Logo DBNL
Drie seer aenmercklijcke reysen nae en door veelerley gewesten in Oost-Indien; gedaen van Christophorus Frikius, chirurgijn: Elias Hesse, bergh-schrijver: Christophorus Schweitzer, boekhouder; yeder bysonder, van 't jaer 1675, tot 1686 (1694)

Drie seer aenmercklijcke reysen nae en door veelerley gewesten in Oost-Indien; gedaen van Christophorus Frikius, chirurgijn: Elias Hesse, bergh-schrijver: Christophorus Schweitzer, boekhouder; yeder bysonder, van 't jaer 1675, tot 1686

(1694)–Christoph Frick, Elias Hesse, Christophorus Schweitzer–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

X. Hoofd-stuck.

Vloot, afgeordonneert nae 't Vaderland. Namen der Scheepen. De Schrijver krijghd sijne Ordonnantie op 't Schip Europa; doch een andere op 't Schip Goudesteyn. Outshoorn Admirael der Vloot. Den aenvangh deeser Reys niet voorspoedigh voor de Schrijver. Oost-Indien 't rijckste Land des Weerelds; echter konnen bysondere Persoonen, derwaerts reysende; geen rijckdom over vergaderen. Hoe'er sommige evenwel aengeraecken. Afvaert van de Batavische Reede. Voor-toght. Anckeren voor Bantam. Pleghtlijcke Geboorts-verjaeringh van de Generael Speelman. Beright van de Stad Bantam. Geschut. Boomgaerden. Huysen. Straten. Hooge Thoornen. Groote Trommel. Mooren-Tempel. Rivieren. Havens De Hollanders hier nu alleen meester. Dagelijcksche Marckten. Afsnijdingh. Voorsteeden. Scheepwerven. Wijven van de tegenwoordige Compagnies-Koningh. Bywijven in een groot getal. Onbeschaemdheyd. Hoe hy den Admirael der Vloot quam besoecken, met sijn Gevolgh, waer onder een meenighte van Vrouwspersoonen. Der selver bedrijf. Afvaert van Bantam. Eylanden. Negery Seringen; daer de Schrijver met andere aen Land gaet, om wat te wandelen. Plaegh der Bloed-Egelen; die 't bloed uyt voeten en beenen suygen. Komen in gevaer, door d'ontmoetingh van een groot deel Buffels; en derselver bedrieghlijckheyd. De Schrijver in nood; doch deselve noch geluckigh ontworsteld. Seldsaemheden der Buffels. Weerkoomst te Seringen.

ALs ick nu weer op nieuws, langer als ses Maenden, met geen kleyne kosten, en alsoo tot mijne groote schaede, te Batavia stil gelegen, + en in dien tijd goed Batavisch geleerd had, verscheen eyndlijck eenmael de langh-gewenschte dagh des vertrecks der Retour-Vloot. Derhalven voorsagh ick my selven en den jongen Olitzsch van genoeghsaeme noodwendigheden en Victualien tot sulck een lange, niet min swaere, en gevaerlijcke Reys. 't Waeren negen Scheepen, welcke

vollaeden, en nu gereed waeren, om met d'eerste gelegenheyd van de Batavische Reede onder Zeyl te gaen.

De Naemen der gedaghte Scheepen waeren deese volgende: 't Huys te Spijck, als Admirael deeser Vloot. Tydoor, als Vice-Admirael. Schieland, als Schout by naght. Europa. Asia. Goudenstein. Java. 't Huys te Stryen, en Schiebroeck. Deese alle stonden onder 't Commando van den Eed'len Heer Commandeur Henrick van Outshoorn, om deselve uyt Indien nae 't Vaderland over te brengen.

