Logo DBNL
Drie seer aenmercklijcke reysen nae en door veelerley gewesten in Oost-Indien; gedaen van Christophorus Frikius, chirurgijn: Elias Hesse, bergh-schrijver: Christophorus Schweitzer, boekhouder; yeder bysonder, van 't jaer 1675, tot 1686 (1694)

Drie seer aenmercklijcke reysen nae en door veelerley gewesten in Oost-Indien; gedaen van Christophorus Frikius, chirurgijn: Elias Hesse, bergh-schrijver: Christophorus Schweitzer, boekhouder; yeder bysonder, van 't jaer 1675, tot 1686

(1694)–Christoph Frick, Elias Hesse, Christophorus Schweitzer–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

III. Hoofd-stuck.

Fleermuysen, soo groot als een Gans, gehouden voor een sonderlinge delicates. Amuck-speeler steeckt een op Schildwaght staende Soldaet dood. De Blixem verbrand veele Chineesche Joncken. Rovers, sijnde wegh-gelopene Hollandsche Soldaten. Vreeslijcke slangh van ses-en-twintigh Maetvoeten gevangen. Gagie en Kostgeld der gemeene Soldaten, en der Officieren ter Maend. 't Schip 't Stight Vtrecht verbrand. Een geheel seer Nagel-rijck Eyland versoncken door een verschricklijcke Aerdbevingh Anno 1674. Wat de Schrijver d'oorsaecken hier van steld. Praesent des Koninghs van Siam aen den Generael Maetzuycker, en sijne begeerte daer tegens. Elephanten gewend, om 't schieten te hooren. Scheepen met volck nae Ceylon gecommandeert; en onse Schrijver op eene der selve. Afvaert van Batavia. Princen-Eyland onbewoond. Uytdeelingh van Rantsoen. Geduerige Blixemen. Beright van de boven maten ongesonde Kust van Sumatra, anders genoemd de
West-kust; en eenige aenmercklijckheden. Groote Visschen, genoemd Springers. Stormwind. Onstuymige Zee. Byleger. Wat dit is. Gevaer. Malle-meeuwen. Hay gevangen. Onbekende Menschen, welcker Tael niemand verstond, aen boord gekomen in een Vaertuygh. Jammerlijck ongeval. Ongeluck neemd noch een geluckigh eynd. Messen-geveght onder twee Bootsgesellen. Straf. Honger en dorstlijdingh, schoon'er Voorraed genoegh in 't Schip was. Komen voor de Stad Colombo in Ceylon aen. Hoe veel Mijlen Colombo van Batavia leght. De Schrijver vind hier Landslieden. Hoe in Ceylon de dranck Massack werd bereyd. Elephanten. Leeuwen aen den Koningh van Candi gesonden. Soldaten - Exercitie. De Schrijver gesonden nae de Fortres Galture.

DEn 14. Augustus quaemen twee Javanen te Batavia, draegende aen een Stock twaelf Fleermuysen, yeder soo groot als een Gans, door de Hoofdwaght, tot in 't Huys van de Heer Generael. + Men seyde my, datse op desselven Tafel quaemen, en gehouden wierden voor eene der voornaemste delicatessen, waer meë men aensienlijke Gasten kon tracteeren. Sy vliegen by naght uyt, gelijck oock die van onse Landen gewoon sijn te doen, en besoecken seer vlijtigh de Potten, welcke aen de Cocos-Bomen hangen; en waer in de soete Suri vloeyd. Soo vol drinckense sigh in deselve, datse van de Bomen afrollen, en dan gemacklijck met de hand gegrepen konnen werden. By dagh onthoudense sigh in de Wildernissen, of in de holle Bomen.

Den 15. dito wierd een Soldaet, op Schildwagt staende op de Brugh tusschen 't Fort en de Stad, met een halve Pieck in de hand, van een Javaen, die Avion had gegeeten, met sijne vergiftighde Kriz doodgestoken. + Deese rasende Amuck-speeler (waer van in de Reysen van Christophorus Frikius en Elias Heffe breeder beright is gegeven) gingh al voort, en wou op d'andere Schildwaght, dight by de Poort, ook aenvallen; doch deesen stelde tijdlijck 't scharp sijner Pieck tegens hem aen; waer in hy als woedend liep, en sigh dus de dood veroorsaeckte. Deese Javaen wierd, ten spiegel van andere, van de Beuls-kneghten, welke Caffers van Angola zijn, door de gantsche Stad gesleept, en van deselve, by Jacatra, met de voeten aen een Boom opgehangen.

