Logo DBNL
Drie seer aenmercklijcke reysen nae en door veelerley gewesten in Oost-Indien; gedaen van Christophorus Frikius, chirurgijn: Elias Hesse, bergh-schrijver: Christophorus Schweitzer, boekhouder; yeder bysonder, van 't jaer 1675, tot 1686 (1694)

Drie seer aenmercklijcke reysen nae en door veelerley gewesten in Oost-Indien; gedaen van Christophorus Frikius, chirurgijn: Elias Hesse, bergh-schrijver: Christophorus Schweitzer, boekhouder; yeder bysonder, van 't jaer 1675, tot 1686

(1694)–Christoph Frick, Elias Hesse, Christophorus Schweitzer–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

IX. Hoofd-stuck.

Erbarmlijck ongeluck voor de Stad Colombo door Buskruyd. Andere ongevallen. Scheepen uyt Persien komen te Colombo aen. Vertreck nae Punto Gala. De Scheepen Africa, Cortgeene, en Wester-Amstel nae Holland geordonneert. Onse Schrijver gesteld tot Boeckhouder op 't laetstgenoemde Fluyt-Schip. Hy neemd afscheyd van al sijne bekende. Gaet t'Scheep in een Hoecker, om nae sijn Schip
te vaeren na Punt de Gala, met 't ander Volck. Afvaert van Ceylon Stooten terstond tegens een Klip. Alleen de Schrijver en noch veerthien andere swemmen aen Land; naeckt, en van alles beroofd, door deese Schipbreuck. Koomen dus armelijck in de Stad Punt de Gala. Haere Kisten van de Zee wel aen Land geworpen, doch geplonderd. De Schrijver laet sigh nae de Fluyt Wester-Amstel brengen; welcke hem niet seer wel behaeghde. Afvaert van Punt de Gala. 't Schip Cortgeene Admirael deeser Vloot. Wester-Amstel sleght bezeyld. Hoe bemand. Voort-reys. Tegenwind by Africa. Aenkoomst aen de Caep; daer de Scheepen van Batavia alreeds seven weecken haer hadden verwaght. Fransche Zee-rover koomt oock aen de Caep, onder een valsche voorwendingh. Hoe sijn voorneemen ontdeckt wierd. Afvaert der gantsche Vloot van de Caep. Doen S. Helena aen. Passeeren de Linie. Ontmoetingh van Scheepen. Andere bejegeningen. Swaeren Storm. Alderuyterste nood. Koude. Hitland. De Hollandsche Kust in 't gesight gekregen. Koomen in 't Vlie, en t'Amsterdam aen; van waer de Schrijver sigh nae sijn Vaderland begeeft.

IN dit Iaer 1680; vielen hier drie ongelucken voor. + 't Eerste was, dat een Schip uyt Holland, over Batavia, een half uyr verr' van Colombo af op de Reede ten Ancker quam. 't Braght Hollandsch Buskruyd meë, ten behoef deeser Stad. Drie Boots, met taghtigh daer uyt ontlaedene Vaten, waeren alreeds 't Land soo verr' genaerderd, datmen sou beginnen te lossen en op te dragen. De Bootsmans Iongen stond met een Pijp Taback in de mond. + Hy dit siende, gaf hem een suflet aen d'ooren, waer door de Pijp in d'eene Boot, waer in een weynigh Buskruyd gestrooyd lagh, neerviel. Terstond vloogh de gedaghte Boot in de lught, en stack oock de twee andere aen: Waer door niet alleen de daer op sijnde Hollanders, tot op eenen toe, maer oock veele aen 't Land staende swarte en witte Lieden, tot over de honderd in getal, na om hoogh in de lught gesonden wierden. Soo haest het in d'eene Boot begon te barsten, sprongh een Bootsgesel op d'andere, genoemd Jan Frick, van Ter Goude in Holland, (tegenwoordigh Borger in Colombo, daer hy sigh eerlijck geneerd met Tabacks-pijpen te maecken), in 't Water, en hield'er sigh soo langh onder, tot dat het gevaer voorby was. Hy verhaelde ons, hoedaenigh sigh dat ongeluck had toegedragen.

't Tweede en derde ongeval gebeurde aen twee Scheepen, + welcke onder een harde Wind op de Reede liepen. Haer' Anckers wilden niet heghten; soo datse by de Vischmarckt aen 't Strand wierden geworpen. Echter hebben al de daer op sijnde Menschen haer leven gereddet.