Op dat ick nu met den my aenbevolenen jongenOlitzsch in eene deeser Scheepen, op welcke ick soo een lange tijd had gewaght, + met goede gerieflijckheyd, gelijckmen my beloofd had, nae Holland moght reysen, wierd my ten dien eynde van de Heer Directeur-Generael een Ordonnantie gegeven op 't Schip Europa; waer meë ick my seer wel te vreeden bevond. Doch vermits 't selve taemlijck oud en bouwvalligh was; derhalven van veele niet bequaem geoordeeld wierd, om d'ongelegenheden van soo een langhduerige en veelerley gevaeren onderworpene Reys uyt te staen, soo daght mijnen seer goedgunstigen Vriend de Heer Bornesee goed, by sijne Hoogh-Eedele uyt te wercken een andere Ordonnantie voor my, op 't alderbeste Retour-Schip Goudensteyn; waer op sigh oock sou begeven de Major Monsr. Andreas Martini. De genoemde Eedele Heer en reghtschaepene Man (dien ick eeuwighlijck danckbaerheyd schuldigh ben) braght oock soo veel te weegh, dat hy voor my bequam de volgende Ordonnantie, onderteeckend van de Heer Directeur-Generael.

 

D'Opperhoofden van't Schip Goudensteyn

Sullen met Reeck: ende plunderagie overnemen den Bergh-Schrijver Elias Hessen, + en nevens hem 't Soontje van den geweesenen Heer Bergh-Hoofdman Benjamin Olitzsch Sal., genaemd Theodorus, omme daer meede geduerende de Reyse onder 't opsight van hem nae 't Vaderland te vertrecken, en in de Cajuit of anders naer gelegentheyd geplaetst ende getracteert te werden. Batavia in 't Kasteel ady 23. Febr. 1683.

 

BALTHASAR BORT.

 

Met deese Ordonnantie, + welcke ick niet beeter had konnen wenschen, voer ick, nevens den jongen Olitzsch, den 24. dito in een Chaloup, met de by ons hebbende Plunderagie, op de Reede aen 't Boort van 't my aengeweesene Schip Goudensteyn.

Op even deesen dagh wierd van den Ed. Heer Gouverneur-Generael en Raeden van Indien onsen Admirael, de Heer Outshoorn, op 't Schip 't

Huys te Spijck d'andere Opper-Officieren in de Vloot voorgesteld: + Waer by van 't Geschut op de Scheepen sigh dien gantschen dag liet horen.

D'aenvangh mijner Reys liet sigh sleght aensien. Met de Chaloup, waer in ick my bevond, + wierd ick op de Rivier, welcke aen beyde de sijden Zeewaerts in met Steenen opgehaeld is, en alsoo een verseeckerde invaert nae Batavia maeckt, dickmael rondom, en veelmael aen de gedaghte Steenen gedreven: Tot dat eyndlijck de Chaloup op den uytgangh des Canaels, by d'aldaer opgereghtede twee Tonnen, op een Sandbanck quam vast te sitten. Wegens den naeckenden avond moest ick overnaghten.

Als ick nu eerst 'sanderen daeghs ('t welck ick anders in een uyr had konnen verrighten,) met mijn' Ordonnantie en Kist quam op 't Schip Goudenstein, + doe alreeds van de Reede afgedreven, liet d'Opper-stierman de gedaghte mijne Kist en Slaeptuygh in de Constapels-kamer brengen; daer ick herbergen sou. Hier over was ick niet wel te vreeden, en toonde mijn' Ordonnantie, welcke inhield, dat ick niet alleen in de Cajuit getracteert, maer oock gelogeert sou werden. Dit veroorsaeckte een geringe twist. Eyndlijck echter moest ick in aenmerckingh nemen, vermits de Heer Major Martini (om wiens persoons wil wel meerendeel dit seer kostlijck Schip was besteld en geordonneert nae 't Vaderland te gaen) de Cajuit alleen voor hem selven begeerde, dat ick my tegens hem, als mijn Opperhoofd, niet kon aenkanten: Maer in tegendeel, dat my veel meer betaemde, van mijn Reght af te staen; niet verder te protesteeren, en alles goed te laeten zijn. Ondertusschen, soo langh ick de Stad Batavia noch in 't gesigt had, verlustigde ick my met een Afscheys-Gesangh van 't vermaerde Oost-Indien, gemaeckt van een reedlijcken Duytscher, te singen; doch te langh, om hier ingevoeghd te werden.

