Cronyke van Vlaenderen. Deel 1

[p. 497]

Hoe dese jonge Kairle, coninc van Franckrijke, truwede juffrou Lijsbette van Beyeren binnen der stadt van Amyens, ende hoe die doe terstont sine mandementen uutzandt om selve te trecken voir den Damme ende dat beleggen, ende hoe hijt belach.

Laten wij dese vlaemse zaken wat rusten ende keren weder tottes coninx truwinge van Franckrijke, hoe dairinnne voirt geprocedeert wert. Doet quam an der tijt, bereyde vrouwe Mergriete van Henegouwen, die dese jonge maeght bij hair hadde, ende coninginne van Franckrijke werden soude, derselver jongher maeght zeer rijkelijken toe, als sij dat wael doen conde ende alsulken maget doe buerde bereyt ende toegemaict te wesen; dair doe bij hair quam die hertoginne van Brabant met enen schonen geselscappes van vrouwen ende juffrouwen; van gelijken quam aldair die hertoginne van Bourgongen zeer rijkelijken van edelen wiven ende maeghden geselscapt. Dese III hertoginnen brachten dese maeght van Beyeren, met enen bedecten lichame in enen gulden besloten wagene, also rijkelijken uut der herbergen dat des te vele was hebbende up hair hooft ene gulden crone die die coninc hair des dages te voren gesent hadde; dair men doe af zeechde dat sij wael alle tgoet van een heel lantscappe wairdich was. Bij welker maghet waren tot desen III hertoginnen, hertoge Aelbrecht, hertoge Frederick, Willem van Henegouwen, grave van Oistervant ende vele groter baroenen, ridderen ende knechten, van dier zijde tot voir die schone kercke als den doeme tot Amyens; ende dair saten sij af van horen pairden ende wagenen. Tersloht dairna quam dair die coninck, ende met hem die hertoge van Bourgongen ende Jan van Bourgongen,

[p. 498]

grave van Rethees, met voirt die hoghe ende edele baroenen ende ridderscappen van der cronen. Dair wert doe dese jonghe maeght in der kerken gebracht van dese voirseide hertoginnen ende heren, die sij bij hair hadde zeer exellentelick ende wairdelijck, ende dair worden zeer solempnelijken ende devotelijken getruwet die coninc ende sij, van den biscop van dier stadt. Doe dese hoichmisse aldair, ende voirt alle die dingnyteyten ende solempnyteyten die men tot sulken coninx truwinge sculdich is te gebruyken, gehantiert waren, schieden sij van dair, ende keerden weder tot des biscop pallays wairt, dair die coninc gelogiert lach; dair was deser vrouwen maeltijt: bereyt, ende oic des coninx, ende elc up hemselven, dair doe nyemant en dienden dan alle grave ende bannerheren. Dus wert dair desen dach met groter vruechden ende hogen state gebruyct ende toegebracht; des avonts, na den avontmael, brachten dese voirseide vrouwen die bruyt te bedde, want dat uptien tijt hairluder dienste was. Zere onlanx dairna quam die coninc, die sine coninginne zeer begeerde in sijn bedde te vinden, als hij dede, die doe met malkanderen, als elc wael deincken mach, dien nachte met groten genuechten toebrachten. Des anderen dages savonts, als des dijnxdages, wert overdragen ende geordyneert dat des woonsdages na der noehen, alle die heren ende vrouwen souden nemen an den coninc ende an der coninginnen ende van dair scheyden, om elc te trecken tot sine landen wairt, van daen hij dair ⁺gecomen was. Des gebuerdet dat, des woonsdages smorgens omtrent IX uyeren, quamen den coninc ende sine raden die tijdinge, hoe Franssoys Ackerman die stede van den Damme beclommen ende gestolen hadde; dese tijdinge spreyde hair terstont alle thrijke voirt doir, dair die Franssoyse niet wael

+ fol. 149 v^o

[p. 499]

af te vreden waren, mer gebairden dair in des coninx hof, alsof hem dair niet omme geweest en hadde. Doe die coninc misse gehoirt hadde, wert hem dese tijdinge oic gezeecht, die dair doe wat up ymagineerde; so deden oic die hertoge van Bourgongen ende congnestabel van Franckrijke, mer sij settent licht, want tgebuerde dat oic uptie selve uyere tijdingen ende brieven quamen an den coninc ende sinen ome van Bourgongen ende an den cognestabel uut Poytau, van den hertoge van Bourbon bij enen heeralt, die inhilden hoe die brugge ende casteel van Taelgeburch, gelegen uptie Carente, beyde gewonnen waren, ende dat die hertoge van Bourbon niet voirt sinen ruyteren togen voir Vertuel, ende hadden oic gewonnen, so in Sanxtongen, in Poytau ende in Lymosijn, ende franssoyse gemaict VI sloten, die engelse geweest hadden; mits welker goeder tijdinge die andere tijdinge vanden Damme vergeten ende te lichter genomen wert.

