Cronyke van Vlaenderen. Deel 1

Hoe dat tractate gemaict twisschen den Engelsen ende den Vlamingen van enen verbande wedergesproken wert, ende van scheyden dat die coninc van Franckrijke uut Vlaenderen dede.

Ghij hebt voir wael gehoirt hoe die engelse ridder, her Willem van Fremeton, tot Calays lach ende van des coninx wege van Engelant ende sijns rijcx overgesent was met die verbantbrieven twisschen thrijck van Engelant ende tlant van Vlaenderen, om die bij den steden van Vlaenderen te doen bezegelen, dair oic met hem lagen Fransoys Ackerman ende noch VI burgeren van Gent tot hem. Als desen tot Calays die tijdingen quamen van dat sij den strijt verloren hadden ende hoir vreenden verslagen waren, waren sij zeer qualijken tevreden ende zeer mismoedich. Als die engelse ridder dit vernam, en hadde hij niet vorder in Vlaenderen te doen, want die dadinge af was, dair hij die brieven omme te te bezegelen af voir hem gebracht hadde; ende keerde weder met den onbezegelden brieven over in Engelant,

[p. 348]

ende vertelde den coninc ende den heren aldair hoe dair gevaren was; ende twas wairachtich dat die edele mannen dair uuten rijke niet al te leedt dairtoe en was, al waren sij vyandt der Franssoysen, want sij dachten wail, hadden die Vlamingen den strijt gewonnen ende den coninc met sinen edelen mannen gevangen ende verslagen, die gemeenten souden overalle so hoverdich geworden ende hemluden in hoire onredelijcheit ende eenwille also grotelijken verheven hebben, datter die edele overal int gemeen in groter sorgen ende laste gecomen souden hebben; ende alrede hadden sij dair, zeer cort geleden, schijns genoech af gehadt in Engelant.

Als die andere burgeren van Gent ende uuten anderen steden van Vlaenderen, die noch tot Lonnen gebleven waren, oic dese tijdinge vernamen, waren sij hemluden hart te horen, ende schieden van Lonnen als sij eerst mochten, ende ghingen dair binnen Lonnen te scepe, ende sloegen in die zee, ende quamen in Zeelant tot Middelburch an; ende van dair voeren die van Gendt over, ende quamen binnen Gendt, ende die uuten anderen steden van Vlaenderen voeren elc in sine stede van dair hij uutgesent hadde geweest; ende so dede oic Franssoys Ackerman met sinen medegesellen, die tot Calays lagen, quamen oic tot Gendt, als sij eerst mochten; mer dat en was niet solange die coninc in Vlaenderen was, mer, doe hij wech was, quamen sij oic doir Zeelant te huys binnen Gendt.

Terwijlen die coninc aldus tot Cortrijken lach, had men dagelix dair veel raedt, omme te sien hoe men voirt procederen soude, ende of men voir Gendt sonde gaen leggen of niet; dair die coninc zeer totten belegge gesinnet was, ende so waren oic alle die Bertoenen ende Bourgongoenen; mer die heren, ende

[p. 349]

sonderlinge die tlant aldair kenneden, sagen an die leger, ende oic dat int hertste van den winter als in december was; ende oic so en dedet in dien tijden niet anders dan alle dagen int gemeen regende, sodat dair niet voir te leggen en was voir in den zomer; oic so waren hoir pairde int gemeen zeer gearcht ende verdorven van die coude, ende noch meer vercouden souden ende verderven indien men dair tbelegge an leyde, overmits dat dair vele rivieren bij der stede sijn, ende laech lant dair die pairde dan inne souden moeten liggen plasschen ende zwemmen halft den tijt; oic sach men an, dat die coninc ende die grote heren, die bij hem waren, zeer mat⁺ ende moede gemaict waren, also sij allen dien couden tijt meest upt velt gelegen hadden in den slijcke, in die coude ende dat vuyle reghennyghe weder; ende dairtoe wairt ghevreest, met die grootheit der ryviere die winterdagen zeer groot sijn, dat men niet bedriven en soude, mer gescepen alle verloren arbeyt dairvoir gedaen te hebben; dies doe int laeste bij des coninx raden gesloten wert, alle zaken wael overgewegen, dat die coninc dar die coninc dat belegge over soude slaen, mer trecken van dair tot Doirnicke, ende hem dair rusten ende verversschen, ende dair synen kersavont houden; ende dieghene, die van verde lande den coninc in dese reyse gedient hadden, als uut Overingen, uut dat Dalphynade, uut Bourgongen ende uut Savoyen, die souden al zoetelijken ende zedelijken weder na hoire mairtsen, van dair sij gecomen waren, trecken. Mer die coninc woude noch die Bertoenen, Noirmans ende Franssoysen bij hem houden, ende oic sine omen ende den cognestabel, also hij doe noch te sinne hadde dat hij se int werck woude setten uptie Parysienen die hem weder upgeheven hadden, ende woude van