Alhoewel men seght, dat 't grootste deel der Oost-Indische Landen niet alleen sijn de schoonste en lustighste, + maer oock buyten alle tegenspraeck de rijckste der geheele Weereld, van waer uyt den Rijckdom alle andere Landen toevloeyd; en welcke men uyt andere Weerelds-deelen besoeckt, om daer groote Goederen te bekomen; soo kan ick echter van dit laetste my gantschlijck niet beroemen. Want de Hollanders, welcke nu in 't gedaghte Oost-Indien tot sulck een Maght sijn opgeklommen, + datse alleen Heeren en Meesters van de Zee en Koophandel willen sijn (alhoewel d'Engelsche en Fransche in de hier toe bereyst werdende Qualiteiten haer, noch eenige andere Natie, hier in behoeven te wijcken, en oock gewislijck maght genoegh hebben), gedogen haere Dienaers in Indien niet, eenigen opentlijcken particulieren Koophandel te drijven; en buyten de selve kan men tot geenen Rijckdom geraecken.

Of nu wel eenige voornaeme Compagnies-dienaers gevonden werden, die mercklijck-groote middelen hebben by een gebraght, soo hebbense doch deselve niet seer wetlijck; maer (gelijck men seght) par fas & ne fas, met regt en onregt, verworven: + Welcke haere Grondregel ick noyt heb konnen goedkeuren, of willen volgen. Hier van echter kan ick my

beroemen boven veel' andere, dat ick, door Gods sonderlinge goedheyd, 't beste, jae 't aldereedelste, naemlijck 't leven, ten Buyt t'huys heb gebraght: Waer meë ick, in plaets van grooten rijckdom, seer wel te vreeden en vergenoeghd sijn kan.

Den 26. dito settende onsen Admirael, onder losbrandingh van een Canon-schoot, de Vlagg' op. Desgelijcks deeden de Vice-Admirael, en Schout by Naght. + Daer op gingen wy den 27. Februarius (nae dat de gedaghte Admirael door een Canon-schoot en met de Blauwe Vlagg' 't gewoone Teecken had gegeven) in den naem Gods met de gantsche Vloot voor d'eerstemael onder Zeyl. Dus was deesen dagh de reghte Afvaerts-dagh uyt d'Oost-Indische Dienstbaerheyd. Doch haest daer nae, en niet verr' van 't Eyland Onrust, quaemen wy weer ten Ancker.

Door 't gebruycklijck Teecken (een Canon-schoot, en 't laeten waeyen der Witte Vlagg') wierd de gantsche Scheeps-Raed aen des Admiraels boord by een geroepen. + Ondertusschen quam de Zee-Fiscael, de Heer Pauw, nevens en Justitie-Raed, en andere hier toe verordonneerde persoonen, in een Iaght van Batavia nae onse Vloot. Begaf sigh aldereerst op ons Schip Goudensteyn: Hield daer Monsteringh, en liet twee Patenten aenslaen, welcker Inhoud, onder meer andere dingen, hier in bestond, dat alle nae 't Vaderland vaerende Compagnies-Dienaers, by geluckige overkoomst in Holland, souden ontfangen twee Maenden Gagie, boven 't verdiende, tot een Recompens, of Vergeldingh. Doch hier tegens moesten de Scheepen aghter om, en alsoo om Hitland, niet door 't Canael, of tusschen Engelland en Franckrijck, heenen vaeren: 't Welck dan de Reys wel ruym een Maend langer doet vallen, als anders.