Welke tijdingen van den hertoge van Bourbon gecomen weder, alle des coninx hof doir, den luden zeer dede verblijden ende sloegen die andere tijdinge van den Damme voir vergeten, als voir gezeecht is, uutgeseyt dat doe dair in rade versproken wert, dat oirbair wair dat die coninc tot genen zaken yet dede voir die tijt dat hij in Vlaenderen geweest soude hebben, ende die stede van den Damme weder gewonnen, want sij ene al te vreselijken gebuyere waire voir die van Brugge ende der Sluys, also sij twisschen hem beyden lage, ende dat hij dan oic so verde in die IIII Ambochten trecken soude, van daen dair alle dit vuyle venijn uutgecomen ende gesproten was, dat dair noch huys noch schuyre staende, en soude bliven, ten soude alle verbrandt ende verdorven werden. Na welken raedt gesloten wesehde, men

[p. 500]

sette clercken in te scriven ende boden int rijden te wercke over alle dat coninckrijke wijdt ende breedt, ontbiedende ende bevelende dat elc gecomen soude wesen int lant van Pickairdyen upten eersten dach van Augusto om metten coninc voir den Damme te trecken. Dese mandementen spreyden terstont alle dat coninckrijke van Franckrijke doir, dair hem doe alle ridderen ende knechten toe ordyneerden ende bereydenom des coninx ghunste ende hulde te verdienen, ende te verwerven. Ghij sult weten dat, uptie voirnoemde woonsdach dat dese twee tijdingen den coninc tot Amyens quamen, schieden alle die heren ende vrouwen die dair ter bruylofte geweest hadden van dair, doe dair des middages gegeten was; des namen sij voir der noenen oirlof an den coninc ende an der coninginnen, ende, doe Willem van Henegouwen oirlof an den coninc nemen woude, badt hem die coninc up alle vreenscappe ende maeghscappe dat hij met hem voir den Damme trecken woude. Als Willem van Henegouwen dit hoirde, die al te heerlijken jongen ende waelgedanen heer was, consenteerde hij hem zeer geringe ende blijdelijken in des coninx begeren. Hiermede toich elc in den sinen; hertoge Frederick reedt met sinen schone ome, hertoge Aelbrecht, in Henegouwen, dair hij doe wael X dagen bleef liggen, ende darenteynden nam hij dair an sinen ome ende moeye, neve ende nichte oirlof, ende reedt na tlant van Beyeren bij sinen broeder, hertoge Steffen, dien zeer vreendelijken ontfinck, als wael reden was, want hij hadde bij der hulpe Groids die dingen also beleedt, dat hij sijnre dochfere Ysabeel ghebracht hadde dair sij ene van die hoichste ende mogenste vrouwe van alle der werelt geworden was.

Die coninc was zeer vuerich in dese damse reyse, want hij sprack tot eenre tijt, terwijlen sine mande-

[p. 501]

menten over alle sijn coninckrijke uutwaren, dat hij nymmermeer weder binnen Parijs comen en soude, hij en soude eerst voir den Damme geweest hebben. Des schiet hij hierup uut Amyens, ende met hem sijn oom van Bourgongen, die grave van Sainpol, die cognestabel van Franckrijke, die here van Couchy ende noch vele andere groter heren, baroenen, ridderen ende knechten in sijn. geselscappe, ende quam dairmede tAtrecht, dair hij doe mer enen nachte en toefde, mer reedt des anderen dages voirt tot Lens in Arthoys, dair hem van dage te dage groot volk van wapene anwies ende na toequam; dairna quam die coninc tot Seclijn ende tot Rijsel, dair hij doe doirleedt, ende quam tot Yperen des dages dairan, wast den eersten dach van Augusto; binnen welken dage in persone die coninc selve voir den Damme was, dair hij doe so nade der stede logierde dat dat scut uuter stede over sijn hooft vlooch; dairna, upten derden dach, quam dair bij hem Willem van Henegouwen, die van den coninc ende sinen ome van Bourgongen zeer waelcome was. Dair gedeech doe een belegge voir den Damme schoin ende groot, ende Franssoys⁺ Ackerman dairbinnen besloten, die hem zeer manlijken binnen droech, want ten was nymmermeer dach, alst geen bestant en was, dair en was gestormt van dien van buyten uptien van binnen, of gheschermutst van dien van binnen up dien van buyten. Dair gebuerdet dat die here van Clary, die bousmeyster was, gescoten wert, dair hij soude gaen syen na enyge bousse, met enen steen, dat hij dairaf starf, dat te mael groot schade was. Tot welker belegge mede anquamen die goede steden uut Vlaenderen, als Brugge, Yperen, ende andere steden, sodat die coninc wael C^M man voir den Damme leggende hadde. Ende die coninc was selve gaen liggen an die sijde twisschen

+ fol. 150

[p. 502]

den Damme ende Gendt, van welker gemeenten unten steden cappiteinen waren die here van Ghistele ende die Here van Saintpy; dese twee lagen midden onder dese steden, ende beleden die, updat dair geen beroerte noch lasteringen of ruynningen onder dese gemeenten buyten horen weten gebueren en soude.