|
| |
| |
| |
Verhael Uan seker Memoriael, ghepresenteert aen zyne Majesteyt, by den Capiteyn Pedro Fernandez de Quir; aengaende de bevolckinghe ende ontdeckinghe van 't vierde deel des Werelts, ghenaemt Austrialia incognita, ofte onbekent Austrialia, zijn grooten rijckdom ende vruchtbaerheyt, ontdect by den selven Capiteyn.
Heere,
ICk Capiteyn Pedro Fernandez de Quir, segghe dat dit de achtste Requeste is die ick uwe Majesteyt hebbe ghepresenteert, aengaende de bevolckinghe die daer behoort te gheschieden in het Landt dat uwe Majesteyt belast heeft t'ontdecken in het quartier van't onbekent Austrialia, sonder datter tot noch toe resolutie met my ghenomen is, noch eenighe antwoord oft hope die my versekere van mijn af-veerdingh, daer ick nochtans 14 maenden in dit Hof ben gheweest, ende 14 jaren dese sake ghehandelt heb sonder besoldinghe, ende sonder datter yet tot mynen voordeele ghesloten is, maer alleen om haerder goedheyd wille, met de welcke, ende met ontellicke tegensprekinghen ick 20000 mylen soo ter Zee als te Lande ghereyst ben, ende alle myne goederen verteert, ende mynen persoon ontrieft heb, lydende soo vele ende soo schrickelicke dingen, dat sy my selve onghelooflick schynen te zijn, alles om niet te verlaten een werck van soo grooten Godvruchticheyd ende barmherticheyd. Ten welcken aensiene, ende om alle de Liefde Gods ick uwe Majesteyt wel ootmoedelick bidde, dat sy niet ghedient en sy te ghedooghen, dat ick van soo grooten ende soo ghestadighen arbeyd ende onruste, ende van een soo merckelick ende wel ghefondeert aenhouden, niet en trecke de vruchten daer ick soo seer nae verlanghe ende pretendere, naedemael de eere ende glorie Godes, ende den dienst van uwe Majesteyt, daer so veel aen gheleghen is, ende daer oneyndelijck veel goed uyt spruyten sal, dat dueren sal soo langh als de Wereld staet, ende hier nae inder eeuwicheyd.
1. Aengaende de grootte van dese nu nieuwelicx ontdeckte Landen, oordeelende nae't ghene dat ick ghesien heb, ende nae't ghene de Capiteyn Louijs de Vaez de Torres, Admirael onder mijn ghebied, | |
| |
uwe Majesteyt gheadviseert ofte verwitticht heeft, soo is nae goede reden haer lengde so groot als die van gantsch Europa: Cleyn Asia tot aen de Caspische Zee toe, ende Persia, met alle de Eylanden van de Middellantsche ende groote Zee, omtrent ende rondtsom de selfde Provincien, Enghelandt ende Ierlandt mede daer in begrepen: Dit verborghen deel is t'vierde van den gheheelen Aerdt-cloot, ende soo groot dat daer in moghen zijn tweemael soo veel Coninckrijcken ende heerlijckheden als alle de ghene daer van uwe Majesteyt tegenwoordelick Heer is, ende dat sonder benabuert te zijn, met Turcken, Moren, ofte ander natien, die ghewoon zijn hare ghebueren te ontrusten ende te beroeren. Alle de Landen by ons ghesien, ligghen binnen de Zona-torrida, ende een deel van dien raect tot den Equinoctrael die 90. Graden breedt moghen zijn, ende sommighe minder, ende indien sy op-gaen na dat sy beloven, daer sullen Landen in ligghen teghen de voeten van t'beste van Africa ende heel Europa ende t'meeste deel van groot Asia.
Ick waerschouw, dat nadien de Landen by my gesien op 15. Graden, beter zijn dan Spangien, dat de andere die in hoochte daer teghen ligghen naer advenant, moeten een Aerdtsch Paradijs zijn.
