.O^t. goet weer, tegen den avond reegen.

Maandag 4 d^o.

Maandag 4 d^o. De wint Z.O^t. stijve coelten.

Dese morgen kwamen onze S^r. M^ten Verseijl en onderstuurman I. Pool met haar bij hebbende mandschap wederom aan boort, mede brengende een vetten os, zijnde een schenkagie van den coning Motepa, ons raporteerende, dat zijn majes^t ons versoek had toegestaen en belooft had, ons over eenige dagen te komen besoeken.

Wij slagten den voornoemden os tot onze ververssing en bevonden die goed, vet en zeer smaakelijk vlees te zijn, maar waaren genoodsaak na dat het 4 a 5 dagen int zout geleegen had (door dien het horribel stonk en van de wormen doorgeeten was) weg te werpen ofte aan de caffers, die zoo naauw niet zien, uijt te deelen.

Dinsdagh 5 d^o.

Dinsdagh 5 d^o. De wind Z.W^t. met reegen.

Woensdag 6 d^o.

Woensdag 6 d^o. De wint Z.O^t. goet weer.

Donderdag 7 d^o.

Donderdag 7 d^o. 's Morgens 't lugje zuijdelijk en Z.W^t.

Omtrent de middag (vermids onze S^r. impotent was) vertrokken onze 2 onder stuurluijden I. Pool en Jacob Pietersz gesterkt met 6 matrosen, nevens 3 aldaer woonende Europianen omme voor gidsen te dienen, alle versien met geweer als mede een parthij caffers landwaard in, omme te zien ofte eenige olifants tanden konden ruijlen ende iets tot voordeel van de E. Comp. te doen viel.

Na de middag en 's nagts de wind N.O^t. met reegen; maakten een nieuwe vlag.

Vrijdag 8 d^o.

Vrijdag 8 d^o. De wind N.O^t. goed weer, op den avond een weijnig reegen.

Saturdag 9 d^o.

Saturdag 9 d^o. De wind als vooren, goed weer.

Sondag 10 d^o.

Sondag 10 d^o. De wint Z.W^t. met een frisse coelte en betoge lugt.

Maandag 11 d^o.

Maandag 11 d^o. De wind als boven, goet weer, brandhout gekapt.

Dinsdag 12 d^o.

Dinsdag 12 d^o. De wind N.O^t. brandhout gekapt.

Woensdag 13 d^o.

Woensdag 13 d^o. Wind en weer als vooren.

Donderdag 14 d^o.

Donderdag 14 d^o. Wind en weer ut supra.

Desen morgen kwamen onze stuurluijden met 't voorn. volk (niets mede brengende) wederom aan boord; ons raporteerende, nadat zij 12 mijlen Z.W^t. aangereijst hadden, aan een negerij van den coning

[p. 211]

Munamassa genaamt kwamen en deselve aldaar niet vindende, maar eenige mijlen van daer met zijn volk vertrockken was, omme zijn vijand den koning Sjoute, die hij den oorlog aangezegd had, 't hoofd te bieden. Ende de komst van ons volk verstaan hebbende liet vraagen, waarom zij met hunne snaphanen hem niet te hulpe kwamen, het welk zodanigen schrik onder haar bij hebbende caffers veroorzaakten dat zij alle de vlugt namen en de vrees deed de 3 Europianen (die als vooren gezegt is, haar voor gidsen dienden) aarselen, dat de selve niet een voet meer voorwaards wilden reijsen, dierhalven ons volk te raaden wierden en ook genootzaakt waaren, onverregter zaken wederom te keeren. Edog indien hij door die stribbeling van den oorlog niet waaren wederhouden, het gesien stond aldaer voor een geringe prijs, wel een goede partij oliphants tanden zoude te krijgen zijn.

Hadden 14 ℔ koper op dese reijse uijt gegeven namentlijk: aan de drie Europianen, die voor gidsen mede gegaan waaren yder 2 halsringen a 1 ℔ ijder	℔ 6
aan 3 koebeesten tot spijse op haar reijse a 1½ ℔ ijder	℔ 4½
aan 7 caffers, die op de reijse het koper etc^a gedragen hebben a ijder ½ ℔	℔ 3½
	_____
Aan kopere ringen	℔ 14.

