Cronyke van Vlaenderen. Deel 1

Hoe vrouwe Janne, hertoginne van Brabant, ene⁺ dachvairde maicte ende te samen vergaderde hertoge Phillips van Bourgongen, hertoge Aelbrecht, grave van Hollant, ende sijselve binnen Camerijken om een huwelick te maken.

In desen tijden lach vrouwe Janne van Brabant binnen Brucxel, die horen lieven here ende geselle verloren hadde, den edelen hertoge Wensselijn, dair sij weduwij af gebleven was, ende hadde groot verdriet ende ongenuechte dat sij tlant van Vlaenderen aldus ontstelt ende in groter ongevallicheden sach, ende hadde dat gairne benomen, hadde sij geweten hoe, want sij voirzorghde zeer der Engelsen coomste in Vlaenderen tot Gendt, die sij wail vernomen hadde dat dien van Gendt groten trooste toegeseeght ende belooft hadden; ende sij dachte over, hoe hair nichte ende neve van Bourgongen,

+ fol. 137 v^o

[p. 458]

die van rechtswegen hair erfnamen wesen souden ende van den alrebesten van kersten gelove waren, sovele ende scoonre herelicheden ende landen in waechschale setten van te verliesen of ontbruch souden mogen werden, mits deser onlede van dit gendtse oirloge; ende, dat noch meer was, sij sach ende bedachte over, hoe hertoge Aelbrecht, beware der landen van Henegouwe, Hollant, Zeelant ende Vrieselant, ende mijnvrouwe die hertoginne sinen wive schone kinderen hadde in state van te huwelijken, als een zone ende een dochtere ende hadde wael vernomen hoe die hertoge van Lanckastere in Engelant dair zeer omme dede arbeyden ende volligen dat Phillippotte, sine ouste dochter, die hij hadde bij sijnre dueghdelijker vrouwen, vrouwe Blanche, sijn eerste wijf, gehuwelict mochte werden an hertoge Aelbrechts oudste zone, grave Willem van Oistervant, die van rechtswegen erfgename wesen soude moeten van die graeflicheden van Henegouwen, Hollant ende Zeelant, zorghde hieromme, of dese vergaderinge van huwelijcke aldus toeghinge, dat dan Henegouwen an Engelant verbonden mochte werden, dat die Franssoysen dan in groter onwairden nemen mochten ende dat dat edel goede landekijn van Henegouwen, twair bij den luden van wapene die van des coninx van Franckrijke in Vlaenderen trecken souden, te geringher te voeren gegeven mochte werden tvolk van wapene doir te rijden ende te foeraidgieren, ende, dat te meer, omdat hertoge Aelbrechts landen, als Hollant, Zeelant ende Vrieslant, uptie zee gelegen sijn, die van Gendt zeer te provanden plagen, twelke die hertoge van Bourgongen ende sine raden wael wisten, ende en hadden hertoge Aelbrecht noch sine ondersaten niet te liever, hoewael dair hertoge Aelbrecht in sinen persone genen sculde in en hadde, want dat oirloge

[p. 459]

van Vlaenderen en roerde die landen van Hollant ende van Zeelant in geenre manyeren an, ende en waeren oic niet sculdich van rechtswege hore comanscepe after te laten metten Vlamingen of met dien van Gendt om des voirseits oirloges wille. Up twelke dese goede vrouwe Janne van Brabant, wael overwegende alle dese dingen ende ongevallen die dairaf rijsen mochten, wert te rade dat sij dese twee hertogen verenygen ende tesamen verbinden woude, of sij mochte, ende sij woude dair middelairster twisschen wesen dat te tractieren, ende dan in enen ganghe woude sij dit voirgedaen wesende, biddende⁺ den hertoge van Bourgongen voir dien van Gendt, dat hij se in genaden nemen hadde willen. Dese goede vrouwe, dese voirseide materie in hair hooft begrepen ende geconcepiert hebbende, en woude dair niet up vercouden noch slapende werden, mer dairinne voirtvaren, ghinck haere secretarij ende boden te wercke setten, ende brachte die saken so verde met haren nairnstigen scriven ende volligen an beyden voirseiden hertogen, dat ene dachvairde ende parlemente gemaict wert, gehouden te wesen in der stadt van Camerijken tot haren verzoecke; mer en wisten geen van desen twee hertogen, noch nyemant van horen rade, wairomme of wairup sijluden dair ter dachvairde comen souden, dan allene dese goede hertoginne Janne van Brabant.