2. In dese Landen is veel volcx, hare verwen zijn Wit, Bruyn, Mulaetsch, Indiaensch, ende ghemenghelt, t'hayr hebben sy som swart, lang ende los, som ghefriseert ende ghekrolt, sommighe oock rood ende seer dun, welcke verscheydenheyt een teecken is van groote onderhandelinghen ende by-eencomsten, om welcke reden, als mede om de deucht des Landts, ende door dien sy gheen Gheschut oft ander Vyer-werck en hebben om malcander te moorden, ende om dat sy in gheen Silver-berghen en wercken, ende veel andere redenen, het te ghelooven staet, dat dit volck seer menichvuldich is, men can niet mercken dat sy eenighe konst hebben t'zy cleyn ofte groot, noch mueren noch sterckten, noch Coninck noch Wet, ten zijn anders niet dan een hoop slechte Heydenen, ghedeelt in partyschappen ende geen goede vrienden onder malcanderen, hare ordinarise Wapenen zijn bogen ende schichten, doch onvergift, knodsen, stocken, pijcken, ende worp-pijlen altesamen van hout, sy decken hare schamelheydt, zijn puntich, vrolijck, redelijck, ende soo danckbaer als ick selfs bevonden hebbe, uyt alle het welcke te hopen staet, dat sy met Godes voorsichticheydt ende sachte middelen seer goedt te ghesegghen, te bevredighen, te onderwijsen ende te vol-doen sullen zijn, het welcke drie saecken zijn inden aenvang seer noodich, om dese luyden alte male te brenghen tot die soo heylighe eynden, die men in 't minst ende meest met den besten yver ende ernst moet voor nemen: De huysen zijnder van hout, ghedeckt met bladeren van palmboomen, sy ghebruycken aerde potten, hebben ghetouwen ghebreydtsels ende ander ghebreyde Netten, sy bearbeyden Marbersteen, maecken Fluyten, Trom- | |
| |
mels, ende Lepels van hout al vernischt, sy hebben hare Ghebedehuysen ende begravinghen, hare Hoven wel op-gheschickt, betuynt, ende bepaelt, sy behelpen haer veel met Parlamoer-schelpen, ende maecken daer af Gudtsen, Beytels, Formoirs, Saghen, Houwelen, ende soo groote als cleyne teeckenen die sy aenden hals draghen: De Eylanders hebben hare Scheepkens wel ghewracht, ende bequaem om van t'een Landt in t'ander te varen, het welck al te samen een seecker teecken is van nabuerschap, met volck dat beter gepoliceert is, ende geen minder teecken van dien en is t'lubben van verckens ende hoenderen.
3. Het broodt dat sy hebben, zijn drie soorten van Wortelen, die daer in groote menichte zijn, ende comen door sonder arbeydt, want sy daer toe niet anders en doen dan dat sy die draden ende koocken, sy zijn smaeckelijck ghesondt ende voedtsaem, dueren langhe, daer zijnder die een ellen langh ende een half elle dick zijn: De Fruyten zijn vele ende seer goedt, Platanos van sesterley aert, groote menichte van Amandelen van vierderley soorte, groote Obos, dat een vrucht is van grootte ende smaeck als Que-appels, veel inlandtsche Noten, Orangien ende Limoenen die d'Indianen niet en eten, ende ander uytnemende ende groote Fruyten, niet min goet, diemen ghesien ende ghegheten heeft, met vele ende seer groote Suycker-rieten, ende kennis van Appelen: Daer zijn ontallijck veel Palmboomen daer men terstondt Tuba uyt trecken can, van de welcke men maeckt Wijn, Edick, Honigh ende Wey, ende de Palmitas zijn seer goedt, de vrucht die dese Palmboomen gheven, zijn Cocos, als sy groen zijn, dienen sy in plaetse van Cardos, ende het Mergh is als Room, rijp zijnde, ist onderhoudt van spijs ende dranck, ter Zee ende te Lande, als sy oudt zijn gheven sy Oly om te lichten, ende met te Meesteren als met Balsem, oock om t'eten, jong zijnde zijn de Schorssen goede Vaten ende Flessen, de binnenste schorssen zijn werck om Schepen met te Calfaten, ende alderley Cabels ende takel, oock ordinaris touwen ende Lonte van te maecken: Ende dat het beste is van de bladeren, maecktmen seylen tot cleyne Scheepkens, ende fijne Matten, ende Tichelen daermen de huysen met voert ende deckt, welcke ghespannen werden met die stammen die recht ende hooch zijn, ende vande selvige maecktmen Plancken, Pijcken, ende andere soorten van wapenen, ende Riemen, met veel andere goede dingen om dagelijcx te besigen: Ende staet te bemercken dat dese Palmgaerden een Wijngaerd zijn daer men t'heele jaer deur van pluckt ende Wijn van leest, ende nochtans niet van nood en heeft eenighe weldaed, costende noch geld noch tijd. De Moes-cruyden diemen daer heeft ghesien zijn Cawoerden, groote ende vele Bledos ende groene Cruyden: Men heefter oock Boonen vernomen. Belanghende t'Veesch, daer zijn veel Verckens tam als de onse, Hinnen, Capoenen, Patrysen, Eynt-vo- | |
