Reizen in Zuid-Afrika in de Hollandse tijd. Deel I. Tochten naar het Noorden 1652-1686

[Bekendheid met de Hottentotten]

⁺ Zo was er dus aanraking verkregen met de bastaardvolken, die meer Boesman dan Hottentot waren. Men meende het volk der Hottentotten nu te kennen,¹⁾ al bleven er nog stammen over, wier bestaan men van horen zeggen vermoedde. In 1670 deden essayeurs een tocht op zoek van mineralen, zonder nieuws van betekenis thuis te brengen.²⁾ De reis van Goeverneur Ysbrand Goske³⁾ naar Hottentots Holland,⁴⁾ het gebied vlak bij de Kaapse nederzetting, leverde op geografies of ethnografies gebied niets op. Evenmin deed dit een reis van de hoogste militair ter plaatse Luitenant Coenraad van Breitenbach⁵⁾ en de landmeter Jan Wittebol op 5 Desember 1671;⁶⁾ de ‘Overberg’ Hottentotten hadden zich bereid verklaard tot veehandel. Een uitvoerig rapport brachten ze mee en aan een der stroompjes gaven ze de naam van Breitenbachrivier. Ook Valsbaai was door hen onderzocht en de, naar het schip van die naam geheten, Ysselsteyn-baai.⁷⁾

Het scheen alsof het met de ontdekkingstochten in het binnenland op het dode punt stond. Zo veel was er tegengevallen: Salomo's Ophir, Vigiti Magna, de Kaffervolken, niets van dit alles was gevonden. Er kwam een opeenvolging van gezaghebbers aan de Kaap, die zich niet te druk maak-

+ Bekendheid met de Hottentotten.

1) 22 Aug. 1668 had Jeronimus Croese een tocht overzee naar Mosselbaai gedaan; bij zijn terugkeer overland ontdekte hij de stam der Attaqua. D. 6 Nov., 23 Nov. 1668. Deze stam was wat donkerder van huidkleur dan de Hottentotten aan de Kaap, dus zal er wel Kafferbloed in geweest zijn.

2) ‘Memoriael van d'ondersoeckinge gedaen in Sausquasland bij de Cleyne rivier omtrent de Vogel Struys baey gelegen van de Caep veertich mijlen, gedaen bij ons assayeurs Theunis van de Sande en Philip Windsch. 1670.’ Kol. Arch. No. 3983, ƒ. 483. D. 11 Julie en 18 Sept. 1670.

3) Hij had in 1665 de plek voor het te bouwen Kasteel uitgekozen. In 1671 werd hij Goeverneur aan de Kaap; hij was er van Oktober 1672 - Maart 1676.

4) 23 Maart 1671 werd met het jacht De Bruydegom beproefd via Vals Baai gemakkeliker Hottentots Holland te bereiken.

5) 10 Maart 1671 was hij aan de Kaap gekomen.

6) D. in dato.

7) Op Valentijn's kaart als Esselsteins Baai vermeld. Het rapport is van 31 Des. 1671.

[p. 129]

ten met de hun toegewezen taak; maar toen trad op Simon van der Stel, de energieke, de levenswijze, die niet kon nalaten met kracht aan te vatten, wat nog ongedaan was of verbetering behoefde.