Den 16. dito wierden veele Chineesche Scheepen, of Joncken, door den Blixem aengestoocken, en verbrand. + Dien geheelen dagh scheen 't niet anders, als of 't eene Stuck Canon voor, 't andere nae, waer' afgeschooten geworden. D'oorsaeck hier van was, om dat haere Mastboomen, en 't meeste Hout haerer Joncken, bestonden uyt Bamboes-Ried; 't welck veele Geleederen heeft, gelijck de Flier; elck Lid in 't bysonder hol; 't welck, als 't door 't Vyer gedwongen werd te springen, dickmael een seer geweldige slagh laet hooren.

Den 17. dito liepen twee Soldaten en een Bootsgesel uyt 't Batavisch Guarnisoen nae de Struyckrovers, op den Blauwen Bergh, ontrent twaelf uyren van hier. + Deese Rovers sijn Besoldelingen en Bootsgesellen of Matroosen in Hollandschen Dienst geweest, doch van haer wegh-gelopen. Sijn al vry veel in getal; hebben Javaensche Vrouwen; besitten deesen Blauwen Bergh, en doen de reysende Lieden groote schaede.

Den 18. dito vond ik een Landsman, genoemd Hans Lodewijck Vogel, geboortigh van Stutgard, van sijn Ambaght een Backer; doemaels Hofmeester by een Raed van Indien, de Heer Rijcklof van Goens. + Doch korts hier nae is hy gestorven.

Den 19. dito wierden aen den Heer Generael Maetzuycker op Batavia gebraght twaelf Javaensche Wilde Paerden, tot een Praesent hem van Bantam toegesonden. +

Den 20. dito braghten twaelf Javanen een Slangh, doch dood, voor 't Huys des Generaels. De lenghte was van ses-en-twintigh Maetvoeten. + Doe nu de gemelde Generael dit vreeslijck Dier gesien had, beval hy 't selve sijnen Doctor, Heer Kleyer te brengen: Die deese vervaerlijcke Slangh door Johan Otto Helwigh, Med. Doct. uyt Saxen, en met my voor Soldaet nae Indien gevaeren, doch die nu diende voor Apotheeckers-Kneght, deed openen, en de Huyd weer opvullen, om bewaerd, en aen elck getoond te werden.

Den 21. dito wierd aen yeder persoon des Guarnisoens drie Maenden Besoldingh uytgedeeld, aen Geld, Sijdene Stoffen, Chineesch Lijnwaed, Hembden, Hoosen en Schoenen. + In plaets van Servis geeftmen hier kostgeld; te weeten: De Gagie van een Gemeen Soldaet is thien gulden, en 't kostgeld vier gulden en veertigh ponden Rijs ter Maend. Een Corporael heeft tot Gagie veerthien gulden, en tot kostgeld ses gulden. Een Sergeant tot Gagie twintigh gulden, en tot kostgeld vier Rijcksdalers. Een Vaendrigh tot Gagie ses-en dertigh gulden, en tot kostgeld ses Rijcksdalers. Een Lieutenant tot Gagie vijftigh gulden, en tot kostgeld oock ses Rijcksdalers. Den Capitain tot Gagie taghtigh of oock honderd gulden, tot kostgeld thien Rijcksdalers, seven Kannen Wijn, en twee Kannen Oly, alle ter Maend.

Den 22. dito is 't Schip, genoemd 't Stight Utrecht, voor eenige dagen van de West-kust hier aengekomen, en gelaeden met vier-honderd Lasten Peper, op de Reede voor Batavia verbrand. + 't Geschut en d'Ankers sijn, wijl 't niet seer diep was, meerendeel weer opgehaeld; oock al de Menschen gereddet geworden.

Den 23. dito commandeerde onsen Major Polman een Lieutenant met tsestigh gemeene Soldaten, + om met 't Schip Asia te gaen nae de Westkust, een t'eenemael ongesond Gewest.

Den 24. dito quaemen twee Scheepen voor Batavia geluckigh aen; 't eene van Siam, gelaeden met Spiauter; 't andere van Tarnate, bevraght met Nagelen, Muscaten en Muscaten-bloey, of Foely. + Braghten tijdingh, hoe in de Koninghrijcken Ambonia en Tarnate, ontrent vijf-hon-

derd Mijlen Oostwaerts van Batavia gelegen, d'aldaer gewoonlijcke en Iaerlijcksche Aerdbevingen weer geen kleyne schade hadden gedaen: Vermits 't noch overgeblevene stuck Lands van een Eyland, Anno 1674. door een Aerdschuddingh vergaen, in den omvangh ses of seven Mijlen, en rijcklijck gezeegend met Nagelbomen, voorts ten vollen was versoncken.

