Poëzie en proza

Regelnummers proza verbergen

[p. 279]

Proza

[p. 281]

<Brief aan E. van Oye, 28 februari? 1858>aant.

5In festo Sti Oswaldi a.d. 1858

7Myn dierbaer Kind in j.c.

9Ofschoon ik verschillige brieven te schryven hebbe, eerst kom ik naer u die 10my in herte en zin en gevoelens zoo naby komt, zelfs tot in de gebreken toe, 11't geen zeker het flauwste snoer der vriendschap niet en is. Ik zegge zoo naby 12alreê, en mogt ik hopen op nog nader in dagelyks sterker overtuiging, ster-13ker kracht des willen en, wie weet! misschien ook éénmael ééns nader nog in 14't heilig priesterdom des Heeren Jesu Christi. laet het nogthans vooralsnu 15daerby blyven en hier komt de herhalinge van 't gene ik u gister avond ge-16schreven hebbe. Daer is, en 't is 't gevoelen van Mheer Vanhove, veel gemak 17en vloeibaerheid aen versificatie in uw ‘Vlaemsche Maegd’ gy zyt allerge-18voeligst voor wat schoon en goed is en ghebt alreê wel genoeg uw tale by 19d'hand om 't gene gy schouwt of gevoelt, bekoorlyker wyze in te kleeden. 20Nogthans, dat en had ik u niet geern gezeid eer het stuk gelezen was, anders 21had gy het welligt niet willen lezen; nogthans de stoffe zelve is te ydel beeld-22achtig, daer is geen lyf en leven genoeg in, 't is te waeijerig, te luchtig. Niet 23dat het van uwe keus afhangt of van de stoffe zelve, maer neemt welke stoffe 24gy ook wilt, gy zult er den phantastieken kant van aenschouwen by voor-25keur op alle andere. Van jongs af ingenomen door onze Nieuw Belgisch 26Vlaemsche 25! jaer oude litteratuer hebt gy de modellen die gy tot nu toe 27voor oogen gehad hebt zoo ingedronken dat ze byna één en 't zelve dingen 28met u geworden zyn; en wat is onze litteratuer tenzy een aerdig iets een 29handvol laet my het zeggen artificiele bloemen byeen geflikt door eenthoe-30veel mannen zonder studie; wat is ze toch inderdaed al anders veel of ten zy 31jongfransch Romantisme, Schwärmerei en Religiosität &c in ongepaste 32vlaemsche woorden woorden ja, maer in geen vlaemsche sprake. Voor 't 33schilderen hebben onze talenten het beter vast, zy mispryzen de oudheid 34niet en dan, men moet noch latyn noch grieksch kunnen om grieksche 35standbeelden en Roomsche bas-relievos te gaen zien en nadoen; doet dan 36ook zoo, laet onze nieuwe kristen vlaemsche dichterschool de oude voor-37beelden niet verstooten, laet ons ook onze reis naer Roomen doen ik zoo 38wel als gy, en de heidensche kunst, zy heete nu alzoo, aen Kristus & aen 39Vlaendren onder den voet brengen. Meestendeels bevatten de jongens niet 40waerom men Latyn & Grieksch moet leeren, om hunzelven niet, maer als 41sleutel tot de toegangen van het dichterlyk schoone, tot beschaving van

[p. 282]

