Logo DBNL
Drie seer aenmercklijcke reysen nae en door veelerley gewesten in Oost-Indien; gedaen van Christophorus Frikius, chirurgijn: Elias Hesse, bergh-schrijver: Christophorus Schweitzer, boekhouder; yeder bysonder, van 't jaer 1675, tot 1686 (1694)

Drie seer aenmercklijcke reysen nae en door veelerley gewesten in Oost-Indien; gedaen van Christophorus Frikius, chirurgijn: Elias Hesse, bergh-schrijver: Christophorus Schweitzer, boekhouder; yeder bysonder, van 't jaer 1675, tot 1686

(1694)–Christoph Frick, Elias Hesse, Christophorus Schweitzer–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

XII. Hoofd-stuck.

Toght des Schrijvers nae Macassar. Storm. Koomd te Japara, staende onder 't Gebied der Compagnie. Honderden van kleyne Eylandjens. Verborgene Klippen. Paternoster-Eylanden. Aenkoomst te Macassar. Handel in dit Land. Goede orde, welcke de Koningh houd. Macassars sijn de getrouwste Soldaten, die de Compagnie in dienst heeft. Oock de getrouwste en beste Slaven. Verbrandingh van twee Negeryen. Malabaersche Slaven. Aenmerckingh daer ontrent. Reghte Indiaensche Mooren. Adelijcke Mooren, Sneeuw-wit, en Kool-swart. De Schrijver geneest 't Soontje eens rijcken Moors van een Been-breuck. Bekoomd daer voor drie-honderd Rijcksdalers. Vertreck van Macassar. Oproer te Japara tegens de Hollanders. Hoe gestraft, en ten dien eynde nae Batavia gesonden. Groote Maght der Compagnie in Oost-Indien. Weerkoomst te Batavia. Vreeslijcke Storm op de Reede. Schaede daer door veroorsaeckt. Nieuw ongeval, den Schrijver overkomen; doch sonder naedeel. Amuck-speeler steeckt verscheydene persoonen dood. Werd doodgeschoten. Manier van Visch-vanghst by Batavia. De Schrijver siet by naght van sijn Punt af yet seldsaems in Zee. De volgende naght al weer. Een Vaertuygh met volck gaet derwaerts. Seldsaem en jammerlijck geval. Nieuw gevaer des Schrijvers. Reys nae Siam. Aenkoomst aldaer. Odia de Hoofd-stad. Hollandsche Logie. Grootheyd en Volckrijckheyd deeser Stad. Rivier Menan, geteld onder de Hoofd-vloeden. De Koningh noch jongh. Heerlijckheyd des Lands. Sterckte der Stad. Hollandsch Koophuys. Vertreck van Siam, en aenkoomst te Batavia. Ellendige opvliegingh van 't Schip d'Elephant, op de Reede voor Batavia, met al de daer in sijnde Menschen. Ongeluckigh Geval. Aerdbevingh. Aenkoomst van een Schip uyt Holland. Seldsaeme Ceremonien, gepleeghd op een Javaensche bruyloft.

SOo haest ick mijne volle gesondheyd weer had bekomen, + begaf ick my op mijnen Hoecker Bali; doch noch vry kraghtloos. Ter welcker oorsaeck ick over dagh seer treurigh en gantsch stil over 't Schip gingh: Somtijds my oock in mijne Hanghmat neerleyde. Echter gevoelde ick daeghlijcks meer en meer beeterschap: En vermits wy noch geen orde kreegen om af te vaeren, soo maeckte ick my weer aen Land. Sprack den Opper-Chirurgijn aen, en kreegh van hem last, om my

te vervoegen op 't Schip de Tijger, + 't welck een Reys nae Macassar sou doen.

Als wy nu onse Waeren hadden ingenomen, gingen wy terstond onder Zeyl. Nauwlijcks hadden wy twee uyren vaerens afgeleght, als onse voorste Opper-Focke-Stangh, door de groote Wind, in stucken brack; soo dat de bovenste Focke-Ree-Stangh te gelijck met 't uytgespannene Zeyl, op ons Schip ter neer viel; met sulck een gekraeck, geruysch en getier, dat wy al 'tsamen ten hooghsten daer over verschrikten. + Vermits oock de Wind aenhield, soo hadden wy genoegh te doen, met de Touwen af te snijden, en de Zeylen by een te brengen.

