Poëzie en proza

Regelnummers proza verbergen

[p. 284]

<Brief aan E. van Oye, 22 juni 1858>aant.

5Sinte Paulinus-dag a.d. 1858

7Myn dierbare Kind in j.c.,

9Hebt ge somtyds niet belet dat de bloemen, als ze zat gedronken zyn aen de 10stralen van eenen langen zomerschen dag, en als ze eindelyk, 's avonds 11mogen hunne roode lippen sluiten, hun hoofden buigen en in slaep vallen, 12hebt ge nooit belet hoe zy dan rusten en vryen asem halen per amica silentia 13lunae? Hebt ge 's avonds al te mets byna niet benauwd geweest van door de 14lucht te gaen, die rondom u vol hong van uitdampende bloemreuken? en is 15't u ook niet gebeurd, van even als de bloemen, na lange uren smachtende 16hitte en geestbedruktheid, eindelyk den zoeten koelen avond te voelen dalen 17rondom uwe ziele met zynen dauw; met zyn stervende windwalmen; met 18zyn verre verre klokgeluid?, hebt gy dan ook niet ondervonden dat uw ziele 19allengskens asem krygt dat uw herte vol sprake komt, vol zoete sprake die 20naer buiten wil, lyk den asem der slapende bloeme? Hebt gy dan somtyds 21niet rondom u gezien, om te weten of niemand naby was in wiens herte gy 22de volheid uwer borst mogtet uitboezemen en ontlasten? Is 't niet waer dat 23men dan de boomen, de bloemen, de vogels, de wolken zelve zou aengaen 24en zeggen: luistert! is 't niet waer dat gy dan bidt en tot den ‘nahen’ God 25spreekt zonder het te weten? Zoo is het u dikwyls, is 't dat ik wel iets van uw 26herte wete, en zoo was het my onlangs, te weten den morgen van Sinte Julia-27nas dag jongstleden; zoo was het my, en ik sprak inwendig zoo menige din-28gen, waerboven ik eertyds blindelinge zou voor titel gezet hebben ‘Aen nie-29mand’ maer die 'k nu aen God gewyd hebbe, en aen U, myn christelyke en 30zoo veel te onschatbaerder vriend, voor zoo vele ik nog kan, herhalen wil.

31Juliana! zuivere Maegd, die op het sterfbedde Jesum niet kunnende ont-32vangen, om dat de kwade ziekte Hem den weg Uws herten sloot, zoodanig 33naer Hem verlangdet, dat Jesus de handen zyns priester verliet en, wonder-34lyk, als hy eertyds dóór den steen van 't graf ging, dóór uwe borst, tot in uw 35brandend herte schoot; Juliana! verheven patroonesse der geestelyke Com-36munie, u aenriep ik in myn moedeloosheid en Gy kwaemt my ter hulpe! 37Hoe kan men toch mistroostig zyn, dierbare, zoo lang onze boosheid den 38grooten God van Liefde nog uit onze tabernakels niet gejaegd heeft en zoo 39lang een Christene ziele vlerken draegt om er naer toe te vliegen! troostend 40gedacht, dat, wat er ook in ons omga, van lichaem of zielen krankheden, 41wat ook het gewigte der keten zy, die wy slepen moeten; hoe onbeminnelyk

[p. 285]

