|
| |
| |
| |
Copie Uande beschryvinge der Landen Siberia, Samoieda ende Tingoesa, met oock de weghen uyt Moscovia derwaert Oost ende Oost ten Noorden aen, soo het daghelijcks bereyst wordt vande Moscoviten.
DAer woont een Volck in Moscovia, die ghenaemt worden de Kinderen van Aniconij, ende zijn van Boerser afcomst, gesproten van een Land-man Anica genaemt, desen Anica rijck zijnde van Land, woonde ontrent een Riviere, Witsogda geheeten, de welcke inde Riviere Duyna vloeyt, die 100 mylen van daer inde witte Zee valt, by Michael Archangel, een Slot alsoo ghenaemt.
Desen voorsz. Anica dan, rijck zijnde, als verhaelt is, hadde oock veel kinderen, ende was van God van alles wel versien, ende ten vollen gesegent, dan met groote begeerlijckheyt geprickelt, willende geerne weten, wat voor Landen besaten ende bewoonden de Volckeren die jaerlijcks in Moscovia quamen handelen met costelijcke Pelteryen ende veel andere Waren, oock vremt van spraeck, van kleedinge, Godsdienst, ende manieren, noemende haer Samoieden, ende oock veelderley andere namen haer gevende: Dese quamen soo de Riviere Witsogda jaerlijcx af-dryven met haer Coopmanschappen, manghelende met de Russen ende Moscoviters inde steden Osoyl ende Vstinga op de Duyna,dat als-doen ter tijdt den Stapel was van als, oock van Pelteryen. Desen Anica dan (als vooren verhaelt) was begeerlijck om te weten van waer sy quamen, ende waer haer wooninghe was, ende wel denckende datter groote rijckdommen te halen waeren, aenghesien de schoone Pelteryen, diese jaerlijcks brochten, groote schat bedroeghen, heeft stilswyghens alliantie ende vrunt-
| |
| |
schap ghemaeckt met sommighe deser Volckeren, ende oock eenighe van zyne Slaven ende Knechten, tot 10 ofte 12 toe, met haer in haer Lant gesonden, bevelende de selve, datse alle t'Landt datse door-reysden, alles wel neerstelijck bespieden souden, ende oock alle haer manieren, wooningen, leven ende ghebaerden wel ordentelijck souden op-teeckenen, om so van alles goedt rapport te doen, als sy weder t'huys souden comen, d'welck eens gheschiet zijnde, heeft hyse, dieder geweest waren, wel ghetracteert, ende oock goede gunste toe-gedraghen, dan heeft haer neerstelijck bevolen te swyghen, ende oock heeft hy't neerstelijck by hem gehouden, sonder yemant daer van te vermanen, maer heeft het Iaer daer aen volghende meerder partye daer heenen ghesonden, oock eenighe zyner Vrienden, met Coopmanschap van kleynder weerden, als Duytsche Cramerye, Bellen ende dierghelijcke dinghen: dese zijn oock met gereyst, ende hebben't oock gelijck als d'andere alles wel door-snuffelt ende doorsien, ende reysden tot de Riviere Oby toe, door vele Woestynen, ende verscheyden Rivieren, die daer vele zijn, ende maeckten met sommighe Samoyeden aldaer groote Vruntschap ende Alliantie, ende vernamen oock dat de Pelterie daer van kleynder weerden was, ende dat daer rijckdommen te halen waeren: Oock saghense dat sy gheen Steden en bewoonden, maer dat sy met troupen soo by malcanderen leefden seer vreedsamich, ende werden geregeert van sommighe de outste onder haer; waren oock onreyn in haer eten, ende leefden van't Wilt datse vongen, geen Coren noch Broodt kennende, ende meest al goede Schutters met Bogen, de welcke sy van taey Hout maeckten, ende waren voor gheslepen steenen aen, oock sommighe met scherpe Vis-graten daerse t'Wilt met schooten, dat daer als nu met menichte was: Oock naeydense met Vis-graten, ghebruyckende Zenuen van cleyne Ghedierten tot haer Draden, ende voechden soo de Vellen by malcanderen, daerse haer mede bedeckten, Somers t'bont buyten, ende s'Winters t'bont binnen draghende: Oock dectense hare huysen met Elants-huyden ende Zee-vellen die by haer niet gheacht en waren. In somma, door-saghen't alles, ende quaemen met rijckdommen van Bont weder t'huys, ende hebbende Anica doe van alles
| |
| |
verstaen, daer hy nae wenschte, soo dreef hy met zyne Vrunsten eenighe Coopmanschappe op die Landen, eenighe jaren langh, so dat dese Aniconij heel machtig wierden, ende kochten alomme veel Lants, soo dat haer de Lieden alomme verwonderden van dese schrickelijcke rijckdommen, niet wetende waer sy van daen quamen; sy bouweden oock Kercken in sommighe hare Dorpen: Iae namaels boudense oock eenen schoonen Tempel inde Stadt Osoil, op de Riviere Witsogda ghelegen, daer sy in woonden, welcken Tempel vande gront op was van claeren witten Arduyn: In somma, en wisten niet waer blyven met hare goederen.