Vrijdagh 15 d^o.

Vrijdagh 15 d^o. s Morgens de Z.W^t. tot op de middagh, wanneer deselve int N.O^t. schoot, goet weer.

Na de middag kwam den coning Motepa met een groot gevolg kaffers bij ons galjoot aan strand ons bezoeken, medebrengende een koebeest tot een vereering, voor het welk wij die hebbende gek met 2 halsringen a 3 ℔ ijder mosten regaleeren; na dat wij het voornoemde koebeesje geslagt, ingezouten en wederom herzouten hadden voeren wij daer egter niet beeter mede als voorgaende, oordeelende dat de warme klimaat daar van de oorzaak was, derhalven wij voornamen alhier geen beesten meer te slagten.

Saturdag 16 d^o.

Saturdag 16 d^o. De wint N.O^t. stijve coelte, 's morgens reegen, dog na de middag goet weer.

Sondag 17 d^o.

Sondag 17 d^o. De wind als boven frissen coelten.

Maandag 18 d^o.

Maandag 18 d^o. Wind en weer als voren 's avonds reegen.

Dinsdag 19 d^o.

Dinsdag 19 d^o. De wint N.O^t. goed weer.

Woensdag 20 d^o.

Woensdag 20 d^o. Wint en weer ut supra, in de nanagt haalden ons vaartuijg tegen de banck.

Donderdag 21 d^o.

Donderdag 21 d^o. De wind als booven, met laag waater, bezagen

[p. 212]

ons galjoot rond om, en maakten 't zelve schoon, tegen den avond met hoog water korten 't zelve weder op onze anker plaats.

Vrijdag 22 d^o.

Vrijdag 22 d^o. De wind als vooren frissen coelten.

Saturdag 23 d^o.

Saturdag 23 d^o. De wind Z.W^t. goed weer.

Sondag 24 d^o.

Sondag 24 d^o. De wint als booven stijve coelte, somtijds reegen.

Maandag 25 d^o.

Maandag 25 d^o. De wint Z.W^t. goed weer, haalden onse schuijt op de wal, en verzagen deselve.

Dinsdag 26 d^o.

Dinsdag 26 d^o. De wint N.O^t. goed weer.

Woensdag 27 d^o.

Woensdag 27 d^o. De wind als vooren frisse coelten haelden aan de noord zijde van de bhaij twee vaaten water en een weijnig brandhout.

Donderdag 28 do.

Donderdag 28 do. De wint Z.W^t. 's morgens reegenachtig voorts goet weer.

Wij nu, klaer geraakt ende onsvolk ten naasten bij herstelt zijnde ende voor tegenwoordig niets meer tot voordeel van de E. Comp^e alhier komende beöogen, stuurden wij onze schuijt om in de mond van de bhaij met hoog water de reeven en bancken af te peijlen, omme (onder Godes zegen) daer wat veijliger uijt te raaken, als wij daer in gekomen zijn, en bevonden heden met een gemeen tij maar 5 à 6 voet op de banck diep te zijn, derhalven wij genoodsaakt waaren, omme 't hoogste springtij waar te neemen en als dan uijt te loopen.

Vrijdag 29 d^o.

Vrijdag 29 d^o. De wind N.O^t. goed weer, gingen weder diepen en bevondent als vooren.

Saturdag 30 d^o.

Saturdag 30 d^o. Wind en weer als booven, de schuijt weder uijt diepten geweest hebbende en bevonden 6 a 7 voet diepte op de bank.

Sondag 31 d^o.

Sondag 31 d^o. De wint Z.W^t. stijve coelten.

April.
Maandag 1 d^o.

Maandag 1 d^o. De wind N.O^t. goet weer, continueerden nog met diepen en bevonden op 't meest 7 voet water als vooren. Wij ruijlden heden voor een halsring a 1 ℔ 3 olifants tanden wegende te zamen omtrent 36 ℔.