| |
ghels, Tortelduyven, Duyven, Walduyven ende Geyten, die den anderen Capiteyn ghesien heeft. De Indianen hebben ons te kennen ghegheven van Koeyen ende Buffels. De Visschen zijn vele, Hargos, Pesce-teyes, Lizas, Thongen, Salmkens, Meros, Elft, Macabis, casanes, Pampanos, Sardynen, Rocchen, Zeehanen, Chitas-viejas, Palinghen Pesces Puercos, Chapincs, Rubia Almexas ende Garnet, ende ander soorten daer my de naem met van voor en staet, ende daer moetender noch veel meer zijn, naedemael alle de verhaelde t'samen ghevanghen zijn dicht by de schepen. Ende soo men t'ghene gheschreven is wel bemerckt, men sal bevinden datmen van soo vele ende soo goede leeftocht terstond ghenieten can groote ende vele lieffelijckheden, selfs tot Marsepeynen ende veelderleye Conserven toe, ende dat sonder yet te brenghen van buyten: Ende ten aensiene van't Boots-volck, boven t'ghene verhaelt is, en sullender niet ontbreken vele groote Hammen, potten met Boter, ende t'gene daer meer van groote Verckens afvalt, sonder gebreck van Suer ende Specerien, staet aen te mercken dat vele van de voorsz. dinghen de onse ghelijck zijn, ende datter moghelijck veel meer zijn, ende dat het Land hier door toont seer bequaem te zijn om voort te brenghen alle andere dinghen diemen vint in Europa.
4. De Rijckdommen zijn Silver ende Peerlen, die ick, ende Goud, dat den anderen Capiteyn ghesien heeft, soo hy seght, in zijn vertoog, t'welck de drie rijcxste soorten zijn die de natuere gheschapen heeft. Daer is veel Note Moscaet, Mastick, Peper, Gengber, dat wy beyde gesien hebben. Men heefter wetenschap van Caneel, t'mach oock wel datter Naghelen zijn, naedemael de andere Specierien daer zijn, ende te meer om dat die Landen paralleel zijn, oft weynich verschillen van Terrenate ende Bachan. Daer is oock stoffe om Syde te winnen, Pita, Suycker, Annir te maecken. Daer is goet Ebbenhout, ende ontallicke soorten van Hout, om soo veel Schepen te maken als men wilt, met alle haere Seylen, ende driederley soorten van Takel, t'een ghelijckende onsen Kennip, ende met de Olie van Cocos canmen Galagala maken, daer men Teer mede verspaert. Daer is seker Terpentijn gesien daer sich de Indianen met behelpen om hare Piraguas, ofte Schepen, te peken. Ende naedemael datter Geyten zijn, ende kennis van Koeyen, soo salder oock Corduaen, Leer, Roet ende Vleesch overvloedich zijn: Ende Byen ghesien zijnde, salder oock Honich ende Was zijn. Ende behalven alle dese rijckdommen versekeren sy van veel andere kenschappen. Ende de ghelegentheyt ende gestaltenisse des Lands, de welcke ghevoecht zijnde by de vele die de neersticheyd geven sal, naedien daer soo grooten voorraed is van haer eyghen dinghen, ende om de onse te queken, die ick voor heb daer met den eersten te voeren, met noch alle de andere beste ende nutste die in Peru ende nieu Spaengien geroepen, schijnt het dat dit al t'samen by | |
| |
een ghevoecht, het Land soo rijck sal maken, dat het genoechsaem sal zijn om beyde hem selven ende America te voeden, ende Spaengien groot ende rijck te maken, in sulcker voeghen als ick betoonen sal, indien ick by andere gheholpen werd om dit uyt te voeren. Ende ten aensien van't ghene ghesien is, wesende Zee-custen, seg ick, Heere, dat uyt het hert van 't Land te verhopen zijn soo groote ende soodanighe grootheden ende rijckdommen, ende goede saken, als de onse beginnen te werden. Staet te noteren dat mijn principael voornemen alleen is geweest te soecken so grooten Land als ick ghevonden hebbe, ende dat ick om myne crancten ende ander oorsaken, die ick verswyge, niet en heb connen so veel sien als ick gewilt heb, oock en conde al t'gene ick begeerde, niet gesien werden in een maend, daer-der twaelf van in een Iaer comt, de welcke te kennen gheven de qualiteyten ende vruchten die alle de gheschapene Landen voortbrenghen, ende dat men de Indianen van die Landen niet en moet oordeelen uyt onse behoeftigheden, smaken, begeerlickheden ende achtinghe van saken; maer voor menschen die haer leven trachten over te brenghen met so weynich arbeyds als sy connen, ghelijck sy oock doen, sonder haer te vermoeyen in yet meer, daer wy ons om vermoeyen.