Nu merckten sy oock wel wijsselijck, dat haer t'geluck moghelijck eens den rugghe bieden soude, ghelijck ghemeynlijck in sulcke saecken ghebeurt, siende haer alomme van vremde seer benijt, om haer rijckdommen wille, hoe-wel sy noyt yemant eenighe spijt aendeden, ende dachten sulcks met groote voorsichticheyt voor te comen, om te blyven inden graet daer sy in waren. Nu volgende de Moscovische maniere, is datse ghemeenelijck segghen; die te Hove gheen Vrunden heeft, gheen mensch te ghelijcken is, om dat in Moscovia, die yet begaeft is, tsy met wat dat het oock soude mogen wesen, benijt ende belogen wort aen't Hof, so sy daer genen Vrunt en hebben, ende sonder eenich recht oft reden onderdruckt wort, ja gantsch t'onder-gheworpen, daer-om sy rijck zijnde, hadden al eenen Vrunt gehadt, de welcke wel een vande meeste scheen te wesen, ende oock was den selven genaemt Boris Goddenoof, ende was Swager vanden Keyser Fedor Ivanowitz, die doen regeerde, ende Boris wert na des Keysers doot in zijn plaetse vercoren, als Rusch Keyser, ghelijck breeder verhaelt wordt inde hedendaechse beschryvinghe der Moscovischer Oorloghen.
So hebbense dan gedacht desen Boris alles te openbaren, doense hem eerst eenige geschencken, gelijck sy gewoon waren, ende baden hem hy haer eens verhooren wilde, als hebbende een sake t'openbaren, die't Rijcke veel profyteren soude. Boris hier nae gauw luysterende, heeft haer veel meer minnelijckheydt bewesen, als hy te vooren wel hadde gedaen, ende doense hem alles verhaelt hadden van dese ondersoeckingen der Samoyedsche ende Siberische Landen, oock watse daer gemerct ende ge-
| |
| |
sien hadden, ende oock wat rijckdommen het Rijcke daer aen ghenieten soude connen, ende hem voorts alles voor-leggende, behalven datse hem niet en openbaerden, hoe heymelijck datse daer mede om-ghegaen waeren; oock datse haer eerst machtich rijck ghemaeckt hadden, dit sweghense: niettemin begost Boris te branden van begeerlijckheyd, ende wilde dit ondersoecken: jae beminde haer als zijn eyghen kinderen: ja verhief haer, ghevende haer vrye Brieven uyt des Keysers naem, datse mochten sonder teghens-spreken haere Landen diese besaten, eeuwelijck ende erffelijck ghebruycken, nae haren wil ende beliefte, sonder eenighe schattinghe daer van te gheven, nu noch naemaels: Hy lietse oock in zijn slede voeren, als sy by Winter-daghe in Moscou waren, wesende een groote genade by den Moscoviten, principalijck by so machtighen Vorst als Boris was, een die't gantsche Land regeerde.
Boris dit wel bedacht hebbende, heeftet den Keyser alles ontdect, die't seer lief was, en Boris daer door noch meer eerde, ende gaf hem daer in te doen t'ghene hem believen soude. Boris hier op niet slapende, heeft eenighe Capiteynen ende sommighe arme Edel-lieden, ende die hy gonstich was, daer toe ghebruyckt, bevelende haer te trecken met de ghene die de Aniconij haer met gheven souden, en kleeden haer oock costelijck als Ambassaten, haer oock met-gevende eenich krijghs-volck, ende oock geschencken van kleynder weerden, om aen den Volcken te schencken, daerse souden comen, ende beval haer datse alle Passagien, Rivieren, Bosschagien ende plaetsen wel op-teeckenen souden, oock de namen vande selve, op datse wisten alle goet rapport daer van te doen, als sy souden weder-comen; ende beval haer oock minlijck te handelen, met de Volckeren bequaem om te gaen, een bequaeme plaets te bespien, omme naemaels, soo't moghelijck waere, daer eenige Sterckte oft Castelen te maken, ende datse immers eenighe vande Lieden soude maken in Mosco te brengen, soo't eenigsins moghelijck ware: Ende alsoo zijn sy uyt Mosco getrocken, wel ghemaeckt van cleederen, gheweer ende gheld, oock gheschencken, en quamen tot Witsogda, by-de Aniconij, die oock Volck toe-maeckten om met haer te trecken; oock veel
| |
| |
kinderen ende vrunden van haer trocken mede daer heenen.