Dinsdag 2 d^o.

Dinsdag 2 d^o. De wind als vooren frisse coelte, haalden nog 2 vaten water.

Woensdag 3 d^o.

Woensdag 3 d^o. De wint als boven goet weer, onze schuijt weder gaende om te peijlen bevond 7 a 8 voeten op de banck te zijn.

Donderdag 4 d^o.

Donderdag 4 d^o. De wint Z.W^t. frisse coelten, zonden voor de laaste maal de fluijt uijt om te diepen, dewelke nog met een weijnig brandhout weder kwam; deselve had aan de zuijt zijde van de bhaij 8 à 9 voeten water op een smalle banck gevonden. Wij dorsten om de ondiepte geen water off brandhout meer inneemen, zoo dat wij

[p. 213]

daer maer passelijk van versien waaren, ligten wij omtrent 4 uuren nademiddag onze ankers en gingen onderzeijl, passeerden de banck waar op wij 10 en 11 voeten water hadden ende aldaer 3 à 4 maal op stieten dog sonder schade ofte ongemak daer van te lijden. Peijlden met zonsondergangh de hooge zuijdhoek van de bhaij Z.Z.W^t. omtrent ½ mijl van ons en gisten met 't opsetten van de eerste wagt 2 mijl buijten de wal te zijn, hadden een rif in ons zeijl, voorts de geheele nagt de wind Z.W. ten Zⁿ. en Zⁿ, stijve coelten en gestadigen reegen. Gisten het zedert die tijd, dat wij over de banck geraakt zijn, tot 's morgens omtrent 3½ mijl N.O^t. van de hoek af te zijn.

Vrijdagh 5 d^o.

Vrijdagh 5 d^o. 's Morgens de wind en weer als boven op de middag, giste omtrent 4 mijl N.O^t. opgezet te zijn, zoodat de gegiste Z.b^r was 29 graden, 52 minuten, de lengte van 50 graden, 52 minuten, na de middag en 's nagts de wind als boven en gestadige reegen.

Saturdag 6 d^o.

Saturdag 6 d^o. 's Morgens de wint variabel en buijig, gestadig reegen, dreeven met de steeven om de N.W^t., zagen op dezelve coers het land omtrent 4 mijl buijten 't zelve, gisten 's middags op de O.N.O^t. coers 4 mijl voort gezet te zijn, de gegiste Z.b^r 29 graden 46 minuten, lengte 51 graden 9 minuten; na de middag en 's nagts ongestadig weer, met continueelen reegen.

Sondag 7 d^o.

Sondag 7 d^o. 's Morgens de wind Z.W^t. met zware reegen buijen, leijden met 2 reeven te drijven met de steven om de W.N.W^t., op de middag gisten van dit etmaal niet vertiert te zijn, nade middag en 's nagts de wint variabel en stil.

Maandag 8 d^o.

Maandag 8 d^o. 's Morgens de wind N.O^t. bekwame topzeijls helder weer, op de middag was de bevonde Z.b^r 32 graden 9 minuten omtrent 4 mijl buijten de wal zoodat wij 2 graden, 23 minuten ons zuijdelijker bevonden, als gegist hadden, veroorzaakte door de stroom, die ons dusdanig Z.W^t. opgevoerd had lengte van 49 graden, 18 minuten nade middag en 's nagts de wind N.O^t. stijve coelte.

Dinsdag 9 d^o.

Dinsdag 9 d^o. 's Morgens de wind N.O^t. bekwame topzeijls coelte, trokken deze navolgende resolutie.

Resolutie getrokken bij den scheepsraad int galjoot de ‘Postloper’, belegt door den opperstuurman en gezaghebber Roeland Roos, zeijlende op de Z.b^r. van 33 graden, en 47 graden 58 minuten lengte, op den 9^en April 1715.