5. De gherieflickheyd ende het ghenoechlicke leven sal daer soo groot zijn als men siet, in een soo gheoeffenden, lustighen ende koelen Land, dat swart, vet ende goed van Meyn is, met Leem-putten, om terstond Huysen te moghen bouwen; Steen, Ticchelen, ende al wat meer van Leem wert ghemaeckt, oock met vele ende soo nae by gheleghen touwe ende viercante Marbersteenen, om costelicke ende schoone Ghebouwen te moghen stichten: Soo veel ende soo dienstelicken Hout tot alle noodighe wercken; sulcken gheleghentheyd van Dalen, Velden, den meestendeel door-ghesneden, ende hooghe dubbele Rotsen, sulcke Beecxkens ende vlietende Rivieren, daer bequamelijck connen Water-molens, Azennas, Trapiches ende ander Water-wercken ghemaeckt worden. Essenos, Sout-pannen ende Riet-bosschen ghetuyghen van de vruchtbaerheyd des Lands, daer men Rieten vindt van vijf ende ses palmen, ende min, ende de vrucht naer advenant, t'eynd dun ende hart, de huyt glat, ende soo goede Vyersteenen alsser zijn in Madrid.
De Baye van Sint Philips ende Iacob heeft twintich mylen strands, sy is gheheel schoon, ende vry om in te comen by daghe ende by nachte, heeft rond-om veel bewoonde Vlecken, in de welcke (ende dat seer verre) men by daghe veel roocks sach opgaen, ende by nachte veel vyers, hare haven ghenaemt Veracruz, het ware kruys is so ruym datter meer dan duysent schepen in moghen ligghen, de grond is schoon ende van swart zandt, men heefter gheen vuylen ghesien, men can daer setten op soo veel Vadem als men wilt, van veertich tot een half toe, tusschen twee Rivieren, de een soo groot als de Gua- | |
| |
dalquevir in Sevilien, met een Barre oft stortende vloedt, van meer als twee vadem, daer goede Fregatten ende Patassen in moghen, in d'ander voeren onse Barcken vry in, ende schiepen daer water dat seer schoon is op alle de plaetsen, van de vele daermen het vindt: De Lof-plaets is een strand van drie mijlen, ende meest al keselachtich, van swarte, cleyne ende sware keyen, seer goedt om Schepen te ballasten, de strand, door dien sy geen breucken oft kreken heeft, ende om dat de kruyden op de cant groeyende, groen zijn, wierdt verstaen niet gheslaghen te werden vande Zee, ende alsoo de boomen aldaer al te mael recht op stonden, sonder schade nochte bederf, so oordeelde men daer uyt datter gheen groote onwederen en moesten vallen: Dese haven, boven dat sy soo luchtich is, heeft een ander groote uytnementheyt, ten aensie van vermakelijckheyt, want so haest als den dach aen quam, hoordemen door t'gheheele naeby-gheleghen Bosch een seer soete Harmonye van menich duysent verscheyden voghelen, sommighe (soo 't scheen) Nachtegalen, sommige Meerlen, Quacken, Distelvincken, ontellijcke Swaluwen, Periquitos, ende een Papegay die men sach, ende behalven dese veel ander soorten van voghelen, selfs tot het singhen van de Sprinck-hanen ende Krekels, heele morghenstonden ende avonden langh roockmen veel soete reucken, hercomende van so veelderley aert van bloemen, tot Orangien bloeysels ende t'cruydt Alvahaca: Ende om alle dese ende andere goede saecken besloot men dat het daer moest goede Lucht zijn, ende datter de natuere haer ordre wel onderhieldt.
