Cronyke van Vlaenderen. Deel 1

[p. 525]

Hoe dese twee burgeren van Gent metten ridder enen dach raemden, dat sij met horen vrienden vergadert sonden wesen om hoir upset te volbringen ende souden dese ridder here Jan Delle an den hertoge om die brieve van der zoene te halen van hem, ende hoe bere Jan Boursier ende Pieter van Bousch van deser dachvairde vernamen, die doe dairup te rade ghinghen, ende voirt hoet verghinck.

Nu ghingen dese Rogier ende Jacob toe, ende seyden tot desen ridder: ‘Here Jan, ghij sult nu een donredage naistcomende hier weder binnen dese stede comen, des smorgens omtrent IX uyeren, ende brinct ons heren besloten brieven van Bourgongen met u, ende thoont die, ende, mogen wijt bijbringen, wij sullen dairomme arbeyden dat sij voir alle die gemeente van Gent gelesen sullen werden, updat sij meer geloven in uwer bootscappen sullen setten, want uptienselven tijt sullen wij alle vry die overhant van der⁺ stede hebben ende here dairaf wesen, of alle doot ende verslagen. Dairomme so suldy vernemen, als ghij binnen die poirten coemt, hoet hier binnen staet, ende, verneemdy dat wijs tonder liggen, so moochdy wael vrijlijken wederomme keren ende wechrijden, als ghij eerst moght, up u lijf, want dan en hebdy hier niet te scaffen, ten wair of ghij mede doot wesen woudt, want ghij moght wael deyncken, quaemdy hierbinnen onder hoirluder machte ende men alsulke brieve an u vonde, dat ghij dair doot omme wairt, al hadt ghij M man live; mer, verneemdy dat onse zaken wael staen, so coomt vrijlick uptie marcte draven, ghij sult dair blijdelijken ontfaen werden’. Here Jan antwoirde desen tween dat hij also doen soude, met welken worden sij dair horen raedt sloten des manen-

+ fol. 163 v^o

[p. 526]

dages voir desen donredach voirseit, ende dese twee ghinghen elc thuys, ende here Jan Delle reedt weder uuter stede, wael geinformeert wesende hoe ende wat hij doen soude. Des traden dese twee in den laste ende arbeyt, des dynxdages ende des woonsdages, omme hoir upset tot enen goeden eynde te bringen, dair sij hoir vreenden ende luden aftervolligende hoir begonnens wercx te informeren mosten ende bereyt hadden. Dese twee liepen solange binnen desen tween dagen, so an den enen dekene van den enen ambochte hier, so an den anderen dekene van den anderen ambochte dair, dat sij hoire een groot deel van desen dekenen tot haren wille ende accoirde gecregen, ende waren gesloten ende overeengedragen, dat sij des donredages smorgens tot VIII uyeren uut horen huysen strijken souden, bij hem hebbende in hoir geselscappe den gravebannere van Vlaenderen, ende hebben enen geroepe ende enen gecrye: ‘Vlaenderen die Lew! Hogen moet! Hoeren here in tlant, die goede stede van Gent met hem gezoent wesende ende vergeven ende quijtgescouden van alle hoir misdaet’. Dit gevairdt gevyel binnen desen tween dagen so breedt, dats dese Rogier ende Jacob so wijselijken niet beleden noch bedecken en konden, Pieter van Bousch vernam hieraf.

Terstont als Pieter van deser zake geinformeert was, ghinck hij tot heren Jan Boursier, die binnen Gendt uptien tijt van des coninx wegen van Engelant die overste regiere ende cappiteine was, ende seide: ‘Here, aldus gaet: Rogier Kervinck ende Jacob van Airdenburch over alle dese stede doir muyeren, ende sullen morgen ouchtent omtrent VIII uyeren uptie Vrydachmarcte cpmen met des graven bannere in hoir hant, ende hebben een geroepen, als sij doir die staten sullen comen gaeh, te weten: “Vlaenderen