[p. 214]

't Was op den 4 deser, dat wij uijt den bhaij van terra de Natal (God zij gedanckt) gelukkelijk in volle zee geraakten, met een stijve Z.W^t. wint, dewelke zig nog op dien avond tot een storm uijtbarsten en tot 3 etmaal met zwaaren reegen continueerden, weshalven wij genoodzaakt waaren het te laaten drijven, tot op den 8^en d^o, wanneer de wind int N.O^t. schoot en ons op de Zb^r van 32 graden en 9 minuten bevonden, zijnde 1 graad en 22 minuten in de wind door destroom zuijdelijker gedreeven als de rivier Jaquilla is leggende, waer op onze koers en reijze gemunt was, waaromme wij met alle vlijt tragten met bij de wind over en weder te leggen, de voornoemde rivier Jaquilla te besteevenen ende zoo 't immers mogelijk was aldaer binnen te komen ende onze verrigtinge alsoo volgens de hoog geeerde ordre ons mede gegeven, waar te neemen, edog ziende onzen aangewenden ijver vrugteloos, dewijl in plaats van iets te gewinnen daer van nog meer en meer zuijdelijk wierden afgezet ende nu op heeden ons op 33 graden bevinden; ende mede aanmerkende de periculeusen toestant van meergemelte rivier, daer van ons kant gedaan door een Engelse pilot William Bording op Terra de Natal woonagtig, dewelke aldaer wel 5 maal geweest is, en ontrent 2 jaaren geleeden zijn vaartuijg daer in verlooren, verzeekerende ons zeer dangereus te zijn, daar binnen, en nog bezwaarlijker daar buijten te konnen komen.

Zoo is dat den gezaghebber voornoemt ziende de onmogelijkheid onzer betrachtinge, aan den scheepsraad heeft voorgedraagen, ofte het voor de E. Compagnie en ons niet best zoude zijn onze reijze naar Cabo de Goede Hoop voort te zetten, te meer dewijl het grootste gedeelte van onze manschap op d'Algoa en terra de Natal door ziekten ingestort nu ten naasten bij weder hersteld ende hebbende tegenwoordig al over de 4 etmaalen zeer hard weeder en zwaaren regen uijtgestaan, nu al weder op nieuw door koude en ongemak beginnen te klaagen, ende het gezien staat, door het eijndigen van de goede mouson ons eerlang in een erbarmelijken stand te zien.

Alle het welke voorsz. staat, bij ons wel overwogen zijnde, hebben wij ondergesz. met eenparige stemmen goed gevonden en geresolveert (onder Godes zeegen) op 't spoedigste het na de Caab de goede Hoop voort te setten als zijnde voor ons hoog noodig en 't beste voor de E. Compagnie te zijn.

Aldus geresolveert ten plaatse, dage en jare voorschreven (was geteekend) Roeland Roos, M. Verseijl, Johannis Pool, Jacob Pieterszoon, en Coenraad Visser.

[p. 215]

Op de middag de koers Z.W^t. 24 mijl, de gegiste Z.b^r. van 33 graden 9 minuten, lengte 47 graden, 58 minuten, bevonde Z.b^r. van 33 graden o minuten. Na de middag de wint als boven stijve topzeijls coelte met zwaare blixem.

Woensdag 10 d^o.

Woensdag 10 d^o. 's Morgens de wint variabel en stil. Op de middag de coers W.Z.W^t. 22 mijl, de gegiste Z.b^r. 33 graden 36 minuten, lengte 46 graden 21 minuten, bevonde Z.b^r. van 34 graden, 38 minuten, waaren 1 graad 2 minuten zuijdelijker als gisten. Na de middag en 's nagts de wint O^t. ten N^en stijve topzeijls coelte, betrokke lugt.

Donderdag 11 d^o.

Donderdag 11 d^o. 's Morgens de wint O.N.O^t. op de middag de koers W^t. 36 mijl, de gegiste Zb^r. als boven, lengte 43 graden 23 minuten na de middag en 's nagts de wint variabel en stil.

Vrijdag 12 d^o.

