|
| |
| |
| |
Een cort verhael van de Wegen ende Rivieren uyt Moscovia Oostwaerts ende Oost ten Noorden aen te Landewaert, soo het nu alreede daghelijcks bereyst wort vanden Moscoviten; Oock de namen der Steden aldaer vanden Moscoviten ghebouwt, met des selven Gouverneur oock beset, die dat Landt daer al-omme bewoont, op-soecken ende in-nemen laet; jae by nae tot in groot Tartarien toe heeft laten besoecken.
WT Witsogda Soil, van daer de Aniconij woonen, reysen sy de Riviere opwaert, tot datse comen by een Stedeken vande Moscoviten bewoont, datmen Iavinisco noemt, ende is 17 dach-reysens vande Stadt Soil, de Riviere opwaert, door Rivieren en Bosschen reysende, ende valt dese Riviere Witsogda uyt het gheberchte Ioegoria ghenaemt, de welcke strecken uyt Tartarien van't Zuyden, tot by na de Zee nae't Noorden: Wt de selve geberchten valt oock de Riviere Petsiora, die inde Zee valt, op dese zyde Waygats.
Van Iavinisco, drie Weecken reysens, comense in een Riviere diese Ne-em noemen, of Stom op Duytsch, om haeren stillen loops wille tusschen den Bossschen: Soo ontrent vijf daghen met Schuyten ofte Vlotten gereyst hebbende in dese Riviere Ne-em, so moetense t'goedt een myle over Land voeren, want desen Ne-em loopt eenen anderen cours als sy reysen moeten, so datse om der cortheyt wille over Lant een myle weeghs reysen, en comen soo in een Riviere diese Wijssera noemen, ende dese Riviere valt uyt Steen-clippen, die de Moscoviten Camena noemen, ende ligghen oock in't gheberchte Ioegoria, ende reysen soo met de Riviere nederwaerts 9 daghen langh, ende comen dan by een Stedeken datse noemen Soil Camscoy, en is vanden Moscoviten ghebouwt tot een rust-plaetse voor de reysende Lieden, want sy van hier moe- | |
| |
ten vorder te Lande reysen, ende de voornoemde loopt voorts haeren cours, ende valt ten lesten inde Riviere Cam, welcke Cam loopt onder de Stadt Viatca in Moscovia, ende eyndicht haer inde groote Riviere Rha, of Volga, die in Mare Caspium vloeyt met 70 in-ganghen, alles ghehoort van persoonen die't ghesien ende ghesocht hebben.
Te Soil Camscoy berust hebbende, soo zijnder vele Peerden metter tijdt al op ghebrocht, ende is oock alreede wel bewoont ende t'Landt rond-om met Dorpen ende Vee wel versien, al meest Russen en Tartars zijnde, soo nemense haer bagagie op Peerden, ende reysen van daer meest over geberchte vol Dennen, Pijnboomen, oock ander seltsaeme Boomen, ende reysen dwers over een Riviere in het gheberchte Soyba ghenoemt, daer nae noch over eene diese Coosna noemen, loopende beyde nae het Noorden. Dit gheberchte wort by haer in drien ghedeelt, ende is een heel ander Lant als daer sy uyt comen, schoonder Bosschen, vaster van Hout, ende oock veel verscheyden Cruyden daer wassende, ende wordt twee dach-reysens langh ghenaemt Coosvinscoy Camen; noch ander twee dach-reysens langh is Cirginscoy-Camen; daer nae vier dach-reysens langh is Podvinscoy Camen, ende comen dan tot een Stadt genaemt Vergateria: Dese drie voornoemde Woestynen worden meest besocht van wilde Tartars ende Samoyeden, die niet en doen dan alle kostelijck Wildt vanghen voor den Moscoviter: Dat gheberchte Podvinscoy Camen is t'hoochste, ende op veel plaetsen met sneeu bedeckt ende wolcken, ende t'selve is seer moeyelijck om reysen, maer t'valt so allengskens seer leeghe.