Den 9. December quamen hier aen twee groote Scheepen uyt Persien, genoemd Africa en Cortgeene. + Vermits ick nu seven Maenden over de

vijf bedongen Iaeren de Compagnie in d'Indische Landen had gediend, soo meende ick, op eene der selve te sullen geraecken. Doch de Heer Gouverneur wou my voor ditmael noch niet laeten gaen.

Sy seylden den 10. dito van Colombo af nae de Stad Punt de Galle (Gala) daerse Peper en Caneel moesten in laeden. + Ick beklaeghde my seer hoogh hier over; gingh by den Opper-koopman Van Voorst; en droegh hem de saeck voor. Hy seyde my, 'k sou maer een weynigh geduld hebben; daer sou noch een Fluyt-schip uyt Bengale koomen; 't welck oock nae 't Vaderland gaen, en noch meer Persoonen meë neemen moest.

Den 11. dito quamen Brieven van Punt de Gala over Land, met tijdingh, dat de gedaghte Fluyt, wel gelaeden met Salpeter, uyt Bengala daer was aengekomen, doch gantsch Mastloos.

Den 12. dito wierden uyt Colombo eenige Timmerlieden, drie Mastbomen, en Brieven, in een Hoecker over Zee gesonden, om 't gedaghte Fluyt-schip, genoemd Wester-Amstel, weer vaerdigh te maecken, op dat het met de twee andere Scheepen nae Holland moght keeren. +

Den 13. dito deed de Gouverneur my aenseggen, +dat ick my sou gereed houden, om voor Boeckhouder op de gemelde Fluyt te gaen. Noch andere twaelf Soldaten, welcke oock haeren tijd voldiend hadden, wierd bevoolen, datse haer Geweer souden overgeven. Wy voorsagen ons van allerley leeftoght, ingeleyde Citroenen, drooge Visch, Lijnwaed, en andere noodwendigheden, soo goed als wy vermoghten.

Den 14. dito begaf ick my in de Aldee Batalamulo, een soo genoemd Dorp, twee uyren van Colombo, en niet verr' van 't oude Koninghlijck Slot Gota. + Hier nam ick mijn afscheyd van den Koninghlijcken Veldheer Dissave Tennekool (voorheenen gedaght) die voor eenige Iaren van den Koningh van Candi tot ons overgelopen was. Hy tracteerde my over 't middaghmael seer wel; en deed my tegens den avond door vier Cingulayen in een Palankin weer nae Colombo draegen. Vereerde my oock twee-honderd geconfijtede, of in Zuycker ingeleyde Citroenen.

Den 15. dito nodighde my mijnen geweesenen Capitain Jacob Witzenburgh te gast in sijnen Hof, + op d'avondmaeltijd.

Den 16. dito liet my de rijcke Portugeez te Matual, + een uyr van Colombo gelegen, op een Elephant nae sijn Huys haelen; daer hy my seer wel onthaelde, niet alleen met Spijzen, maer oock met Harpen en allerley ander Speelwerck. Deesen Portugaloiser, genoemd Don de Bairo, bestrafte my, dat ick soo een swaere Reys weer wou aenneemen, daer ick sulcke goede daegen te Colombo kon genieten.

Den 17. dito deed hy my op den Elephant weer nae Huys rijden.

Den 18. dito seyden wy Assistenten malkander Adieu in den Hof der Compagnie voor de Poort Negombo. +

Den 19. dito nodighde mijne Kost-Vrouw haere Vrienden en Bekende binnen Colombo te gast; + en beklaeghde sigh tegens haer, wegens mijne voorgenomene Reys.

Den 20. dito deed de tegenwoordige Gouverneur Laurens Pit ons aenseggen, dat wy ons tegens de avond souden t'scheep begeven. + Naemen derhalven van onse Bekende 't laetste afscheyd. Mijne Kost-Vrouw, de swarte Weduw met haere lange ooren, was seer bedroefd. Sy gaf my verscheyde Spijsen en Vrughten meë; doch hebse al t'saemen in Zee geworpen, uyt vrees, dats'er Tovery onder gedaen moght hebben, of sulcks doen bestellen door eenige Malabaersche Wijven, die sulcke snoodheden geerne plegen voor een weynigh geld.

