Reizen in Zuid-Afrika in de Hollandse tijd. Deel I. Tochten naar het Noorden 1652-1686
(1916)–E.C. Godée Molsbergen–
Auteursrecht onbekend
bron
E.C. Godée Molsbergen, Reizen in Zuid-Afrika in de Hollandse tijd. Deel I. Tochten naar het Noorden 1652-1686. Martinus Nijhoff, Den Haag 1916
codering
DBNL-TEI 1
Wijze van coderen: standaard
dbnl-nr gode006reiz01_01
logboek
-
verantwoording
gebruikt exemplaar
exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 2563 C 4
algemene opmerkingen
Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Reizen in Zuid-Afrika in de Hollandse tijd. Deel I. Tochten naar het Noorden 1652-1686 uitgegeven door E.C. Godée Molsbergen in de eerste druk uit 1916.
redactionele ingrepen
Door het hele werk heen zijn koppen tussen vierkante haken toegevoegd.
p. 24: noot 3 heeft geen nootverwijzing in de tekst, en is daarom door de redactie geplaatst.
p. 25, 28, 116, 140-141: op deze pagina's staan accolades die meerdere regels overspannen. Deze kunnen in de digitale versie niet worden weergegeven, daarom wordt op elke betreffende regel de accolade herhaald. Ook de woorden die erop volgen worden op iedere regel herhaald.
p. 112: noot 2 heeft geen nootverwijzing in de tekst, en is door de redactie onderaan de pagina geplaatst.
Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. XVI, XXVI, 212, 214, 234, 236, 250, 252) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.
[pagina I]
WERKEN UITGEGEVEN DOOR
DE LINSCHOTEN-VEREENIGING
XI
REIZEN IN
ZUID-AFRIKA
IN DE HOLLANDSE TIJD
EERSTE DEEL
[pagina II]
[pagina III]
Uittreksel uit de statuten. Art. 2.De Linschoten-Vereeniging heeft ten doel de uitgave in het oorspronkelijke, van zeldzame of onuitgegeven Nederlandsche zeeen landreizen en beschrijvingen.
Werken van anderen aard worden slechts uitgegeven, indien daartoe bijzondere aanleiding bestaat.
Art. 3.
De Vereeniging bestaat uit eereleden, donateurs en gewone leden.
Over het toetreden der leden beslist het Bestuur.
De gewone leden betalen een jaarlijksche bijdrage van tien gulden.
Donateurs zijn zij, die een bijdrage in eens van ten minste ƒ 500. - aan de Vereeniging schenken, of jaarlijks een contributie van minstens ƒ 25. - betalen.
Art. 4.
Het lidmaatschap loopt van den eersten Januari tot den laatsten December.
Art. 5.
De leden ontvangen een exemplaar van de werken, die door het Bestuur aangewezen zijn voor het jaar of de jaren, waarvoor zij hunne contributie hebben betaald.
[pagina IV]
Naamlijst der leden van de Linschoten-vereeniging op 31 December 1915Beschermvrouw:
H.M. de KONINGIN.
Eere-Voorzitter:
Z.K.H. PRINS HENDRIK.
Bestuur in 1915:
| J.W. IJzerman, Voorzitter. (1919). |
| Dr. H.T. Colenbrander, Onder-Voorzitter. (1917). |
| Wouter Nijhoff, Secretaris. (1918). |
| Dr. D.F. Scheurleer, Penningmeester. (1918). |
| Prof. Dr. J. Huizinga. (1919). |
| Dr. W.J. Leyds. (1920). |
| F.E. Baron Mulert. (1916). |
| G.P. Rouffaer. (1916). |
| Dr. F.C. Wieder. (1917). |
Leden voor het leven:
| A.G.C. van Duyl Sr., Amsterdam. |
Donateurs:
| Bataafsche Petroleum Maatschappij, Den Haag, Lange Vijverberg 2. |
| Bataviaasch Genootschap voor K. en W., Batavia. |
| Mr. N.P. van den Berg, Amsterdam. |
| Mr. C.Th. van Deventer, Den Haag, Surinamestraat. |
| W.P. Groeneveldt, Den Haag, Groot-Hertoginnelaan 12. |
| August Janssen, Amsterdam, Keizersgracht 690. |
| M. Mees, Rotterdam, Veerkade 7. |
| Nederlandsche Gist- en Spiritusfabriek, Delft. |
| Raad van Beheer der Nederlandsch-Indische Spoorweg Maatschappij, Den Haag. |
| J.W. IJzerman, Den Haag. |
[pagina V]
Leden.| C.J.K. van Aalst, Amsterdam, Keizersgracht 608. |
| C. Abels, Amsterdam, Prinsengracht 862. |
| F.C. Baron van Aerssen Beyeren, Vlissingen. |