Comende tot Vergateria voornoemt, moetense hier wachten tot in't Voor-jaer, want daer is een Riviere Toera die't heele Iaer aldaer ondiep is, om datse daer eerst haren oorspronck heeft, maer in't Voor-jaer wortse gantsch diep vanden sneeu des gheberchte aldaer, ende reysen dan alsoo met booten ende schuyten voorder.
Dese Stadt Vergateria is d'eerste Stadt in't Lant Syberia, ende wiert eerst ghebouwt over 21 Iaren, met meer andere Steden al-daer ontrent, ende is oock wel bewoont, oock bouwense Landt ghelijck men in Moscovia doet.
| |
| |
Oock isser eenen Gouverneur al-daer, die alle Voor-jaren menichte van Provianden ende Cooren sendt al-omme door die Rivieren inden gantschen Syberischen Lande, in alle Casteelen ende plaetsen daer Soldaten ende Krijghs-volck is: Oock over de Oby in allen Forten ende plaetsen aen't Moscovisch Volck, want sy aldaer niet en bouwen noch ter tijdt, ende de Samoyeden leven van het Wildt als verhaelt is.
Nu dese voor-schreven Riviere Toera af-dryvende, comense naer vijf daghen in een Stadt, Iaphanim ghenaemt, oock over twee Iaeren ghebouwt, ende met Volck gheplant.
Tot Iaphanim comende, reysende voorder inde selve Toera, ende twee daghen ghereyst hebbende, begint haer dese Riviere seer kromme te draeyen, soo datse haer dickmaels moeten oversetten inde selve Riviere over Landt, om de rechte te hebben, ende om der cortheyt wille.
Ende nu woonen hier altijdt Tartren ende Samoyeden, die daer omtrent Vee houden, daer sy van leven: Oock houwense Booten.
Ende ten lesten van dese Riviere Toera comense in een groote Riviere Tabab, zijnde by naer twee hondert mylen van Vergateria, maer sy reysen tot Tinnen toe, een Stadt vol Volcks, oock vande selvighe voor-verhaelde ghebouwt, dan vele reysen ooc wel van Iaphanim met sleden inden Winter tot Tinnen in twaelf daghen tijdts, ende hier gheschiedt nu grooten handel van Pelteryen met den Moscoviten, teghen de Tartren ende Samoyeden, ende dese plaetse is goedt voor de ghene die maer een half Iaer uyt en wil zijn: Maer vele soecken't wyder, jae tot verre over die Riviere Oby, soo nae't Oosten als nae't Zuyden.
Van Tinnen comtmen tot Tobolsca, het Hooft der Syberische Steden, ende al-daer is den Stoel Syberia, ende den oppersten Viceroy vande Moscoviten, ende daer moeten alle Steden haere schattinghen Iaerlijcks brenghen, soo wel van d'ander zyde de Oby, als op dese zyde, ende wordt daer oock versamelt, ende soo met gheleyde Iaerlijcks met Casacken en Krijgs-volck nae Mosco gesonden, ende hier wort oock | |
| |
strenghe recht ghehouden. En moeten oock alle Gouverneurs in Samoyeda en Siberia desen obedieren. Oock gheschiet daer grooten handel in alle dinghen, uyt Moscovia daer ghebracht: Oock comender Tarteren uyt het Zuyden, heel wijt uyt Tartaria, ende veel verscheyden Volcken, die daer allenskens meer ende meer comen, nae dat de fame van dit Lant wyder en wyder streckt, en is al vast profijt voor de Moscoviten, die't met vreden soo geincorporeert heeft, dat hy niet en hoeft te vreesen, soo seer zijnse den Moscoviten toeghedaen, ende oock zijnder alomme Kercken, wilde God dat den wreeden Spaengiaert America in plaetse van zyne onmenschelijcke tyrannie, met sulcken vrede in-ghecreghen hadde, soo mocht men hem noch eenichsins t'selve gunnen, want men veel meer van sulcks met vruntschap sal connen vercryghen, ghelijck ick t'selve ghemerckt heb, en noch daghelijcks vanden Moscoviten hoore en aenmercke, dan met wreede tyrannie oft ghewelt, etc.