Vrijdag 12 d^o. 's Morgens Z.Z.W^t. en Z.W^t. stilletjes op de middag de coers N.W^t. 7 mijl komt op de gegiste Zb^r. 34 graden 19 minuten, lengte 42 graden 59 minuten. Na de middag en 's nagts de wint W.Z.W^t. slappe topzeijls coelte, leijdent zoo van als na de wal wat over en weder.

Saturdag den 13 d^o.

Saturdag den 13 d^o. 's Morgens de wint W. ten N^rd. stijve topzeijls coelte; op de middag gisten, door 't over en weder leggen in breete nog lengte geen verandering te hebben, de bevonde Zb^r. 34 graden, 20 minuten, wierpen 't loot op 55 vadem tot 45 vadem fijne zandgrond. Na de middag en 's nagts de wind variabel en ook W.N.W^t. met een stijve topzeijls coelte.

Sondag den 14 d^o.

Sondag den 14 d^o. 's Morgens de wint variabel en stil, op de middag de coers Zⁿ. 7 mijl, de gegiste Zb^r. 34 graden, 48 minuten, lengte als boven, de bevonde Zb^r. 34 graden, 46 minuten. Na de middag en 's nagts wind en weer als boven.

Maandag 15 d^o.

Maandag 15 d^o. 's Morgens de wint W. ten Nⁿ. ook W ten Zⁿ. stijve onderzeijls coelte, lieten het voor 2 reeven int groot zeijl met de steeven om de Z^d. drijven, de coers Z. ten O^t. 6 mijl, komt de gegiste Zb^r. 35 graden 11 minuten, lengte 42 graden 53 minuten. Na de middag en 's nagts de wint W^t.

Dingsdag 16 d^o.

Dingsdag 16 d^o. 's Morgens de wind als boven, nog al zwaare stormen, met hooge zee. Op de middag de coers O.Z.O^t. 6 mijl, komt op de gegiste Zb^r. van 35 graden 20 minuten, lengte 43 graden 13 minuten. Na de middag nog al W^t. met reegen, buijen en holle zee, neemende het weer nog hand over hand aan, tot in de honde wagt, wanneer wij een groote scheur int zeijl krijgen, de welke 't onbruijkbaer maakten, gijden het selve met een digt, en waaren genoodsaakt

[p. 216]

met de fok voor de wind heen te lenssen, maar konden de zee daer mede niet ontloopen, zoo dat wij deselve menig maal van agteren en op beijde zijde in kreegen en over ons heen rolden, waerom wij de fok mosten bergen en ons topzeijl onder de bagijne rha bij maken en konden als doen de zee bij wijlen nog ontloopen, welk weer den gantsen nagt nog continueerden.

Woensdag 17 d^o.

Woensdag 17 d^o. 's Morgens de wind nog als vooren met zwaare holle zee, sloegen het oude gebrooken zeijl af en sloegen een ander nieuw wederom aan; op de middag de coers O^t. 25 mijl komt de gegiste Zb^r. als boven en 45 graden 15 minuten lengte. Na de middag de wint nog al W^t. int 5 glas bedaerden 't weder, namen 2 reeven int zeijl, staken als doen wederom Z.Z.W^t. bij de wind over en lietent alzoo drijven, 's nagts een stijve onderzeijls coelten.

Donderdag 18 d^o.

Donderdag 18 d^o. 's Morgens de wint nog al Westelijk met een afneemende coelte; op de middag de coers Z.O. ten O^t. 4 mijl, komt de gegiste Zb^r. 35 graden 29 minuten, lengte 45 graden 31 minuten bevonde Zb^r. 35 graden, o minuten. Na de middag en 's nagts wind en weer als booven.

Vrijdag 19 d^o.

Vrijdag 19 d^o. 's Morgens de wint Z.W^t. bekwaam weer, op de middag de coers N.W^t. 7 mijl, komt de gegiste Zb^r. van 34 graden 42 minuten, lengte 45 graden 8 minuten. Na de middag en 's nagts de wind en weer als boven.

Saturdag 20 d^o.