Elck van desen heren paste hem te comen binnen Camerijken upten tijt die geleyt was, twelke was in der maent van Januario omtrent der heyliger III coningen dach, ende dair was doe dese hertoginne van Brabant, die doe up dede doen die saken wairomme sij den tween edelen heren gebeden hadde dair te willen comen, ende eerst gaf sij se den hertoge van Bourgongen te kennen, ende allegierde hem

+ fol. 138

[p. 460]

dair hoe hij van Gode in der werelt ghescepen waere tot enen groten, machtigen here te wesen, ende die vele schoonre kinderen hadde, dairt voirtan wael tijt af wair, die ene of die twee te bestaden in huwelijken. ‘Dair sij wael waren ende hier sijn’, sprack sij, ‘die schone kinderen van Henegouwen, indien ghij tesamen vergadert wairt, dat soude uwer beyder landen enen vasten bandt maken, ende ghij soudts uwen vyanden groot ontsich geven, want sonder twyvel, neve, een grave van Henegouwen, van Hollant ende van Zeelant is een here die sinen vyanden wael lede ende vreenden lieve machte heeft te doen, als hij wille. Oick willic u alle seggen, ic weet wairachtelijken, ende bin dair wael af gheinformeert, dat die hertoge van Lanckastere, die een wijs ende machtich here is in Engelant, dair zeer omme doet volligen, sine dochter te bringen in huwelijke an minen neve, Willem van Henegouwen, dat een die heerlicste prince werden wille van kerstenhede; ende ic hadde liever dat wat goets voir u ende den uwen geschiede, dan voir den Engelsen’. ‘Mijn lieve moeye’, sprack hertoge Phillips, ‘ghij spreect dueghdelijken ende als mine moeye die mynne tot my hebt, ende dat bekenne ic, ende dairomme settick alrede in uwen handen als van Margrieten, mijnre dochtere, ende jonckere Willem van Henegouwen; hoe ghijt dairaf bringt, ic salt volligen’. Doe ghinck dese goede vrouwe over an die andere zijde, ende begonde te spreken met hertoge Aelbrecht van desen huwelijke, diewelke hertoge Aelbrecht, dit horende, was wat vreemde tot deser materien, also hij dair nye voir af gehoirt en hadde; doch hij antwoirde vrouwe Jannen eerbairlijken ende huesselijken, seggende dat hij dair sulke raden niet bij hem en hadde als hem dairtoe behoefden, ‘Ja’, sprac die hertoginne doe, ‘wat rade gebreken u, om

[p. 461]

tbeste in dese zake te helpen raden?’. ‘Mijn wijf’, sprac hertoge Aelbrecht doe, ‘want in dese sake enwillic niet buyten haren rade doen, gemerct dat sowael die kinderen haere sijn als mijn; oick, lieve moeye, so behoirdt dat wael, dat die edele van mine landen hieraf gesproken ende raedts gevraecht werde’. Die hertoginne sprac: ‘Wael lieve neve, in den name Goids sij!’, ende dachte dat sij se dair met vreenscappen vaneen woude doen sceyden, ende hem beyden bidden dat sij doch tot haire begeerten voir die vastenavont weder in dieselve stede comen ende vergaderen wouden, voir hem bringende hoire beyder wiven ende raden. Sij consenteerden dairinne an beyden sijden, ende weet dat dese goede vrouwe dese sake dair so heymelijken tractierde dat, van alle die dair van buyten of van binnen waren, nye mensche te spreken en wiste, wairomme die dachvairde dair gehouden geweest hadde, dan dieghene die dairover geroepen hadden geweest; ende up dese condicie schieden dese twee hertogen van Camerijken; die hertoge van Bourgongen reedt tAtrecht, dair mijnvrouwe sijn wijf was, ende hertoge Aelbrecht tooch in Hollant, dair mijnvrouwe sijn wijf doe lach; ende die hertoginne reysde weder in Brabant, die van dier tijt voir altijt nairnstelijken screef ende wreef an beyden zijden om ymmers dese twee hertogen met horen wiven ende raden weder te samen te mogen bringen tot Camerijken, als overdragen was, dair sij groten coste omme dede doen, want sij groot begeren hadde dat dit huwelijke voirt hadde mogen gaen, om ene gehele vreenscappe ende mynne te mogen maken twisschen die landen van Vlaenderen, Henegouwen, Brabant, Hollant ende Zeelant.

