Cronyke van Vlaenderen. Deel 1

Van dat grote mandemente, dat die coninc van Franckrijke over alle sine rijke uut dede gaen om dat belegge, dat voir Yperen lach, aff te slaen.

So my in dien tijden voir wair bijgebracht was so hadde die grave den biscop van Ludick medegegeven, dat hij den biscop van Noirdwijck ende den anderen Engelsen bij hem wesende van des graven wegen soude bieden dat, indien sij van voir Yperen hoir besit upbreken wouden ende trecken anderswair oirlogen uptie Clementijnen, die grave van Vlaen-

[p. 397]

deren soude hemluden dairtoe te dienste senden, ende al up sijnsselfs coste, V^C glayen III maend lang. Als dit dese biscop ende Engelsen hoirden, spraken sij dat sij hem dair gairne up beraden wouden, als sij deden; in welke rade vele ende diverse woirden en materien versproken werden, ende sonderlinge bij dien van Gendt, also die altijt seeghden dat men dair ymmer toe soude sien dat men niet te vele geloves upten gravé en sette noch up. sinen woirden, want sijn meninge wair hoirluder verderffenisse, mochte hijt bijbringen enichsinnes, oic wat schoinre woirden hij sprake; uutenwelken horen raedt aldair doe sloot, des biscop begeren en noch geen te doen. Dair antwoirden sij doe den biscop van Ludick, dat hij wael weder ommekeren mochte, als hem geliefde, want sijn begeren en woude men up dat pas een noch engeen doen, ende, dat sij van dien besitte niet scheyden en souden, sij en hadden die stede tot horen wille. Als die biscop van Ludick sach dat hij dair anders niet werven en soude, nam hij oirlof ende reedt weder na Rijsel, ende gaff den grave die antwoirde die hij van den Engelsen ontfaen hadde; doe die grave hoirde dat hij niet anders van hemluden hebben en soude, viel hij hieraf in groter melancolyen, want hij sach wael dat dat besit niet en waer up te doen breken voir Yperen dan bij des conincx machte van Franckrijke, of anders hij wair dese goede stede van Yperen ganselijken quijt; ende zandt dese antwoirde, ende voirt alle gelegenisse⁺ van der zake screef hij eensdeels in enen brieff bij enen goeden ridder, die hij met desen beval voirt metten monde alle tgestant te seggen sinen zone ende sijnre dochteir van Bourgongen, die doe tot Compiengen lagen; ende die biscop van Ludick nam oic oirlof an den grave, ende schiet van Rijsel, ende

+ fol. 134

[p. 398]

reedt weder doir Douway ende tlant van Henegouwen int lant van Ludick thuys.

Als die hertoge van Bourgongen desen bode hoirde spreken, so vernam ende oic wist hij wael te voren dat die saken in Vlaenderen al qualijken soude gaen, ten wair dat die coninc van Franckrijke met sijnre machten dairinne voirsage; des hijt doe so duen bearbeyde, dat tot Compiengen een parlement geleecht wert van allen den hogen ende edelen princen der cronen van Franckrijke; tot welken parlemente alle quamen die dairtoe ontboden ende gescreven waren; oic was die hertoge van Bertangen dair in persone met vele groter heren uut sinen lande. Dair wert doe in dit parlement eendrachtelijken gesloten bij thele parlement ende bij des coninx omen, als Berry, Bourgongen ende Bourbon, alsdat die coninc selve in persone, sterker ende met meerder machten dan hij des jairs dair te voeren in den strijde tot Roosbeke geweest hadde, in Vlaenderen trecken soude ende nemen dat besit voir Yperen up, ende vrien die stede, ende bevechten die Engelse ende Vlamingen die dairvoiren lagen, indien sij sijnre verbeyden dorsten. Dit parlement aldus gesloten wesende, sandt die coninc sine mandementen uut, zwaire ende sterker dan hij des jairs te voren gedaen hadde, over alle sijn rijck, dat alleman die met hem reysen soude hem elc na sinen state ordyneerde ende bereyde, ende waere tAetrecht of dairomtrent upten XV^en dach van Augusto. Oick mede screef die coninc in vreemden lande ende heren, als an den grave van Arminjack, den grave van Savoyen, ende sonderlinge, eerst also dese verde geseten was, an hertoge Frederick van Beyeren, ende was een van hertoge Aelbrechts broeders zonen, ende was boven in Almangen geseten ende was goet franssoys. Dese begeerde