Saturdag 20 d^o. 's Morgens de wind Z.W^t. tot 't Zⁿ. goet weer, op de middag de coers W^t. ten Nⁿ. 5 mijl, komt de gegiste Zb^r. 34 graden⁺ 37 minuten en lengte 44 graden 48 minuten, bevonde Zb^r. 34 graden 39 m^t., met sonsondergangh door een peijlingh bevonden 14 graden 2 minuten N.W^t. tering, 's nagts gooijden gront op 74 vadem klippen, de wind Z.Z.W^t. goet weer.

+ AP. 14 graden 2 minuten N. Westering.

Sondag 21 d^o.

Sondag 21 d^o. 's Morgens de wind en weer als boven, gooijden 't lood en hadden de diepten van 68 vadem zand gront. Op de middag de coers W. ten Nⁿ. 5 mijl, komt de gegiste Zb^r. 34 graden 35 minuten, lengte 44 graden 14 minuten, bevonde Zb^r. 34 graden 5 minuten, zoodat ½ graad noordelijk waaren als gegist hadden. Na de middag en 's nagts de wint Z.W^t. tot W^t. somtijds stil, goet weer.

Maandag 22 d^o.

Maandag 22 d^o. 's Morgens 't lugje westelijk en stil. Op de middag gisten wij van dit etmaal niet vertiert te zijn, hadden de bevonden Zb^r. van 34 graden 11 m^t. Na de middag dreeven in stilte, hadden de diepten van 60 tot 64 vadem roodagtig zand, waaren omtrent 7 à 8 mijl buijten de wal.

Dinsdag 23 d^o.

Dinsdag 23 d^o. 's Morgens de wind variabel en stil. Op de middag

[p. 217]

dewijl wij van dit etmaal niet vertiert waaren, gisten op deselve breete en lengte zijn, maar hadden bevonde Zb^r. van 34 graden, 20 minuten. Na de middag en 'snagts de wind W.Z.W^t. ook W.N.W^t. met een kleijn lugje. Lietent nogal drijven.

Woensdag 24 d^o.

Woensdag 24 d^o. 's Morgens de wint W.N.W^t. bekwame topzeijls coelte. Op de middag Z.W. ten Z^en 3 mijl, komt de gegiste Zb^r. 34⁺ graden 29 m^t, lengte 44 graden 7 minuten. Na de middag en 's nagts de wint W.N.W^t., W^t. en W. ten Z^en goet weer.

+ AP. 14 graden 15 minuten noordwestering.

Donderdag 25 d^o.

Donderdag 25 d^o. 's Morgens de wint W^t. bekwaame topzeijls coelte, de coers Z.Z.W^t. 5 mijl, komt de gegiste Zb^r. 34 graden 48 minuten,⁺ lengte 43 graden 58 minuten, de bevonde Zb^r. 35 graden 5 minuten, bevonde ons 17 minuten zuijdelijker als wij gisten. Na de middag en 's nagts de wind en weer als vooren.

+ MP. 14 graden 55 m^t. noordwestering.

Vrijdag 26 d^o.

Vrijdag 26 d^o. 's Morgens de wind W^t., N.N.W^t. ook W.Z.W^t. Op de middag was de gekoppelde koers W^t. 5 mijl komt de gegiste Zb^r. van 35 graden 5 minuten, lengte 43 graden 34 minuten, bevonde Zb^r. 35 graden 4 m^t. Na de middag en 's nagts den wind W. ten Z^en en W.Z.W^t. tot het N.W^t. frisse topzeijls coelte.

Saturdag 27 d^o.

Saturdag 27 d^o. 's Morgens de wint als booven met reegen buijen. Op de middag de coers Z. ten W^t. 8 mijl, komt de gegiste Zb^r. 35 gr. 36 minuten, lengte 43 gr. 36 m^t. Na de middag begon het sterk uijt den W. ten Z^en en N.W. te waaijen, dorsten door de holle zee en zwaare stortings niet langer bij leggen, bragten het topzeijls voor de mast en liepen om de O^t. ter lens tot het 6 glas van de eerste wagt bedaarden het weer een weijnig, staken onder de wind met 2 reeven in ons groot zeijl met de steven om de zuijt.