Den 28. dito gingen wy weer 't seyl. + Passeerden de groote en kleyne Combouys, nevens veel andere geringe Eylanden. Den 29. dito voer de Heer Fiscael uyt onse Vloot weer nae Batavia. Hem ter eer, wierden eenige Canon-schooten van sommige Scheepen gedaen.

Den 2. van de Maend Martius quaemen wy met al de Kielen voor Bantam; + en lieten onse Anckers vallen in de Bantamsche Bay; eene der grootste onder die van al d'andere Eylanden in de Straet de la Sunda; daer oock de Scheepen gewoon sijn aldermeest in te lopen. Onsen Admirael, sijne Gemalin, al d'andere Vrouwspersoonen in de Vloot, veele Scheeps-Officieren, andere Lieden, en oock ick selfs, gingen aen Land: Daer de gedaghte Admirael, onder 't losdonderen van 't Geschut, niet alleen van den Hollandschen Commandeur te Bantam, maer oock van de Koningh selfs, op 't Kasteel ontfangen, en korts daer nae heerlijck getracteert wierd. De blijdschap, en uyterlijcke Vreughde-betooningh, was dies te grooter, wegens de Verjaeringhs-dagh van de Heer Generael Speelman, welcke even doemaels oock hier treflijck gevierd wierd. +

't Geschut, soo wel in 't Fort des Koninghs van Bantam (waer in Hollandsch Guarnisoen leght) als oock in en om de Stad, op de Bolwer-

ken en Reduyten; desgelijcks op de daer leggende Hollandsche Scheepen, liet sigh onophoudlijck hooren. Op al de Punten saghmen Princen-Vlaggen, op al de Scheepen de Wimpelen afwaeyen. Soo dat deesen dagh voor de Hollanders als een dagh van Victorie scheen te zijn.

De Stad Bantam is langhs 't Zee-Strand bevestighd met een hooge, stercke Muer, van gebackene Steenen: Desgelijcks met Strijck-weeren; en aen sommige plaetsen met Bolwercken: + Waer op geplant staet seer swaer Geschut, gegoten van goed Metael. Alhoewel nu 't selve meerendeel onbruyckbaer is; soo is my echter op 't Punt Caragante sulck een voortreflijck en gantsch kostlijck Metaele Geschut getoond, + dat het voor 't Canon in Europa weynigh behoefd te wijcken.

Rondom buyten de Stad sijn de Velden beset met treflijcke Boomgaerden; + beplant met hooge Cocos, Pynangs, en andere Bomen. Wat de Stad Bantam selfs belanghd, s'is van een taemlijcke grootte, en heeft een veel wijder omvangh als Batavia; doch is seer onordentlijck bebouwd. + De Straeten leggen ongevloerd; en de Huysen sijn (gelijck die van al de Javanen) in een sleghte staet; te meer, vermits de Stad, geduerende den Oorlogh tegens de Hollanders, seer verwoest is geworden. + Onder de Straeten vindmen'er drie, van een taemlijcke wijdte en ruymte, loopende reght nae 't Fort toe.

Niet verr' daer van daen sietmen Bantams hoogen Thoorn; + waer in, even als in een Ammunitie huys, de Javaensche Wapenen in bewaeringh leggen: Gelijck oock een Trommel, + aght voeten hoogh, wiens klanck, wanneer'er opgeslagen werd, men een verre wegh van daer over 't Geberghte kan hooren.

Desgelijcks is hier te sien de groote Mooren-Tempel, + of Mosquee (Mosquita); met boven malkander staende Daecken, op de manier van een Thoorn gebouwd.

De Stad Bantam werd verdeeld in verscheydene Quartieren; + en yeder derselver bewaeckt. Gelijck dan oock de voornaemste Rivieren en Stroomen wel bewaerd werden. De Havens sijn afgeslooten door Bomen, of dicke BamboesRiedten. Drie Vloeden zijn'er, welcke door de Stad lopen, en deselve bewateren. De voornaemste onder deese maeckt voor de kleyne Scheepen een bequame Aenvaert: Op welckese oock in de Stad af en toevaeren. De tweede loopt aen d'andere sijde van de Stad. De derde geeft een seer goede Water-graght.