Hier op vond de Schipper goed, de Reys voor ditmael niet verder voort te setten, maer nae Batavia te rugg' keeren. + Soo haest wy hier op de Reede d'Anckers hadden uytgeworpen, liet hy weer een andere Mast-stengh insetten. Daer na voeren wy in den naem Gods andermael af, om de Toght nae Macassar te verrighten. Nae drie daegen quaemen wy voor de Stad Japara ten Anker; + welcke leght over de tseventigh Mijlen van Batavia; oock op Groot-Java, Oostwaerts.

Deese Keyserlijcke Residentie-Stad, met al de daer toe behorende Landschappen, staet, gelijck 't Koninghrijck Bantam, onder de gehoorsaemheyd der Hollanders; + soo dat dit heerlijck en door de gheheele Weereld beroemd Eyland Java Major, of Groot-Java, 't welk over de vijf-honderd Mijlen in den omvangh heeft, meerendeel 't Gebied der Nederlandsche Oost-Indische Compagnie onderworpen is. D'Inwoners van deese Stad en dit Landschap komen in Zeeden, Gewoonten en Godsdiensten over een met die van 't Koninghrijck Bantam.

D'Ancker-plaets is met een halve Maen aen't Land door een Muer, doch waer op geen Geschut staet, ingesloten, gelijck te Bantam. De Schanssen en Voor-Posten aen de Rivier sijn al t'saemen beset met Hollandsche Guarnisoenen. + De Keyser heeft in sijne Regeeringh geen meer Gebied, als de Koningh van Bantam.

Wy voorsaegen ons hier van eenigh Water en Brandhout. Wonden onse Anckers weer op, en liepen uyt deese Haven met een goede wind. + De volgende dagh seylden wy tusschen Java ('t welck wy ter reghter) en de ses Eylanden Luboce (die wy ter linckerhand lieten leggen) door. Quaemen, met kalmte, voor 't Eyland Madura, 't welck door de Zee ontrent thien Mijlen van 't Eyland Java is afgesonderd. Als wy hier een weynigh koelte bequaemen, seylden wy voort. Doch hadden voor ons eenige honderden kleyne Eylandekens en bedeckte Klippen; + tegens welcke de Zee-golven aensloegen, en hemel-hoogh opwaerts spritzsten; soo dat de geene, die sulcks aenschouwen, sigh niet weynigh daer over ontsetteden.

Tusschen deselve moesten wy heenen vaeren: + Derhalven onse Stierlieden sigh geduerigh hadden beesigh te houden met 't Diep-loot uyt te werpen. 't Beste op deese Vaert is, dat hier geen harde Stormwinden waeyen; ter oorsaeck van de groote Sonnen-hitte: Anders sou dick-

mael al meenigh Schip te grond moeten gaen. Voor ons deel (gelijck my nog wel indaghtigh is) wy stieten viermael aen eenige der bedekte Klippen, onder 't water verborgen leggende. D'overige sijn wy geluckigh doorgekomen.

Doe wy de soo genoemde Paternoster-Eylanden aghter ons lieten, bevonden wy ons nae weynige daegen op d'Anker-plaets voor Macassar. + 't Geen onse Koopman en Schipper hier te handelen hadden, wierd op 't spoedighste verright.

Macassar is een maghtigh Koninghrijck; waer in de Hollanders, Deenen, Engelsche, en veelerley Indiaensche Volckeren een vryen Handel hebben. + De Koningh houd in sijn Land (voor soo veel ick heb waergenomen in den tijd dat ik daer was) seer goede orde. Want onder soo veele Natiën, die Iaerlijcks hier aenkomen, en een grooten Koophandel drijven, ontstaet noyt eenige ongelegenheyd of twist. Ook derf niemand eenen anderen eenigh leed toevoegen; 't welck alles seer te prijsen is.

De Nederlandsche Oost-Indische Compagnie heeft een groot getal Macassers in haeren dienst. + Onder al d'Indianen sijn geen getrouwer Soldaten, dan deese. Gelijck ick dan selfs heb gesien te Bantam, datse in 't veghten d'alderyverighste waeren. Van dit Koninghrijck; der Inwoners Religie, Zeeden, Krijghs-gebryucken en andere dingen, sal ick geen verhael doen, wijl Jan Huygen van Linschooten, en nae hem andere, in hare Reys-beschrijvingen wijdlopigh daer van gehandeld; oock de gedaente deeses Volcks in Figueren of Afbeeldingen voorgesteld hebben. 't Sou derhalven overtolligh sijn, my hier ontrent weer te willen bemoeyen.