6. Dese haven ende hare Baye werden noch uytnemender door de nabuerschap van so veel goede Eylanden, en de sonderlinghe van seven, daer den roep af is datse twee hondert mijlen groot sijn, het eene begrijpter vijftich, ende leytter twaelf van verscheyden: In somma ick segh Heere dat op dese Bay ende Haven, die 15.⅓. Graden hoochte van de noorder Pool ligghen, terstont can gesticht werden een seer groote ende volckrijcke Stadt, ende dat de luyden die deselve bewoonen, sullen ghenieten alle ghewensche rijckdommen ende gherieflicheden, die den tijdt sal leeren, ende die men mach mededeelen aen de Provincien van Chili, Peru, Panama, Nicaragua, Gatemale, nieu Spaengien, Terratena ende Filippinas, van alle welcke Landen uwe Majesteyt Heer is, ende indien uwe Majesteyt oock Heer word van dese die ick presentere, so houd ickse van sulcker weerde, dat, boven dien dat sy ghelijck als de sleutels zijn van de voor-verhaelde, sy (nae ick verstae) sullen comen te wesen, soo veel den handel belanght van curieuse ende profijtelijcke Waren, Heerlickheydt laet ick staen, een tweede China, Iapan, ende andere provincien op die kusten van Asia met hare Eylanden, ende ick valle cort na t'gheen ick daer van ghevoele, ende in een vergaderingh van Wis-constenaers can bewijsen, oock en verleng ick my hier niet met te seggen, dat dese Landen | |
| |
terstondt connen helpen, ende onderhouden, twee hondert duysende Spaengaerden: In somma Heere dit is de werelt daer Spaengien het middel-punt van gaet worden, ende ten aensien van t'lichaem is dit de naghel, datmen vry dit punt wel noteere.
De ghetempertheydt, ende deucht des Luchts, Heer, is soodanich als men uyt alle t'ghene voorseyt is, sien can, ende oock hier aen bemercken mach, dat alhoewel de onse daer alle vreemdelingen waren, niemandt nochtans en is sieck gheworden, niet teghenstaende het ordinaris wercken, sweeten, ende nat worden, sonder sick te onthouden van water te drincken noch nuchter zijnde, oft van alles te eten dat het landt voortbrenght, noch van den avondtstondt, Maen, ofte Son, die by daghe niet seer brandich en was: Ende achter de middernacht eyschte ende conde men seer wel verdraghen een wollen decxel: Ende naedien de inlanders in't ghemeyn vollyvich ende seer vroom zijn, sommighe oock seer oudt, daer sy nochtans neven der Aerde woonen, t'welck een groot teecken is van goeder ghesontheydt, want ware t'Landt onghesondt, sy souden hare huysen van der Aerde verheffen, soo men in de Filippinen doet, ende in ander quartieren die ick ghesien hebbe, nadien oock de visch ende t'vleesch onghesouten zijnde, twee daghen ende langher goet bleven, naedien de Fruyten van daer ghebracht, soo men sien mach, aen twee die ick hier hebbe, seer gesont zijn, alhoewel sy buyten tijts van de boomen ghepluckt zijn, nadien men daer geene sandige gronden en heeft gesien, noch gheenderley distelen oft doornachtige boomen, oock gheene boomen die hare wortelen boven der Aerde hebben, noch eenighe verdroncken velden, noch Poelen, noch Sneeu op de hooghe Berghen, noch Cocodrillen in die Rivieren, noch venijnighe quaedtaerdighe ghewormte op t'gheberchte, noch Mieren die ghemeynlick in de huysen ende vruchten seer schadelijck zijn, noch Niguas, noch Rupsen, noch Mugghen, soo seggh' ick, dat dit tot ons voornemen, een uytnementheydt is boven alle uytnementheden, ende weerdigh geacht te zijn so seer als vele Landen in de Indien, die om dese pleghen alleen onbewoonbaer te zijn, ende andere, daermen so veel van deselve te lijden heeft, als ick wel ghetuyghen can.
7. Dit zijn Heere de uytnementheden ende deuchd der Landen die ick ontdeckt heb, van de welcke ick uyt den naem van uwe Majesteyt de possessie ghenomen heb, onder uwen Koninghlicken Standaert, ende alsoo ghetuyghen 't de acten die ick hier hebbe.