Dese voornoemde Stadt Tobolsca leydt op de groote Riviere Yrtijs ghenaemt, die seer sterck valt uyten Zuyden, ende loopt wel soo snel als de Donouw doet, ende valt inde Riviere Oby, ende sy schijnt met Oby uyt een geweste te comen; aen d'ander zyde de Stadt loopt de Riviere Tobol voornoemt, daer de Stadt de naem af heeft.
Inde Riviere Tobol comt een vallende Riviere, die recht uyt het Noorden uyt het gheberchte by den Zee-cant schijnt te vallen, ende wort vanden wilden geheeten Taffa, en op de selve Riviere hebben de Moscoviten nu onlancx een Stadt gebouwt, Pohem genaemt, en hebben deselve beset met allerley volck uyt de Sibierische Steden, en dat om oorsaecke datter soo schoone Landouwe omtrent is, oock schoone Bosschagien zijnde vol Wilt, van Luypaerden, Lossen, Vossen, Swerte, oock Sabels en Maters: En dese Stadt leyt twee weken reysens van Tobolsca, noortwaert de Riviere Yrtis, daer van verhaelt is, loopt oock inde Oby, twee weken reysens van Tobolsca: Ende op de Mont was eertijts oock een Stadt ghebouwt, die ghenaemt was Olscoy-gorot, maer is naemaels door't bevel des Gouverneurs in Sibirien gheruymt, niet segghende waerom: Ick dencke t'is geweest om | |
| |
de koude, oft om datse na haer meyninge, te na den Zee-cant stondt, vreesende datter eenich overval ofte veranderinghe mocht gheschieden: Ende also uyt de groote Riviere Oby een groot water loopt, omvangende een groot deel Lants, gelijc eenen arm, en valt t'selve so weder inde Oby, maeckt soo een groot Eylandt, en hebben op dit Eylandt weder een ander Stadt ghebouwt, in plaetse vande gheruyneerde, ende hebbense, Zergolt gheheeten, zijnde ontrent 50 mylen opwaerder als d'ander ghestaen hadde.
En als sy van daer door de Riviere opwaerts reysen, ghebruyckense weynich zeyl op hare Booten, t'sy om datter weynich Wint is, of om't hooghe Lants wille, hoe-wel de Oby alsints groot ende breedt is, maer trecken de Booten op, ghelijckse meest in alle plaetsen door de Rivieren in Moscovien reysen, en reysen van Zergolt ontrent 200 mylen opwaerts, en comen dan tot een Casteel, ghenoemt Noxinscoy, dat over 13 Iaeren ghebouwt wierdt, als den grooten Gouverneur Volck uyt Sibirien sant, om Landen op te soecken, bequaem zijnde voor menschen, ende om steden te bouwen, en hebben doen alsoo daer een Casteel ghebouwt, daer eenich Krijghs-volck op is, een playsante, ghesonde ende warme plaetse, en seer vruchtbaer, daer oock veel fray Ghedierte ende Ghevoghelte is: Het leyt in't Zuyd-oosten, ende is naemaels oock een Ghemeynte gheworden, en haer wiert bevolen noch wyder en wyder, nae de warmte opwaert, t'Landt te bespieden; maer haer is altijdt bevolen met Vruntschap te handelen, ende den Volcke vrundelijck te tracteren, diese souden ontmoeten, oft vinden, om soo wyder ende wyder Volck te hebben. Alsse nu met troepen te Lande-waert in reysden, tot over de 400 mylen, saghense alomme schoone Landouwe, maer geen menschen, maer al woest Landt.