'k Had hier een seer goede gelegenheyd konnen bekomen op een Engelsch Schip, waer op beyde de Meester-Chirurgijns waeren overleeden. + Ernstigh baedense mijnen Schipper, en den aen 't Land resideerenden Gouverneur, dat ick haer moght overgedaen werden: Doch vermits ick, aen d'eene sijde, selfs geen groote genegenheyd hier toe had; en dat het, aen d'andere kant, noch in des Schippers noch in des Gouverneurs magt stond, my uyt Hollandschen dienst t'ontslaen, en andere toe te voegen, soo wierd hier niets met allen van. Ondertusschen evenwel moest ick eenige maelen haere Patienten verbinden: Oock eenen onder haer onderrighten, hoedaenigh hy sigh had te draegen in de bereydingh en toepassingh der Plaesteren en Medicamenten. Alles moest ick hem in schrift stellen. + Hier voor bequam ick sulck een vereeringh, dat ick oordeelde, eenige Maenden langh daer van te sullen konnen leven: Want deselve beliep, soo aen Waeren als aen gereed geld, ontrent dertigh Ducatons. Nae deese verrightingh begaf ick my weer op mijn Schip de Tijger.

De volgende naght saegen wy van 't selve Landwaerts in een seer verschricklijcken Brand. Dit Vyer gaf soo een helder light van sigh, als of de dagh had beginnen aen te breecken. 't Was oock geen wonder, vermits twee Negeryen geheel tot asch vervielen. + Al de Woningen wa-

ren van enckel Bamboes-Ried opgebouwd: Welcke, in brand geraeckende, een seer klaere vlam van sigh geven: Die niet kan gebluscht werden, als door 't neerwerpen der Huysen.

Dit Koninghrijck Macassar leght op 't seer heerlijck Eyland Cebebes, Zuydwaerts. 't Streckt sigh uyt wel honderd Mijlen onder de Linie. + Men vind het tusschen 't groote Eyland Borneo, en Westwaerts de Moluckische Eylanden.

D'Inwoners sijn gintsch en herwaerts in bynae alle Indiaensche Landen verstroyd. Yeder, die 't vermogen heeft, koopt haer voor Slaven. + Sy sijn ongemeen arbeydsaem, en seer bequaem, om tot allerley verrightingen gebruyckt te werden. Alle andere Slaven overtreffense. Waer van ick selfs ervaerenheyd heb aen eenige, die ick tot mijnen dienst had gekoght. Meenigen dagh was'er, dat eenen, door Handelingh, my een halve Ducaton in de Beurs braght. Oock waerense in alles wat ick haer beval, getrouw, gedienstigh, vlijtigh.

De Slaven, welcke de groofste arbeyd moeten verrighten, en seer ruygh van leven vallen, sijn de Malabaren; + swart, en van een leelijcke aenschouwingh; gelijck de Caffers. In geheel Indien is niet eenen Fiscael, die niet diergelijck slagh tot sijnen dienst heeft. Sy moeten alles ter hand vatten; alles aengrijpen; oock de plaets van Villers, Diefleyders, Beuls bekleeden. + 't Hayr op haer Hoofd vergelijckt sigh met de Scheer-wol. Voorts siens''er uyt als de Mooren, welcke somtijds in onse Landen werden overgebraght. De meeste houdense oock voor Mooren, wegens haere swartheyd; daerse doch sijn Asiatische Natien, welke sigh, gelijck de Joden, in alle Landen verstroyen. Ondertusschen sijn'er noch andere diergelijcke naeby gelegene Landschappen, daer sigh veele duysenden der selver onthouden; te weeten, in Arabien en Barbaryen; welke veel bequaemer door de Turcken en andere Natien in Europa konnen overgevoerd werden.

De reghte Indiaensche Mooren uyt de Landen des Grooten Mogols, + of de daer ontrent geleegene Gewesten, als, Bengala, Suratte, Golconda, &c., komen nimmermeer uyt deselve. En schoon'er eenige nu of dan uytgebraght wierden, soo sou 't doch onder honderd-duysend met niet eenen willen aengaen. Daerenboven moest sulcks geschieden met seer groote list en sorghvuldigheyd.