[p. 527]

die Leew! Hoge moet! Onsen here int lant, onse stede met hem gesoent ende gehouden te bliven in allen onsen vryheden ende oude rechten, verghiffenisse ende quijtsceldinge van alle onse mesdaet!” met welker zake die coninc van Engelant ende wij met hem verdreven ende versteken sullen werden alheel van der onser machten ende jurisdictie, ten sij dat wij hier voirvallen metter hant’. ‘Ja’, sprac here Jan Boursier tot Pieter, ‘wat raedt staet hiertoe, ende wat dunct u dat wij nu doen sullen?’. Pieter sprac: ‘Dat willic u seggen; tis oirbair dat wij ons mergen ouchtent vergaderen in der stede huys, ende laet hem alle u volk wapenen, ende wij sullen comen brasschen doir die straten, hebbende bij ons des coninx banneren van Engelant, roepende oic met luder stemmen: “Vlaenderen die Leew! die coninc van Engelant int lant-ende here van der stede van Gendt, ende alle verraders doot!” Als wij aldus gecomen sullen wesen uptie Vrydachmarct, sullen diegene die onse vreenden sijn bij ons vallen, ende dan sullen wij terstont metter warmer daet dootslaen alle die verraders ende rebelle die tegens den coninc van Engelant sijn, dien wij toebehoeren’. Here Jan Boursier sprac weder, seggende: ‘Ghij hebt dit wael begrepen, het dynct my oic also te doen, ende tsal oic geschien’.

Besiet nu of God niet wael en behoefde in deser tweer ander goeder mannen hulpe te wesen, doch dese vernamen oic van Pieter van Boussen upset ende ordynancie, mer, als fyne stantaftige ende herde mannen, hilden ende bleven sij dair onversaecht af, ende vast bij horen upsette, ende hilden terstont enen corten raedt up Pieters upset, dat was dat sij sloten van dien avont te senden an allen den dekenen van horen accoirde, ende deden hem seggen des woonsdages savonts, als dat wair was, dat sij gesloten

[p. 528]

waren des morgens te vergaderen uptie Vrydachmarct omtrent VIII uyeren, mer dat sijs niet en lieten, sij en quamen tot VII uyeren; dit deden dese Rogier ende Jacob om Pieter van Bousschen upset te verrassen ende te breken. Als dese dekenen dese wetc gedaen wert, waren sij alle wael tevreden, ende wildent also gairne doen, ende elc liet dit voirt sine luden also mede weten.

Doet quam an den donredach smorgens, quam here Jan Boursier met sinen hope strijken, ende ghinck tot up thof te Walle, starck wesende met sinen airtsiers als hoops omtrent LX man. Dair quam bij hem Pieter van Bousch met omtrent hem LX^sten; des deden sij dair doe alle hoir harnasse an, ende schicten hem dair in goeder ordynancie. Rogier Kervinck ende Jacob van Airdenburch en sliepen niet, mer waren oic up ene zekere plaetse, dair sij hem vergaderden; des quamen dair dat meerre deel van alle die dekenen van Gendt bij hem. Doe sij dair vergadert waren, namen sij des graven bannere van Vlaanderen in ⁺die hant. ende streken met horen hope doir die straten ter Vrydachmarct wairt an, roepende met enen luyden gerufte doir die stede: ‘Vlaenderen die Leew! Hoge moet! Onsen here int lant, ende die goede stede van Gent met hem gesoent, blivende in allen onsen vryheden ende oude rechten vry, quijt ende hele verghiffenisse van alle onse misdaet’. Diegene die dit gecrye hoirden, ende zaghen dair hoir dekenen ende hoir overste van horen ambochten mede wesen, hebbende bij hem des graven bannere, vyelen dairmede bij in horen hope of waren sij bloot, sij togen terstont metter meester haesten hoir harnasse an, ende vollichden hem allen dat sijs lijfs hadden, ende quamen dese Rogier ende Jacob met horen hope omtrent zeven uyeren upten Vrydachmarct, dair sij doe houdende bleven, settende

+ fol. 164

[p. 529]

voir hem des graven banner van Vlaenderen, binnen welker tijt dat sij aldus uptie Vrydachmarct stonden, viel ende quam hemluden veel ende groot volk bij. Dese tijdinge quam here Jan Boursier ende Pieter van Bousch, die noch up thof tot Walle waren ende vergaderden hem dair noch, hoe Rogier Kervinck ende Jacob van Airdenburch alre die Vrydachmarcte begrepen hadden: dair schieden sij doe van thof te Walle mettes coninx banneren van Engelant, roepende doir gene straten: ‘Vlaenderen die Leew! Hoge moet! Die coninc van Engelant onse here int lant, ende doot alle die verraders ende rebelle die hem tegens sijn!’ ende quamen so totten Vrydachmarcte, dair sij doe toefden ende schoren hem tegens die andere, settende voir hemluden des coninx banneren van Engelant, verwachtende meer volx, mer van alle die dair quamen vyelre zeer weynich bij Pieters hope, mer liepen alle bij Rogier ende bij Jacob; ende cregen aldus dese Rogier ende Jacob, wael van C mannen die dair quamen, die LXXX bij hemluden ende meer, sodat int laitste dese grote marcte alheel bedect was met gewapent volk, die al stille stonden, elc an zine zijde, grymmende elke zijde die ene uptie andere, als dieghene diet dair vermoeden te becorten.

