Cronyke van Vlaenderen. Deel 1

Hoe enyghe poirteren van der Sluys onthalst worden, van der verraderye dat sij uptes coninx heere toegeleyt hadden, ende oic optie stede van der Sluys; oic mede van een wissel die geschiede twisschen den hertoge van Bourgongen ende here Willem van Namen, ende van hoe tbesit voirt vervollicht wert.

Tot eenre tijt gebuerde an der stede van den Damme enen al ten groten herden stormen geduerende enen helen dach langk, van des morgens tottes avonts in der nachten sonder uphouden; in welke storme Willem van Henegouwen, die jonck ende vroom sijns lijfs was, die coninc uut rechter mynnen ende lieften selve ridder macte metter hant, die doe tersfont sine banneren in desen storme uutstack, ende toichde hem dair uptien dach in sijn nye ridderlijken oirde. In welken storme die Franssoysen niet veel bedreven, mer verloren dair meer dan sij wonnen, want Franssoys Ackerman hadde dair bij hem een deel herder engelser scutten, die int stormen veel letsels maicten; oic hadden die van Gendt, ende sij dairbinnen vonden, doe sij die stede wonnen, vele scuts ende airtilgerie, also die stede dair wael af geprovaridet geweest hadde; ende, noch darehboven, hadden sijs dair gereet scuts comen van Gendt, doe sij certeyn vernamen dat sij belegen

[p. 503]

souden werden. Terwijlen dit belegge aldus voir den Damme lach, worden enyge, ende dat van den notabelsten van der stede van der Sluys, die doe ten tijden die stede te regieren hadden, belast ende gewroecht van ene grote verraderrye, die sij an den coninc van Franckrijke gedaen souden hebben; want sij souden horen cappiteine, een goet ridder geheten die here van Herbaumes, met alle sine gesellen des nachts in hoir bedde gemoirt ende die stede van der Sluys sinen vyanden gelevert hebben; oic souden sij dat vuer gesteken hebben in des coninx vlote van scepen, die hij dair in Zwijnne groot ende schoon hadde liggende an hoere ankeren, rijdende alle met groten ende schonen provancien geladen, want voir die nemynge van den Damme was die coninc in den wille selve in Scotlant ene reyse na sinen ammyrael. gedaen te hebben. Noch so hadden dit bose, snode geselscap binnen der Sluys in wille dien zeedick innegesteken te hebben, om die voir den Damme lagen, die coninc ende alle sijn heer, terstont verdreinct te hebben; van welker lelijker, valscher verraderrye sijlude met dien van Gendt overgecomen waren ende enen coop gemaict hadden, als na clair vernomen wert; welke verraderrye alle geschiet soude hebben up eenre nachte, en hadde gedaen een goet, slecht, schamel man, alsoot God verhengen woude, die van waenschifte in een huys was, dair sij van deser materie onderlinge spraek hadden, ende hoirde ende verstont hoir verraderrye. Des ghinck dese goede man terstont totten here van Herbaumes, ende zeeghde hem wat hij gehoirt hadde, hem seggende: ‘Here, dese ende dese ende dese sijnt, diet u doen sullen’, bij namen ende toenamen, also hij se alle wael kennede. Trouwen, doe die goede ridder dit verhoirde, zegende hij hem, ende was dair zeer inne beladen,

[p. 504]