Sondag 28 d^o.

Sondag 28 d^o. 's Morgens de wind variabel somtijts stil, op de middag de coers O^t. 10 mijl komt de gegiste Z.b^r 35 gr. 36 m^t, lengte 44 gr. 15 m^t, bevonde Z.b^r 36 gr. 2 m^t, zoo dat ons 26 m^t zuijdelijker bevonden als wij gisten. Na de middag en 's nagts de wint westelijk met buijig weer.

Maandag 29 d^o.

Maandag 29 d^o. 's Morgens de wint W^t met aanneemende coelte; op de middag was de breete en lengte als boven, alzoo wij niet vertierd waaren, dewijl de wint schielijk aannam, waaren genoodzaakt, het wederom om de O.N.O^t. voor de wind ten lens te laaten heen loopen, dewelke na de middag en 's nagts met zulke een vehementen storm uijtborst, dat wij genoeg te doen hadden, om het te konnen houden.

Dinsdag 30 d^o.

Dinsdag 30 d^o. 's Morgens de wind W.Z.W^t. met swaare storm en ..... holle zee, zoodat wij zwaare stortings overkreegen, en

[p. 218]

int 3 glas van de voormiddag door een zwaare zee een van onze matroozen⁺ genaamt Fredrik Jansz. van Amsterdam over boord sloeg en ellendiglijk (zonder dat wij hem konden helpen) verdronk. Op de middag de coers N.O^t. ten O^t. 40 mijl, komt de gegiste Z.b^r van 34 graden 29 minuten, lengte 46 graden 58 minuten. Na de middag de wint Z.Z.W^t. Int 3 glas begon het weeder te bedaaren, 's nagts de wind als vooren, met zeer holle zee.

De vestiging van een kantoor in Natal valt hier buiten beschouwing en zou, evenals die op Mauritius en Madagascar afzonderlik moeten behandeld worden.

Maar Heren Zeventien waren er niet af te brengen dat de Oostkust voor de Compagnie van belang kon wezen. 18 Augustus 1729 schreven ze naar de Kaap:¹⁾

‘... hebben wij goedgevonden het al voor lang ondernoomen onderzoek van de Oostcust van Africa te hervatten daar het zelve in den Jaare 1719 gelaten is, als wanneer van nieuws in Consideratie was gekomen, dat sedert de Iaare 1686 ter Occasie dat het schip Stavenisse is verongelukt aan Terra die Natal, tussen 30 & 31 Graden zuijder breete diverse bezendingen met 't Jagt Centauris en het Galjodt de Noordt derwaarts zijn gedaan, niet alleen om het gesalveerde volk van dat gebleeve schip aff te halen, maar ook om die landstreeke van de Zeekant eens ter deeg te onderzoeken, en dat alle de Raporten eenparig daar op uytgekomen waren dat het zelve land seer vrugtbaar, van goede In woonders voorsien en allesints zoodanig geconstitueert was dat het veel voordeelen voor de Comp. kwam te belooven, tot dat eijndelijk int laast van 't Jaar 1689 volgens het genoteerde in de brieff van de Caap van dato 25 May 1690 is goedgevonden het voorn. Galjodt de Noordt voor de tweede maal derwaarts te zenden, met ordre om 't zelve van de landregenten voor Reekening van de Compagnie in te koopen en ten blijke van Eygendom 's Comp.s merken aldaar op te regten, als meede om te visiteren de bay de Natal en Bay de La Goa, hetwelk doenmaals ook is verrigt, zijnde de baij van Natal gelukkiglijk aangedaan, en de voorsz. Ordres om het land van weerkanten van de Rivier in te coopen mitsgrs om 's Comp.s merken aldaar op te regten almede volbragt, maar de baaij La Goa geoordeelt verkeerdelijk een bhaaij genaamt te weesen omdat het niet anders is als een bhaaij die voor de volle zee open staat, en voor de rest die togt zeer ongelukkig door 't blijven van voorsz. Galjot affgelopen, zonder dat deselve zeedert om de opkomende Oorlogen naar ver Eysch schijnt hervat te weesen, zoo dat de Comp. van die inkoop en posessie nooijt heeft geprofiteert, en ook niet veel naders daar van vernoomen, dan alleen dat'er in den Jaare 1700,

+ †

1) Kol. Arch. No. 465. Missive van Heren Zeventien in dato.