| H.E. Baron van Asbeck, Woudenberg, Villa Nieuwoord. |
| F.L.G. d'Aumerie, Scheveningen, Prins Willemstraat 19. |
| Jhr. Mr. J.F. Backer, Amsterdam, Keizersgracht 639. |
| J.F.L. de Balbian Verster, Amsterdam, Prinsengracht 579. |
| J. Fred. Bangert, Amsterdam, Weteringschans 227. |
| Mr. J. Barlage Bussemaker, Deventer. |
| H. Beckering Vinckers, Zalt-Bommel. |
| Chr. Beels, Amsterdam, Van Eeghenstraat 70. |
| H.L. Bekker, Rotterdam, Parkstraat 2 (hoek Parklaan). |
| Mr. G.J.A. van Berckel, Den Haag, Laan van Meerdervoort 27. |
| Bibliotheek v.d. Handels Hoogeschool, Rotterdam. |
| Mr. J. Bierens de Haan, Amsterdam. |
| Prof. Dr. P.J. Blok, Leiden. |
| Th.W. Blijdenstein, Amsterdam, Heerengracht 544. |
| Mr. W.B. Blijdenstein, Amsterdam, Heerengracht 572. |
| A.G. Boissevain, Amsterdam, van Baerlestraat. |
| Charles Boissevain, Naarden, Drafna. |
| Walraven Boissevain, Amsterdam, Keizersgracht 143. |
| H. de Booy, Amsterdam, Heerengracht 450. |
| J.M. de Booy, Vlissingen. |
| A.J. Breda Kleynenberg, Delfzijl, Hôtel de Beurs. |
| W. Broese van Groenou Sr., Scheveningen, Parkweg 9a. |
| N. de Brouwers, Delfzijl. |
| J.A.C. van Bruggen, Den Haag, Bezuidenhout 25. |
| W.G.L. Brunings, Amsterdam, Wouwermanstraat 34. |
| Dr. C.P. Burger Jr., Amsterdam, Overtoom 141. |
| J.H. Cohen Stuart, Delft, Oostsingel 18. |
| W.J. Cohen Stuart, Scheveningen, Dirk Hoogenraadstraat 224. |
| Dr. H.T. Colenbrander, Scheveningen, Frankenslag 129. |
| W. Cornelis, Utrecht, Stadhouderslaan 67. |
| V.C. Coster van Voorhout, Den Haag, Stadhouderslaan 44. |
| H. Cox, Amersfoort, Utrechtsche Straatweg 110. |
| C. Craandijk, Den Haag, Prins Mauritslaan 72. |
| Patric Cramer, Overveen, Huize Dompvloed. |
| J.T. Cremer, Santpoort, Duin en Kruidberg. |
| Mevr. M. Croiset van der Kop - Croiset, Haarlem. |
| D. Crol, Rotterdam, Esschenlaan 44. |
| H.A. Crommelin, Den Haag, Juliana van Stolberglaan 14. |
[pagina VI]
| Ernst Crone, Amsterdam, Hobbemastraat 4. |
| A.F.H. Dalhuisen, Vlissingen. |
| Deli-Batavia Maatschappij, Amsterdam, Keizersgracht 173. |
| Departement van Marine, Den Haag. |
| H. Dirkzwager, Maassluis. |
| Mr. W. Dolk, Den Haag, Bezuidenhout 33. |
| B. van Donselaar, Rotterdam, Heemraadsingel 148. |
| A.C. Dunlop, Den Haag, Riouwstraat 36. |
| H. Dunlop, Delft, Mijnbouwstraat 12. |
| C. van Eeghen, Amsterdam, Raadhuisstraat 34. |
| H.J. Eenhoorn, Hellevoetsluis. |
| Mevr. L. Elemans - Brouwers, Zalt-Bommel. |
| W.A. Engelbrecht, Rotterdam, Vijverweg 32. |
| Mr. M. Enschedé, Den Haag, Daendelsstraat 33. |
| H.W. Fischer, Leiden, Hooge Rijndijk 32. |
| J.P. Funke, Den Haag, van Lennepweg 8. |
| F.A. Gastman, Vlissingen. |
| Mr. J.H. Geertsema Wz., Groningen, Zuidersingel 3a. |
| Geographisch Instituut, Utrecht. |
| Germanistisch Seminarium, Groningen. |
| Dr. E.C. Godée Molsbergen, Den Haag, van Beuningenstraat 130. |
| H.M. de Groot, Utrecht, Ouden Rijn 19. |
| Mr. J.L. Gunning, Amsterdam, Amstel 220. |
| S. van Gijn, Dordrecht, Nieuwe Haven 39. |
| Dr. G.A.J. Hazeu, Den Haag, Riouwstraat 77. |
| J.B. van Heek, Enschede, Noorderhagen. |
| Prof. Mr. J.E. Heeres, Leiden, Rapenburg. |
| F.K.J. Heringa, Hilversum, Ministerpark. |
| H. Hissink, Amsterdam, Jan Luykenstraat 96. |
| Historisch Genootschap, Utrecht. |
| G.W.W.C. Baron van Höevell tot Nijenhuis, Rijswijk, Geestbrugweg 23. |
| A.B. van Holkema, Amsterdam, Keizersgracht 611. |
| G.J. Honig, Zaandijk. |
| S.P. L'Honoré Naber, Amsterdam, Lomanstraat 4. |
| Hoofdbestuur Nederl. Vereeniging Onze Vloot, Den Haag, Stationsweg 89. |
| Jhr. M.W.H. Hooft, Den Haag, Kanaalstraat 12. |
| J.H. van Hoogstraten, Groningen. |
| Jhr. H.T. Hora Siccama, Den Haag, Kneuterdijk. |
| J. Hudig Dzn., Hilversum, Heuvellaan 7. |
| W.C. Hudig, Rotterdam, Nieuwe Binnenweg 178. |