Nae d'oorsaeck van den ondergangh deeses Eylands behoeven de geene niet veel te vraegen, welke weeten, hoe 't hier toegegaen is. Voortijds hadden de Spaenjaerden dit Eyland gevonden; en, wijlse 't soo gantsch Nagelrijck saegen, 't selve versterckt met goede Fortressen en Schanssen; ook vercierd met Kercken, Kloosteren en Schoolen. + Doch met d'Inwoners gingense boven maten tyrannisch te werck. Alsse, nae de bekomene Zeegen een Vreede met deselve hadden opgereght, droegense sigh noch soo wreveligh en hooghmoedigh, datse, wanneer eenigen Inwoner haer te gemoet quam; niet bytijds haer thien of twaelf schreden uyt den weg week, en dan stil stond, tot dat mijn Heer den Spaenjaerd voorby was gegaen, met haere Sinque Palm, of Deegen van vijf Spannen lenghte, hem ter neer stieten; en op desselven doode ligchaem alleen een Perdau (een seecker stuck gelds) leyden. Dan moght de Moordenaer van niemand hier over aengesproocken, voor geen Doodslaeger gescholden, veel min als eenen soodaenigen gestraft werden. + Om andere seer geringe oorsaecken, jae wel uyt moedwil, handeldense op even deselve wijs met d'arme Indianen: Welke naederhand door de Hollanders wel van dit Tyrannisch Spaense Iock verlost; maer ondertusschen ook niet weynigh van deselve geplaeghd wierden, door allerley harde afparssingen. Iae, om d'onkosten van nieuwe Bouwingen te spaeren, hebben de gedaghte Hollanders van de Kercken, Schoolen en Kloosteren, Packhuysen, selfs oock Herbergen gemaeckt. Leefden voorts soo God-vergeeten, dat het alle maet te boven gingh, tot datse Anno 1674. door een geweldige Aerdbevingh wierden overvallen; welke haere Vestingen, Mueren en Huysen verbrack; ook een groot deel der haere in 't Water deed versmooren.

Den 25. dito passeerden door onse Fortres twee Elephanten; welcke de Koningh van Siam, die sijne Residentie in Odea heeft, aen den Generael Maetzuycker ten Praesent sond, nevens vijf-en-dertigh Centenaers Spiauter. + Versoght hier tegens, datmen hem een Buskruydmaecker wou leenen; met belofte, dat hy hem binnen twee Iaeren weer nae Batavia sou senden. De Heer Generael nam deese Vereeringh aen; bedanckte den Ambassadeur, en door den selven de Koningh, voor de genegentheyd t'sijnwaerts. Verklaerde, dat hy wel geerne 't versoeck sijner Majesteyt wou voldoen, doch dat sulcks hem voor ditmael onmogelijck was, vermits hy nu niet meer als eenen Pulver-bereyder had binnen Batavia, die hy op geenerley wijs kon ontbeeren. Doch eenige ponden Buskruyd waren tot sijne Majesteyts dienst.

Van den 26. tot den 31. dito moesten wy yeder dagh op de Drilplaets met onse Compagnie verschijnen, en onse Musquetten lossen op twee,

voor eenige Maenden van Ceylon herwaerts gekoomene Elephanten, + welcke men op de genoemde plaets voeerde, op datse met'er tijd 't schieten moghten gewoon, en sy alsoo ten Oorlogh bequaem gemaeckt werden.

Voor den 1. tot den 30. of laetste September ben ick niet uyt 't Fort gegaen, of in de Stad gekomen, vermits ick my gequeld bevond van hoofd-pijn, waer door my selfs 't Hayr uyt-viel. + Oock kon ick de seer groote hitte niet wel uytstaen. Geene Geneesmidelen gebruyckte ick; anders als dat ick 'smorgens en 'savonds, na der Sonnen op en ondergangh, my verfrischte door baden in 't Water 't welck om 't Fort loopt; alhoewel sulck seer gevaerlijck was, wegens de sigh daer in onthoudende Crocodillen.

Den 1. October wierden van 't Batavisch Guarnisoen drie Compagnien bevolen te gaen nae 't Eyland Ceylon, + op drie Scheepen, genoemd Macassar, Polsbroeck, en Polrun. De volgende dagh moetense gereed sijn, om sigh 't Scheep te begeven. Ick, die meë onder deese Benden was, nam afscheyd van mijnen Landsman Hans Lodewijck Vogel, en voorsagh my van Visch, Suycker, Dadelen, Citroenen, en andere noodwendigheden, tot vervarsschingh op deese Reys.

