Cronyke van Vlaenderen. Deel 1

Hoe die van Gendt bij nachte uutie stede van den Damme schieden, hoe dieselve stede bij den coninc weder ingenomen wert, ende hoe die coninc doe van dair schyet ende reedt liggen tot Airthevelde, om te doen destrueren ende verderven die uuten Vier Ambochten.

Upten XXVII^en dach van Augusto int jair voirseit, wert die stede van den Damme wedergewonnen van den coninc van Franckrijke ende sine Franssoysen, ende ic sal seggen hoe. Doe Franssoys Ackerman, die scarp ende cloec was, die stede den coninc omtrent een maendt lang voirgehouden, hadde, ende hem sijn scut begonde te minderen, ende dat hem geen ontset van geenre zijde en verscheen noch en openbairde, wert hij al belast ende bezorght, in hemselven seggende tottengenen die van sinen rade waren, des afternoens doe hij des nachts dairan uuter stede van den Damme ruymde: ‘Ic wil dat wij, die hier uuter

[p. 509]

stede van Gendt sijn, onser strate rijden nu te midnachte weder na Gendt, ende dit segge elc die sine heymelijken, want, wairt dat die lude van der stede vernamen dat wij se aldus begeven wilden, sij mochten dan wael heymelijken, om hemselven, hoir wiven ende kinderen ende huysen ende goeden te bescudden, sulke dadinge tractieren metten coninc van Franckrijke, die ons niet en soude dienen, mer, met ons te verraden, te leveren met onsen bloede ende in onsen doot te bringen lichte horen pays ende zoene metten coninc crijgen; doch ic hope dat met desen minen upsette wail te verhoeden, ende, als wij ruymensullen so laten wij ons alle vaste bijeen tesamen houden, gaende binnen alomme die stede van wake te wake, sodat sij genen sprake noch gevairde met ymande en sullen mogen houden. Dairtoe sullen wij wiven ende kindere alle in die kercke sluyten, hemluden seggende dat wijt om des besten wille doen, updat sij uuten laste van den scutte wesen sullen, want wij hebben zekere wairschuwingen uuten heere dat wij certeyn weder mergen vroech herder angestormt sullen werden dan wij noch ye geweest hebben. Oic sal ic nu te midnachte, als ic die poirten up sal doen, die wake verblinden met eenre zake, dat is: ic sal hem seggen hoe wij up onse voirdeel hopen, eer den dach ancomen sal, een groot deel van des coninx heer geschent te hebben, dat wij wael menen te overvallen; mer, terstont als wij uut ende upt velt sullen wesen, sullen wijt al stillijken spoirslaechs met enen doirgaenden draf laten strijken na Gendt; aldus sullen wij onsselven sonder zorghe bergen voir die Franssoysen’. Die andere van sinen rade, dit horende, antwoirden hem dat hij wael gesproken hadde; hierup maicten sij hem alle rede, ende trosten binnen dien⁺ avont heymelijken alle hoir beste bagaidgen ende

+ fol. 152. v^o

[p. 510]

goeden, ende deden oic alle die wiven, kinderen, ende oudemannen in der kercken gaen, ende besloten se dairinne, als voirseit is, ende sonderlinge die riddersvrouwen die dair van buyten ingecomen waren totter vrouwene van Dudzele, hemluden seggende dat sij se dairbinnen besloten om des bestormens wille voirseit, sodat dese vrouwen met dier redene tevreden waren. Alst quam in den avont ghinck zeer scarpelijken dese Franssoys Ackerman metten sinen binnen den Damme alle omme die vesten ende op allen waken, dair nyewers geen Genttoyseren inne en waren dan alleen die luden van dairbinnen. ‘Ghij heren’, sprack Franssoys tot desen wakeren, ‘wilt desen nachte goede wake houden ende ymmer niet van den cartelen van der muyeren scheyden om geenrehande zake of om wat ghij horen of vernemen moight te nachte, want wij sullen certeyn mergen bestormt worden; ende dairomme willic te nachte selve dat heer wat verwecken ten onzachsten dat ic sal connen, updat sij mergen int stormen wat te moede ende te verwaecter wesen sullen mogen’. Dit geloifden die luden van dairbinnen, menende Franssoys woirden wairachtich geweest te hebben. Doe Franssoys alle sijn zaken overalle binnen der stede te passe na sinen wille geordyneert hadde, quam hij ter plaetsen dair hoir pairden allen gezadelt ende bereedt stondene Franssoys met sinen hope zaten up te pairde, ende reden ter gentser poirten uut; dair lieten sijt doe liertelijken met enen doirgaenden draf ahdraven na Grendt. Sij en waren nauwe ene myle gereden, doe hem den dach uptie handen quam, sodat die binnen den Damme gebleven waren werden gewair dat Franssoys Ackerman met sinen Gentoyseren met allen wech na Gent gereden was; doe zagen sij wael dat se Franssoys verrast ende bedrogen hadde, ende vyelen die

[p. 511]

overste, die binnen den Damme noch gebleven waren, in ene dadinge mettes coninx volk, seggende hoe sij Franssoys Ackerman des avonts te voeren dootgeslagen hadden om te schonre dadinge te mogen crijgen, dair niet vele af en quam.