1onze, eertyds barbaersch gewezen spraken en zoo Bossuet & Racine met 2Homeer Virgile &c voor leidstok en voorbeeld uit zulk een verhakkeld 3speeltuig als de fransche tale zulkdanige toonen wisten te halen, wat zullen 4wy niet doen met een tale die van mond tot mond zonder onderbreken zon-5der mengelen, van allereerste en allerzuiverste bronnen tot ons is komen 6gevloeid? Met een tale die een tale is en geen soort van pétaelsysteem, lyk 7dat der zuiderschen. 't gedacht van den mensche is vry en ongebonden, het 8huist in het woord van den mensch, als de ziel in 't lichaem, als het lichaem 9in 't kleed, als de boom in zyn schorsse, dat woord moet buig- en plooibaer 10zyn, of 't gedacht, het denken verliest zyn vryheid, verkrimpt, groeit dobbel, 11wordt verminkt; lyk de ziel in een mismaekt, misgeboren, misbezorgd 12lichaem, lyk 't lichaem onder den vernypenden corset; hoe heet men dat in 't 13vlaemsch! lyk den voet der Sineesche vrouw in haren dwangschoe; een die 14stom is, die geen tael heeft, heeft maer gedachten naer mate hy zelf teekens 15uitvindt en daerin hebben ze 't met alle de hulp der medelydende medemen-16schen, maer zoo ver gebragt dat ze hun leven lang half kind blyven, wel, die 17maer een halve tael en heeft kan onmogelyk met die alléén maer half ont-18wikkelde gedachten hebben, de ziele, de denkende ziele schiet in 't ronde op 19hare brandende vlerken maer zy botst af lyk de gevangen vogel tegen de rui-20ten van myn kamervenster. 't gedacht gevoelt dat het moet kunnen zeggen: 21God Goddelyk Godachtig afGod ongoddelyk verGoden vergodelyken enz. 22Ze wil het zeggen 't zy in wat tale ook: Dieu, Dieueux, Dieuâtre inDieu 23Dieuer endieuer! daer loopt men zes mael te reke de neus te bloeden, alle 24jagt allen hael élan is benomen en tegengehouden, overal staet er een police 25man in de kleeding van een van de veertig academici waervan Scarron zei ils 26sont 40 là bas qui ont de l'esprit comme quatre en belet den weg met zyn 27onverbiddelyk on n'passe pas! laet ons vry gaen baden in die vrye talen van 28eertyds en daeronder reken ik ook de onze, schoon ze zoo oneindig lange 29jaren onbeoefend zy geweest. De talen zyn schoonst by haren oorsprong, 30maer van al de ouden (ten tyde van Homéér leefden onze vaders doch ook) 31zyn 't maer die Grieksch of latyn gesproken hebben die wy nog kunnen 32hooren spreken in de schriften die God ons door zyne eigene priesters om 33vele hooge redens bewaerd heeft.

34Hier stake ik maer moet, myn beste Eug. eerst aen den wensch myns herten 35voldoen en u gezamentlyk met den Zegen des priesters het herte des vlaem-36schen vriends toezenden en blyve

38Ul. toegenegen dienaer & vriend in j.c.

40Daer zyn nog al veel dingen die ik u zou willen zeggen en die 'k u in den geest 41al dikwyls zegge als ik in de zoete! alleenheid ben, immers evenals er bloe-

[p. 283]

1men zyn die overal by malkaer wassen, wier geuren by malkaer beter rieken 2als verscheen, wier kleuren by malkaer schoonder pryken als verscheen 3waervan de eene onderlinge de schaduwing en de grond is van de andere wel 4zoo zynder, denk ik, ook menschen. Geve de bermhertige God dat zy eerst 5Hem mogen kennen beminnen en weten dat buiten hem en zonder hem 6niets goed noch zoet kan zyn en dat met hem alles zoet wordt en wat is 't dan 7van de zoete vriendenbanden wanneer zy in Hem en door Hem onwrikbaer 8en voor immer gesloten zyn?

10O Eug. laet het niet vergaen of verkwynen of geroofd worden of 't gene God 11u in 't herte gesteld heeft kind, houdt het weigerlyk weg voor nydige oogen 12maer weest zeker dat gy later zult werken op anderen; ander zielen zullen 13aen u kleven lyk die bien aen de roozen, lyk een welklinkend speeltuig ande-14ren in stemming stelt zoo zult ge 't ook doen. Gy zult nooit alleen goet zyn o 15blyft ge goed, noch alleen kwaed moest Gy! God beware, 't heiligdom uws 16herten bevlekken en nu zult gy peize ik al verstaen hebben om wat reden ik 17zegge dierbaer kind om u niet noch om myn voldoening, maer om God 18wiens wille en welbehagen immer en altyd voortaen het uwe en het myne 19moge wezen.

21Guido G.