Den 2. dito, 'svoormiddaghs ontrent ten thien uyren, voer elcke Compagnie nae 't Schip, 't welck deselve verordonneert was. Ick, onder 't Commando eens Lieutenants, genoemd Henrick Rentzen van Oldenburgh, quam, nevens andere, op 't Admiraels Schip Macassar. + 'sNamiddaghs verscheen de Fiscael, om Monsteringh te doen, of al de Gecommandeerde oock op de Scheepen waeren. Wanneer 't gebeurd, dat yemand sigh in sulck een geval achterhoud, en hy daer nae aen Land gevonden werd, soo moet hy soo langh in ysere Keetenen gaen, tot dat 't Schip, waer op hy sigh begeven moest hebben, van de Reys weerkomd.

Den 3. dito, 'sMorgens voor dagh, beval de Schipper den Constapel, een Stuck Canon te lossen, ten Teecken, dat de twee andere Scheepen haer' Anckers oock souden op winden, en sigh met ons onder Zeyl begeven. + 't Woord, of de Leus, was: Wat Schip? D'antwoord, Macassar, Polsbroeck, of Polrun. Wijders: Waar van daen? Van Batavia. Waer nae toe? Nae Columbo. Met 't aenbreecken des daghs (welcke hier door 't geheele Iaer begind 'smorgens ten ses, en eyndighd 'savonds ten ses uyren) zeylden wy, met de Land-wind, Bantam voorby. 's Namiddaghs, als de Zee-wind seer sterck begon te blaesen, en ons vlack tegens was, gingen wy op Ancker leggen, tot dat

Den 4. dito, ontrent ten twee uyren na middernaght, de Stroom en Land-wind weer aenquam; met welcke wy voortvoeren tot aen 't Princen Eyland; + daer wy ons van Brandhoud en soet Water moesten voorsien.

Den 5. 6. en 7. dito, drie dagen aghter een, + braghten wy hier meë door. Ick gingh, met noch vijf andere genoeghsaem van Geweer voorsiene Soldaten, aen Land, om de Houthouwers voor de Tijgers te beschermen; oock om eenigh Gevogelt, Pauwen en Enden, te schieten:

Want vermits dit Eyland onbewoond is, soo vindmen'er diergelijck slagh van Gevleugelt genoegh.

Den 8. dito, met 't aenbreecken van de Morgenstond, lighteden wy onse Anckers. + Liepen deesen dagh de Straet van Sunda ten vollen door, en quamen tegens den avond in de Zee. De Wind was Zuyd-Oost en Zuyden; onse Cours gingh meest ten Noorden.

Den 9. dito wierden twee Quartieren gemaeckt, + op dat yeder wist, wanneer de Waghtbeurt aen hem qaum; en wanneer hy weer in sijne Hanghmat moght gaen slapen. Tot noch toe hadden wy Water ten Dranck, oock Rijs genoegh; doch enckelijck in Water gekoockt.

Den 10. dito een gewenschte wind. Nu wierd voor d'eerstemael 't Rantzoen uytgedeeld. + Yeder persoon kreegh daeghlijcks een half Pond gekoockte Rijs, een Mutsje gedistilleerde Arac; anderhalve Pint water: Ter weeck twee Ponden Biscuit, of Tweeback; een Mutsje Edik; een half Mutsje Lissabonsche Oly: Op Sondagh en Donderdagh drie-vierendeel pond Vleesch: Op Dingsdagh anderhalf-vierendeel-pond Spek: 's Maendaghs, Woendaghs, Vrydaghs en Saterdaghs grauwe Erweten; waer over wy Oly en Edick gooten.

Den 11. 12. 13. 14. en 15. hadden wy noch al gewenschte Wind. Begonden de West-Kust taamlijck te naerderen. + 's Nagts in de tweede, anders geseght Honde-Waght, tusschen thien en twee uyren, sagen wy, reght in 't Noord-westen, een onophoudlijcken Blixem; ook allerweegen swarte en roode Wolcken, seer vervaerlijck door malkander. In de Daghwaght, ontrent ten drie uyren, veranderden wy onse Streeck van West ten Noorden nae Noord ten Oosten.

Den 16. dito was 't stil. + Den 17. 18. en 19. hadden wy veranderlijcke Winden. Rondom ons heenen wierd de lught overtogen met swarte, duystere Wolcken.

Den 20. en 21. dito saegen wy noch Son, noch Maen, noch Starren. + Vermoedden derhalven, dat ons een stercke Storm sou belopen. Waerom wy onse Zeylen innamen, en ons gereed maeckten tot een Byleger.