| Prof. Dr. J. Huizinga, Leiden. |
| Dr. J. de Hullu, Den Haag, Scheveningsche Veer 15. |
| J.C. Joekes, Rijswijk (Z.H.), Nassaukade 5. |
| Java-China-Japan Lijn, Amsterdam, Prins Hendrikkade 159. |
[pagina VII]
| Jhr. Mr. B. de Jonge, Zutphen. |
| Mevrouw de Wed. J.O. de Jong - Rouffaer, Den Haag, Sweelinckstr. 72. |
| P.J. de Kanter, Dordrecht, Singel 163i. |
| L. Keers, Amsterdam, Stadhouderskade 154. |
| A.J.A. von Kellner, Den Haag, Laan Copes 3. |
| A.O. van Kerkwijk, Den Haag, Nassaulaan 22. |
| J.B.J. Kerling, Den Haag. |
| Prof. Dr. H. Kern, Utrecht. |
| Prof. Dr. L. Knappert, Leiden. |
| F. Koch Jr., Rotterdam, Veerkade 1. |
| Mr. F.C. Koch, Rotterdam, Westersingel 86. |
| E. Kol, Amsterdam, Heerengracht 130. |
| Kon. Bibliotheek, Den Haag. |
| Kon. Instituut voor de Marine, Willemsoord. |
| Kon. Instituut v. Taal-, Land- en Volkenkunde v.N.I., Den Haag. |
| Kon. Nederl. Aardrijkskundig Genootschap, Amsterdam. |
| Kon. Paketvaart Mij., Amsterdam, Prins Hendrikkade 159. |
| N.V.H.A. Kramers & Zoon's Boekhandel, Rotterdam. |
| F.G. Kramp, Amsterdam, van Breestraat 156. |
| N.E. Kröller, Rotterdam, Westersingel 13. |
| J.H. Kruimel, Amsterdam, Amstel 254. |
| Dr. E.T. Kuiper, Amsterdam, Koninginneweg 2. |
| Dr. A. Kuyper, Den Haag, Kanaalstraat 5. |
| W. Laman Trip, Hilversum, Ministerpark 6. |
| C.L.M. Lambrechtsen van Ritthem, Amsterdam, Sarphatistraat 14. |
| Allert de Lange, Amsterdam, Damrak 62. |
| N. Laseur, Utrecht. |
| R. van Lennep, Amsterdam, Heerengracht 580. |
| Dr. W.J. Leyds, Den Haag, Frankenslag 337. |
| B.H. van der Linden, Den Haag, Schuytstraat 143. |
| C.A. Lion Cachet, Vreeland. |
| S.L. van Looy, Amsterdam, Keizersgracht 198. |
| Jhr. H. Loudon, Den Haag, Prinsessegracht 22. |
| P.L. Lucassen, Amsterdam, Raadhuisstraat 29. |
| J.M. Luden, Vlissingen. |
| J. Lugten J. Gzn., Heerlen (Limb.). |
| R.T.A. Mees, Utrecht, Drift 10. |
| Anton Mensing, Amsterdam. |
| J. Merkelbach Jzn., Amsterdam, N.Z. Voorburgwal 51. |
| A.H. van der Mersch, Zeist, Driebergsche Weg. |
| Dr. R. v.d. Meulen Rzn., Leiden, Maria Gondastraat 49. |
| J.M. van der Mey, Amsterdam, Nic. Maesstraat 32. |
| J.J. Moret, Den Haag, Juliana van Stolberglaan 195. |
| W.A. Mouton, Den Haag, Nassau-Dillenburgstraat 40. |
[pagina VIII]
| F.E. Baron Mulert, Ommen, Landhuis ‘Piet Hein’. |
| Abram Muller, Amsterdam, Van Eeghenstraat 96. |
| Gerard Muller, Amsterdam, Binnen Amstel 82. |
| Prof. J.F. Niermeijer, Utrecht. |
| E.L. van Nierop, Bussum. |
| B. Nierstrasz, Amsterdam, Prins Hendriklaan 26. |
| Paul Nijhoff, Amsterdam, Oranje Nassaulaan 11. |
| Wouter Nijhoff, Den Haag, Lange Voorhout 9. |
| Mej. Dr. J. Aleida Nijland, Amsterdam, Nicolaas Witsenstraat 21. |
| W.H.J. Oderwald, Amsterdam, Vondelstraat 130. |
| Openbare Leeszaal en Bibliotheek, Dordrecht. |
| Openbare Leeszaal en Bibliotheek, 's-Gravenhage. |
| Openbare Leeszaal, Groningen. |
| Openbare Leeszaal en Biblotheek, Leeuwarden. |
| Nanne Ottema, Leeuwarden, Weerd 7. |
| Mr. C.P.D. Pape, Den Haag, Prinsessegracht 20. |
| Prof. Mr. P. Pet, Groningen, Heerenweg 22. |
| J.M. Phaff, Den Haag, van Boetselaarlaan 80. |
| Mr. Aug. Philips, Amsterdam, van Eeghenstraat 66. |
| C.M. Pleyte Mzn., Den Haag, Nassaulaan 11. |
| Mr. Th.B. Pleyte, Den Haag, Nassauplein 29. |
| Prof. Dr. N.W. Posthumus, Rotterdam, Heemraadsingel. |
| R. Posthumus Meyjes, Soesterberg. |
| Ary Prins, Schiedam, Nieuwe Haven 153. |
| Provinciale Bibliotheek van Friesland, Leeuwarden. |
| W.J. Puhringer, Apeldoorn, Daendelsweg 62. |
| P.A. Pijnappel, De Hoornboeg bij Hilversum. |
| W.J. Rahder. Utrecht, Hotel des Pays Bas. |
| Jhr. Mr. H. de Ranitz, Den Haag, Nassaulaan 5. |
| J.A.A.C. Ridder van Rappard, Den Haag, Zeestraat 71. |