Dese goede vrouwe, die niet af en liet, brachte

[p. 462]

die saken so verde met haren scriven dat sij beyde dese voirseide hertogen met haren wiven ende raden weder binnen Camerijken creech, dair doe zeer grote reverencien van elke den anderen bewijst werden, ende elc was dair om schoon costelijken ende eerlijken. Dair waren doe beyde die hertoginnen, als hertoginne Margriete van Bourgongen ende oic hertoginne Margriete, hertoge Aelbrechts wijf, die hair zeer straf hilt in deser dadinge, seggende nadien dat vrouwe Janne van Brabant seggen woude, dat bij desen huwelijke der voirseiden landen in groter mynnen ende eendrachte comen soude; so woude sij dan, updat der voirseiden landen minne ende eendrachte te starcker ende te vaster toegenagelt mochte werden, soude Willem, hair oudste zone, Margriete, des hertogen dochter van Bourgongen, hebben, dat dan oic Jan van Bourgongen Margriete, hair dochter, te wive name; dair die hertoge van Bourgongen al te ⁺zeer node anquam, twee kinderen in enen huyse te huwelijken; hem dochte dat wael hadde mogen bestaen tot enen male dat een huwelick, als van sijnre dochter ende Willem van Henegouwen; ende ontsculdichde doe Jan, sinen zone, zeer, seggende dat hij al te jonck was, want hertoge Phillips hadde doe in den sinne dat hij desen Jan, sinen zone, in Franckrijke gehuwelict woude hebben an vrouwe Kathelijne van Franckrijke, sine nichte, dair hij ome af was, des coninx suster van Franckrijke; ende ten sceelde sulk tijt niet al te vele, dat alle dat tot Camerijke getractiert was en soude alheel om dese saken wille te nyete gegaen hebben, want die hertoginne van Beyeren seeghde plat, dat dit een huwelich buyten dat ander nymmermeer geschien en soude, ende bleef hier vaste up, ende en was hair niet uut den hoofde of herte te bringen. Die hertoginne van Brabant, die

+ fol. 138 v^o

[p. 463]

dese saken al te gairne voirwairts hadde syen gaen, dede hier al te groten arbeyt van den enen totten anderen te gaen ende te informeren ende weder te samen te voegen dat dair gestueyt was; doch, int laetste, dese goede vrouwe bracht die saken so verde bij goeder onderwijsingen ende schone, wairachtige redenen, die sij voir hair nam ende updede sonderlinge den hertoge ende der hertoginnen van Bourgongen, dat die saken van beyden huwelijken, voirtghingen, ende werden dair die beloften ende ondertrouwen gedaen van des hertogen ende hertoginnen zone ende dochter van Bourgongen an hertoge Aelbrecht ende sijnre hertoginnen zone ende dochtere; ende die meeste redenen wairomme alremeeste die saken X of XII dagen lang hadden bliven staen sonder voirt te gaen, was om een gescille dat die hertoge ende hertoginne van Bourgongen dairna inbrachten, ende was dit: sij wisten wael dat hertoge Aelbrecht noch niet dan ruwairt der voirseide landen en was, want die grave Willem sijn broeder noch leefde, die tot Kanout sieck lach, die noch hertoge Aelbrecht sinen broeder verleeft mochte hebben, ende, hadde hij hem verleeft, so wast claer dat hertoge Aelbrechts broederen, oic broeder van den zieken grave, dat ruwairtscappe van horen zyeken broeder angenomen souden hebben, ende en souden dan hertoge Aelbrechts kindere dair niet an hebben connen comen, mer souden dair versteken af gebleven hebben. Dit bleef aldus wael XII dagen lang aneenstaen, ende so lange totdat hertoge Aelbrecht dair schoon ende wair betooch af thoonde, dat hij alleen des zieken graven broeder ende erfgename was, ende dat die voirseide herelicheden van hem niet onterven en mochten of van sinen kinderen. Doe die saken aldus claer gevonden worden, en thoefden die dingen

[p. 464]

niet lange dairna, mer werden dese huwelijken vaste belooft, gezworen ende gesloten, te weten dat Willem van Henegouwen soude hebben jonge Margriete van Bourgongen, ende Jan van Bourgongen soude hebben jonge Margriete van Henegouwen ende van Hollant, ende des souden beyde partyen weder dair binnen Camerijken wesen metten principalen brudegomme ende bruyden, om die solempnyteyte der bruloften van beyden huwelijken dair statelijken gehouden te werden upten beloken Paesdach doen aestcommende, ende was int jair M.CCC.LXXXV.