Doe haire een goet deel, die binnen den Damme noch waren, wisten dat Franssoys Ackerman met dien van Gendt gereyst was om uut te bliven ende zagen die poirten openstaen, sloegen sij oic upten wech ende hem na, elc man als hij eerst mochte; welke tijdinge int heer vernomen wert. Des vyelen terstont die Bourgongoenen, Bertoenen ende sonderlinge tvolk dat gairne wat geruyt ende gerooft souden hebben, te pairde ende hemluden na tot up twe milen na Gendt, dair sijre een goet deel van desen nageruymden onderhaelden ende dootsloeghen, ende wael gevaen tot. V^C personen toe; mer Franssoys met sinen Gentoyseren quam al behouden binnen Gendt. Terwijlen men aldus jaeghde na dit geruymde volk, wert oic die stede angesocht met stormen, dair gene were inne gevonden en wert, sodat die Franssoysen hoere lederen an die muyeren uprechten, ende waden over die graften, ende clommen so in die stede. Doe sij in die stede quamen, meenden sij so groot wonder dairbinnen gevonden hebben, mer neen sij niet, want sij en vonden dair niet binnen dan een deel arms volcx, wiven ende kinderen bij groten hopen, ende vele goeder wiven. Doe die Bertoenen ende Bourgongoenen ende die andere wilde ruyteren dat zagen, dat dair niet en was te werven, ghinghen sij toe van rechter spijte, ende staken die stede an, ende barnden se bijna al te malen, dair die coninc ende oic die hertoge van Bourgongen harde toirnich omme waren, mer sij en moentens niet beteren; doch dese edelre vrouwen, die in die kercken besloten waren, werden

[p. 512]

dair verlost ende gevryet, sonder dat hemluden enich quaet gemoet was.

Doe dese van den Damme weder gewonnen was van den coninc van Franckrijke met sinen Franssoysen, wert die coninc te rade van dair up te breken ende te trecken logieren tot Airthevelde, up twe clene mylen na Gendt;. binnen welker tijt die coninc, aldair so liggende, sine ruyteren ende volcx van wapene senden soude voirt doir tlant van den IIII Ambochten dwers ende langes te jagen ende te verderven al dat sij dair vinden souden, also sij altijt die stede van Gent met horen provanden zeer bijstandich ende dienstelijck geweest hadden, meer dan enich ander lant of nacie. Na welken raedt gesloten wesende, die coninc van den Damme schiet ende nam sinen wech na Airthevelde, dair hij hem doe quam logieren ter selver plaetsen van Airthevelde. Des sloegen doe die ruyteren ende luden van wapene int lant van den IIII Ambochten, als voirseit is, barnende ende destruerende alle dorpen, begraven huysen, gebolwercte kercken ende thornen, sodat in alle den IIII Ambochten huys noch hof staende en bleef, mer alle gebrant ternedergeworpen ende gedestrueert, dat in alle dat lant voirseit nauwe enen helen tuynstake te vinden en was ongebrant, dairtoe wijff ende kint dootgeslagen⁺ of wechverjaeght in ellende. Doe die Franssoysen desen scarpen, ongenadygen doirganck in dese IIII Ambochten gedaen hadden, ende dair niet meer te verderven en was, wert bij den coninc geordyneert dat men dat slot tot Gavers soude trecken beleggen, na welken belegge geeyndet wesende soude men dan wederomme voir die stede van Gent comen; van welken belegge voir Gavers ende oic voir Gent te comen niet af en geschiede, redene was dese. Tghebuerde dat, binnen der tijt dat die coninc tot

+ fol. 153

[p. 513]

Airtvelde lach, twelke was omtrent XII dagen, quamen hem aldair tijdingen uut Hongeryen van der coninginnen aldair, want dair quam die biscop van Basseres met meer andere ridderen ende knechten tot hem in ambassade uut Hongeryen, brengende voir hem brieven van gelove an den coninck gaende; ende sonderlinge quamen sij om horen heere te halen, Lodewijck van Franckrijke, grave van Valoys, des coninx enige broeder, in menynge die met hem te voeren in Hongerien ende aldair te bringen tot sinen wive, die bij here Jan die Persone, een fransch ridder ende dat bij vollen machte ende procuracie van des voirseiden graven Lodewijck wegen, getruwet ende beslapen geweest hadde. Alst den coninck dese tijdingen quamen, hoirde hij se zeer gairne, ende so dede mede die hertoge van Bourgongen, sijn oom; des wert doe bij des coninx raedt overdragen, dat men dair, omme onledich te wesen ende over te sien hoe die coninc sijns broeders staet, grave Lodewijck, ordyneren soude om dairmede als een coninc van Hongeryen te trecken, weder in Franckrijke keren ende trecken moste, gemerct oic dat die coninc genoech voir dien zomer in Vlaenderen: bedreven hadde.