Daer ghecomen zijnde, hebbense gedaen nae dat haer was bevolen, ende hebben den Volcke aldaer groote vrundtschap bewesen, ondersoeckende neerstelijck wie by haer de gesienste waren, ende hebben die eere aengedaen, ende schoncken haer veel dingen van kleynder weerden, die by haer seer rijckelijck ende costelijck scheenen te wesen: jae verbeyden haer met groote juychen en roepen, vallende te voete voor de gene die't haer gaven siende de selve soo costelijck ghecleedt zijnde, t'selve onghewent te sien, en meynden dattet Goden waeren: Maer also de Moscoviten voor Tael-mannen spraken, t'welck Zamoieden waren, die eenighe Iaeren hadden ghewoont by de Moscovische Boeren op Dorpen, ende alsoo de sprake geleert hadden, gaven haer te kennen van haeren Keyser, segghende de selve by nae eenen aertschen God te zijn: jae wel gheheel, veel dinghen aenroerende, die dese arme menschen bewogen, om sulcks wenschende te sien sy oock niet beter wenschende, namen't terstont aen: jae noch daer by seydense, datse eenighe Moscoviters by haer soo langhe in ostagie wilden laten, ende oock om de sprake te leeren, soo datse veel Lieden met dusdanighe manieren op dese zyde vande Riviere Oby aen haer zyde creghen, die haer den Moscovischen Keyser onderwierpen, ende lieten haer oock terstondt vande Moscoviten taxeren, belovende jaerlijcks den Moscovischen Rijcke te geven, yeghelijck mensche, jae tot den kinderen toe, die maer den boghe en begonden te hanteren, een paer Sabel-vellen, die by haer van kleynder weerden waeren: maer by den Moscoviten voor een juweel ghehouden, en beloofden t'selve te gheven in handen vanden ghenen die dat t'ontfanghen besteldt soude worden, t'welck oock ten vollen geschach: Ende voorts trocken sy over de Riviere Oby wel 200 mylen door't Landt heenen, siende veel seltsame Gedierten, schoone Fonteynen, fray Cruyden ende Bosschagien, oock veelderley Samoyeden, de sommighe op Elanden rydende, sommighe op sleden sittende, die van Reen ghetrocken werden, de sommighe van Honden, die soo snel liepen als Herten, in somma sagen vele daerse haer van verwonderden, ende teeckenden oock alles ordentelijck op, om naemaels goet bescheet te brengen, en quamen
| |
| |
soo wederomme, eenighe ghewillighe Samoyeden met haer nemende, ende lieten oock eenighe Moscoviten in haer Lant, om de sprake te leeren, en zijn soo in Mosco ghecomen, daerse van alles goet bescheedt brachten aenden voorsz. Boris, ende Boris aen den Keyser, ende saghen met groot verwonderen de Samoyeden aen, die sy met ghebracht hadden, de selve bevelende te schieten, t'welck soo ficx van haer gheschach, dattet gheen mensche soude willen ghelooven: Want een pennincxken cleender dan een halven stuyver, settense in eenen Boom, ende ginghen daer soo wijt van, datse nauwelijcks t'pennincxken, oft effen in't ghesicht conden hebben, ende treften t'selve so menichmael, als sy de pijle daer na schoten, sonder eens te missen, t'welck velen dede verwonderen.
Ten anderen zijden, saghen dese wilde lieden t'leven der menschen in Mosco met groote verwonderinghe aen, oock der Stadts manieren, ende meer dierghelijcke dingen: Maer
met verschrickinghe aensaghense den Keyser, zijnde soo costelijck gecleet, sittende so te Paerde, oft varende so in een Coets van veel peerden getrocken, costelijck verciert, omringt met mennichte van groote Heeren, seer costelijck verciert, en saghen oock seer nae alle t'krijchsvolck die met de roers soo al in roode rocken om den troep liepen, zijnde altijdts als den Keyser uyt-reedt, omtrent vier-honderdt schutten by hem: Oock hoordense met verwonderinghe aen t'gheluyt der clocken, die met menichte in Mosco zijn, oock saghense met verwonderinghe alle de costelijcke winckels in Mosco, ende alle heerlijckheydt aldaer, in somma, sy meynden datse in der Goden throon waren gheraeckt, ende wenschten alreede te zijn by haer mede-broederen, om haer dit alles te vercondighen, noemende haer salich te zijn, sulcken Hooft te moghen obedieren, als den Keyser, diese meynden eenen Godt te zijn, oock smaeckte haer de spijse wel, die haer in Mosco was t'eten ghegheven, wel proevende datse haer beter smaeckte dan rauw beesten in haer landt, oft drooghen visch.