Of nu wel Bantam, nae dat'er de Hollanders volkomen Meester van geworden zijn, + niet meer in sulck een Aensienlijckheyd en bloey is, als voor deesen; soo werd echter deselve noch heden van allerley Indiaensche Volckeren besoght.

D'Engelsche hadden hier noch voor weynige Iaeren een seer treflijck Comptoir; en ter dier tijd genooten de Bantammers van deselve seer groot voordeel, vry aensienlijcke Winsten, wijlse meer met haer handelden, als de Nederlanders. + Maer nu sijn deese hier alleen meester; en nae de Bantamsche veroveringh hebbense de Portugeezsche, Engelsche, en Fransche Comptoiren gantsch vernietight; al t'saemen van daer wegh gedreven.

Men houd hier daeghlijcks groote, en volckrijcke Marckten; + op welcke allerley Waeren, in seer grooten overvloed, te koop werden gebraght. D'eerste Marckt-tijd is gemeenlijck 'smorgens vroegh, aen d'Oostsijde der Stad. + Ter dier tijd krield het hier, niet alleen van Javanen en Chineesen, maer oock van andere Oost-Indische Volckeren. Want dan sietmen hier Arabiers, Persianen, Guzuratters, Indostanners, Peguanen, Maleyers, Siammers, Moluckers, en andere Swarte Natien; welcke, om Gewins wil, van Bantam af en aen reysen.

De tweedeMarckt duerd ontrent twee of dry uyren. + Werd gehouden op de groote Plaets voor 't Koninghlijck Pallais, dight by de Mosquee, of Tempel. + De derde is 'snaemiddaghs, in 't Quartier der Chineesen, nae 't Westen: In welck gedeelte der Stad voortijds, op begeerte des Koninghs van Bantam, de Comptoiren der Europaeers verleght sijn geworden.

't Gemelde Quartier is eenighsins van de Stad afgesonderd, + en aghter omvangen door een Afsnijdingh van Storm-Palen en Moeras. D'oorsaeck hier van was, om dat de Javanen de Vreemdelingen weynigh vertrouwden, wijlse selfs d'alderongetrouwste Menschen des gantschen Weerelds zijn.

Bantam heeft oock seer groote Voor-steeden, + voorsien met een groot getal, doch gantsch sleghte Huysen en Hutten; waer in In en Uytlandsche Zeevaerende Persoonen, oock Visschers woonen. + Hier werden op de Bouw-plaetsen en Timmer-werven allerley Javaensche Scheepen, Juncken, Tinangen, Fusten en Pramen (Prauwen) in een groote meenighte vervaerdight; op datse haere Zeevaert geduerigh moghten voortsetten.

De doemaels sigh hier bevindende Hollandsch Oost-Indische Compagnies-Koningh was een Heer van tusschen de drie en vierentwintigh Iaeren. + Sijne Voorsaeten hebben wel dickmael de Stad Batavia met een geweldige Krijghsmaght aengevallen, maer echter noyt voordeel daer op konnen bekomen. Soo dickmael sy sigh tegens deselve hadden opgemaeckt; soo dickmael moestense oock met schande, spot, en verlies van seer veele haerer Javanen, weer te rugg' wijcken. Iae, in tegendeel is 't soo verr' gekomen, dat de Nederlanders (gelijck alreeds hier boven gehoort is) Heeren deeses Koninghrijcks sijn geworden; en den ouden gevloodenen Koningh hebben gedwongen, sigh te moeten begeven onder de Protectie, of beschermingh, der E. Compagnie.