Dan alsoose by de 200 mylen quamen door de Riviere Oby op-reysende, hebben (nu geleden 10 jaren) eene schoone playsante Landouwe ghevonden, oock seer warm, sonder datter eenighe onbequaemheyt was, ende oock weynich Winter, of by nae gheen, en sy daerom weder in Siberia ghecomen zijnde, hebben veroorsaeckt gheweest t'selve inder Mosco te ontbieden, ende regeerde aldaer den Boris Goddenoof, de welc- | |
| |
ke de saecke seer behertichde, ende beval oock terstont dat den Gouverneur uyt Siberia daer volck henen soude senden, om daer een Stadt te laten bouwen, het welck gheschiede, ende daer is een schoon Casteel gemaeckt, met noch eenighe huysen, so dattet nu een schoone Stadt is, ende wort Toom ghenaemt, om datse namaels ghehoort hebben, datter mennichte Tartaren op deselve plaetse ghewoont hebben, ende soo soude die Stadt van den Tartaren, soo den naem ontfanghen hebben, om haer playsancy wille, ende dese Tartaren hadden eenen Coninck onder haer, die Altijn ghenaemt was, ende soo wordt dese Stadt dickmaels noch bespronghen van diversche volckeren die haer derwaerts int veldt onthouden, dan nu isse soo machtich, dattet metter tijt oock wel een cleyn Coninckrijck mocht worden.
Nu tusschen dit Casteel Noxinscox, ende dese Stadt Toom en Sibirien vindense noch daghelijcks te Lande-waert veel diversche Volckeren, die haer Ostachij noemen, die nu oock al metten Moscoviten, Tartaren, ende Samoyeten in Siberia haer vereenighen, ende met vriendtschappe handelen, brenghende sommighe oock Goudt ende andere dinghen, ende hebben onder haer veel Coninghen, zijnde die ghelijck de Indianen, te weten, de cleyne die in Oost-Indien woonen, ende niet de groote: In somma de Moscoviten comen soo wijdt dat Quartier uyt, dattet te verwonderen is.
Oock zijnder veel Casteelen en Stedekens tusschen de Riviere Oby ende Yrtys, dewelcke in de selve tijdt, oft weynich daer nae ghebouwt wierden, als Tobolsca ghebouwt wierdt, ende zijn nu oock gantsch rijck, zijnde ghemengt met Moscoviten, Tartaren ende Samoyeden, die tamme zijn, ende worden deselve Steden ghenaemt Tara, omtrent welcke plaetse, die Rivieren Oby ende Yrtis, thien dach reysen van malcanderen zijn: oock een Stadt die Iorgoet genaemt is, ende die is ghetimmert over vierthien ofte vijfthien jaren, oock Besou, ende Mangansotscoygorad, ende ligghen dese voornoemde Steden opwaert naer het Suyden, maer op de West-zijde der Riviere Oby, soecken de Inwoonders noch daghelijcx wijder en wijder te comen. Herwaert op dese | |
| |
zijde de Oby, ligghen de Steden Tobolsca, Sibier, Beresai, ende meer andere op verscheyden Rivieren ligghende, ende wort noch daghelijcx meer ghebouwt.
Maer de Steden Narim ende Toom, ligghen op d'ander zijde de Riviere Oby: Hier ghebruycken de lieden veel Reen in haer sleden, oock snelle honden, die sy veele met visch spijsen, daerse na haer oordeel seer sterck van worden zijnde ghedroochden Roch: Maer Iorgoet voor-verhaelt light in de Oby op een Eylandt.
Nu van Narim op-waert na het oosten, de Riviere ghenaemt Telt, daer hebbense oock een Casteel ghebouwt ende noemen t'selve Comgofscoy, en besettent oock met volck: Van dit Casteelken en Narim, zijnse door t'bevel des Siberischen Gouverneurs, over seven jaren gheleden, ghesonden met sleden en Peerden recht nae het Oosten, om aldaer te soecken ofter eenighe onbekende Volckeren haer onthielden, ende reysden wel ontrent thien weecken lanck, recht Oostwaert door groote woestijnen, vindende alomme schoone Landouwe, oock schoone boomen, ende veel diversche Rivieren: maer omtrent de tijdt voorsz. ghereyst hebbende, hebbense op den velden eenighe hutten ghesien, vindende oock veel vergaderinghe van menschen, dan alsoo sy Samoyeden ende Tarters tot Leydts-lieden hadden, die oock moghelijck de weghen wel door-loopen hadden, en warense niet beschroomt.
