Cronyke van Vlaenderen. Deel 1

[p. 491]

Hoe die hertoge van Bourgongen, alle die vrouwen ende edelen wiven toefde tot Amyens, want des coninx bruloft van Franckrijke soude dair doe gehouden werden; ende oic hoe Franssoys Ackerman wael gemeent hadde Brugge te winnen, dair hij af miste, mer hij creech den Damme, ende van gebot dat hij dede uutgaen.

Mer nu comt die hertoge van Bourgongen, ende met hem die cognestabel van Franckrijke, here Gwy van Latrimoelge, die here van Couchy ende meer andere groter heren ende edelre mannen bij der gravinnen van Henegouwen in haire herbergen; dair tradt doe die hertoge in der hertoginnen ende gravinne van Henegouwen camer, ende dair vant hij die bruyt, die sijn nichte werden soude, bij hair; dair dede die hertoge hem beyden hueschede ende groet se vreendelijken, als dair toebehoirde dat hij zeer wail kende; dair wert hij doe totter hertoginnen, hertoge Aelbrechts wijf, seggende met enen lachende monde: ‘Lieve vrouwe ende nichte, mijnhere die coninc heeft onse propos alle tebroken van tAtrecht te trecken, want die zake gaet hem te zeer ter herten van dit huwelijke, ende, dat meer is, hij heeft tegens my geleden dat hij van alle der nachte en mochte slapen, so onledich was hij van te deincken up die nu sijn wijff werden sal; aldus suldy u huyden ende morgen meer hier rusten, ende een manendage, ende God wille, sullen wij dese twee zyeken genesen’. Doe wert dese hertoginne lachende, ende seeghde: ‘In den name Goids sij!’. Hiermede schiedt die hertoge van Bourgongen van dair, ende keerde weder bij den coninc; des bleven doe die zaken in dien state staende desen saterdach ende sonnendach dairan, ende men ordyneerde dair alle dingen om des manendages dairan

[p. 492]

te truwen. Dit laet ic nu een cleen rusten, ende trede weder totten zaken van Vlaenderen.

Uptenselven voirseiden saterdach savonts was Franssoys Ackerman gescheyden uuten IIII Ambochten, dair hij hem vertogen hadde wael metten VII^M mannen, doe hij dairmede voir Airdenburch geweest ende die stede gemist hadde. Nu hadde Franssoys, doe hij uut Gent schiedt, here Jan Boursier, Pieter van Busch ende den anderen cappyteinen binnen Gent beloift ende hem vermeten van dier reyse nymmermeer weder binnen Gendt te comen, hij en soude Brugge, der Sluys, den Damme of Airdenburch een van vieren tot sinen wille hebben, want sij waren binnen Gendt wael geadverteert van dat die ammyrael van Franckrijke met vele edelre mannen uut Franckrijke over in Scotlant was om metten Scotten die Engelsen scarpelijken te beoirlogen. Aldus so deden sij alle den arbeyt dairtoe die sij mochten, dat die coninc van Franckrijke ende voirt diegene die noch an dese zijde in Franckrijke gebleven waren sovele te doene mochte gegeven werden, dat ymmers hoire niet meer over in Scotlant en togen, want dair ghinck een gerufte doir die landen, ende an die manyeren die men dairaf mochten sien scheent oic also wair te wesen, alsdat die cognestabel, die grave van Saint-Paul ende die here, van Couchy met groten volke ene reyse in den wille hadden te doen in Engelant tot huipe ende troiste hoirs volks dat voir in Scotlant gereist was. Dese Franssoys Ackerman, dat een gerade man ter wapene ende subtijl van upsette was, studeerde zeer hoe hij sine vyanden hinderen soude om ymmers te meer in der gracien ende in die ghunste diere van Gendt te comen, sodat hij des zaterdages savonts, als voirseit is, schyet uuten voirseiden IIII Ambochten, ende quam alle dien

[p. 493]

nacht crupen na die stede van Brugge, die hij wael⁺ gehoopt hadde te stelen, mer hij en mochte, want sij was te wael bewairt ende gewacht. Doe hij sach dat hij an Brugge niet, comen en konde, ende dat hij dair oic miste, streeck hij na den Damme, dair hij doe voir quam recht voir den dage, dair hem doe sine verspieders te gemoete quamen, die hij des saterdages te voeren uutgesonden hadde, want sij hadde, niet verde van den Damme tot Airdenburch wairt uut, ene laghe geleyt in een buschkijn. Dese verspyeders spraken tot desen Franssoys Ackerman: ‘Here, tis nu recht passe om ten Damme te trecken, want here Rogier van Ghistele en is dairbinnen niet, dair en sijn niet dan vrouwen in’, ende sij zeechden wair, want hij was desselven saterdages binnen Brugge gereden met omtrent XX glayen, ende en was dair des avonts niet weder binnengecomen; dair hij na groot besprock ende schande afterrugge of hadde, want, in sijn scheyden van den Dam, betruwede hij hem in sinen stedehouder, ende voirt int volk van der stede, die hem dochte dat tesamen starck genoech waren omme dese stede te houden.