Den 22. dito quam de Wind al saghtjens aen van 't Westen. Wy setteden onsen Noordlijcken Cours voort. Sagen 't geduerigh blixemen op de voorgedaghte wijs; en hoorden 't oock Donderen. Hier over was ick niet weynigh verwonderd; en vraegde eenige oude Scheeps-lieden, of se d'oorsaeck hier van niet wisten? Deese berighteden my, dat het ontrent dit Gewest der West-Kust ses volle Maenden aghter een dusdaenigh een We'er maekt. + Voorts, dat in dit Land veel Peper wast, en inde Bergen oock Goud werd gevonden. Derhalven de Hollanders, na een langh-gevoerden Oorlogh, hier eenige Vestingen gebouwd, en met Soldaten voorsien hadden; oock deselve noch heden besaeten. + Dat de hier komende Europianen seer ongeluckigh sijn, wegens d'onverdraeghlijck-ongesonde lught; soo dat niemand der selve het hier drie Iaren kan houden; maer onfeylbaer moet sterven, indien hy binnen dien tijd niet afgelost, en van daer gehaeld werd. Derhalven jaerlijcks varsch Volck tot Besettingh derwaerts moet gaen. Dat die daer door de dood werden wegh-

geruckt, gemeenlijck seer plotslijck sterven; en dickmael aen Tafel sittende, onder 't eeten en drincken, schielijck ter neer vallen, en te gelijck den Geest geven. Haere Spijsen sijn Rijs, in plaets van Brood; Buffels, Koeyen, en Swijnen-vleesch; Wildbraed en Visch in meenighte. Haren Dranck Suri van de Cocos-boomen; en Zuycker-Bier van drie of vier jaren, 't welckse onder d'Aerde bewaren.

Den 23. dito hadden wy een stercke Wind uyt 't Westen. Wy saegen ontelbaer veel Visschen, welcke wy Springers noemden. + Sijn gemeenlijck twee ellen langh, en twee ellen dick. Hebben seer sterck Vleesch. Swemmen altijd tegens de Wind. Alsse, gelijck heden geschiedde, hoogh uyt 't Water opschieten, en sigh in de lugt laten sien, vermoeden de Scheeps-lieden, een onstuymige wind en swaer onweer te sullen komen. Onse Bootsgesellen vingen eenige deeser Visschen, met seecker Instrument, 't welckse Ellegaer noemen, en deese Springers in 't Lijf schieten. In deese Naght is 't Schip Polrun van ons afgeraeckt; sonder dat wy wisten, of sulcks was geschied opsetlijck door de Schipper, of door onvoorsightigheyd des Stiermans, wiens Waght-beurt het was. Wy hielden onsen genoomenen Cours, en voeren voort met de Fock en 't Schover-Zeyl.

Den 24. dito moesten wy, wegens de harde Wind, + ons groot Zeyl inneemen; oock ons Schip boven allerwegen met gepeckte Doecken wel bewaeren en dighter maecken; vermits de Golven soo hoogh als Bergen in de lught opreesen, en ons taemlijck-ongemacklijck in ons Schip overvielen.

Den 25. 26. en 27. en 28. dito noch al Stormwinden, + echter lijdlijck; met welcke wy in een Etmael, of natuerlijcken dagh van vier-en-twintigh uyren, vijf-en-twintigh of dertigh Mijlen weghs voorderden.

Den 29. noch harder wind. Het noch by ons sijnde Schip Polsbroeck liet 'smorgens ontrent ten negen uyren door een Teecken ons weeten, dat het veel Water ingekregen, en derhalven hulp van nooden had. + Doe wy hem genaerderd waeren, seyde de Schipper, dat sijne Pompen niet doghten; en versoght, dat wy hem met een of twee der onse wilden bystaen. Sijne begeerte wierd hem bewillighd, vermits wy, God sy geloofd, een goed dight Schip, en de Pompen niet van nooden hadden. In deese naght is oock deesen onsen Reys-genoot van ons afgeraeckt.

Den 30. dito namen wy onse Zeylen ten vollen in. Lieten Stengh, Ree, en Bezaen neer. Maeckten ons gereed tot een Byleger; + dat is, men bind 't Roer vast, en laet 't Schip op Gods genade van Winden en Golven gedreven werden waer heenen sy willen. Dit Byleger duerde

Den 31. October, den 1. 2. 3. en 4. November, vijf daegen aghter een. + Nae gehoudene Scheeps-raed, kapten wy de groote Mast, en verlooren dus deselve, wijl wy, door sijne geweldige gintsch en herwaerts slingeringh, den ondergangh des Schips te gemoet sagen. Tot op deesen dagh hadden wy geen hooghte der Son konnen neemen; wisten ter dier oorsaeck niet eygentlijck, waer heenen, en hoe wijd wy verworpen waeren.

