Van Aiol tot de Zwaanridder. Personages uit de middeleeuwse verhaalkunst en hun voortleven in literatuur, theater en beeldende kunst
(1993)–W.P. Gerritsen, A.G. van Melle–
Auteursrechtelijk beschermdOrendelis de hoofdpersoon in een Duitse heroïsche legende over de komst van de heilige mantel van Christus naar Trier. Het verhaal, waarschijnlijk in de 12e eeuw ontstaan, is bewaard gebleven in twee drukken uit de 16e eeuw en in een 18e-eeuwse kopie van een verbrand handschrift uit 1477. Orendel, de zoon van koning Ougel van Trier, wil dingen naar de hand van Bride, de koningin van Jeruzalem. Hij gaat met een machtige vloot op weg, maar lijdt schipbreuk. Orendel wordt gered door een visser en vindt met Gods hulp de Grijze Mantel van Christus in de maag van een walvis. Hij draagt voortaan deze mantel als een soort monnikspij als enige bescherming. Hij wint de liefde van Bride en doorstaat samen met haar een groot aantal gevechten tegen heidenen. Aan het eind van het gedicht wordt de mantel naar Trier gebracht.
Dat laatste feit zegt waarschijnlijk iets over de tijd van het ontstaan van de legende, want op 1 mei 1196 werd de mantel samen met andere relikwieën plechtig overgebracht naar het nieuwe altaar van de Sankt-Petrus te Trier. In het aanhangsel van het Straatsburgse Heldenboek (15e eeuw) wordt koning ‘Erentheil’ van Trier de oudste held genoemd. Saxo Grammaticus noemt in zijn Gesta Danorum (ca. 1200) een ‘Horwendillus’ als vader van ‘Amlethus’ (= Hamlet). Ook komt de naam als eigennaam voor bij de Longobarden (‘Auriwandalo’) en in het Oudhoogduits (‘Orentil’). Dat heeft er mede toe geleid dat men heeft gemeend dat er een ouder epos over een held Orendel heeft bestaan. De naam van de koning wordt namelijk wel eens | |
[pagina 241]
| |
  De schipbreukeling Orendel gered; de vondst van de Heilige Mantel in de walvis. Twee houtsneden uit een Duitse editie (1512) van het Orendel-verhaal.
in verband gebracht met het Oudengelse woord ‘earendel’ (ochtendschemering, morgenster, lichtstraal) en met het Oudnoorse ‘Aurvandill’, de naam van een half-mythologische figuur. Dit is echter uiterst onzeker. Het is zelfs de vraag of er ooit een heldendicht over Orendel - dus zonder de legende over de heilige mantel - heeft bestaan. Het lijkt eerder te gaan om een uitbreiding van de legende over de heilige mantel met gangbare motieven uit die tijd (»Oswald en »Rother). a. quak editie: Schröder 1976. |
|