Ten eersten, Heere, wierter een Cruys opgherecht, ende een Kerck toeghemaeckt van onse Vrouw' van Loreto, daer wierden twintich Missen ghedaen, men verdiender den Aflaet op den Pincxterdach | |
| |
verleent, ende daer wiert een solemnele processie ghehouden op't Sacraments dach. In somma het alderheylichste Sacrament, hebbende uwer Majesteyts Standaert tot Leyds-man, bewandelde ende vereerde die verborgen Landen, daer ick drie Veld-banieren op hebbe gherecht, ende in alle de selve vertoont de twee Colomnen ter zyde van uwe Coninghlijcke Wapenen: Waer door ick met recht segghen mach, voor so veel dit een deel is, dat hier is volbracht het woord van Plus ultra, ende voor so veel het vast Land is al vorder ende achterder. Ende dit, met al watter meer ghedaen wierdt, heb ick ghedaen als een ghetrouw' Vassael, soo ick ben van uwe Majesteyt, ende ten eynde uwe Majesteyt dit terstond moghe by-voeghen, op dat clincke den heerlijcken titel van Austrialia van den Heylighen Gheest, tot meerder eere van den selfden Heere, die my gheleyt, het Land ghetoont, ende in teghenwoordicheyd van uwe Majesteyt ghebracht heeft, al-waer ick stae met den selven wille, die ick altijt tot dese sake ghehadt hebbe, die ick hebbe ghequeeckt, ende om hare weerdicheyd ende verdienste boven maten lief heb ende toeghedaen ben.
Ick gheloove wel, uyt den wysen Raed, Grootmoedicheyd, ende Christelicke Godvruchticheyd van uwe Majesteyt, de groote sorghe die sy draghen sal om soo verseeckert te zijn van de bevolckinghe deser alreets ontdeckte Landen, als wel behoort, aenghesien de principael oorsaeck die ons behoort te verbinden, om de selfde niet woest ende onbewoont te laten, is, dat dit de remedie is, dienende ten eynde dat God onse Heere daer in werde ghekent, ghelooft, aenghebeden ende ghedient, daer nu de Duyvel soo seer ghedient werd: Te meer oock dat dit de deure sal zijn, waer door aen so vele Volckeren, staende onder 't ghebiedt van uwe Majesteyt, incomen sal alle haer goed ende welvaerd, ende de onghelijck meerder sorghen die voortcomen souden, by aldien daer heenen geraeckten te gaen de vyanden van de Roomsche Kercke, om hare valsche leeringhen te verbreyden, ende alle de goederen die ick te kennen gheve te veranderen in meerder quaden, ende sich te noemen Heeren van Indien, ende die heel te verderven. Oock gheloof ick dat uwe Majesteyt wel verwitticht is dat soo swaren schade, als die is daer van ghesproken werdt, oft alderley andere ongheschicktheyt, die nu voorhanden is, of naemaels soude moghen wesen, costen soude millioenen Gouds ende veel duysend menschen, eer men soude tot een onseker remedie connen comen: Uwe Majesteyt winne nu, nadien sy't vermach, met weynich silvers in Peru uytghegheven, om eenmael den Hemel te winnen, den eeuwigen naem, ende de nieuwe Werelt, met al t'ghene sy toeseydt: Ende naedemael daer niemant is die uwe Majesteyt boden-brood eyscht van so grooten ende merckelijcken weldaedt Godes, voor uwen gheluckighen tijdt bewaert, so eysch ick boden-brood Heere, ende in plaets van dien mijn afveerdingh ende bescheydt, want de Galeoenen zijn reed, ende | |
| |
ick heb veel te reysen, ende toe te maecken, ende veel te beschicken, oock is het geestelijck ende tijdelijck goedt seer veele dat alle uere verloren gaet, ende nimmermeer weder en can vercreghen worden.
Hebben Christoffel Colon sijne suspicien hartneckich ghemaeckt, t'ghene my soo moeylijck doet vallen, is dat ick selve gesien ende getast heb, ende nu aenbiede. Waer toe uwe Majesteyt ghelieve, dat van soo veel remedien alsser zijn, daer een alleen werde ghegheven, op dat ick t'voorghestelde erlanghen mach, waerschouwende dat men my in alles seer redelick sal bevinden, ende ick sal in alles volnoegingh gheven.
Heere, dit is een groot werck, naedemael de Duyvel het selve soo bloedigen krijch aen doet, ende t'en is niet wel dat hy so veel vermach wesende uwen Majesteyt daer van den bescherm-Heer.
FINIS.
|
|
Auteursrechtvrij