Tegens den avond, + ontrent ten vier uyren, gingen wy met onse Kisten en Plunderagie door de Stad en 't Kasteel nae de Water-Pas, gevolghd van veele Lieden, swarte en witte onder malkander. 'sAvonds quaemen wy op een Hoecker, dat is, een kleyn Schip, waer op vier Stucken Canon, twaelf Bootsgesellen, een Schipper, en een Stierman zijn. Onse Schipper Cornelius Erasmus, geboortigh uyt Jutland, een dorstigen Broeder, had te Colombo een Vrouw, genoemd Cornelia. Sy was Roomsch-gesind; doch ick onderrightede haer, terwijl ick my te Colombo bevond, in 't Luthersch Geloof; en vermits haeren Man oock een Lutheraen was, soo begafse sigh daer toe. Sy had een noch ongetrouwde Suster, genoemd Margaretha. Haeren Vader was Antonius. Haere Moeder Lassagea, een Babylonische Vrouw, doch beyde gestorven. + Deese Margaretha woonde by de gedaghte haere Suster: Was seer schoon en blanck, met swarte oogen, en wegens haere sonderlinge schoonheyd de beroemdste in de gantsche Stad Colombo, oud seventhien Iaeren. Gingh gekleed op sulck een wijs, gelijck ick hier boven de Draght mijner langh-oorige Weduw heb beschreven.

Den 21. dito moesten wy blijven leggen, om op de Brieven te waghten. + Ick gingh met de Schipper in eens Visschers Vaertuygh weer nae Colombo, en in sijn Huys. Hielden daer een Bancket met Bladeren en Kalck tot op den avond. By ons afscheyd weenden beyde de Susters, en begeleydden ons tot aen 't Water. Wy setteden ons weer in 't Visschers Vaertuygh, en roeyden nae 't Schip.

Den 22. dito lighteden wy ons Ancker; doch hadden, wegens de slappe Wind, een sleghten voortgangh. Doch 'savonds woey 't dies te stercker. + 's Naghts ontrent ten twaelf uyren waeren wy tot op een Mijl nae by Punt de Gala gekomen; en stieten daer op een van 't Water bedeckte, derhalven onsightbaere groote Klip, genoemd de Walvisch. Hier door kreegh ons Schip beneden aen de Kiel een groot gat, soo dat het terstond begon te sincken.

De Schipper en sijnen Stierman maeckten in haere Hut sigh met malkander vrolijck in Spaensche Wijn. + Op de stoot quaemense, ruym half droncken, nae boven, en riepen, datmen 't Schip sou wenden. Doch wy, die swemmen konden, trocken onse Rocken en Hembden uyt. Ick voor myn deel hield niets anders aen mijn ligchaem, als mijne lijnen onderbroeck. By tijds sprongen wy uyt 't Schip in 't Water. Saegen door 't schuym, gemaeckt van de tegens 't Land aenstaende Golven, genoemd de Barningh, waer den Oever lagh; te weeten,

niet verr' op de lincker sijde. Swommen allenxen daer nae toe; en hadden de stroom ten voordeel. Dus quamen onser vijfthien binnen een halve uyr tijds behouden aen Land. Al d'andere, als, de Schipper, Stierman, en thien soo Soldaten als Bootsgesellen verdroncken.

Wy gingen in een Hof, + niet verr' van den Oever gelegen, daer een Cingulaisch Edelman woonde. Die door sijn Volck een groot vyer deed aenleggen; ons oock eeten en drincken gaf. Grootlijcks verwonderde hy sigh, dat wy'er 't leven afgebraght hadden.

Den 23. dito, 's morgens vroegh, gingen wy voort, en quamen ontrent ten seven uyren voor de Stad Punt de Gala. + De Sergeant, Corporael en Soldaten, leggende aen de Water-poort, erbarmden sigh over ons; en yeder van haer vereerde ons yets; d'eene een Hembd, d'andere een Broeck, de derde een ouden Hoed, en soo voorts. Ick bejegende in deese Poort een Landsman, die Corporael was, genoemd Gottfried Werls van Schorndorff, de Soon van een Praeceptor (Leermeester), by wien ick 't middaghmael hield. Wy wierden in de Stad voor den Commandeur gebraght; die ons, d'eene voor d'andere nae ondervraeghde, hoe dit ongeluck was toe gegaen. De schuld viel op de Schipper: Doch wijl hy verdroncken was, konmen hem niet verder straffen.

De Commandeur deed ons elck twaelf Rijcksdaelders uyt de Kas der Compagnie geven, + doch op afslagh onser Reeckeningh, op dat wy ons met kleederen en andere noodwendigheden voorsien moghten. Ses der Soldaten, met my van Colombo gekomen, vertrouwden sigh op de Zee niet meer; maer verbonden sich weer op nieuws, de Compagnie noch drie Iaeren te sullen dienen. Yeder van haer wierd ter Maend twee guldens meer aen Gagie gegeven; soo dat de geene, welcke te vooren maer thien guldens hadden genoten, nu twaelf souden ontfangen.