De voorgedaghte jonge, of eerste Compagnies-Koningh (eerste, vermits het geene der voorgaende Bantamsche Koningen sijn geweest) heeft veele getrouwde Wijven, + welcke uytgesoght sijn uyt d'Edelste Javaensche Geslaghten. Behalven deese heeft hy noch een groot getal (men seyde my doemaels van honderd en taghtigh) opgeslootene Vrouwen, of Concubinen (Bywijven); uytgesoght onder veele duysenden des Lands, van eenigh aensien en voor de schoonste gehouden. Deese moeten daeghlijck sigh oeffenen in Weven, Naeyen, Spinnen, en diergelijcke Handwercken: Desgelijcks in Danssen, Singen en

Speelen op allerley Instrumenten. Elck van haer bemoeyd sigh op 't yverighst, om den Koningh door haere Potseryen vergenoegingh te geven. + Sijn' opgeslootene getrouwde Wijven werden seer selden aen eenigen Europaeer getoond, of van haer gesien. Evenwel behaeghden 't deesen Koningh, de meeste derselve te doen komen voor d'oogen van onsen Heer Admirael, en 't by sigh hebbende Vrouwentimmer. Eene onder haer, in de tegenwoordigheyd van des gedaghten Admiraels Gemaelin, + ontbloottede haere Borsten; en vraeghde doe, ofse noch yets meer begeerden te sien? Doch 't wierd niet aengenomen. Genoeghsaem kanmen hieruyt bemercken de schendige geylheyd en stoute onbeschaemdheyd deeses Mahometaenschen Vorsts en sijner Wijven.

Terwijl wy hier waeren, besoght hy oock den Heer Admirael in 't Logis van de Hollandsche Commandeur de Heer Dack (Tack), gelegen na 't Westen, + niet verr' van de verwoestede Comptoiren. Hy had by en rondom sigh een groot Gevolgh van Javanen, al t'saemen toegerust met lange Piecken, en elck een Kriz, als haer Geweer, op de sijde. Seer aendaghtigh sat deese Majesteyt te Paerd; 't welck van geen sonderlingh aensien en moedigheyd, doch heerlijck opgeschickt was met een seer kostlijcke korte Sadel, en Steegel-repen.

Voor hem heenen wierd door twee Javanen geleyd een Engelschen Dogg', dien de Koningh van Engelland deesen Koningh van Bantam tot een Praesent had laeten toebrengen. + Aghter hem droegen twee andere Javanen een Palinkin, of opene Draegh-Zeetel; waer in hy, wanneer 't hem niet langer lust te rijden, sigh door de Palinkin-Draegers van d'eene plaets nae d'andere laet brengen.

Boven dit wierd hy begeleyd van een groote meenighte sijne Dansserinnen, Concubinen en Maeghden, (Dienst-Maeghden). + Eenige derselve droegen scharpe Lancien. D'andere, tot sijn gebruyck, Pinang, Siriboo, Betel, Taback, en een kleyne cierlijcke Mat, om daer op te gaen sitten, wanneer 't hem behaeghde; nevens veelerley andere dingen. Sommige deeser Vrouwspersoonen hadden oock allerley Instrumenten, als Trommelen, Kopere Beckens, en meer andere diergelijcke Speel-tuygen; op welckese voor sijne Majesteyt speelden. Deese al t'saemen moeten den Koningh te wil zijn.

Wanneer hy gaet sitten, maeckt dit Vrouwvolck rondom hem heenen een kringh, en weeten hem met allerley Hoflijckheden, nae de Javaensche Hof-wijs, doch oock met een sonderlinge Eerbiedigheyd, te vleyen en op te passen. + Ten deelen sijnse gewapend; en aen haer vertrouwd hy sijn lijf en leven.