Den 5. November, voor middernaght quam de wind uyt 't Suyd-Oosten taemlijck saght aen waeyen. Doe haelden wy onse Zeylen op: Peylden de Son by haren opgangh. + Naemen 'smiddaghs de hooghte, en peyldense weer by haren ondergangh. Hier door bevonden wy, dat wy digt by de Linie Aequinoctiael, en niet soo verr', als wy gevreesd hadden, van onsen Cours verworpen waeren. Zeylden Noord-Oost ten Oosten. Geduerende deese Reys hadden wy Vogelen ontrent ons, + genoemd Malle-Meeuwen Sy geneeren haer van de vliegende Visschen. Wegens de seer groote hitte, welcke ons overviel, verlietense ons.

Den 6. dito hadden wy een stevige Wind. + Liepen van 'smorgens ten ses tot 'savonds ten ses uyren twintigh Mijlen voort; en bevonden, dat wy 'sanderen daeghs

Den 7. dito, 'snaemiddaghs ten een uyr, de Linie al waeren gepasseert. + Twee Soldaten en drie Bootsgesellen stierven; welcke 'savonds, nae 't gedaene Gebed, over Boord in Zee wierden geworpen. Wy hadden noch ontrent twintigh Siecken aen 't Scheurbuyck.

Den 8. dito veranderde de Wind, en quam van 't Zuyden. Wy namen onse cours reght nae 't Noorden. + Des Bootsmans Iongen vingh heden een groote Hay, in welcke vier Iongen wierden gevonden; nevens eenige Menschen-beenderen.

Den 9. dito saegen wy, verr' van ons af, een kleyn Vaertuygh, 't welck nae ons toe quam. Wy waghteden 't in. 'sNaemiddaghs ontrent ten drie uyren naerderde het ons, en wy hoopten wat nieuws te sullen horen. Onse Orlamen (dit sijn Lieden, welcke alreeds te voren in Indien sijn geweest) spraecken haer aen in de Malleysche, Amboinesische, Cingulaische, Malabaersche en Maldavische Spraeck; doch sy antwoorden ons in een gantsch onbekende, die niemand verstaen kon; en gaven ons te kennen, datse grooten dorst hadden. + Onse Schipper deed haer Schipje besightigen. Men vond'er in vier-en-twintigh Indianen met langh Hayr, aen de lincker sijde haers Hoofds opgeknoopt. Hadden by haer twaelf Dobbelhaecken, of Springhanen; eenigh Buskruyd, en wat ysere Kogelen; taemlijck veel Rijs, Peper, en gedrooghde Visch; doch geen Water. Men vermoedde, datse Indiaensche Partygangers, of Zeeschuymers, van de West-kust, en door de laetste Storm dus verr' in Zee geworpen waeren. Onse Schipper beval, datmen deese Menschen, met haere Victualien, in ons Schip nemen sou. Haer Vaertuygh sleepten wy, met een sterck Touw, aghter ons Schip meë voort. Men gaf haer Rantsoen van Brood en Water. Hier tegens moestense 't Zeewater uyt 't Schip pompen; 't Schip vagen, en suyver houden.

Den 10. 11. 12. en 13. dito was de Wind noch al Zuydlijk; en onse cours gingh Noordlijck aen. +

Den 14. dito veranderden wy onse Streeck, en leyden 't Noord-West ten Westen aen. De Wind was noch gelijck te voren; doch wat stiller. Heden viel de Schildwaght, welcke op de Focke-Mast sat, terwijl een Touw, waer aen hy sigh vast hield, om op te staen, in stucken brack, van boven af dood in 't Schip neer. +

Den 15. dito saegen wy, dat 't Water sigh veranderde. + De Stierman deed 'snaghts 't Dieplood uytwerpen; doch men kon geen grond bereycken, onaengesien de Lood-lijn twee-honderd Vademen langh was.

Den 16. dito veranderde 't Water sigh noch meer, + en wierd witaghtigh. Wy maeckten onse Anckers en Touwen gereed, om deselve in tijd van nood te konnen gebruycken.

Den 17. dito wierd den geenen, die aldereerst Land sou sien, een vereeringh van ses Rijcksdalers, en dan noch een Kan Wijn beloofd. +

Den 18. dito hadden wy een seer lieflijcke Wind, en goeden voortgangh. + Een Bootsgesel, die buyten 't Schip op een van Plancken gemaeckte Stellingh stond, en Water schepte, tot schoonmaeckingh des Schips, wierd van de Golven in Zee geslaegen. Terstond heeftmen 't Schip gewend, de Zeylen gestreecken, en de Schuyt uytgeset, om hem op te soecken; welcke eerst nae verloop van twee uyren weer quam, en dien ongeluckigen noch geluckigh mede braght.