Soo haest wy in de Stad Punto de Gala waeren aengekomen, wierd een Sergeant met twaelf Soldaten nae 't Strand gecommandeert, daer 't Schip was vergaen, + om goede Waght te houden, en te bergen 't geen noch misschien aen Land moght geworpen worden. 's Naemiddaghs gingh ick oock derwaerts; doch vond'er niet anders, als een deel hout van 't Schip, en stucken van onse Kisten leggen. Mijn vermoeden was, dat de Cingulayen den voorleedenen naght al besightighd hadden 't geen aen Land was gedreven. Dat oock 't geense moghten overgelaeten hebben, van onse Waghthoudende Soldaten selfs na sigh genomen, en in 't Sand begraven geworden was.

Den 24. dito quaemen eenige verdronckene eerst aen 't Strand drijven. + D'overige sijn buyten twijffel verslonden geworden van de Hayen, welcke sigh hier in een groote veelheyd onthouden.

Den 25. dito deed ick my door twee Malabaersche Visschers nae mijn Fluyt-schip Wester-Amstel voeren, + en leverde aen den Schipper over mijne van den Commandeur my gegeevene Ordannantie, luydende aldus:

 

Schipper van de Fluyt Wester-Amstel, + Jan Gerritsz.,

neem in den Boeckhouder Christoffel Schweitzer van Stutgart met sijne Plunderagie, om meê nae Patria te gaen.

 

In 't begin behaeghde my dit Schip gantsch niet wel; + eerst om dat het kleyn; ten tweeden oud; ten derden (gelijck ick hoorde) seer traegh in 't Zeylen was. De Timmerlieden en Bootsgesellen waeren beesigh, om te verbeeteren 't geenmen'er aen onsteld vond. Tegens 't aenkomen van den avond voer ick weer nae Land, en bleef in de Stad Punto de Gala (beter bevestighd als Colombo), tot dat de Scheepen gereed waeren. Koght hier oock andere levens-middelen, en 't geen my tot deese lange Reys nodigh was; tot op

Den 5. January Anno 1682.; wanneer men 't scheep gingh, + en de Ladingh opteeckende; welcke bestond in Peper, Caneel, Chineese en Bengaelsche Lijnwaeden, en Sijdene Stoffen. Dit duerde tot

Den 13. dito, op welcken dagh de Fiscael de Monsteringh verrightede. +

Den 14. dito gingen wy in Gods naem onder Zeyl, met een lieflijcke Zuyd-Oosten Wind. 't Schip Cortgeene was Admirael. Wy losteden al ons Canon. + Van Punto de Gala, rondom de Stad, wierd desgelijcks gedaen.

Den 15. dito hielden wy op ons Schip een Vast en Beede-dagh. + Even 't selve geschiedde in al de Steeden op 't Eyland Ceylon onder 't Hollandsch Gebied.

Den 16. dito hield d'Admirael op Cortgeene een By-een-koomst; + en besprack sigh met d'andere Schippers, hoemen sigh in d'eene en ander voorkomende gelegenheyd of ongelegenheyd sou hebben te dragen: Wat oock elck Teecken, 's naghts door Lantaernen, over dagh door Vlaggen, sou beteeckenen. De Leus was: Wat voor een Schip? D'antwoord: Cortgeene, of Africa, of Wester-Amstel. Wederom: Waer van daen? D'antwoord: Van Gala. Eyndelijck: Waer nae toe? D'antwoord: Nae Capo de bon Esperance.

De twee grooteScheepen onses Geselschaps gingen lustigh voort;+ maer wy bleven verr' aghter. Tegens den avond naemense eenige Zeylen in, om ons in te waghten.

Op ons Fluyt-schip bestond de Manschap in de Schipper; drie Stierlieden; de Boeckhouder; drie Chirurgijns, van welcken eenen te gelijck de Gebeeden deed; + een Bootsman; een Schieman; een Bottellier; een Constapel; twee Kocks; twee Quartier-meesters; een Kuyper; een Zeylmaecker; een Sergeant, te gelijck een Vyerwercker; twaelf Soldaten; vier-en-twintigh Bootsgesellen, en des Schippers Iongen, een Bengaler; t'saemen ses-en vijftigh Koppen. De twee andere Scheepen hadden elck honderd-en-vijftigh Menschen op.