Doe Pieter van Bousch gewair wert ende sach hoe alle die dekenen van den ambochten binnen Gent ende alle hoir volk gleden ende streken bij Rogier Kervinck ende Jacob van Airdenburch, wert hij zeer in hemselven verslagen, hebbende grote vrese ende sorghe voir sijn lijf, want hij sach dair dat diegene die hem plagen te nygen, te buygen ende truwelijken te dienen, schuweden ende vloon al van hem. Trouwen, doe drayede ende stack hij hem al ledichlijken ende al heymelijken uuten drange, sonder te seggen: ‘Ic gha of ic sal wedercomen’, sonder oic enygen oirlof

[p. 530]

te nemen an heren Jan Boursier of an den anderen Engelsen die dair stonden, mer ghinck hemselven versteken ende scuylen up ene heymelijke stede, van vresen des doots. Als Rogier Kervinck ende Jacob van Airdenburch overzagen die manyere van den volke, ende dat bijna alle die gemeente van Gendt dair vergadert was, ende alle gecomen bij hoirs graven banner, hemluden te baten, waren sijs zeer verblijt ende wael getroost, ende dat met goeden redenen, want dairbij vonden sij dat hoir saken in goeden state stonden, ende dat oic tghemene volk van Gendt begheerden tot zoene met horen here te comen. Dair schieden doe dese twee tesamen van hair stede, dair sij gestaen hadden, met enen groten hope volx, ende deden dair voir hem beyden dragen des graven banner, mer den groten hope lieten sij noch after hemluden stede houden; des quamen sij tot here Jan Boursier, die dair stont met sinen Engelsen, die zeer bezorght waren voir hoir lijf, doe sij desen hope tot hemluden sagen comen. Dair tradt Rogier voirt, ende quam voir here Jan Boursier staen, seggende tottenselven ridder: ‘Here, Jan Boursier, wat dingen hebdy hier te scaffen? Wair hebdy Pieter van Bousch gelaten, ende wat is uwe menyge nu hier? Wij willen nu oic hier een antwoirde weten, wair ghij onse vreent of vyandt sijt’. Dese engelse riddere antwoirde ende seyde dat hij Pieter dair bij hem gemeent hadde te hebben, mer doe hij hem alleen sonder Pieter vant, ende dat hij hem doirgesteken hadde, sprack hij voirt, seggende: ‘Ic en weet wair Pieter gebleven is, ic hadden wael bij my vermeet te wesen, doch, hoet met hem sij, ic wil bij mijnen rechten, natuerlijken here, den coninc van Engelant, bliven, wiens geboren ondersate ic bin, ende die my oic hier gesent heeft tot uluder begeerten; twelke ic u nu hier vermane ende beghere te

[p. 531]

willen gehuegen’. Dese andere van Gendt antwoirden hem weder, seggende: ‘Tis wair, want, en wairt doirdat u die goede stede van Gendt hier ontboden hadde, ghij wairt hier nu dair doot omme; mer, ter eeren ende liefden des coninx van Engelant, die u hier tot onser begeerten gesent heeft, en suldy noch alle die uwe up desen tijt ghenen noot hebben in gheenre manyeren, dan wij sullen u volcomelijken bescudden ende bescermen van allen schaden; ende wij sullen oic u geleyden of doen geleyden, dat ghij ende alle die uwe hier bij u wesende, veyllich ende sonder zorghe binnen der stede van Calays comen sult. Hieromme so schict u van deser plaetsen rustelijken ende vredelijken met alle die uwe, ende gaet in uwe herbergen, ende en beroert noch en stuert u nyet van enyge dingen die ghij hier te handen sult horen of⁺ sien trecken, want tis nu so verde gecomen dat wij bliven willen bij onsen rechten, natuerlijken here, den hertoge van Bourgongen; oic en willen wij niet meer oirlogen’. Dese ridder, dit horende, was deser woirden zeer verblijt, ende antwoirde dairup, seghende: ‘Lieve heren, nadien niet anders wesen en mach, in Godes namen sij; ende hebt groten dancke van tselve dat ghij ons nu biedt ende presenteert’.

+ fol. 164 v^o