| Redaktie van ‘Het Nederl. Zeewezen’, Den Haag, Cornelis Speelmanstraat 34. |
| W. van Rede, Rotterdam, Schie 11. |
| Mr. R. van Rees, Amsterdam, Keizersgracht 69. |
| G. Ribbius Peletier Jr., Utrecht, Maliebaan 15. |
| Jhr. J.A. Röell, Den Haag, 3e Van den Boschstraat. |
| Mr. W. Baron Röell, Amsterdam. |
| J.A. Rom Colthoff, Vlissingen, a/b Hr. Ms. de Ruyter. |
| A.F.J. Romswinckel, Den Haag, Koninginnegracht 98. |
| Dr. A.G. Roos, Groningen, Ebbingestraat 4724a. |
| G. Rooseboom, Zwolle, Prins Hendrikstraat 7. |
| P.J. Roosegaarde Bisschop, Haarlem, Prinsen Bolwerk 1. |
| Rotterdamsch Leeskabinet, Rotterdam, Geldersche kade 18. |
| G.P. Rouffaer, Den Haag, Frankenslag 89. |
[pagina IX]
| Bernhard E. Ruys, Rotterdam, Westerkade 7. |
| Rijksarchief, Den Haag. |
| Rijksarchief in Noord-Holland, Haarlem. |
| Rijksarchief in Zeeland, Middelburg. |
| Rijksarchief in Overijsel, Zwolle. |
| Rijks Ethnographisch Museum, Leiden. |
| Rijks Universiteits-Bibliotheek, Leiden. |
| C.M. van Rijn, Amsterdam, Roemer Visscherstraat 33. |
| Samarang-Joana Stoomtram Maatschappij, Den Haag, Jan Pietersz. Coenstraat 4. |
| Dr. D.F. Scheurleer, Den Haag, Laan van Meerdervoort 53ƒ. |
| Mr. J. van Schevichaven, Amsterdam, Valeriusstraat 51. |
| A.J. Schreuder, Arnhem, Klein Warnsborn. |
| J.L. Willem Seijffardt, Amsterdam. |
| Mr. J.W. Sillevis, Den Haag, van Slingelandstraat 20e. |
| Jhr. J.W. Six, Den Haag, Prinsengracht 30a. |
| Jhr. W. Six, Hilversum. |
| Mr. G. van Slooten Az., Rotterdam, Westersingel 7. |
| Hobbe Smith, Amsterdam, Overtoom 357. |
| Prof. Dr. C. Snouck Hurgronje, Leiden. |
| Stadsbibliotheek, Haarlem. |
| Prof. Mr. S.R. Steinmetz, Amsterdam, Amstel 65. |
| H.E. Stenfert Kroese, Noordwijk a/Zee. |
| W.P. van Stockum Jr., Den Haag, Juliana v. Stolberglaan 43. |
| Mr. R.W. van Stolk, Delft, Oude Delft 157. |
| Cd. F. Stork, Hengelo (O), Grundel. |
| J.E. Stork, Baarn, Prins Hendriklaan, Huize ‘Sewa’. |
| J.A. Strasheim, Arnhem. |
| W. Stork, Hengelo (O.). |
| Jhr. Mr. Victor de Stuers, Den Haag, Parkstraat 32. |
| Mej. E. Sara C. de Swart, Laren (N.H.). |
| G.L. Tegelberg, Amsterdam, De Ruijterkade 113. |
| J.P. Tetterode, Lochem. |
| C.A. den Tex, Amsterdam, Tesselschadestraat 18. |
| Tj. J. Twijnstra, Amsterdam, Lomanstraat 47. |
| Vaderlandsch Fonds tot aanmoediging van 's Lands Zeedienst, Amsterdam. |
| F.T. Valck Lucassen, Brummen, Huize Sonnevanck. |
| Vereeniging tot bev. v.d. Bel. des Boekhandels, Amsterdam, Singel 146. |
| Vereeniging de Groote Club, Amsterdam, Paleisstraat 1. |
| Vereeniging Hou en Trouw, Amsterdam, Beursgebouw, kamer 28. |
| Vereeniging Oost en West, Den Haag, Laan van Meerdervoort 195. |
| Vereeniging Zeevaartschool, Vlissingen. |
| F.H. Baron van Verschuer, Arnhem, Willemsplein 2. |
| A.A. Visser, Scheveningen, Draadloos station. |
[pagina X]
| C.W. de Visser, Bloemendaal, Huize Denheim, Parkweg 1. |
| Mr. G. Vissering, Amsterdam, Keizersgracht 71. |
| Mr. F. Vorstman, Bussum, Mecklenburglaan 14. |
| Dr. A.G.C. de Vries, Amsterdam, Singel 146. |
| Chr. H.G. de Vries, Amsterdam, Singel 146. |
| B.H. de Waal, Den Haag, Bankastraat 135. |
| F.G. Waller, Amsterdam, Vondelstraat 73. |
| W.K.L. van Walree, Amsterdam, Keizersgracht 511. |
| H.P. van Welderen Baron Rengers, Den Haag, Nassauplein 26. |
| J. Wentholt, Den Haag, Juliana van Stolberglaan 40. |
| J.F. Wesseling, Amersfoort, Wijersstraat 6. |
| J.C. van Wessem, Heemstede, Berkenrodestraat 29. |
| Dr. F.C. Wieder, Vreeland. |
| M. Wijt. Hellevoetsluis, Directie der Marine. |
| J. IJzerman, Amsterdam, Joh. Verhulststraat 44. |
| Mr. H. Zillesen, Den Haag, Delistraat 37. |
| Th.J.A. van Zijll de Jong, Den Haag, Fred. Hendrikpl. 29. |
Leden in Nederl. Oost-Indië.