Voorts hadden wy een goed deel levende Beesten op ons Schip; + te weeten, ses Apen; twaelf Papegayen; twee Amboineesche Cacadu ('t sijn witte Vogelen, soo groot als een Duyf, met een schoone Kuyf op de Kop, en konnen veel geschickter leeren spreecken als de Pape-

gayen); een Crocodil, een El langh; een Bengalisch Hartje; een jonge Eland, met seer schoone Vlecken. Al deese Dieren sijn binnen twee Maenden tijds gestorven, behalven alleen twee Apen, genoemd Cornelis en Margaretha. Dan noch vijftigh Bengalische Varckens, vijftigh Hoenderen, en ses-en-dertigh Endvogelen t'onser vervarsschingh.

Onse verdere Proviande bestond in tsestigh Vaten Water; ses Vaten gesouten Speck; ses Vaten met Vleesch; ses Vaten Indiaensche Brandewijn; en Rijs genoegh. + Ons Schip was geladen, onder met Salpeter; eenige oude ondeugende Stucken Yser Canon en Kogelen, in plaets van Ballast: + Daer op Caneel en Peper, door malkander, twee-honderd Lasten. Weer daer op derdehalf-honderd groote Balen Sijde en Lijnwaed.

Wy hielden ons by malkander. + Hadden geen sonderlinge Stormen, oock geen quad We'er, tot op

Den 28. April; + wanneer ons by Africa, niet verr' van 't hooge Geberght, onder een seer swaere Nevel, de Zuyd-Ooste Wind t'eenemael tegens, woey; waer door wy weer, binnen eenen dagh en twee naghten, vijftigh Mijlen van 't Land wierden verworpen. Doch doe quam veranderingh, en de Wind reght uyt 't Zuyden; door welcke wy

Den 30. dito de groote Tafel-bergh, Leeuwen-bergh, + en Duyvels bergh in 't gesight kreegen.

Den 1. May bereyckten wy de Vestingh Capo de bon Esperance met seer groote blijdschap. + Hier lagh alreeds het van Batavia gekomen Admiraels Schip 't Land Schouwen, aghter aen de Spiegel seer heerlijck vercierd met Goud en Silver: Waer op sigh bevond de geweesene Hollandsche Generael over Oost-Indien, Ryclof van Goens d'Oude. Had by sigh noch vier groote Scheepen, en een Hoecker, genoemd de Post-Hoorn. Deese alle vijf hadden hier aen de Caep alreeds seven Weecken op ons gewaght. Seyden, datse by de hooghte van S. Mauritius een hevige Storm hadden uytgestaen; in welcke 't Schip Middelburgh alle drie sijne Masten, Stengh, Ree, en al 't Rond-hout had verlooren; doch was nu al weer verbeeterd.

Wy bleven hier noch seven dagen stil leggen; en voorsaegen ons ondertusschen van varsch Water, Hout, Knollen, groene Kruyden, Kool, Schapen en Bocken. + 'k Had mijn Logement op 't Land by een Hollandschen Boer; die onder aen den Duyvels-bergh woonde. Sijn Ackeren, Wijnbergen, (van welcke de Druyven even voor onse aenkoomst waeren afgeleesen), Kool en Knol-landen laegen al t'samen nevens sijn Huys by een. 's Naghts deed hy deselve bewaeren, tegens de wilde Dieren, door eenige bekende Hottentots, en groote Honden. De Heer Generael Ryclof van Goens, nevens sijne Gemaelin, Hof-meestres, Trompetter, en twaelf Helbaerdiers, alle gekleed met geele Wambaisen van Taf, waer aen de Knoopen van Silver waeren, en wijde roode Broecken; dan noch eenige by sig hebbende Bengaelsche Slaven en Slavinnen, herberghden in de Vestingh by den Commandeur.

Den 2. dito quam hier een Schip op de Reede by ons. Liet witte Vlaggen en Wimpelen afwayen. + De daer op sijnde gaven sigh uyt voor Fransche Kooplieden. Doch een Bootsgesel quam 'snaghts by Maneschijn aen 't Schip van onsen Admirael swemmen; en ontdeckte, dat dit Fransch Schip een Zee-rover was, die onder 't Arabisch Geberght by Musquet en anderweegen veel Buyt had gemaeckt. Hem aengaende, sy hadden hem alreeds voor drie Iaeren met geweld uyt Persien wegh genomen, en geduerende dien gantschen tijd als Slaef gehandeld. Dit had hem veroorsaeckt, op deese gelegenheyd sulcke Moordenaers te verlaeten, en sigh by Christenen te begeven; biddende, datmen hem doch meë nae Holland wou voeren. Soo haest deese Rovers de volgende morgen vroegh de gedaghte Bootsgesel misten, gingense onder Zeyl, en maeckten sigh wegh. Twee onser beste Scheepen wierd wel bevoolen, haer nae te jaegen, doch konden deese Schelmen niet aghterhaelen.