Den 19. dito was 't schoon We'er en een goede Wind. Heden geraeckten twee Bootsgesellen in verschil. + Van 't gekijf quam 't tot een gevegt met Messen; en beyde wierdense gequetst. Als dit ter kennis van de Schipper was gekomen, sijnse oock beyde, als moedwillige overtreders der Scheeps-wetten en aengeslaegene Placcaten, veroordeeld, driemael van de Ree in 't Water te vallen.

Den 20. dito, 'smorgens ontrent ten ses uyren, klom onse Bootsman, een persoon van groote ervaerenheyd ter Zee, op de groote Braem-Stengh; 't welck is de hooghste plaets des Schips. Hy keeck rondom, en riep terstond met luyder stem: Land, Land! De Schipper vraeghde, waerwaerts heenen; en kreegh tot antwoord: In 't Noord-Oosten; seer hoogh Land. Stracks veranderden wy onsen cours van Noord-West ten Westen in Noord ten Oosten; en alsoo seven Streecken hoger als voorheenen. De Stierman wierp 't Lood uyt, en vond Sand-grond op taghtigh vademen diepte. 's Naemiddaghs wierden wy den seer hoogen en spitsen Bergh, genoemd Adams Pieck, gewaer, en daer door, dat dit 't reghte Land was, 't welck wy begeerden aen te doen; naementlijck, 't Eyland Ceylon. + Tegens den avond veranderden wy andermael onsen loop nae 't Oosten, en tusschen beyden Oost ten Noorden: Want wy wilden deese naght noch niet dight by Land sijn; wijl wy doch by dagh de Reede niet souden konnen bereyckt hebben. In d'eerste Naght-waght 'savonds tusschen ses en thien uyren, hadden wy noch grond; maer in de tweede en derde Waght niet meer.

Den 21. dito, 'smorgens, met 't aenbreecken des daghs, veranderden wy op nieuws onsen cours; en seylden scharp, met een Zuyd-Weste wind, reght Zuyd-Oost na 't Land toe. + 'sVoormiddaghs ontrent ten thien uyren saegen wy de Scheepen, welke op de Reede by de Stad Colombo ten Ancker laegen. Ondertusschen liep de Wind wat Westlijcker, vier geheele Streecken voor ons dienstiger. Ontrent ten twaelf uyren hadden wy een sandige grond, op veertigh vademen diep-

te. Nu moesten wy onophoudlijck 't Lood uytwerpen, wijl wy de diepte allenxen quijt gingen; en 't Land sigh meer en meer klaerder vertoonde.

Heden gafmen ons genoegh in water gekoockte Rijs. Ook wierd 't Watervat ten besten gegeven. Wy hadden op deese Reys honger en dorst moeten lijden, onaengesien'er spijsen genoegh, en noch over de veertigh Vaten vol Hollandsch en Batavisch Water in 't Schip waeren. + Onderwijl maeckten sigh de Soldaten vaerdigh, om noch heden met haere plunderagie aen Land te gaen. Elck trock sijne beste Kleederen aen, en was ten hooghsten verblijd. Onse Geweeren, die tot noch toe in des Constapels Kamer in bewaeringh hadden gelegen, deeldemen weer onder ons uyt; om, nae gewoonte, gewapend uyt 't Schip te treeden.

Onse Vlaggen waeyden voor, aghter, en boven van de groote Mast af; tot dat wy 'snaemiddaghs ontrent ten drie uyren onse Anckers lieten vallen. Hadden noch twaelf Vademen Water. + De Constapel moest een Canon-schoot doen; en een Bootsgesel d'Admiraels-Vlagh op de groote Mast strijcken voor de Stad Colombo; doch stracks daer nae weer opsetten. Doe wierd al ons Canon gelost; en van de Colombische Water-Pas ons sevenmael tot danckseggingh geantwoord. De Gouverneur deeser Stad deed ons in twee groote Ceylonsche Chaloupen aen Land haelen; en voorts, door onsen Lieutenant, tot voor sijn Huys voeren. Hier verwelkoomde hy ons seer vriendlijck; en seyde, wy souden drie vrye daegen hebben, om ons te verlustigen; vermits wy van een swaere Reys quaemen. Ondertusschen wierden wy onder de Waghten verdeeld. Ick had mijne Post in 't Kasteel, aen de Poort de Gala, gelegen dight aen de Zee tegens 't Zuyden. + De tusschen-wijdte van Batavia tot Colombo, welcke wy hadden overgevaeren van den 3. October tot den 21. November, en alsoo in negen-en-veertigh daegen, is van Vijf-honderd Hollandsche Mijlen.