Maer comende omtrent de menschen bewesen haer groote eerbiedinge ende cregen de Samoyeden ende Tarters so veel van haer te verstaen, datse haer selven met de name Tingoesy noemden, en woonden al langhs de groote Riviere diese Ieniscea noemden, ende wesen haer te spruyten uyt het Suyd-Oost, dan wisten haer begin niet, en was de Riviere grooter dan de Oby, oock hadden dese lieden groote croppen onder de kinne klockende met haer spraecke als de Kalcoetten, t'scheen dat de Samoyeden haer sprake in veel verstonden, ende sy de Samoyetse sprake niet heel ongelijc en was, maer daer naer seer helde.
Dese Riviere Ieniscea, veel grooter zijnde dan de Oby, heeft aende Oost-zyde groote gheberchten, daer onder oock | |
| |
Vyer-berghen zijn, die Swevel ofte Solpher uyt-werpen: Maer op dese zyde naer het Westen daer ist leeghe schoone Landouwe, seer playsant van alderley Cruyden, Boomen, lieffelijcke Bloemen, ende diversche vremde Vruchten: Oock heel seltsaem Ghevoghelte, het welcke leeghe Land wort wel by de 70 mylen weeghs over-loopen inde Lenten vande Riviere Ieniscea, even (nae wy verstaen) ghelijck de Nijl in Egypten doet, ende dese Tingoesy dit wetende, onthouden haer over d'ander zyde soo lange op de gheberghten, tot dat de Riviere valt, ende comen dan weder in dese schoone leeghe Landen met alle haer Vee.
Dese Tingoesy was minnelijck Volck, ende onderworpen haer oock den Gouverneurs die de Samoyeden regheerden, ende dit al door de Samoyeden haer daer toe beweghende, ende noemden die by nae Goden te zijn. Men conde niet mercken wat Gods-diensten dese Lieden hadden, noch men heeft het noyt connen vernemen, alsoo door onachtsaemheydt vande Moscoviten alle dinghen ten nausten niet bespiet en wort.
Ten verwondert my oock gantsch niet, dat jaerlijcx Waygats so verstopt is met ijs in't Noorden, aenghesien de groote Rivieren Oby ende Ieniscea soo schrickelijck veel ijs uytspouwen, ende noch meer ontallijcke andere Rivieren, diens namen men niet en weet, de welcke soo ontallijcke dickte van ijs uytwerpen, dattet onghelooflijck is, want in't Voor-jaer dryvet ijs omtrent den Zee-cant somtijdts heel Bosschen met hem wech, van weghen zijn dickte ende menichte, waer door comt datmen aende stranden van Waygats so veel Hout allesins siet aenghedreven ligghen: Oock zijnde in de engde by nova Sembla, de uyterste kouden, soo en ist niet wonder dattet daer op-hoopt door de enghde, ende oock noch vriest, ende soo dicht in malcanderen sich settet, tot dat het de dickte van 60 of ten minsten 50 vademen krijght, ghelijck dit Iaer hebben af-ghemeten die met een cleyn schipken daer weder-om waren van Isaac le Maire uytghesonden, die my daer oock geerne heen hadde ghehadt, maer sloech het af, want ick bewysen wil datmender niet door en can, en altijts vergeefs sal wesen wat sy doen, oft moesten't anders aenlegghen.
Sy hebben oock over dese Riviere wyder reyse aengheno- | |
| |
men, maer hielent recht int Oosten, weynich dorvende nae 't Suyden wenden, en hadden eenighe van dese Tingoese met haer, van de welcke sy verstonden, datter Suydt-waert veel volckeren die haer vreemt waren, woonden, ende oock Coninghen nae dat sy verstaen conden, onder haer hadden, die dickmaels teghen malcanderen oorloogden.