Den 8. dito gingh den Admirael t'Scheep met sijn Volck; doch liet sijne Huysvrouw aghter. + Over d'oorsaeck hier van waeren verscheydene vermoedingen.

Den 9. dito, 'smorgens vroegh, lighteden wy onse Anckers, en gingen onder Zeyl, met goede Zuyd-Ooste Wind. + Voeren voor-by 't Zee-Honden of Banditen-Eyland, en hielden

Den 10. dito een algemeene Vast- en Beededagh; daer op

Den 11. dito een algemeene Versamelingh, + in welcke besloten wierd, hoedaenigh sigh yeder Schip, in geval van nood, sou hebben te draegen, en wat elck Teecken, 't sy door schieten, door vyer-aensteeckingh, of Vlagh-waeying, sou bedieden.

Dan den 12. tot den 16. dito hadden wy veranderlijcke en slegte Wind.+ Ter deeser tijd onthielden sigh by onse Scheepen eenige Noord-Capers. Dit sijn groote Visschen, byna de Walvisschen in alles gelijckvormigh. Onse Cour was West ten Zuyden.

Den 17. dito bequaemen wy de reghte Passaet-Wind, welcke geduerigh woey tusschen 't Oosten en Zuyden heenen. Wy righteden onsen loop opsetlijck nae 't Eyland Sanct Helena; veellight om hier te verneemen hoe 't in Europa stond.

Den 20. Juny 'svoormiddaghs ontrent negen uyren saegen wy 't genoemde Eyland. + Seylden op de sijde, daer 't Engelsch Fort en drie Valleyen leggen. Ons Iaght de Post-Hoorn voer tot dight by 't Fort; en gaf te kennen, dat wy Hollandsche Scheepen waeren, die niet vyandlijcks onderstaen, maer alleen verneemen wilden, hoe 't in 't Vaderland stond. Kreegh tot antwoord, dat het allerweegen Vreede ter Zee was. Daer op wierd met groote blijdschap al 't Canon gelost, en van 't Engelsch Fort rondom heenen beantwoord. Wy setteden onsen Cours voort. Lieten S. Helena ter lincker hand leggen, en liepen nae 't Westen ten Noorden, met de noch al duerende Passaet-Wind.

Den 22. Iuly waeren wy onder de Linie Aequinoctiael, en passeerden die geluckigh; + behalven dat twee onser Soldaten onder deselve stierven.

Den 23. dito 'snaghts saegen wy de Noord-Starr weer met groote vreughde. + Te vooren hadden wy 't Zuyder-Kruys in 't gesight gehad. Dus noemdmen vier seer kleyne Starren; staende in sulcke een orde, als hier nevens is aengeteeckend.

illustratie

De Wind was Zuyden, en onse Cours gingh Noord ten Westen. De volgende dagh, den 24. dito, 'smorgens vroegh, + bejegende ons een Spaensch Schip, 't welck seer veel Vrouwspersoonen in had, welcke nae West-Indien wierden gevoerd, om daer 't Land te helpen bevolcken. In 't eerst was't voor ons seer bevreesd, en wou doorgaen; doch 't Schip van onsen Admirael haelden 't haest weer terugge.

Den 25. dito ontmoeteden wy weer een Engelsch Schipje, met maer alleen eene Mast. + 't Quam uyt Brazil. Was gelaeden met Taback , waer meë 't selve groot voordeel by ons deed; + wijl wy voor een weynigh van dit Kruyd veele Speceryen, Sijdene Stoffen en Lijnwaeden gaven; en noch waeren d'onse wel blijde over sulck een Mangelingh. Ick, voor mijn deel, gaf voor een half pond Taback een goed deel Peper, en eenige ponden Kaneel.

Den 26. 27. 28. dito bleef den Engelschman by ons; + voer den 29. ons voorby, en quam door sijn gantsch snel seylen, welckers gelijck ick noyt gesien heb, terstond ons uyt 't gesight.

Den 30 dito vielen veele vliegende Visschen in ons Schip neer. + Een gedeelte der selve aten wy: Sommige oock drooghden wy, om haer tot een Rariteit te bewaeren.

