Cronyke van Vlaenderen. Deel 1

Van hoe die Witte Caproenen van Gendt den bailiu op die Vrijdaichsmerct doitsloegen, ende hoe der Mahiewerlingen goet ende huysen doirgesocht, verdorven ende gedestrueert werden, ende van dat grote rumoer dat doe binnen Gendt was ende wies.

⁺Ten leet niet lange dairna, die voirseyde bailiu die en quam binnen der stede van Gendt met wail II^C pairden, om datselve dat hem geordineert was te doen. Dese bailiu die quam met sinen volke braschen doir die straten, hebbende bij hem des graven banniere al totter mercten toe. Terstondt als dese bailiu binnen Gendt aldus gecomen was, quamen bij hem alle die Mahiewelingen, ende twas geordineert dat sij souden gaen ende vangen Jan Lijon in sijn huys, den deken van die Witte Caproenen, ende met hem noch VI of VII van hoire acoirde, om die te onthalsen. Jan Lijon, dies niet min en dachte ende die sijn verspieders dairop wachtende hadde, wiste guedts tijts des balius coimste te voren, ende hij ende alle die Witte Caproenen sagen wail dattet hemluden nairnste was, sodat sij doe, voirsienlic ende wail beraden op hoire saken, hem alle versamenden omtrent Jan Lijons huyse, die se dair oic verwachte; ende, doe sij dair alle vergadert wairen, wairen sij wael IIII^C

+ fol. 16 v^o

[p. 25]

sterck. Dair tradt Jan Lijon uut sinen huyse, zeer hovairdelijken gemoedt als ene leewe, seggende overluydt: ‘Gawij, gawij tot den verraderen, die dese goede stede van Gendt verraden willen. Ick dachtet altijt wail dat die scone ende zoete woirden, die Gijsbrecht Mahiew ons anderdaichs overbrachte, niet en wairen dan een bedriech ende om onse verderfnisse; mer ic salt hem nu doen ontgelden’. Ende met desen woirden quam hij ende sijn geselscap ter straten wairt, ende sijn geselscap wies hem altijt meer an, want dair wasser hoire noch veel binnen Gendt, al en hadden sij noch geen witte caproenen, nochtans vielen sij bij hem, ende met hem toeroepende: ‘Al verraden! al verraden!’ Ende quamen van afteren omme, doir ene eynge strate tot op die Vrydaichsmerct, dair die voirseyde bailiu stondt, ende presenteerde dair des princen persone, hebbende des princen banniere dair voir hem staende, ende der scipperen ende der cleynre ambachten bannieren oic dairbij staende. Als Gijsbrecht Mahiew ende sijn bruederen sagen Jan Lijon ende die Witte Caproenen ter mercten incomen, lieten sij den bailiu dair alleen bliven, ende werden hem versceydende ende vluchtich van een, elx sijns weges alle dat zijs lijfs hadden, ende meest alle die andere mit hem van buyten ingebracht hadde. Seer cordt dairna dat Jan Lijon optie voirseyde plaetse gecomen was, tradt die deken van den Witte Caproenen ende een groit geselscap met hem totten bailiu, ende, sonder enich gerufte of woirde te maken, tegen sij hem toe, ende wert gevellet ter airden ende dair terstondt doitgeslegen; des graven banniere wert ter airden nedergeworpen ende geschoirt; ende sij en antaelden nie mensche, van alle die dair wairen, dan den bailiu alleen. Als dit geschiet was, gingen sij weder staen bij Jan Lijon

[p. 26]

ende bleven dair tesamen. Doe des graven volk sagen dat hair hoifthere dair doit lach geslagen, ende hoirs princen bannier al te reten, wairen sij zeer verbaist, als verslagen ende verwonnen lude, ende worden oic alle vluchtich ende verspreydet, ende elc pandt hem op sijn pairdt als sij eerst mochten, ende reden uut Gendt, ende vergaderden hem weder opt velt.

Gij sult weten dat die kinderen ende bruederen van here Mahiew Gijsbrecht, die hemselven bruekich ende misdadich kenden tegens Jan Lijon ende die Witte Caproenen, en dorsten niet wail binnen hoiren huysen bliven, mer ruymden die stede van Gendt, die ene voiruut, die ander afteruut, ende lieten dair bliven wijf, kinderen, goet, ende voirt alle dat sijs dair hadden, ende quamen, als sij eerst mochten, bij den grave van Vlaenderen, die sij doe versloegen der aventueren ende dode des bailiuus, ende oic die spydicheyt ende scueringe sijnre banniere, dair die grave zeer af verstuert ende qualiken te vreden was, als wail reden gaf, want hem was een groit spijt gedaen. Dair sprac die grave doe, ende zwoer dat hem dit so hoichlijken gebetert soude werden eer hij emmermeer⁺ binnen Gendt comen soude, of eer sij emmermeer hoiren pays van hem crijgen soude, dat alle andere steden souden exempel dairan nemen. Des bleven Mahiewen kinderen doe voirt bij hem. Jan Lijon ende die Witte Caproenen bleven vaste perseverende in hoire quaetheyt.