Dan niemant vernomen hebbende, zijnse wederom ghecomen nae eenighe dach reysens, maer hebben de Tingoesy bevolen wijder te soecken, die't haer beloofden, en oock vriendtschap ende aliantie met haer maeckten, latende eenige Moscoviten, gheallieerde Samoyeden ende Tartaren by haer, en gaven haer ooc eenighe gheschencken: Dan t'volghende jaer sonden de Tingoesy volck van haer zijde, Oost-waert op, noch verder dan sy te voren gheweest waren, en trocken met groote mennichte daer henen, en hebben ten lesten noch een groote Riviere vernomen, dan niet wel so breet als Ieniscea haer Riviere, maer wel soo snel loopende, en daer eenighe daghen langs gheloopen hebbende, ten lesten noch eenighe lieden ghesien, die sy achterhaelden, en sommighe ghevanghen creghen, maer conden haer niet verstaen, dan door wijsen ende bedien hebbense soo veel van haer ghehoort, dat aen d'ander zijde dickmaels ghedonder was, seggende: Om-om, oock datter menichte van ghetier ende gheruysch was van menschen, en wesen op die Riviere, en seyden Pesida, daer uyt de Tingoesy ende Tartars besloten dat sy de Riviere soo noemden, en uyt de woorden, Om-om, besloten de Moscoviten namaels, dat het gheluydt van Clocken moeste wesen, en weder vertreckende, namense eenighe van dese lieden mede, dan sturven al onder weghen, t'zy van bangicheydt oft vreese, oft veranderinge des Lochts, daer de Tingoesy, Samoyeden, en die met haer waren, seer droevich om waren, want wederom comende, seyden datter cloecke lieden waren, wel ghestelt, cleyn ooghen hebbende, ende platte aensichten, bruyn zijnde uyt den gheelen.
De Moscoviten in Siberia dit alles ghehoort hebbende vande Samoyeden, die uyt Tingoesen-lant in Siberia quamen, waren seer begheerich om noch wijder te soecken, begheerende volck van den Gouverneur, die haer t'selve ver- | |
| |
gonde, oock selfs veel Krijghs-lieden met sendende, met bevel alles wel te doorsien, oock Tingoesen met te nemen, en Samoyeden, oock Tarters, ende zijn so ontrent 700 mannen heenen ghetrocken, over de Riviere Oby, door der Samoyeden ende Tingoesen Land, over de groote Riviere Ienescia, ende zijn soo voorder ende voorder ghereyst, hebbende tot voorganghers Tingoesen, die haer den wegh voor-draefden, hare spyse veerdich onder-weghen vanghende, soo Voghels als Reen, Geyten ende ander vremde Dieren, en vonghen oock Visschen, als t'Landt door reghen zijnde met veel schoone Rivieren, ende zijn oock tot de voornoemde Riviere Pesida gecomen, ende hebben by de selve hutten op-gheset, ende daer eenen tijdt-lanck gheleghen, tot het Voor-jaer toe datse die Riviere open sien wouden, ende t'was by naer in het Voor-jaer alsse daer quamen: maer over die Riviere en dorsten sy niet comen, als hoorende dat haer te vooren gheseydt was, ende verstonden, dattet gheluydt van Clocken was: als den Windt van over de Riviere quam, hoordense oock dickmaels ghedreun van Volck en Peerden, ende saghen oock eenighe seylen somtijdts, doch weynich, die af-liepen, nae haer meyninghe, de Riviere onderwaert, ende seyden naemaels dat de zeylen vier-cant waren, ghelijck ick dencke de seylen in Indien zijn; maer gheen menschen vernomen hebbende aen die zyde daerse waeren, bleven daer eenighen tijdt, ende bevonden oock dat de Riviere heel hooghe werdt in't Voor-jaer, dan weynich te achten, naedemael t'Landt aen beyde zyden hooghe was: Haer herte verheuchde in't aensien vande seer schoone Landouwe, zijnde in May ende April. Oock sagen-se veel rariteyt van Cruyden, Bloemen, Vruchten, ende seltsame Boomen, Dieren ende vremde Voghelen: Maer alsoo de Moscoviters daer niet curieus en zijn, achtent selve niet, soeckende maer profijt aen allen zyden; want het zijn een deel plompe heele menschen.