Den 31. dito liepen een ontelbaere meenighte Zee-Varckens door onse Vloot heenen, + seer snel, als tegens de Wind. Sprongen dickmael in de lught op. Onsen Constapel Jan schoot'er een uyt den hoop met een Ellegaer. Soo haest dit Instrument in 't Water koomd, en den Visch getroffen heeft, werd hy door 't Lood, 't welck boven aen de Steel is, omgekeerd, met den Buyck nae om hoogh. Dus werd hem sijne kragt benomen, wanneer hy niet boven de honderd ponden weeghd. Soo haest dit eene Zee-Varcken bloed gelaeten had, gingen al d'andere door , en van onse Scheepen wegh. De grootte van onse gevangene was seven voeten; de dickte half soo veel. Was enckel Speck, en had veel warm bloed.

Den 1. Augustus leyden wy 't reght nae 't Noorden aen. + Hadden een stercke Zuyd-Weste Wind, die ons taemelijck de koude op den hals joeg. De daegen wierden oock vry langh; + derhalven wy meer by dagh als by naght onse rust moesten neemen.

Den 2. 3. 4. 5. 6. en 7. dito grooten Regen, met welck Water wy onse Water-vaten vulden. + Ondertusschen oock harde Wind, soo dat wy van malkander verstroyden. Ons Fluyt-schip was als gereed, om in 't midden van een te breecken; en sommige Kromhouten waeren nu al een halve voet geweecken. Doch de Timmerlieden voorquamen noch onsen ondergangh door groote Touwen, stercke Banden, en Keetenen. Door ons onophoudelijk pompen hielden wy 't Schip noch boven water.

Den 8. moesten wy onse Zeylen inneemen, Ree en Stengh neerlaten, en Byleger houden. + Twee Golven sloegen in ons Schip, waer door 't al vry seer nae de diepte begon te sincken; doch door vlijtige arbeyd, maer boven alles door Gods baerblijcklijke hulp, ontworstelden wy oock noch dit gevaer. Wy waeren doemaels gantsch alleen; sonder of Vrienden of Vyanden te sien. Wegens 't verschricklijck gintsch en herwaerts slingeren, oprijsen en neerdaelen des Schips, kon onse Kock in eenige dagen aghter den anderen niet koocken. Derhalven moesten wy ons behelpen met gesouten Bengaelsch Speck en Indiaensche Brandewijn, waer van genoeghsame voorraed voorhanden was.

Den 9. dito, 'smorgens vroegh, hoorden wy veele swaere Stucken Geschuts lossen; sonder te weeten, wat sulcks beduyden moght. + 's Namiddaghs ontrent ten twee uyren saegen wy ter reghter sijde van ons in 't Oosten een groot Schip; 't welck onsen Vice-Admirael was. Door d'afwaeyende Wimpelen wierden wy gewaer, dat het sincken wou. 't Naerderde ons, en wy setteden onsen loop oock derwaerts, soo dat wy malkander konden beroepen. Deese in nood sijnde begeerden, dat wy onse Boot en Schuyt haer te hulp souden senden; de haere haddense alreeds in 't Water; doch vertrouwden sigh niet, met sulcke kleyne Vaertuygen over de seer groote woedende Golven tot ons te komen.

Sy hielden niet op van roepen, wuyven, en schieten; doch wy hielden Scheeps-raed, en vonden goed, wat verr' van dit Schip af te blijven. + Want indiense 't selve verlaeten hadden, en gesaementlijck, over de 150. sterck, tot ons overgekomen waeren, soo souden wy met haer van honger en dorst hebben moeten sterven. Doch indien 't Schip quam te sincken, souden wy'er soo veel mogelijck van opvisschen, en inneemen. Ondertusschen sou onse Schipper, een wel-ervaeren Zeeman, met de Schuyt heenen vaeren, om alles te besightigen, en soo veel doenlick was raed te geven. + Op sijn' aenkoomst moesten d'alreeds meer al half verloorne Menschen al de kostlijcke laedingh van Caneel, Nagelen, Muscaet-noten, Peper en diergelijcke Speceryen, tot by de vier honderd Lasten, buyten boord in Zee werpen; waer doorse eyndlijck geraeckten by 't gat, waer door 't Water binnen liep; en 't selve konden stoppen. Haere Pompen, wijlse geduerigh vol Peper quamen, kondense niet gebruycken: En even dit had ons somtijds oock geen geringe moeyte veroorsaeckt. Op de gehoorde wijs wierden deese in 't uyterste gevaer van Schipbreuck staende lieden noch gereddet.

