Reizen in Zuid-Afrika in de Hollandse tijd. Deel I. Tochten naar het Noorden 1652-1686

[Tocht van vrije luyden]

De ‘vrije luyden’ vonden het resultaat zeer gering. Ze zouden zonder⁺ geleide van Compagniesdienaars, meenden ze, meer vee verkrijgen. Bij resolutie van 8 November 1657 werd hun toegestaan een tocht te doen mits ‘niet meer voor 't bestiael sullen geven als d'E. Comp. in gewoonte gebraght heefft om de jegenwoordich al gestelde marckt (sijnde wel drie mael soo hoogh als over 5 jaren) niet meer te vergrooten.’¹⁾

Deze landtocht, door acht vrije luyden op 9 November aangevangen, leverde 1 magere koe op, 3 kalven en 47 oudeschapen ‘gereuylt van de Charinguriars²⁾, een troep die vroeger al Nederlanders overvallen had³⁾. Nu hadden ze ‘volgens de waarschouwinge van de drie Hottentoos op haerlandreyze mede gehadt gedaen’ weer een overval in den zin, ‘sulck dat de vrije luyden een schrick gecregen hebbende, niet voornemens zijn vooreerst op haer selffs weer uyt te gaen’.⁴⁾ 18 November waren de reizigers thuisgekomen.

Bij resolutie van 30 November 1657 werden de kolonisten aangemaand niet op landtocht te gaan, maar zich meer bezig te houden met de landbouw: ‘soo is den vrije luyden het uytgaen te ernstiger ontseyt ende in plaetse van dien gerecommandeert haer op 't velt staende granen te mayen, ende sien thuys te crijgen, alsoo haer d'E. Compe. aen den lantbouw alsoo veel gelegen laet, mitsgaeders oock in plaets van al dat uytlopen, maken te versorgen dat hare huysen ende schuyren tot berginge van voorsz. granen claer ende vaerdigh crijgen.’

+ Tocht van vrije luyden.

1) D. en Resolutie 8 November 1657.

2) D. 15 Nov. 1657. Meer komt voor Charinguriqua, Chariguriqua, een stam die onderhorig was aan de Cochoqua, maar van Oedasoa was afgevallen. Kol. Arch. No. 3973. ƒ 662 en volgg.

3) D. 28 Julie 1656.

4) D. 18 Nov. 1657.