In somma hebben den Keyser belooft hem voor Heere aen te nemen, ende beloofden oock hare mede-broederen, verre en by te beweghen: Ende voorts baden sy den Keyser, dat hy haer de genade doen wilde, ende seynden haer Gouverneurs
| |
| |
die haer souden regieren, ende diese de voor-verhaelde schattinghen mochten in handen leveren: aengaende van haer afgoderie, daer en werdt niet af verhaelt, maer bleef soo naer haer ghewoonte, dan gheloove wel dat t'Christen Gheloove daer haest gheplant soude worden, waert datter eenighe bequame Leeraers waren, en gheloove metter tijdt t'selve wel in't werck ghestelt soude werden, waert dat sy niet besich en waren, met dese sware Oorloghen, daer sy met beladen zijn.
Zijnde dit alles gheschiet als boven verhaelt is, so zijn de kinderen Aniconij seer verheven, ende werdt haer alomme vele vryheyt gegeven, ende oock bevel over eenige plaetsen, ontrent hare Landen gelegen, die vele en groot zijn: Ia hebben lant, hondert mijlen van malcanderen, hier en daer op de Rivieren Duina, Witsogda, ende Soehna, so datse rijck ende alomme vol zijn, ende worden noch daghelijcx by haer eere gehouden.
En wert in Moscou gheraedtslaecht datmen herwaert, langs ende omtrent de Riviere Obi, inde vlacke velden , sterckten ende plaetsen uyt der natueren daer toe soeckende, Castelen moest maken, ende met crijchsvolck besetten, ende diende oock eenen generalen Gouverneur aldaer, om de Landen allengskens wijder en wijder te versoecken, en tselve also te incorporeren, d'welck alles gheschiet is, ende eerst zijn aldaer ghebouwt geworden eenige Casteelen van groote balcken, uyten bosschen aldaer, ende die met aerde gevult, ende so met soldaten beset, oock werter dagelijcx veel volcx henen gesonden, so datter op sommige plaetsen, metter tijt heele gemeynten waren, vermengelt met Polen, Tarters, Russchen, ende andere Natien.
Want alle ballingen, ende die moorders, verraders en dieven waren, en allerly schuym van menschen, die de doot verdient hadden, wierden daer henen verbannen, de sommige daer een tijt lanc gevangen gehouden, de sommige bevolen te woonen, na dat hare misdaet groot was, ende wierden so allengskens groote steden van veel volcken, dese Casteelen en groote ghemeynten, nu wel een Conincrijck besonder ghelijckende, want naemaels veel arme lieden daer henen trocken, om datse aldaer veel vrydom hadden, ende Landt om niet: En dese Landt-douwe werdt Siberia ghenaemt, ende oock
| |
| |
werter een Stadt gebouwt, diemen Siber noemde, ende doemen in't eerste in Mosco hoorde vanden naem Siberia, gruwelden de boosdaders in Mosco daer voor, ghelijck int eerst t'Amsterdam die't weerdich gheweest zijn voor het Tuchthuys verschrickten. Want men sontse terstont na Sibirdam. Nu ist so ghemeen dattet niet meer gheacht en wert, maer de Heeren en Edelen in Mosco zijnde in s'Keysers onghenade vervallen, zijnder noch wel banghe voor, dan die wordender somtijdts voor een tijt lanck gesonden, met Vrouw' ende Kinderen, ende wort haer daer eenich gouvernement bevolen, tot dat den toorne des Groot-vorsts ghestilt is, als dan wordense weder in Mosco ontboden.
Om nu te weten den wech uyt Moscovia tot daer toe, sal ick vervolghens, nae vermogen, verhalen, als hebbende niet meer connen becomen, ende dat noch met groote moeyte ende vruntschap, hebbende te Hove sommighe vrunden in Mosco, doen ick daer woonde, die my groote jonste toe-droegen, ende my t'selve gaven, alsoo ick lange aenhielt, eer zijt my dorsten gheven, en haddet noch uyt-ghecomen by tyde van Vrede in Mosco, t'soude haren hals ghekost hebben de ghene die't my gaven, soodanich ist Moscovisch Volck: Want sy en moghen niet lyden dat de secreten van haer Land ontdeckt worden.
| |
[Folio t.o. B4v]
[fol. t.o. B4v]
| |
 
[bijgebonden kaart: Caerte van 't Noorderste Russen, Samojeden, ende Tingoesen landt: alsoo dat vande Russen afgheteckent, ende door Isaac Massa vertaelt is, 1611.]
|
|
Auteursrechtvrij