[p. 219]

1707 en 1715 al wederom diergelijke berigten van dat land zijn ingekoomen, waar op off schoon wederom de regte staat niet konde gemaakt worden zo hebben egter deselve, gevoegt zijnde bij de Remonstrantie der Caapse inwoonders, waar van mentie word gemaakt in de brieff van de Caapse Regeering van 31 July des Jaars 1719, verzoekende om gepermitteert de worden tot het bevaren van de Africaanse kusten, voor eyge Reekening, in dat zelve Jaar aanleyding gegeeven om nogmaals een tentamen te doen, tot een nader en sekerder onderzoek van de Constitutie deeser landstreeke van de Zeekant ten welken eijnde in die tijd ook eenige Heeren Commissarissen zijn aangesteld, dewelke na luyd derzelver brieff van 23 Decemb^r. des voorsz. jaars 1719 een begin hebben genomen van Rio de la Goa, daar het presente Comptoir is opgeregt, met intentie evenwel dat bij aldien de zaaken aldaar zo breedt niet mogten uytvallen, en het land van die goede gesteltheyd niet wierde gevonden, als eenige der vooren verhaalde relaasen kwamen meede te brengen, het dan verder nederwaarts na de Caap aan de bhaij en het land van Natal te begrijpen, welke onderneeming op Rio de la Goa in vervolg van tijd dan bevonden zijnde van het gewenste succes niet te weesen hebben gem. Heeren onse Vergadering gedient van haar Ed. advis, dat voor den dienst van de Comp. niet konden goetvinden het voorsz. Comptoir langer aan te houden, maar op te breeken, zoo als haar Ed. het zelve bij haren brieff van 14 April deses Jaars UE: ook hebben aangesz., en gelast de noodige ordres daar toe te stellen, welke brieff wij approbeerende specialijk mede ten reguarde van de periode daer gesprooken word om de kust van Africa nader te visiteeren, goedgevonden hebben UE. nog bovendien specialijk te gelasten op den voet der voormaals geconsipieerde projecten voort te gaan, en ingevolge van deselve eerst en voor aff het land en de Baij van Natal int bekwaame saijsoen exactelijk te doen inspecteeren......’

Rapport werd gevraagd aan de Kaapse Equipagemeester Jacobus Moller en Jan van de Capelle, gewezen opperhoofd op Rio de la Goa. Ze bevalen de scheepen de Snuffelaar en de Zeepost aan voor de tocht.¹⁾ Ook afzonderlik schreef hij een memorandum.²⁾ Opgesteld werd een ‘Instructie voor den schipper Marinus Dringe, ondercoopman Jan van de Capelle en den gesaghebber Jochem Otto, nevens de verdere officieren beschijden op de Hoeckers de Snuffelaar en de Zeepost, gaande van hier tot nader ontdecking en visitatie deeser Oostkust van Africa en Terra de Natal, waarna sij sig soo op de heen en weeder Reyse sullen hebben te reguleeren.’³⁾

Ook werden meegegeven de joernalen van vorige reizen, volgens register.⁴⁾

1) Kol. Arch. No. 4094 fol. 127-128.

2) Kol. Arch. No. 4094 fol. 129.

3) Kol. Arch. No. 4094 fol. 132-137.

4) Kol. Arch. No. 4094 fol. 138.

[p. 220]

Het dagregister van de Snuffelaar en de Zeepost luidt als volgt:¹⁾

1) Kol. Arch. No. 4096, fol. 1017 vgg.