Ende soo inde Somer zijnse wederom ghecomen, reysende langhsaem: Want het was inden Herbst als sy in Siberia quaemen, ende verkondichden alles watse daer ghesien ende ghehoort hadden, ende confirmeerden t'selve met haeren Eede.
| |
| |
Alle dese voornoemde dinghen te Hove inder Mosco veradverteert zijnde, hebben den Keyser Boris ende alle andere groote Heeren haer daer over seer verwondert, met yverighe begheerte ontsteecken zijnde, omme dit alles ten nauwsten te doen soecken, meynde t'volghende Iaer daer Ammassadeurs heenen ghesonden te hebben met vele gheschencken, de welcke mede ghenomen souden hebben Tartren, Samoyeden ende Tingoesen, om te trecken over de Riviere Peysida, ende te vernemen wat daer was, ende oock alliantie te maecken met den Coninghen ende Volckeren al-daer, soo sy daer yemanden vonden: Haer oock bevel ghevende, alles fijn ordentelijck te verspien ende doorsien, ende op te teeckenen, want sy conden niet vergheten van datse der Clocken gheluyt ghehoort hadden: Maer dit is alles naeghebleven, als doen beginnende in Moscovia dese troubel ende Inlandtsche Oorlogen, als inde beschryvinge des selven daer van te verstaen is.
Ick gheloove dattet het beghin van't Coninckrijck Cathaya is, t'welcke paelt aen China ende Indien, dan sorghe dat den Moscoviter daer metten hoofde tegen den muer loopen sal, dan den tijt alles sal leeren, soo sy het noch naemaels versoecken.
Dan niet te min hebben de Gouverneurs, gheduerende de Moscovische Oorloghe, noch derwaerts eenen tocht doen doen, daer onder veel Burghers vrywillich uyt Siberia mede trocken, ende comende inder Tingoesen Landt, over die Riviere Ieniscea, zijnse meest al te voet gheloopen, soo datter door onghemack veel sturven van de ghene die ghemackelijck gheleeft hadden, ende vonden ten lesten even het selve t'ghene de voorighe gheconfirmeert hadden: Boven dat soo hoordense al te met gheluydt van Volck ende Clocken, dan haer vande Tingoesen ontraden zijnde, dorsten haer niet begheven over dese Riviere, dan hebben in sommighe Bergen, al-daer gheleghen, eenighe vlammen uyt sien springhen, daer van sy eenich Solpher brochten, ende oock Goud-steen, soo dattet schijnt, daer veel kostelijcke Mynen zijn mochten.
| |
| |
Den Gouverneur in Siberia liet oock eenighe schuyten toe maecken die verdeckt waren, en beval haer met het voor-jaer te varen tot Zee, uyt de Riviere Oby, en gheboodt datse langs de Zee-cant neffens landt souden varen, tot datse souden comen tot de Reviere Ieniscea, want hy seyde datse oock moest endighen inde Zee, en beval haer daer in te reysen eenige dach-reysen, daer teghens sandt hy oock volck te lande, bevelende haer soo langhe daer te blijven op de cant van de Riviere, tot dat sy dese schuyten vernemen souden, en gheboodt haer soo sy die niet en vernamen, na een jaer wederom te keeren: Hebbende die ter Zee voeren bevolen, datse alles souden besichtighen watter te sien ware, en gaf haer oock eenen Oversten met, die Luca ghenaemt was, den welcken hy beval, alles op te teeckenen, en heeftse soo heenen ghesonden, en sy zijn oock ghecomen inde mondt vande Riviere voorsz. ende hebben malcanderen daer ontmoet, alsoo die te Lande waren ghetrocken, met den af-loop der Riviere, op vlotten en schuyten eenighe af-ghesonden hadden, die op den Zee-cant de schuyten ontmoeten, ende vonden alles ghelijck den Gouverneur haer te vooren verhaelt hadde, te weten, na sijn meyninghe: Dan alsoo haren Oversten Luca voorsz. ghestorven was, met noch eenighe andere van de voornaemste, hebbense gheraden ghevonden van malcanderen te scheyden, ende elck weder sijns weeghs te trecken, ende zijn int wederom comen, weder thuys ghearriveert: in Siberia comende, en alles op-getecckent, hebbense seer goet rappoort daer van aen den Gouverneur ghedaen, die t'selve aen den Keyser in Mosco sondt, en is t'selve gesloten inde schat-camer in Mosco, so langhe tot dat dese Oorloghen gheeyndicht souden zijn, alsdan soudet oversien worden, maer denck het al verloren is, d'welck jammer is, want sy veel seltsaems daer vonden van Eylanden ende Rivieren, Voghels ende Dieren, tot voor-by de Ieniscea heel wijt.