Als nu de Koningh in de verhaelde orde uyt 't Fort nae 't Logis van de Heer Commandeur in de Stad marcheerde, + stond op beyde de sijden des Weghs de Hollandsche Militie in 't Geweer. Hy wierd van de meergemelde Heer Commandeur en onsen Admirael, nevens andere voornaeme Persoonen, met een seer groote Eerbiedigheyd, en onder 't lossen des Geschuts, gantsch heerlijck ingehaeld, en niet minder aldaer treflijck getracteert. Tot dat eyndlijck tegens den avond, nae genomen afscheyd,

deese Javaensche Majesteyt sigh weer nae sijn Fort, en onsen Admirael den 4. dito sigh nae sijne Vloot aen Boord begaf. Al d'andere, welcke desgelijcks aen Land waeren geweest, volghden hem.

Alhoewel ick nu oock van mijne goede Vrienden op Bantam afscheyd genomen, + en my aen Scheeps-Boord begeven had, soo wierd ick echter de volgenden dagh van mijnen waerdsten en alreeds voordeesen dickmael gemelden Vriend Mons. Lieutenant Pleitner, nevens de Lieutenant Vonck, op 't Schip Goudensteyn besoght; daer wy, nae een gedaene Dronck op weersijdsche welvaert, 't volkomene en laetste afscheyd van malkander naemen. Ick, voor mijn deel, wenschte deese mijne sonderlinge Vrienden niets hooger, als datse my in goede gesondheyd haest nae 't Vaderland moghten volgen. Oock haddense een seer groot verlangen, om 't selve weer te sien: Derhalven sy sigh op 't hooghste wilden bemoeyen, om over een Iaer de Reys, met verlaetingh van Oost-Indien, aen te neemen, en sigh alsoo van d'Indische Dienstbaerheyd t'ontslaen.

Den 6. dito gingen wy met onse Vloot uyt de Bay voor Bantam, + onder 't losdonderen van 't Geschut, beyde van 't Land en uyt de Scheepen, in den naem Gods onder Seyl. Hier staet aen te mercken, dat wy sijn geweest d'eerste Hollandsche Retour-Scheepen, welcke in deese Bay op Ancker hebben gelegen. Passeerden daer op den uytsteeckenden Hoeck van 't Land Bantam; en vervolgens Toppers-hoedje.

Den 6. dito voeren wy voorby Brabands-hoedje, en Dwars in den wegh. + 't Brandend Eyland Craccatauw, Schlepsee, of Sibbesee, lieten wy aen Stierboord, of ter reghterhand leggen.

Den 8. dito quaemen wy in de Seringen-Bay ten Ancker. + Hier gingh ick voor de laetstemael op de Kust Java aen Land: Verfrischte my met Baden, en verlustighde my met wandelen. Aen deese Negery, of Dorp Seringen hebben de Hollanders een Pagger, + alleen met Pallisaden omringd, doen opbouwen; doch men berightede my, dat in 't toekomende hier een volkomen Comptoir sal werden aengesteld. Deese Pragger was met aght of negen ysere Stucken Geschuts, en een Besettingh van anderhalf-honderd Soldaten, meerendeel Ingeboorne des Lands, en waer van 't grootste deel sieck lagh, voorsien.

Terwijl wy hier stil laegen, gingh ick op seeckere dagh, nevens mijnen Schips-Capitain en Opper-Stierman, + om de leedige tijd te verdrijven, bynae twee Mijlen Landwaerts in. Langhs 't Zee-Strand was de Wegh onder de Cocos-bomen gantsch aengenaem te gaen: Maer als wy 't Land insloegen, vonden wy geen gebaend Pad; moesten derhalven tusschen de velden, somtijds over d'opgeworpene Gravingen, en nevens deselve door veele moerassige Poelen, en 't daer in opgewassene Ried en Biesen, langh en sterck sijnde, heenen treeden. + Hier onthielden sigh een groote meenighte Bloed-Egelen (ten deelen vergiftigh; ten deelen oock dienstigh voor de gesondheyd) welcke sigh aen onse bloote voeten en beenen vastsetteden, en 't bloed, nae haere gewoonte, onder ons voortgaen daer uyt soogen.