Doe Franssoys dese tijdinge vernam van sinen verspreyderen, dat here Rogier van Ghistele dair niet binnen en was ende schamelijken bewairt, was hij dies zeer verblijf; dair deylde hij sijn volk in tween, ende nam dat minste dele voir hem om te min gewairts ende gerufts te maken, seggende totten anderen: ‘Gaet gijlude al zuverlijken niet over passe na geenre poirte sonder enich gerufte te maken, ende, als gij den hoirne hoirt blasen, so pijnt u terstont voir der stede baelgen ende draeybomen; hout, breect ende werptet al terneder, ende climmet ende helpt uselven in die stede, ende wij sullen goets tijts an die andere zijde te voeren houdende, clymmende ende

+ fol. 148 v^o

[p. 494]

brekende wesen, want, sovele volx als wij te samen nu hier sijn, en quamen wij nymmermeer ter poirten inne; mer aldus sullen wij hem over den hals in die stede steelschewijse comen, dair en twyvelt my niet an’. Dat geschiede alsoot Franssoys ordyneerde, ende hij quam voren mettengenen die hij bij hem hebben woude, afterlatende tmeeste deel van sinen volke; dair hadden sij hoir lederen alle bereyt, ende vielen dairmede in die graften, dair sij nyemant in horen wege en vonden, ende slubberden rustelijken van den vyanden over. Dair rechten sij die lederen an die muyeren, ende clommen in die stede, dats nyemants gewaer en werdt, ende waren in der stede ende in den straten, roepende ende beghinnende met horen hoirnen te blasen eer men hoire gewair wert, ende quamen van binnen so voir die poirten, ende sloegen die up, ende alle die baelgen ende draybomen, ende lieten alle hoere vreenden inne, dat die lude dairbinnen noch up hoere bedden lagen ende sliepen. Die nachtwake was van der wake gegaen, alsoot schoon ende hoichdach was, ende die dachwairde en was noch in hoir wairde niet gecomen; welke beclymminge gedaen bij Franssoys Ackerman an der stede van den Damme geschiede den XVII^en dach in Julio. Als die ingeseten van den Damme dit gerufte vernamen, begonden sij hem te wackeren ende te roeren, mer was te late, want sij worden dair van dien van Gendt in horen huysen ende up hoere bedden belopen, alle dat sij gewapent vonden dootslaende sonder enyge genaden. Aldus wert upten sonnendages smorgens van Franssoys Ackerman met dien van Gendt die stede van den Damme gewonnen ende groot goet dairbinnen sonderlinge van wynen, maleviseyen, romenyen, gernaetsolen, ende andere drancken diere alle die keldren af vol waren, dair sij alle hoir gadinge

[p. 495]

afnamen sonder yemants wederseggen. Noch vonden sij boven alle dit, nadat my doe in der wairheit geseegt wert, dairbinnen toebehoerende dien van Brugge, die dat hoere dairbinnen gevlucht hadden overmits die starckheit des plaetsen, grote goeden van gelden ende sulverwerck.

Franssoys Ackerman, hemselven here van den Damme vindende, was dies zeer verblijf, seggende: ‘Nu hebbe ic myne belofte, die ie heren Jan Boursier, Pieter van Bousch ende voirt onse vreenden binnen Gendt belooft hadde, wael gehouden, alsdat ic van deser reyse, die ic nu laetst uut Gent schiet, nymmermeer weder binnen Gent keren en soude, ick en soude eerst ene goede besloten stede in Vlaenderen becraftich hebben; want dit is ene goede stede, die onse stede van Gent zeer wael dienen sal om die van Brugge, van der Sluys ende van Airdenburch dairmede te quellen ende te bedwingen, ende voirt alle tlant tot Yperen toe’. Na welken woirden Franssoys terstont binnen den Damme een gebodt dede gaen, dat nyemant so coen en waere, uptie verbuernisse van sinen live, die enyge edele vrouwen of juffrouwen binnen den Damme wesende yet mesdede met woirden of met wercken; want dair waren binnen den Damme, een dach of twee te voeren, VII riddersvrouwen uut Vlaenderen gecomen om der vrouwen van Duydzele, here Rogiers wijf van Ghistele, te visitieren, die up hair uuterste van enen kinde te crijgen ghinck; mer alle dat manvolk, dairbinnen wesende ende terstont niet obedierden ende met hemluden⁺ van Gendt toe en vielen, waren terstont alle doot ende liveloos. Na welker betten geleden wesende, vielen sij terstont alle gelijck dair toe, ende maicten die stede weder vaste, dair sij se geopent hadden, ende starcker dan sij te voeren geweest hadde.

+ fol. 149

[p. 496]

Doe die tijdinge quam tot Brugge, hoe die stede van den Damme van dien van Gent gewonnen was, waren sij dair zeer verslagen ende beghangen omme, ende dat met goede redenen, want dese stede lach hemluden al vaste voir hair duere, sodat terstont binnen Brugge geroepen wert joduute ende alarme. Dair liep elc man int harnasse, allen dat hijs lijfs hadde; van gelijken deden alle dat ridderscappe, ende quamen also alle gelijke uut Brugge strijken, edele, burgeren ende gemeente, met ontwenden banneren ende wimpelen, tot voir den Damme, in meninge die stede te verhalen ende weder te crijgen in horen handen. Des begonden sij met dien Van binnen te schermutsen voir die barieren ende poirten, ende oic an die stede te stormen, mer sij vonden dair den wairdt te huys, want sij waren dairbinnen volx genoech om die stede wael ende tot horen passe te bewaren, dat die van Brugge oic wael gewair worden bij denghenen die sij int schermutsen ende stormen dair verloren, want sijluden dair meer verloren dan wonnen. Als die van Brugge dit gewair worden, dat sij wael schade souden lijden ende nochtans niet bedriven indien sij met die van den Damme meer mangelen wilden, airselden sij weder ende keerden na Brugge. Onlanx hierna quam die tijdinge binnen Gendt, dair sij sonderlinge ende hoichlijken af verblijt waren, alst redelick was; welk upset, aldus bij Franssoys begrepen, sij binnen Gendt voir zeer wairdich bilden, ende Franssoys Ackerman voir een vroom man sijns lijfs ende wijs ten oirloge te wesen.