| Dr. N. Adriani, Posso (Midden-Celebes). |
| Th.L. Arnold, Weltevreden. |
| M.E.G. Bartels, Halte Tji-Saӑt bij Soekaboemi. |
| F. Bauduin, Batavia. |
| K.F. van den Berg, Batavia, Javasche Bank. |
| W.F. van Beuningen, Weltevreden, Tanah-Abang 30. |
| C. Bruin, Amboina (Molukken). |
| M.H. Bruyn, Sinabang (N.W. Sumatra). |
| L.J.J. Caron, Weltevreden, Rijswijk. |
| Wouter Cool, Batavia, Pegansaan 24. |
| B.M. van Driel, Emmahaven bij Padang. |
| H.E. Driessen, Weltevreden, 21 Gang Scott. |
| K. van Dijk, Weltevreden. |
| P. Eikenboom, Batavia. |
| L.J. Ginjoolen, Batavia. |
| F.H.A. de Greve, Batavia. |
| R.H. Haentjens, Batavia. |
| J.J. Heilbron, Weltevreden. |
| A.M. Hekking, Batavia. |
| W.J. Hoffman, Batavia. |
| J.H. Hondius van Herwerden, Weltevreden. |
| W.H.C. Hoog, Batavia. |
| Mr. H. 's Jacob, Batavia. |
[pagina XI]
| D. Kaan, Weltevreden. |
| B.H. Kerkhoff, Medan (Deli) Sumatra's Oostkust. |
| R.A. Kern, Brebes, Java. |
| Dr. T.B. Kolthoff, Weltevreden, 83 Kramat. |
| Kon. Magn. en Meteor. Observatorium, Dir. Dr. W.v. Bemmelen, Batavia. |
| C.A. Lens, Makassar. |
| K.H.H. Leonhard, Weltevreden. |
| D.J. Baron van Lynden, Batavia. |
| B.N.G.M. v.d. Maaten, Lho Seumawé, Atjeh, Sumatra. |
| P.F.W. Mouton, N.O. Indië, a/b Hr. Ms. van Doorn. |
| Mr. J.C. Mulock Houwer, Bandoeng. |
| J.S.C. Olivier, Batavia, Departement van Marine. |
| J.P. Remijnse, Batavia, Departement van Marine. |
| P. de Roo de la Faille, Weltevreden, Nieuwe Laan 17. |
| C.L.J. Rooseboom, Bandoeng, ondern. Montaja. |
| J.C.F. van Sandick, Palembang. |
| S.A. Schaafsma, Salatiga. |
| Secretaris Algem. Nederl. Verbond, afdeeling Batavia, Batavia, Gang Chaulan 25. |
| J.J.A. van Staveren, Batavia, Departement van Marine. |
| Dr. R.A. Tange, Batavia, Departement van Marine. |
| S. van Vleuten, Modjokerto, sf. Perning. |
| J.J. de Vos tot Nederveen Cappel, Padang. |
| F. van Wageningen, Batavia, Departement van Marine. |
| L.P.W. van der Wal, Curaçao. |
| J.C.M. Warnsinck, Batavia. |
| G.P. Wouters, Batavia, Departement van Marine. |
| J.H. Zeeman, Batavia, Departement van Marine. |
Leden in het buitenland. Europa.
België:
| Bibliothèque du Ministère des affaires étrangères, Bruxelles. |
| Bibliothèque Royale de Belgique, Bruxelles. |
| Prof. F. van Ortroy, Gent. |
| Universiteits-Bibliotheek, Gent. |
Denemarken:
| Kong. Bibliothek, Kopenhagen. |
Duitschland:
| Commerz-Bibliothek, Hamburg. |
| Kais. Universitäts- und Landesbibliothek, Strassburg. |
[pagina XII]
| Kön. Bibliothek, Berlin W. |
| Kön. B. Hof- und Staatsbibliothek, München. |
| Kön. Offentl. Bibliothek, Dresden 6. |
| Kön. Universitäts Bibliothek, Göttingen. |
| Dr. O. Nachod, Grunewald-Berlin, Hägenstrasse 57. |
Frankrijk:
| Bibliothèque Nationale, Paris. |
Groot-Brittannië en Ierland:
| J.J.T. Blijdenstein, London, E.C., Threadneedlestreet 56. |
| Bodleian Library, Oxford. |
| British Museum, London, W.C. |
| Francis Edwards, London, W., 83 Highstreet Marylebone (2 subscriptions). |
| John Kitching F.R.G.S., London, S.W., Oaklands Kingston Hill, Queens Road. |
| Library of the India Office, London, Westminster. |
| Library of Trinity College, Dublin. |
| London Library, London, S.W., St. James Square. |
| Royal Colonial Institute, London, W.C., Northumberland Avenue. |
| Royal Geographical Society, London, W., I. Savile Row, Burlington Gardens. |
| University Library, Cambridge. |
Italië:
| Nederl. Historisch Instituut, Rome. |
Oostenrijk-Hongarije:
| K.K. Geographische Gesellschaft, Wien, 33 Wollzeile. |
| K.K. Hofbibliothek, Wien. |
| K.K. Universitäts-Bibliothek, Prag. |
| K.K. Universitäts-Bibliothek, Wien. |
| Stadtbibliothek, Budapest. |
Rusland:
| Bibliothèque Impériale Publique, Petrograd. |
| A. Lappo Danilevski, Petrograd, 1 Quai Nicolas, W.O. 118b. |
Scandinavië:
| Kong. Bibliothek, Stockholm. |
| Universitets-Bibliothek, Kristiana. |
Noord-Amerika.