Den 22. dito vond ick hier drie Landslieden. + D'eene was genoemd Hans Bernhard Fiderer van Winnenden, een Backer van sijn Handwerck; d'andere Hans Philip Heineman, een Schrijver; Soon eens Predikants van Hofen: Deese beyde sijn weer nae Batavia gevaeren. De derde was Jacob Bernhard Sitzler, van Brettach, in 't Newenstetter-Ampt; een Kleermaecker; die Anno 1681., doe ick van hier wegh-trock, noch te Colombo bleef.

Ik hield mijne Tafel dight ontrent de Waght, + by een oude Cingulaische Vrouw, om datse een weynigh Duytsch kon spreecken. Ter Maend gaf ik haer voor mijn kostgeld thien Schellingen, even soo veel als ik van de Cassier voor mijn kostgeld ontfingh, en veertigh ponden swarte Rijs. Dit Wijf geneerde sigh met koocken voor de Nederlanders. Geduerigh spijsighdese twintigh of meer persoonen, yeder in een bysonder fijn Porcellaine Vat, met Vleesch, Visch, Vijgen, en diergelijcke

kost; daeghlijcks tweemael, als 'smorgens ten aght, en 'snaemiddaghs ten vier uyren, in een Hut, alleenlijck van Loof opgemaeckt.

Den 23. dito braghten mijne Landslieden my buyten de Stad, in een seer lustige Boomgaerd, genoemd Tang Salgato; daer wy 'smorgens vroegh droncken varssche Suri uyt de Cocos-bomen. + Doch 'smiddaghs lieten wy bereyden een warme Dranck, genoemd Massack. Op deese wijs werdse gemaeckt. Men doet in een Pot aght Kannen soete Suri, en eene Kan Arack (of Brandewijn); welcke tweederley dingen men onder malkander laet koocken; tot datse schuymen. Dan kloptmen twintigh of vijf-en-twintigh Eyeren, en men gietse daer in; waer door dese Dranck gantsch geel werd. Men doet'er by eenige stucken Konings-Suycker, bereyd uyt seecker slagh van Boomen; wat Note-muscaet, en Notemuscaet-Bloey, of Foely. + 't Geen wy warm van deese Massack droncken, kostte ons een halve Rijcksdaler. Tot onse Oppassers hadden wy eenige Vrouwspersoonen, welckemen Bulliatores noemd; en dese deeden seer seldsame Sprongen. Haer' Ooren, een span langh, waren met Goud behangen. Sy bemerckten aen mijne kleederen, dat ick eerst uyt Europa derwaerts was gekoomen; en wilden veel met my praten; doch ick, vermits ick haer niet verstond, schudde 't hoofd, en wees haer van my wegh.

Den 24. dito gingen wy een uyr buyten Colombo in een andere Boomgaerd, waer in eenige tamme Elephanten liepen; tot welcker aenschouwingh ick seer groote begeerte had. + Als ick haer genoegh had bekeecken, begaven wy ons in 't Huys van een Portugeezsch; die ons seer wel tracteerde; en oock tegens den avond ons op een Elephant nae Huys deed brengen. Even op deesen dagh gingh een Ambassadeur van de Hollanders op Ceylon, genoemd Bucquoi, met een Leeuw, tot een Praesent, nae den Koningh van Candi. +

Van den 25. tot den 30. dito moesten wy ons daeghlijcks met onse Musquetten op de Drilplaets oeffenen. + Onsen Drilmeester was Henrick Somer, geboortigh uyt Braband. 's Naghts was 't onse beurt, twee uyren langh op Schildwaght te staen. Op deese Post lagh ick tot

Den 25. April Anno 1677., en alsoo vijf Maenden langh. + Ondertusschen oeffende ick my in de Singulaische en Portugeezsche Spraecken; welcke de geene, die sigh in deese Landen bevinden, niet alleen dienstigh, maer oock noodwendigh sijn.

Den 22. dito wierd ick, nevens noch negen-en-twintigh andere Besoldingen, + gesonden nae de Sterckte Galture, gelegen aght uyren van Colombo, om deselve noch beeter met Schanssen te voorsien. Doch van deese Fortres wil ick voor ditmael swijgen, om yets te spreecken van 't Eyland Ceylon; de daer in sijnde Steeden, Inwooners, Dieren en Vrughten, voor soo veel my, terwijl ick daer geweest ben, bekend is geworden.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

landen