ende nam terstont alle die hij dair bij hem hadde, wael tot LX glayen toe, vromer, cloecker mannen, ende ghinck terstont van huyse te huyse dergheenre die dit verraedt gedaen souden hebben, ende vinck se alle, ende deed se van malkanderen leggen in verscheydene vanghenissen, ende wael ende nauwe wachten. Als hij dit gedaen hadde, sat hij terstont up te pairde ende reedt voir den Damme, ende tradt in des coninx, tente, dair hij doe den hertoghe van Bourgongen bij den coninc vant. Dair hief dese ridder up, ende seyde den coninc ende sinen ome alle die zaken, also die gelegen waren, ende in wat groter laste ende node die stede van der Sluys geweest hadde, sonder dairaf ⁺geweten ofte vermoeden van verraden, ende ewelijken geschendt geweest te hebben, ende alle dat tegenwoirdige heer gedreinct of ten minsten alle ter herten toe gestaen te hebben int water; van welker tij dinge alle die fransse heren, doe hem die tijdinge openbairde, zeer tonvreden waren ende dairaf verwonderde. Doe sprac dair die hertoge van Bourgongen totten riddere, seggende: ‘Here van Herbaumes, trect weder binnen der Sluys, ende en hout dese verraders niet lange, doet se doden, want sij hebben den doot alle wael verdient’. Na welken woirden dese riddere an den coninc ende sinen ome oirlof nam, ende reedt doe weder binnen der Sluys, dair hij doe alle die van dese verraderrye wisten ende sculde hadden dede onthalsen. Die hertoge van Bourgongen, die wijs ende subtijl was, dachte up dese zake van der Sluys, sodat hij in dier weke in hemselven sinen raet sloit, met heren Willem van Namen, sinen neve, te doen spreken ende te dadingen van der Sluys in sinen handen te crijgen ende die an tlant van Vlaenderen applikieren, ende sinen voirseiden neve van. Namen dair weder andere steden ende goeden in Franckrijke of in

+ fol. 150 v^o

[p. 505]

Arthoys te bewijsen ende te verwisselen, dair hij sovele renten of meer hebben ende ontfaen soude dan hij van der stede ende tlant van der Sluys hadde, menende dat hij alsulkdanyge verraderye wael verhoeden soude, ende sulker zorge dan meer omslagen te wesen; welke zake hertoge Phillips van Bourgongen bij heren Gwy van. Latrymoelge dede dadingen an heren Willem van Namen, sinen neve, die dairmede bij den coninc voir den Damme herelijken lach, also here Gwy in den zomer te voeren binnen der Sluys gelegen hadde ene wijle, ende dair goede kunde gecregen hadde.

Als here Gwy den grave van Namen hieraf eerst antaelde ende openbairde om ene wissele te maken, nam hijt zeer ongenuechelijken ende qualijken, want die stede van der Sluys ende dat dairan cleeft ende die opcomingen van der zee is voir sinen here een groot, schoon goet ende ene profijtelijke herlichede, ende was dien van Namen oic gecomen bij partaidge ende goedinge als enen jongeren broedere van Vlaenderen, want grave Gwy van. Vlaenderen ende grave Jan van Namen waren twee broederen geweest, om welker redenen wille dese here Willem van. Namen der Sluys met sinen toebehoren, vele te liever hadde; doch, hoet dairmede was doet die hertoge van Bourgongen int hoeft begrepen hadde, mostet doch een voirtganck hebben na sine wille; ende sijn principale zake ende wairomine was dat die hertoge der Sluys ymmers hebben woude, om aldair, alst sine wair, een dat starcste ende schoonste slot van kersten geloven te doen leggen, gelijken die Franssoysen in den steden upter zee leggende oic hebben, als tot Calays, Chiereburch ende tot Harefluer, om te beheren dairuut die wilde zee ende oic diegene die uut ende in den Zwene varen ende comen