| American Geographical Society, New-York City, Broadway at 156th Street. |
| Dr. E.E. Blaauw, Buffalo, 327 Franklinstreet. |
[pagina XIII]
| Hackley Public Library, Muskegon, (Michigan). |
| Harvard College Library, Cambridge, (Mass.). |
| Hispanic Society of America, New-York City, 156th Street West of Broadway. |
| Library of Congress, Washington, D.C. |
| Mercantile Library, St. Louis, (Miss.). |
| Newberry Library, Chicago, Illinois. |
| New-York Public Library, New-York, N.Y. |
| New-York State Library, Albany, N.Y. |
| George Parker Winship, Librarian of the John Carter Brown Library, Providence, R.I. |
| Provincial Library, Victoria (B.C.), Canada. |
| Yale University Library, New-Haven, Conn. |
Zuid-Amerika.
| Archivo Nacional, Rio de Janeiro. |
Australië.
| Public Library of South Australia, Adelaïde. (S. Australia). |
Azië.
| Asutosh Mukhopadhyay, Calcutta, 77 Russian Road North, Bhowanipem. |
| R. van Beuningen van Helsdingen, Singapore, Bukit Timah Road 484/2 |
| J.N. Bouman, Hongkong. |
| Ecole française d'Extrême Orient, Hanoi (Indo-Chine française). |
| A.J.P. Hotz, Beyrouth. |
| F. Baron Otori, Tokio (Japon), Légation du Japon au Ministère des affaires étrangères. |
| Raden Haröen al Rasjid, Djeddah (Arabië). |
[pagina XIV]
| 1. | Zooveel mogelijk zal elke Zee- of Landreis, dan wel Landbeschrijving, afzonderlijk worden uitgegeven. Slechts bij al te geringen omvang van een dezer, kan een andere tekst toegevoegd worden aan de uitgave; deze toe te voegen tekst moet evenwel aansluiten in onderwerp, of den hoofdtekst aanvullen. Groote teksten worden in meer dan een deel gesplitst. |
| 2. | Voor elke uitgave wordt den bewerker als eisch gesteld: dat zij bevat als Inleiding een korte Biographie van den schrijver van 't reisverhaal; een uiteenzetting van de Aanleiding tot de reis; en een Bibliographie van eventueele vroegere drukken van het reisverhaal; voorts opheldering in den vorm van Noten onder den tekst, daar waar de tekst opheldering vereischt; en een Register (of Registers), benevens een lijst van geraadpleegde werken met plaats en jaar van uitgave aan 't slot. |
| 3. | De bewerker heeft vrijheid, in zijne Inleiding het resultaat eener reis ook te beschouwen in zijn verband met later ondernomen reizen naar dezelfde streek of streken. |
| 4. | De noten onder den tekst moeten sober blijven, en niet vervallen in uitweidingen. Is er echter bepaalde noodzakelijkheid om dieper in te gaan op het een of ander gedeelte van den tekst, dan mag dat geschieden in eene Bijlage achteraan. Ook hier echter blijft soberheid plicht. |
| 5. | De tekst zelve moet met de grootste nauwkeurigheid herdrukt worden naar de beste oudere uitgave, c.q. nauwkeurig gedrukt naar het handschrift dat voor de uitgave dient. De origineele |
[pagina XV]
| paginatuur van dien standaarddruk, dan wel van het handschrift, wordt in de uitgaven der Linschoten-Vereeniging tusschen groote haken [] doorloopend mede-opgenomen. | |
| 6. | Als algemeene regel geldt dat de tekst onverkort wordt gedrukt. Uitlatingen zijn slechts dan veroorloofd, als het iets geheel onbelangrijks geldt. De bewerker moet dan echter in een noot toch rekenschap geven van wat hij wegliet. |
| 7. | Indien er voor de kennis van eene bepaalde Zee- of Landreis, behalve de aan den druk ten grondslag gelegde tekst, in archieven of bibliotheken nog andere bronnen bestaan, moeten deze bij de uitgave gebruikt en (indien noodig) in inleiding, noten of bijlagen verwerkt worden. |
| 8. | Het opnemen van kaarten en platen wordt aan den bewerker overgelaten, in overleg met de Commissie van voorbereiding. |
[pagina XVII]
REIZEN IN ZUID-AFRIKA
IN DE HOLLANDSE TIJD
UITGEGEVEN DOOR
Dr. E.C. GODÉE MOLSBERGEN
EERSTE DEEL
TOCHTEN NAAR HET NOORDEN
1652-1686
MET 3 KAARTEN EN 9 PLATEN
'S-GRAVENHAGE
MARTINUS NIJHOFF
1916
[pagina XVIII]
DRUKKERIJ KOCH & KNUTTEL - GOUDA
[pagina XIX]
INHOUD.