Den 10. en 11. dito gingh deese swaere Stormwind leggen: + Doch het wierd hoe langer hoe kouder; en daer begonden dicke Nevelen tekomen. Heden bevond onse Vloot sigh weer by een, behalven alleen de Post-hoorn.

Den 12. 13. en 14. dito konden wy, wegens de dicke Mist, + d'een d'ander gantsch niet meer sien. Moesten door schieten malkander de Leus geven, om by een te blijven.

Den 15. dito bejegende ons een Engelsche Visscher, + die in Ysland Aber-

daen, gemeenlijck Labberdaen geseght, had gevangen. Tegens Peper mangelden wy van hem wat Visch in.

Den 16. dito quaemen wy by twee Hollandsche Fluyt-scheepen, + welcke uyt Groenland, van de Walvisch-vanghst, weer nae Huys keerden. Deese gaven ons Kaes, Biscuit en Taback voor Speceryen. D'eene had thien, d'andere elf Walvischen gevangen, en dus een goede Reys gedaen. De Groenlands-vaerders sijn seer gesonde en stercke Lieden. Wy scheenen tegens haer als doode te zijn; wijl wy meest al t'saemen met d'inwendige Watersught waeren behebt. Heden hadden wy de hooghte van 61. Graden 7. Minuten. Veranderden onsen Streeck nae 't Noord-Noord-Oosten.

Den 17. dito quaemen ons eenige Hollandsche Oorloghs-scheepen te gemoet, + nevens een ander Schip, 't welck onse Oost-Indische Vloot Leeftoght toebraght, en voorts gesaementlijck ons begeleydden.

Den 18. dito 's morgens vroegh saegen wy Hitland, + en hielden ons, op bevel der Heeren Staten van Holland, soo veel mogelijck was aen d'Engelsche Wal, om niet door eenige onstuymigheyd der Winden gedwongen te mogen werden, de Noorweeghsche Haven aen te doen; te meer, wijl de Koningh van Deenemarcken en de Staet der Vereenighde Nederlanden malkander doemaels niet veel vertrouwden. Dus seylden wy voort, meest den tijd Noord-Oost, en Oost-Noord-Oost, tot op

Den 1. September, + wanneer wy (nae dat twee onser Reysgesellen ons verlaeten hadden, om nae Zeeland te gaen) de Hollandsche Kust in 't gesight kreegen. + Stracks quam op yeder onser Scheepen een Hollandsche Lootsman, die ons geluckigh door de Tonnen in 't Vlie braght. Hier verwaghteden ons alreeds twee Bewindhebberen der Hollandsche Oost-Indische Compagnie in een verguld Iaght; welcke ons gesaementlijck verwelkoomden, en voor de gedaene getrouwe diensten bedanckten. Onse Kisten en Plunderagie moesten in 't Schip blijven, doch wy voor onse persoonen wierden in een Iaght nae Amsterdam gevoerd, daer wy

Den 2. September geluckigh aenquaemen; + in de Stad van meenighten Menschen omringhd, en verwelkoomd wierden.

Dus was onse gantsche Reys van Ceylon tot Amsterdam geweest een tusschen-wijdte van drie-duysend een-honderd Mijlen: + Welcke wy hadden afgeleght in de tijd van 232. daegen, te weeten, van den 14. Januarius tot den 2. September ingeslooten, Anno 1682.

Op deesen 2. September wierden oock onse Kisten en Slaeptuygen in 't Oost-Indisch Huys gebraght; + en daer, in yeders tegenwoordigheyd, van Gecommitteerde besightighd. Wierd'er niet yet verboodens, of 't geen boven twee Maenden Besoldingh waerdigh was, in gevonden, soo wierd stracks elck 't sijne ter hand gesteld: Anders den Overtreeder aengetast, en den Schout overgegeven. Voorts, nae gelegenheyd, met een Geldboete, of oock wel met het Tughthuys gestraft.

Den 3. dito gaf ick in 't Oost-Indisch Huys mijne Reeckenigh over

aen den Generaelen Boeckhouder, + en wierd daer op, nae datse goedgekeurd was,

Den 17. dito van een Bewindhebber der Oost-Indische Compagnie ten vollen afbetaeld met 106. guldens, welcke my noch resteerden. Hier van voldeed ick mijnen Waerd; + en met het overige vertrock ick over Utrecht, Arnhem, Wesel, Keulen, Bon, Cobelentz, Mentz, Franckfurt en Heydelbergh nae 't Land Wurtembergh, mijn Vaderland; daer ick gesond en geluckigh weer aenquam.

 

EYNDE.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

landen