[p. 399]

zeer in Franckrijke te comen om den coninc te dienen ende den groten state van Franckrijke te mogen sien, alsoit een edel jonckman was, ende dair veel af hadde horen seggen dat den rechten state ende eere van kerstenheden in des coninx hof van Franckrijke te vinden ende te sien was; diewelke hem rede maicte bij den coninc te rijden, mer hij woude comen in Franckrijke doir Henegouwen ende sien sinen ome ende sinen neven, als die grave van Bloys ende andere. Terwijlen des coninx grote ende speciail mandemente uutghinck, ende hem alle dese grote heren rede maicten om metten coninc te reysen, bleef dit belegge altijt zeer vast ende hert voir Yperen liggen, dair menyge schermutsinge ende aenvechtinge van bestormen angedaen ende besocht wert, mer dese vrome cappiteine, here Pieter van der Siepele, was dair so scarp voir in die were dat sij an die stede in geenre manyeren niet werven nochwinnen en konden.

In desen tijden des beleghs quam den grave van Vlaenderen te voren, hoe dat die prochiekerke van Menen sterck ende vast gemaict was, ende dat men se wael houden soude mogen voir enen groten hope volx; mer dair en sach nyemant toe, ende hadde dair zorghe voir, of se die Engelse in hadde mogen nemen ende die dan noch vaster maken, so mochten sij dan alle tlant doir ommetrent gescheht ende verdorven hebben; ende wert te rade dat hij die sterckhede van deser kerke woude doen afbreken, ende beval here Jan vander Molen dat hij arbeytsluden ende een deel arbelestriers voir hem nemen soude, ende trecken tot Menen, ende makent alle slecht dat an die kerke gebolwerct was, updat dair nyemant van den vyanden enygen were up begrijpen en souden. Here Jan antwoirde totten grave dat hijt gairne doen soude; dese here Jan van der Molen

[p. 400]

bereyde hem dairtoe, ende des anderen dages smorgens sat hij up te pairde, ende reedt na Menen, ende hij nam enen jongen ridder met hem, ende was des graven basterszone, genoemt here Jan Sonder Lant; ende mocht dese here Jan van der Molen starck wesen als hoops omtrent XL glayen ende LX arbelestriers, ende schieden uut Rijsel met horen geselscappe, ende quamen tot Menen, dair sij doe nyemant en vonden dan, zomyge gesellen die uut hemselven in dese kerke lagen ende bewairden se. Des ghingen doe dese twee ridderen toe, ende setten terstont hoir arbeitslude die sij dairtoe gebracht hadden te wercke, ende deden hertelijken afbreken dat an dese kercke gebolwerct was; ende alleman arbeyde dair, ende nyemant en moste dair ledich wesen, hij en moste medehelpen breken. Des gevielt dat up desen dach van waenschifte II^C glayen van den Engelsen ende Gasscongairden uuten heere int lant gereden waren, ende vernamen bij horen foeraidgiers dat tot Menen volk van wapene ende oic arbelestrieren gecomen waren, die die kerke ontbolwercten ende afbraken, welke Engelsen ende Gasscongairden terstont die pairden met sporen sloegen, ende runden na Menen metter alremeester haesten solange dat sij dair quamen, ende, sijlude dair gecomen wesende, vielen alle gelijke recht voir die kerke van den pairden ende te voete af, die glayen ende zwairden in die hant, ende totten anderen in, met enen groten gecrije roepende hoe crye. Als here Jan van der Molen ende die bastert met horen geselscap dit gevairt zagen ende dat sij dair vechten mosten, ordyneerden sij hemluden haestelijken, ende schicten hoir arbelestrieren uptie sijden, ende boden vromelijken dair dat aensichte, dair doe zommyge Engelse van den scutte gequest werden, mer sij en mochtens niet lange

[p. 401]

staende houden, sij en werden ingebroken ende zeer geslagen, sodat hoire zeer luttel weder tot Rijsel quamen, mer bleven int gemeen meest alle doot of gevangen uptie plaetse. Daif hadden dese twee ridderen, diet al te zeer hertelijken weerden, tgheluck dat sij gevangen worden ende niet verslagen, met welker proye dese Engelse wederomme int heer voir Yperen reden, dair sij doe wael onthaelt worden met horen gevangenen, die dair doe enen corten tijt bij hemluden gevangen bleven leggen, ende doe up een gelt ende coop geset. Aldus verghinck here Jan van der Molen ende here Jan Sonder Lant hore reyse tot Menen, dair die grave van Vlaenderen zeer qualijken⁺ af te vreden was, hadde hijt mogen beteren, mer neen hij, hij moste dit all lijden.

+ fol. 134 v^o