| Bladz. | |||
|---|---|---|---|
| Opdracht | xxv | ||
| Voorrede | xxvii | ||
| Aanvullingen en verbeteringen | xxx | ||
| I. Tochten tot 1685. | |||
| Bevel tot onderzoek van het binnenland | 3 | ||
| [1] | Cort verhael van de Inwoonderen [bij] Aguado de Sambras | 5 | |
| Vermijding van Zuid-Afrika | 6 | ||
| [2] | Pieter Both in Zuid-Afrika | 6 | |
| Mosselbaai. Vleesbaai | 7 | ||
| Visbaai | 8 | ||
| [3] | Joris van Spilbergen in Zuid-Afrika | 8 | |
| De Tafelbaai. Onbekendheid met het binnenland | 9 | ||
| De tocht der vier deserteurs | 10 | ||
| Aardrijkskundige namen | 11 | ||
| Hottentotten bij de Tafelbaai | 13 | ||
| Jan Wintervogel's tocht | 14 | ||
| Eerste ontmoeting van Nederlanders en Boesmans. Tocht van Willem Muller en Harry | 15 | ||
| [4] | Instructie voor den Corporael Willem Muller | 15 | |
| [5] | Copie daghregister gehouden bij den corpoaal Willem Muller, wegens 't gepasseerde op sijn reyse, gedaen met den tolcq Herry, te landewaert in | 17 | |
| Aardrijkskundige namen | 25 | ||
| Hottentots Holland gedoopt | 26 | ||
| R. van Goens' voorschriften | 27 | ||
| Toebereidselen tot Abraham Gabbema's tocht. Zijn tocht | 28 | ||
| Tocht van vrije luyden. Jan van Herwaerden's tocht voorbereid | 31 | ||
| [6] | Jan van Herwaerden's landtocht | 34 | |
[pagina XX]
| Bladz. | |||
|---|---|---|---|
| [7] | Memorie voor de vrije liefhebbers ende avonturiers | 38 | |
| Christiaan Jansen van Hoesum's landtocht | 38 | ||
| Kennismaking met Soesoa | 40 | ||
| Jan Danckaert's landtocht | 42 | ||
| Pieter Cruythoff's landtocht | 45 | ||
| [8] | Journaelse aenteyckeninge, gehouden bij den onderchirurgijn Pieter van Meerhoff, wegens dese laetste als 2e persoon mede geweest | 46 | |
| Vredesonderhandelingen. Pieter van Meerhoff's landtocht | 62 | ||
| Voorbereiding van Pieter Everaert's landtocht | 64 | ||
| De Cretser's joernaal | 65 | ||
| [9] | Journael gehouden by my Frederick de Smit van de heen ende wederreyse gedaen in 't lant van Africa by Pieter Cruythoff corporael van de adelborsten in conformiete van seckere memoiriën daervan te houden gestelt in qualitie als opperhooft over sijn byhebbende comp.e bestaende in 12 persoonen door last van Sr. Zacharias Wagenaer commandeur van 't fort de Goede Hoope ende verdre omslaegh aen Cabo de Bonne Esperance &a aengegaen | 66 | |
| Plannen voor een nieuwe tocht | 113 | ||
| Instructie voor Jonas de la Guerre | 114 | ||
| Jonas de la Guerre's landtocht | 117 | ||
| Ontmoediging door de mislukking. Aardrijkskundige namen | 119 | ||
| Komst der Hessequa | 121 | ||
| [10] | Journael ofte daghregister gehouden by den Corporael Jeronimus Croes vertreckende door last van d'E. Hr. commandeur Jacobus Borghorst uyt het fort de Goede Hope naer de Obiquaes en Hessequaes om met deselve natie de veehandelingh door de aen hem daer toe mede gegeven coopmanschappen, en 't geene verder ten dienste ende tot profijt van d'E. Comp.e soude mogen strecken, te bevorderen | 122 | |
| Bekendheid met de Hottentotten | 128 | ||
| Pogingen tot het vinden van Kaffers in het Noorden. De tocht van de hoeker de Grundel | 129 | ||
| [11] | Botsing met Hottentotten op Afrika's Westkust, 1 Mei 1670 | 131 | |
| Vrede met de Hottentotten | 133 | ||
| Vermijding van botsing met de Hottentotten | 134 | ||
[pagina XXI]
| Bladz. | |||
|---|---|---|---|
| II. Simon van der Stel's reis naar de Koperberg. 1685-1686. | |||
| [12] | Dagregister en beschryvinge van de voyagie gedaan naar het Amaquasland, onder het beleid van den Ed. heer Simon van der Stel, commandeur van Cabo de Boa Esperanca | 139 | |
| Passeeren de Hooge Kraal. De Stinkrivier. Het Ronde Boschje by de Tygerbergen | 142 | ||
| De Mosselbanksrivier. De Doornkraal | 143 | ||
| De groote Paardenberg. De Dassenberg. Sneeuwbergen bewoont door de Obiquas, ontrent de Bergrivier | 144 | ||
| De Holle rivier. De Diepe rivier. Riebeeks kasteel | 145 | ||
| De Bergrivier en Sonquas Doordrift. De Kleine Bergrivier. De Doordrift der 3 huiskens | 146 | ||
| 't Groot Gat. De Honingbergen. Sonquas ontrent de 24 rivieren | 147 | ||
| Parey hier. Misverstands Doordrift. Ontmoeten Sonquas | 148 | ||
| De Trompetters-Doordrift. De Piketberg | 149 | ||
| Gevaer van de Heer van der Stel, enz. door een grooten Rhinoceros. Reden van den naam dezes bergs. De kraal agter de Rhinocersberg. Leyen hier. Verzoening der Sonquas en Amaquas | 150 | ||
| Wilde haver en swaare Elanden hier. De Elands Kraal. De Jakhalskloof, en Kanariberg | 151 | ||
| Veel schoone Valeyen hier ontrent. Olofsons kloof. De kleine Olifants-rivier. St. Martyns-valei | 152 | ||
| Gregriquas Valey. Doolhofshoek. Ontmoeten een olifant | 153 | ||