[p. 506]

sullen, oic mede om van dair dan weder onder dat slot ter noot te mogen wijken; want hij meende dit slot, alst gemaict waere, altijt van goeden mannen van wapene ende arbalestiers ende van bairdsen ende balengiers wael voirsien ende geprovandet te houden, ende aldus, meende hij, en soude nyemant uptie zee dorren hengelen of verkeren buyten sinen oirlove, of sij en mosten starcker wesen dan die van desen slof en Sine menynge was mede, dat hij dit slot so hooch woude doen maken dat men van dair wael V ofkenningen in die zee soude sien, sodat dese here Willem van Namen solange geonderwijst wert van hertoghe Phillips ende sinen rade, dat hij hem tot eenre wissel consenteerde, twelke hij also onminne up hem behaelt hebben. Dair erfde doe here Willem hertoge Phillips in dese goeden ende herelicheden van der Sluys met alle sinen toebehoeren, ende ghincks dair af vollecomelijken ende te buyten; des gelijcx erfde hertoge Phillips weder here Willem, ende ghincx oic vollecommelijken te buyten van der stede, landt ende herelichede van Betuynen, dat een van den besten ende meesten leden van Arthoys is. Aldus ghingen dese twee wisselen van desen tween herelicheden ende landen van der Sluys ende van Betuynen toe, na welker wissele terstont hertoge Phillips sine werclude ter wercke dede setten, ende dede dat slot van der Sluys toeleggen, dat dair noch staet.

Nu willen wij weder spreken van den besitte dat voir den Damme leecht, hoedat voirt gehantiert wert, want, selden dach of ten minsten om den anderen dach, so wert die stede angestormt; noch hierenboven als men se aldus anstormde, plach men se mede an te soecken ende an te scermutsen an allen poirten ende barieren dat alle dage dode ende gequeste lude te maken plach an beyden zijden, want men zeer qua-

[p. 507]

lijken an der stede muyeren comen mochte, overmits die diepte van den moddere die in die stedelach, dair men eerst over moste; oic wast dair Zeer quaet te liggen, want, hadde den tijt sowael regenachtich geweest alst schoon ende druych weder was, thele heer soude van den besitte hebben moeten upbreken, wairt hem lief of leedt geweest hadde; mer twas geluck dat, die maent of dairomtrent dat men⁺ voir den Damme lach, en viel nye dropel waters dat hem deren mochte, mer was een schoon, warm weder ende druych, als voir geseecht is. Oic hadden sij int heer redelijken genoech van allen provanden, mer des hadden sij weder tegens dit schone, druyghe weder een ander groot gebrech, dat was van den stanck van den beesten die men dair int heer sloech, of van hoere pairden die hem dairaf storven; van welker stanck die luchte over theer hangende alle ontfohct ende besmet af was, dat dies vele edelre mannen dair voir den Damme grote, ziecte af upten halse gecregen, sodat sij hem tot Brugge of elder uut desen stancke mosten treek en verluchten. Wair was dat die coninc zomwijlen hem plach trecken te ververschen ende te verluchten up tslot tot Malen om des stancx wille, mer altijt bleven sine tenten ende paewelgoenen int heer voir den Damme staen. Nu lach binnen deser stede Franssoys Ackerman, die syn upset was, dat hij den coninc van Franckrijke solange voir den Damme tenden ende houden soude dat hem ontset uut Engelant, spude comen, die tbelegge verstueren ende up souden doen breken. Up desen hope hilt Franssoys Ackerman die stede van den Damme, want die van Gendt hadden om huipe ende troist gesent in Engelant, twelke hemluden, oic gecomen soude hebben, want sonder twifel des coninx omen van Engelant souden starck ghenoech overgecomen

+ fol. 152

[p. 508]

hebben, van luden van wapene ende van airtsiers na horen wille, om den coninck van Franckrijke ende sinen Franssoysen te bevechten, en hadde die ammyrael van Franckrijke niet in Scotlant gelegen met sinen hope; mer, omdat dese engelse heren voelden desen ammyrael met sinen groten hope in Scotlant, ende verwachten den cognestabel van Franckrijke, die men zeechde dat van over die zee in Engelant soude comen landen met enen groten ende machtigen hope van luden van wapene, dede hemluden in Vlaenderen te comen te verthoeven, aldus en woirden die van binnen den Damme van den Engelsen uptien tijt niet ontset noch getrost dat hemluden binnen den Damme enen scarpen ende quaden cope dede angaen.