+ fol. 125

[p. 350]

dien kerfstock met hemluden dootgerekent hebben, want hij so vol was dat dair niet meer up gecourwen enne dochte. Als dit alle wael geordyneert was ende die coninc van Cortrijken scheyden soude, en hadde hij, noch die fransse heren bij hem wesende, die gulden sporen liggende aldair in der cappellen niet vergeten, die dair van den edelen verslagen mannen van Franckrijke dair voir die stede aftergebleven waren met grave Robbrecht van Arthoys; ordyneerde hij dat, als hij uuter stede schiede, men se van alles dat dairbinnen was beroven, schenden ende dan ansteken tot allen kanten, barnen ende destruweren soude. Dese ordynancie, bij den coninck gemaict, quam tottes graven kennesse van Vlaenderen, ende quam dairomme voir den coninc, ende vyel hem te voeten, ende badt hem of hij met deser ordynancie uptien tijt verthoeven woude; dair hem die coninc wredelijken up antwoirde, dat hijs niet doen en soude; des die grave dair doe voirt niet meer om spreken en dorste, mer schiet van den coninc, ende ghinck weder in sine herberge eer tvuyer in die stede gesteken wert. Dair dede doe die hertoge van Bourgongen ene uyerclocke metten uyergestelle van der stede huys nemen, dat men hilt voir tbeste werck dat an deser zijde des geberchts was, ende liet dat laden ende tot Dijdgon in Bourgongen voeren, ende dair weder stellen ende setten tot sinen wille, dairt noch is.

Recht doe die coninc schiet uut Cortrijke, wert dese stede al te jammerlijken begaet, want sij wert geschent, gebrant ende algeheel gedestruweert; ende dair namen dese edele mannen uut Franckrijke vele van den kinderen dair met hem, ende sonderlinge al te vele jongher knechten ende oic maeghden, als voir eyghen lude tot horen wille; ende also reedt hij van

[p. 351]

dair, ende quam binnen Doirnicke, dair hij doe zeer rijckelijken ontfaen wert; ende alle die luden van binnen Doirnicke quamen tegens hem uut, gecleet met witte rockskijns met III groene vaessen doirgaens an die een zijde; ende die coninc reedt tot Sinte-Martyns int clooster van Benedictynen aldair, ende dair wert hij gelogiert, ende sijn omen, als van Berry in des biscops hooff, van Bourgongen in dat Gulden hoift, van Bourbon in die Gulden crone, ende die cognestabel in Sinte Jacobs hooft. Dair wert doe van des coninx wegen uutgeroepen up allen cruysstraten ende verboden uptie galghe, dat nyemant, wie hij waere, yemandt van den poirteren binnen Doirnicke en misdede in groten noch in clenen, ende dat men niet en cofte sonder te betalen, noch dat nyemant so coene en waere, die int graefscappe van Henegouwen toghe om aldair quaet te doen; ende dit gebot wert wael ondergehouden. Dair bleef doe die coninc liggen, hem ververschende ende rustende, ende oic die grote heren met hem; ende die andere heren, die verre geseten waren, reden met horen hope thuyswairt doir Douway, doir Rysele ende oic doir Valensyne; die grave van Bloys nam oirlof an den coninc, ende sine omen, ende oic an sinen gesellen in der wapene, die grave van Ew, ende reedt up sine heerlijcheden ende goeden in Henegouwen, ende thoefde tot Valensijn in sijn doirryden VII dagen, dair doe hij zeer vreendelijken wert ontfaen ende rijckelijken, also hij dair ende oic over alle Henegouwe zeer liefgetal geworden was, overmits die vreenscappe ende grote dueghde, die hij tlant ende die stede an den coninc verworven hadden doe se die Bertoenen, Bourgongoenen ende die andere vreemde lude overvallen wouden hebben, als voirseit is. Doe schiet hij van dair, ende reedt in sine stede tot Lander-

[p. 352]

chyes, dair hij vrouwe Marie, sine gesellinne, ende Lodewijck, sijn zone, vant; ende dair bleef hij doe dien winter doir liggen tot an den zomer; doe reedt hij weder na Bloys, mer sine gesellinne ende sijn zone bleven in Henegouwen liggen, ende meest altijt tot Biamont.