Reizen in Zuid-Afrika in de Hollandse tijd. Deel I. Tochten naar het Noorden 1652-1686

[Aardrijkskundige namen]

Nieuwe namen vindt men vermeld in de archiefstukken: de Verse Reviere⁺ kreeg de naam ‘de Amstel,’ boereplaatsen van kolonisten heten ‘Groeneveld’ en ‘de Hollantse thuyn’,⁴⁾ een berg bij de Houtbaai noemt men ‘het Suyckerbroot’⁵⁾ en de ‘Houtvalley’⁶⁾ wordt vermeld. ‘De

+ Aardrijkskundige namen.

4) D. 21 Febr. 1657.

5) D. 22 Maart 1657.

6) D. 23 Maart 1657.

[p. 26]

Pas’¹⁾ is de uitgang van deze vallei. ‘Bosheuvel’²⁾ zoulater Van Riebeeck's bezitting worden en ‘Koornhoop’ heette een nieuw blokhuis²⁾. ‘De Schuyr bouwde men, nu als Grote Schuur³⁾ welbekend. Tussen het hoofd van de Leeuwenberg en de Houtbaai lagen ‘de Gevelbergen’.⁴⁾ De ‘Lupaertsbergh’,⁵⁾ lag 4 à 5 uren gaans van het Fort, aan de overzijde van de Tafelbaai. ‘Steen- en Bosbergen’⁶⁾ bevatten de passen die toegang gaven tot het Kaapse Schiereiland. Een klip op Dasseneiland heette Rijpermonde.⁷⁾

Drie kolonisten waren buiten weten van de Kommandeur ‘omtrent 15 uyren gaens meest suyden te landewaerts in geweest.’ Hottentotten, ongeveer 5 à 600 zielen, troffen ze aan in een vruchtbare streek, ‘ende noemende dese gemelte plaetse, als zijnde seer vette weyden, haer Hollandt,⁺ offte Vaderlandt om d'onze te beter te verstaen te geven de volheyt van spijse offte treffelijcke weyden voor haer bestiael, daar gelegen.’⁸⁾ ‘Hottentots Holland’ werd de naam, nog heden in gebruik voor het land aan Baai Falso. Dan valt nog de naam te vermelden van de blinde klip bij Robbeneiland ‘de Walvis’;⁹⁾ eilanden in de Saldanhabaai heetten ‘Madagascar eylant’,¹⁰⁾ ‘Marcus-eiland’,¹¹⁾ ‘Margasen eiland’,¹²⁾ ‘Jutland’¹³⁾ en ‘het Schapeneiland’.¹⁴⁾

1) D. 23 Maart 1657.

2) D. 17 Julie 1657.

2) D. 17 Julie 1657.

3) D. 19 Julie 1657.

4) D. 27 Julie 1657.

5) D. 7 Aug. 1657.

6) D. 13 Aug. 1657.

7) D. 27 Okt. 1657.

+ Hottentots Holland gedoopt.

8) D. 6 Junie 1657. Weer blijkt, als zo herhaaldelik reeds is opgemerkt, de onbetrouwbaarheid van Ds. François Valentijn die schrijft, Op. cit. p. 32: ‘Van veel meer belang egter is Hottentots-Holland, een uytermaaten schoone en vette landstreek, gelijk het de derde in rang van deze byzondere Stellenbosche Colonie, en zij aldus van een onkundig Europeer genaamt is, dienze al zoo fraai als Holland voorquam, wanneer hij, genegen een plaats voor zich uit te kiezen, en zijn oog hier op laatende vallen, met verwondering zeide: “Dit is een land bijna zoo schoon als Holland en ik begeer geen ander, dan dit land, te hebben.” In opzigt van de deugd van 't land had hij gelijk, doch alzoo hier bergen en Hottentots waren, die men in Holland niet vindt, zoo is het Hottentots-Holland genaamt.’ Valentijn was er niet achter.

9) D. 25 Febr. 1656.

10) D. 9 Maart 1656.

11) D. 24 Jan. 1657, geheten naar ‘Corporaal Marcus Robbeljaert’, die in 1654 opperhoofd was op Robbeneiland. Archief Kaapstad. Brieven versonden. 3 April 1654. Zijn instructie is van 28 Maart 1654. D. in dato. en D. 20 Aug. 1654. Op Valentijn's ‘Nieuwe Kaart van Caap der Goede Hoop’ staat: ‘Merkens E.’

12) D. 8 Maart 1657. Margasen, andere vorm voor een soort vogels, ‘die wij doorgaans den naam van Mallegazen, Jan van Genten, (een soort van witte meeuwen en zoo van Jacob van Nek genaamt) en malle meeuwen geven.’ Valentijn. V. II. bl. 2.

13) D. 21 Febr. 1656. De Saldanhabaai eilandjes worden voor 1656 niet met bepaalde namen in de archiefstukken aangeduid. Gelijkenis met of herinnering aan bekend land deed namen als Madagascar eiland en Jutland opkomen, een onbetekenend, niet overgeleverd, voorval verbond ‘Corporaal Marcus’s naam aan een eiland.

14) D. 27 Okt. 1657.

[p. *6]

Plaat 3
Blz. 26
Saldanha Baai.