| Olifantsvaley. De Olifantsjagt. De Brakke Valey | 154 | ||
| De Uilenberg. De Klipfontein, en zeldzaame weergalm hier. De Dassenberg. Klipspringers hier | 155 | ||
| De hooge Boomen valey. De Olifants rivier. Wat voor boomen hier zijn. Wat voor visch in deze rivier | 156 | ||
| 't Hesiquas gebergte waar. Sonquas beschreven. De Vrylieden nemen hier hun afscheid van zyn Ed. Wilde haver, en een zeldzaame haas | 157 | ||
| De Baviaansberg. Veel Quartels hier. Groote Scorpioen | 158 | ||
| Doorngeboomte hier. De Bakkely plaats. Gregriquas hier | 159 | ||
[pagina XXII]
| Bladz. | |
|---|---|
| Van welke vee en melk ruilen. Vrede tusschen hen en andere Hottentots gemaakt. Zeldzaame wyze hun vee te slagten | 160 |
| Mineraalbergen | 161 |
| De Hooge Kraal. Wilde paarden. De Goede Hoop plaats. De eerste en tweede Modderkuil. Meerhof's kasteel. Wit albast en marmersteen | 162 |
| Sonquas | 163 |
| Kleine Doornboschrivier, en boomen. Zeldzaame Vliegen, en Bloemen | 164 |
| De groote Doornbosch rivier | 165 |
| Groote Doornboomen. Sonquas | 166 |
| Swaar geboomte. Spys dezer Sonquas | 167 |
| Keert weder | 168 |
| Aloëboomen. Amacquas. Capitein Nonce | 169 |
| En 't geval met hem, en zyn zoon. Jonker en Rabi | 170 |
| Nonce als Capitein aangestelt | 171 |
| Vyf andere Capiteinen verschynen hier. Jonker als Capitein afgezet | 172 |
| Rabi gestraft | 173 |
| De onzen ruilen vee en melk. Vredeverbond met de Amaquas gemaakt. De Koperberg staat onder Capitein Oedeson. Gom en glinsterent zand hier | 175 |
| Rivier Tyen, en Agoa das voltas. De Heer van der Stel's geboortedag. Die met een Hottentots muzyk vereert word. Ruilen weder vee | 176 |
| De Amacquas capiteinen nemen afscheid, en eenige gaan met zyn Ed. mede. Zien hier de Zee. Klein doorngeboomte hier. Tweederley Aloëboomen | 177 |
| Doorn en Cypres boomen hier | 178 |
| Schoone fontein hier. Hooge berg | 179 |
| De Koperbergen en Koele Fontein hier. Bevinding van 't Mineraal hier. Doorngeboomte en ander hard hout | 180 |
| Swaare Bergen, doch geen teekens van Mineraal. Nader onderzoek hier ontrent gedaan | 181 |
| Koper Mineraal gevonden | 182 |
| Verder bevinding van dien. Keeren van de Koperbergen terug. |
[pagina XXIII]
| Bladz. | ||
|---|---|---|
| Ontmoeten een Fontein. Zien de Zee hier. De Zandrivier of Touse | 183 | |
| Hooge Berg | 184 | |
| Onwilligheid van de Amacquas Capiteins om verder den weg te wyzen. Zien de zee. Groote Doornboomen by een rivier. Haby vertrokken | 185 | |
| Doch de twee andere gevangen gehouden die ons zeer vuil handelen. Hooge Berg en Hottentots hier. De Capiteinen komen weer by ons | 186 | |
| Hun oordeel over Oedeson en Nonce. Opstant der Hottentots en de reden' er van | 187 | |
| Verdere moeite met Oedeson | 188 | |
| Zien de zee weer | 189 | |
| Groote rivier hier. Goede Ertz hier | 190 | |
| Swaar geboomte hier aan strand | 191 | |
| Miswyzing van 't Compas hier | 192 | |
| Swaare aangespoelde Boomen aan strand | 194 | |
| Verliezen verscheide Beesten door dorst | 195 | |
| Sonquas hier. Touse of de Zandrivier. Vinden een Baay | 196 | |
| Winden hier waajende. Zyn Ed. neemt den Sonqua mede na 't Kasteel | 197 | |
| Eenige Sonquas gevangen genomen | 199 | |
| 't Pad van vaandrig Berg | 201 | |
| De laatste Modderkuil. Meerhofs Kasteel | 202 | |
| De Bakkelyplaats | 203 | |
| De Olifantsrivier beschreven | 204 | |
| De Baviaansberg. De Doordrift. De Dassenberg. De Brakke Valey. | 205 | |
| Olifanten hier ontmoet. Komen aan de Zeekant. Vinden een baay en een eiland | 206 | |
| Inbogt hier bequaam om 'er een schip in te bergen | 207 | |
| De Olifantsjagt. Doolhofshoek | 208 | |
| De kleine Olifantsrivier. Ruilen schaapen enz. van Capitein Goenjema. Rouwder Hottentots. De Jakhalskloof. De Elandskraal. De Rhinocerkraal. De Bergrivier. De Vleermuis | 209 | |
| Riebeeks Kasteel. De Paardenberg. De Doorn- en Mosselbanksrivier. Bommelshoek | 210 | |
[pagina XXIV]
| Bladz. | ||
|---|---|---|
| Bijlage. | ||
| Hottentotse Woordelijsten | 215 | |
| Naamregister | 234 | |
| Lijst van aangehaalde gedrukte werken | 253 | |
| Platen: | ||
| 1. | De Tafelbaai, naar een waterverftekening van 1655 of 1656, in het Rijksarchief te 's Gravenhage | Titelplaat |
| Bladz. | ||
| 2. | Hottentots Wijf. | 18 |
| 3. | Saldanhabaai | 26 |
| 4. | Coedoe | 32 |
| 5. | Dansende inboorlingen | 36 |
| 6. | Familie der Kleine Namaqua | 86 |
| 7. | Giraf | 118 |
| 8. | Baai Fals. | 120 |
| 9. | Rietvallei achter Swellendam | 210 |
| Kaarten: | ||
| Kaart van Zuid-Afrika, uit Valentijn. | 48 | |
| Reiskaart van Simon van der Stel, naar de oorspronkelike in het Rijksarchief te 's Gravenhage | Achterin | |
| Overzichtkaart | Achterin | |