Ende soo eenen goeden vriendt in Moscovia daer eenen broeder heenen gehadt hadde, gaf my een blinde Caerte daer van, ghelijck hy't uyt sijn broeders mondt verstaen hadde, die doodt is, dan selver is hy door Waygats gheweest, ende kent alle plaetsen tot Oby, dan wat daer voorby is, heeft hy | |
| |
maer ghehoort, soo en is t'selve Caertgen maer een bewerp daer van neffens den Zee-cant, d'welck ick met groote moeyte vercreegh, want dat het uyt quame het soude dien Moscoviter sijnen hals costen, daerom laten hem onghenaemt.
Inde groote Riviere Oby comt oock een Riviere vallen diese Taas noemen, ende schijnt te comen van ontrent Ieniscea, uyt een groot Bosch, daer oock een Riviere valt, niet wijt vande voorsz., die in Ieniscea valt, soo datse uyt de Oby te water comen reysen door de Samoyedens Landouwe, en setten haer maer twee mijlen over Landt, soo comense in een Riviere diese Torgalf noemen, ende vallen soo met vallende water in Ieniscea, en t'selve is seer bequaem om reysen, ende is ghevonden nu onlanghs van de Samoyeden ende Tingoesen.
Maer t'is jammer dat het den Hollanders niet en gheluckt door Waygats te comen, doch en weten niet hoe sy t'selve souden te werck stellen, want met schepen, daer in hondert mael niet door te comen en is: Maer alsse immers die Landen alle wilden doorspieden, moestense daer twee ofte drie jaer blijven, omtrent Waygats oft Pechora, daerse wel goede Haven ende lijf-tocht souden crijgen, ende van daer moeten sy volck senden met Booten, gelijck de Russen maecken, die haer dan geerne den wegh souden wijsen, ende alsoo soudet ontdeckt werden.
Vele schoone plaetsen souden ondeckt worden, so van Eylanden als vast Landt, dan is aen te twijffelen of America omtrent China niet aen dese drie deelen des Werelts vast is met een enghde ghelijck Africa aen Asia hanght, by de roode Zee, en t'selve is voorwaer wel moghelijck, want wie weet te segghen oft open is, anders danse uyt de sommighe schriften der Heydenen ghevonden hebben, die schrijven dattet van een ghescheyden is, ende veel bewijs-redenen by brenghen.
Oft soo het open is, so moet de strate seer enghe zijn, want ick by na gheseyt hadde, dat het onmoghelijck soude zijn, dat de menschen in America souden comen, daer Adam in Asia gheschapen is, ende daermen nerghens in de heylighe Schriften leest, dat voor de Diluvie eenighe Schepen of Schuyten | |
| |
waren, ende oock weet-men wel datter maer een Werelt en is, ende op geen diversche plaetsen schepselen haren oorspronck en hebben, dan uyt den Paradyse, etc.
Nu mochtmen oock weder seggen, hoe de menschen alomme inde Eylanden ghecomen zijn, ende dit is, nae mijn meyninghe, nae de Diluvie gheschiet: Oock die in America, daer is een enghe strate gelijckmen weet, ende sulcken engen strate mach tusschen Asia ende America oock wel zijn: hoe wel nu sommige hart dryven, datter een groote Zee tusschen beyden is over 100 mylen breedt.
FINIS.
| |
[Folio t.o. D3v]
[fol. t.o. D3v]
| |
 
[bijgebonden wereldkaart]
|
|
Auteursrechtvrij