Wel geerne hadden wy dit Koppen, deese Bloedlaetingh willen ontbeeren; + te meer, wijl wy weynigh genoegh varsch en goed bloed meer in 't ligchaem hadden; doch moesten voor ditmael deese ongenoodighde Gasten haer bekoomst laeten neemen. Ondertusschen maeckte 't Water uyt de jonge Klapper of Cocos-Noten (waer van wy onderweegen droncken op de gesondheyd onser Vrienden; en oock, tot betooningh onser vreugde, op de welvaerd van de geluckige veroveringh der Stad Bantam, of veel meer van 't geheel Eyland Java), dat onse onlust in vermaek veranderde, en 't uytgesogene bloed weer vervuld wierd.

In 't weer-om-keeren geraeckten wy, tot ons ongeluck, + onder veel groote hoopen van onguere afschouwlijcke Buffels, welcke dagh en naght op de Velden gaen weyden. Boven maeten lange Hoornen hebbense, waer meë sy een Mensch seer lightlijck konnen doorstooten. 't Sijn seer boosaerdige, gantsch bedrieghlijcke, ongemeen-stercke Beesten. Gelijck haeren Naem is, soo is oock haer bedrijf.

Boven dien hebbense deese arghlistige gewoonte, datse d'Europaeers, + welckese kennen aen derselver Kleederen, dickmael in goede seeckerheyd voorby haer heenen laeten gaen; doch daer nae haer van aghteren arghlistigh overvallen; op haere Hoornen neemen; nae om hoogh in de lugt werpen, en geheel om 't leven brengen. Dickmael ben ick op Sumatra door deese Buffels in 't hooghste levens-gevaer geweest; en had meer als genoegh te doen, dat ick my van haer reddede: Gelijck dan oock hier goeden raed by ons dier was.

't Scheen voor ons gantsch niet geraedsaem, ons tegens deese groote seer stercke Beesten in een geveght in te laeten. + Buyten twijffel souden wy van haer op een ongewoone en geen aengename wijs getracteert sijn geworden. Wy schaemden ons derhalven niet, de Hasen-Banier op te steecken, en de vlught te nemen. Die best loopen kon, had 't minste gevaer te verwaghten. Ondertusschen scheen 't, dat 't ongeluck my getroffen sou hebben. Want als ick in 't voortsnellen over een diepe en al te breede Grift (Sloot) wou springen, om van mijne vervolgers niet aghterhaeld te worden, kon ick mijn voornemen niet uytvoeren, vermits ick door de geweldige hitte te seer afgemat, door 't langh gaen te veel vermoeyd was. Dus viel ick midden in de Graght. Echter heeft de vrees voor te verdrincken, en d'anghst voor de Buffels, my weer daer uytgeholpen; soo dat ick 't gedreyghd ongeluck sonder eenige schaede ontquam.

De meergedaghte Buffels konnen geen roode verwe verdragen. Die soodanige kleederen aen hebben, sullense veel eerder als andere aenvallen; + waer van ick verscheydene Voorbeelden heb gesien. Verwonderlijck is't, hoe gehoorsaem deese Beesten de swarte Indianen zijn. Als de Buffel-hoeder haer, door 't geblaes op een Hoorn, heeft by een geroepen, springhd hy op eenen der selve; gaet reght over eynd op desselven rugg' staen, en laet sigh dus van dit Beest over de snel-vlietende Rivieren dragen. Al d'andere Buffels volgen deesen.

Als wy van onse Wandelwegh weer te Seringen quamen, + besightighden wy eygentlijck deese Negery; welcke bestaet in sleght-opgebouwde

Bedelaers-hutten. Eenige der onsen namen tot haer behoef en tot gedaghtenis der Inwoonders, uytgehoolde Kocos-Noten meë aen Boord; welckese, geduerende de Reys, gebruyckten tot Beeckers om uyt te drincken.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

landen