Als dese Rogier d'Auterive, die bailiu, dus doitgebleven was, als gij wel weet, ende alle die ander geruymt wairen uut der stede, sodat niemant hem en toonde tegens die Witte Caproenen te wesen, Jan Lijon om hemselven te wreken, ende dair op uut was, die Mahiewelingen te verderven ende te overvallen of hij se doitlijken hate, riep overluyt: ‘Voirt,

+ fol. 17

[p. 27]

voirt, totten valschen verraderen, die huden op desen dach gairne gedestrueert ende te niete gemaict souden gemaect hebben die vrijheden van der stede van Gendt!’ Ende gingen aldus al roepende doir die straten tot hoiren husen toe, mer sij en vonden niet, noch dair niemant thuys, want sij wairen alrede alle geruymt. Ende aldus werden sij gesocht van huse te huse, van camer te camer. Als Jan Lijon sach, dat sij niemant thuys en vonden, was hij qualiken te vreden, ende ginck doe, ende gaf den gesellen alle die goeden ende gaven te voiren, die sijlude in hairen husen vonden. Des doe alle dat in dien huysen wairen, rock ende caproen, cousen ende scoen, ende alle tander, wert gepareert, gedeylt ende afterstraten gesleept ende getorst, recht of sij alle verraders hadden geweest hadde (sic) tegens tlichame van der stede.

Doe dit aldus alle geschiet was, gingen sij elc weder thuyswairt. Ende sint dier tijt so en vonden sij nye scepen noch dienre van des graven wegen binnen der stede van Gendt, die hem ye geseit hadde dorren: ‘Gij heb qualic gedaen’, want dese wairen alrede so vele ende in so groter menichte geworden, dat dair niemant in die stede en was die se hadde dorren vertorenen. Oic gingen sij so sterc dat se niemant en dorste wederstaen noch gemoeten, ende men seyde tot veel steden binnen Gendt ende oic buten, dat dair enige jonkerscap ende rijke burgeren van groten geslachte binnen Gendt wairen, die in hoiren verbande wairen; ende dat was oic wail te vermoeden, want anders en soude mogeliken sulke keytiven ende sulke licht geselscap nimmermeer hebben dorren bestaen doit te slaen sulken machtigen man, hebbende zijns princen banniere in sijn handt ende doende sinen dienste, als was die voirseyde d'Auterive, bailiu van Gendt, en hadden sij gene hulperen ende mede-

[p. 28]

staenres gehad van machten; dairna so worden dese Witte Caproenen so vele, so menichvoldich ende so so sterck binnen Gendt, dat sij geen hulpe en behoefden in der stede dan van hemselven, noch men en soude hem geen dinck hebben dorren wederseggen dat sij voirtsetten of wouden doen. Rogier d'Auterive wert doit van der airden opgenomen van den minrebruederen van Gendt, ende gebracht in hair clooster, ende wert aldair begraven.

Als dese sake aldus geschiet was, wairen dair vele ende eerbaere, wijse ende rijke poirteren van Gendt zeer qualiken af te vreden wairen, ende begonsten dair onderlijnge af te spreken ende te murmureeren, seggende dat men al te grote overdait gedaen hadde an des graven bailiu, sinen dienste doende, also gemoirt ende doit geslagen te hebben; ende dat hoir here met rechte dair so toirnich omme wesen en soude, dat sij nimmermeer vrede noch pays dairaf crijgen en souden connen, ende dat groit jammer waere dat sulke ongevallige lude die stede van Gendt in sulken laste gebracht hadden, dat sij gescepen waire dairbij verdorven te werden te gronde, ten waere dat God dair sonderlinge selve in voirsage. Niettemin, al gingen dair dustanige heymelijke woirden onder den gueden ende den vroeden, so en was dair nochtans niemant die dair yet af woude of dorste anvairden te seggen ende die sake bij der handt nemen, dat te doen beteren, of correctie dairof te doen doen over dieghene, die dese overdait gedaen hadden. Jan van der Zychele, die doe ten tijden binnen Gendt een zeer vermairt man was van wijsheden, als dese sach dat die zake ⁺alrede so verde gecomen was, dat des graven bailiu also overdaliken doitgeslagen was, gevoelde hij wail dat dair meer quaedts na volligen soude, ende, opdat

+ fol. 17 v^o

[p. 29]

hij dair niet af betichticht noch belast en soude werden van den grave noch van der stede van Gendt, schiet hij uut dier stede als hij heymelixste mochte, ende voer op ene suverlijke woninge, die hij staende hadde buten Gendt, dair hij hem ene wijle helt, ende dede spreyden ende seggen dat hij niet wail te passe en was. Ende hij en liet dair niemant bij hem comen dan sijns selfs volk, doch so hadde hij alle dage tijdinge uut Gendt, want hij hadde dairbinnen noch tmeeste deel van den sinen, ende oic sijn wijf ende sijn kinder. Aldus so hilt hij hem dair enen zeer langen tijt twischen tween.