1wy zyn en hoe wenig wy beminnen, hoe grooten haet wy somtyds ons zelven 2toedragen, hoe genegen wy ons voelen tot kwaed en hoe afkeerig van al dat 3goed is, dat dáer iemand woont die ons nóg beminnen kan, als alles ons 4haten zou, als wy ons zelven hatelyk, ja, onverdragelyk zyn, dat Hy, achter 5al de andere dingen, aen dewelke wy aerdschen troost vragen, dat Hy achter 6al 't andere nog zucht naer den oogenblik dat wy eindelyk naer Hem keeren, 7al was 't maer met één enkel gedacht; dat Hy verlangt ons te mogen bemin-8nen zonder van ons dikwyls weêr bemind te zyn. O hebt gy zóó nooit alleen, 9zonder lichamelyk te verroeren, aen de voeten van uwen God gevallen, en 10uw hoofd geborgen om nog te kunnen weenen? En is er vergelyking tuschen 11dien liefdezang des boetzuchtigen Christen, en de oude liefdezangen die gy 12kent. Jesus in het H. Sakrament is myn! in één oogenblik één gedacht heb ik 13meer rykdom in myn hert dan ooit iemand bezeten heeft; dit kan ik doen, 14daer is myn kracht myn poesis; daer is de onzienelyke werking myner ziele. 15Hebt gy ooit gepeisd hoe veel dichterlykheid er gelegen is in 't gene de goede 16Moeder aen alle verstanden, zelfs de minste, voorenhoudt, onder den name 17van Geestelyke Communie? Verstaet gy hoeverre onze hedendaegsche dich-18ters en critici beneden ons zyn, wanneer zy uit komen, spotsgewyze met den 19mysticisme! Marianisme! van onze christen dichters? zoo als Jacopone en 20anderen.

21O Hadde ik naer myn spokende vrienden van eertyds moeten luisteren, 22lange ware 'k al gespeend geweest en van de borsten geworpen der H. Reli-23gie, de koesterende schoot der H. Moeder hadde ik lange verlaten, eer ik 24ooit hadde kunnen verstaen, hoe noodig de eenvoudige leering is, de melk 25en de honing die Zy hare ootmoedige kinders toedient! lange ware de bron 26myner kinderlykheid opgedroogd lange hadde ik vaerwel geroepen aen 27't heilig land der christelyke poëzy om goud te gaen delven en rykdom, die 28niet op het land en in de vrye lucht hangt te bloeijen en te blinken, maer 29diepe in de aerde zit in 't land der dooden en naby de streke der Helle.

30O de begoocheling der Poezy en de réalité de la vie! Laet ze roepen, 31begoocheling is zy niet maer wezentlyke - wezentlykheid! Zoo wezentlyk 32als Religie zelve. Gy zyt begoocheld en onder een illusie die zoekt wat u niet 33ryk maken kan; die aenbidt ‘wat diende uw slaef te zyn’, die eet wat geen 34voedsel - die drinkt wat geen drank is; Gy zyt bedrogen, wy slachten Tobias' 35goeden Engel Raphaêl: videbar, quidem vobiscum manducare et bibere: sed 36ego cibo invisibili & potu qui ab hominibus videri non potest utor! Tob. 37xii. 19. Ah! poesis begoocheling! Myn Poesis begoocheling en hertver-38blindheid die men haestig uitschudden moet, wil men de menschen beha-39gen, neen toch, maer Poesis-Religie Religie-Poesis; Poesis-Engel Raphael 40qui ducit et reducit! leidt my! leidt my waer ik zyn moete, leidt my door 't 41onbekende land des levens, en moet het een harde reize zyn dat het zoo zy,

[p. 286]

1moet het eene gedurige oefening zyn 't zy dan eene dichtoefeninge! oefe-2ninge met hoofde ende borst met zweeten en zwoegen tot den laetsten dag. 3Maer! Zy de dood my dan 't openslaen van die zale waer wy allen, oefe-4naers! geroepen zyn om stemme te voeren in den grooten lofzang! Dan, 5geen oefeninge meer, gééne, maer vrybewegend losbreken der Hymne van 6Liefde! Snoert maer de keten, schroeft de banden toe, moet ik er dragen. Zy 7breken wel eens als ik vry van alle boeijen en kluisters, maer eenen band 8meer lyden zal, één keten van God zelve, uit goud geslegen, één keten, die, 9als 't wapentuig van Achilles, optrekt en verheft ten hemelwaerd! een keten 10van oneindig beminnen en bemind zyn van den Heere Jesu!

11Daer zyn, dierbare Eugene, voor zoo veel penne en papier er achter kan, 12eenige reukwasems, zyn ze u aengenaem, peist op de bloem niet, maer op 13Hem die bloeme en plante miek; op Hem aen wien alles in uw herte en in het 14myne voor eeuwig moge toebehooren?

15Ontvangt daerby myn allervriendelykste genegenheid en bidt voor

17Guido Gezelle