D'Adelijckste Mooren, + welcke ick gesien heb, sijn schoon, Sneeuw-wit; en sommige oock Kool-swart; groot en welgesteld van ligchaem; van den grootsten tot den kleynsten treflijck-goede Kooplieden. Voor soo veel ick met haer, wegens haere Patienten, heb omgegaen, kon ick aen haer niet anders bemercken, als datse vastlijck houden 't geense met woorden hebben beloofd. 'k Sal hier van alleen een eenigh Voorbeeld bybrengen.

Als ick op Bantam in 't Hospitael mijnen dienst verrightede, wierd ick eens gehaeld tot de Soon eens rijcken Moors, ontrent aght Iaeren oud. Hy had sijn reghter-been gebroken. + De gedaghte Moor sijnen Vader toonde in mijne tegenwoordigheyd een sonderlingh-groote droefheyd hier

over. 'k Geloof, dat voor my verscheydene Moorsche Meesters by hem waeren geweest, sonder hem eenighsins te konnen helpen. Doe ick 't Kind had betast, bevond ick de Breuck soodaenigh, dat ick hoopte, by de geneesingh eer te sullen behaelen. + Dit verheughde my niet weynigh; en ick gaf de Vader goede moed, seggende: Hy sou maer wel te vreeden sijn, vermits ick met de hulp van God, Schepper van Hemel en Aerde (want op den selven God setten de Mooren haer grootste vertrouwen), binnen ses Weecken tijds de saeck seer verr' brengen, en de heelingh geluckigh volvoeren sou. Wijl deese Been-breuck geen gevaer had, soo wou ick niemand mijner Meede-meesteren tot my neemen; maer alleen tot mijnen dienst gebruycken mijnen Barbier, of Plaester-smeerer.

Eerst liet ick van eenen anderen Moor 't been onder en boven vast houden. + Ondertusschen settede ick de Schenckel reght; volbraght de Spalkingh, en leydde op de verseeringh 't geen dienstighst was. Dus liet ick mijnen kleynen Patient wel versorght leggen; en hy gevoelde nu gantsch geen pijn meer. Waer op my de Moor terstond twintigh Spaensche Matten tot een vergeldingh vereerde. Seyde daerenboven, 'k sou doch mijn beste vlijt ontrent den Iongen aenwenden; en indien hy sijne volle gesondheyd bequam, soo wou hy my een vergeldingh doen, met welcke ick wel te vreeden sou zijn.

Als nu 't gedaghte Soontje ten vollen geheeld was, + gaf my de Moor (sonder eens te vraegen wat ick eyschte) dertigh Cubanz; yeder goudene Cubanz tot 10. Rijcksdalers, en alsoo drie-honderd Rijcksdalers voor mijnen loon. Daerenboven toonde hy my seer groote Eer, en andere gunsten. Indien ick hier in mijn Vaderland nu Iaerlijcks maer alleen een diergelijcke Patient had, soo wou ick my ten vollen laeten vergenoegen.

Ick keere my nu weer nae mijn Schip de Tijger; 't welck, als 't met andere Waren op nieuws bevragt was geworden, de Zeylen na Batavia toe settede. + Met een saght Oosten windeken liepen wy uyt de Haven van Macassar; en quaemen geluckigh voorby de gedaghte Pater-noster-Eylanden; waer nae wy voor Japara Anckerden.

Voor ons waeren drie Scheepen van Batavia hier op de Reede gekomen, welcke Krijghsvolck meë braghten; vermits sigh eenige Rebelly en Oproer had vertoond; + soo dat alreeds over de twintigh Hollanders in 't Buytenwerck Sambura waeren omgekomen; wijl d'Inwoners 't selve onverwaght hadden beklommen. Maer als de Gouverneur van Japara hier op d'overige Wercken beeter beset, en van Batavia meer Volck ontboden had, wierd deesen opstand terstond gestild. De voornaemste Aenhitsers en Belhamels, over de twee-honderd in getal, voerdemen nae Batavia; + daerse ten deelen gevierendeeld, ten deelen neus en ooren afgesneeden; voorts in keetenen geslaegen, en nae sommige Eylanden gesonden wierden, om daer Kalck te branden, en Steen te breecken, haer leven langh. Op sulck een wijs kanmen in Oost-Indien ook selfs de Wilde Dieren tam en gehoorsaem maecken; hoe veel meer de Menschen.

Evenwel voorsaghmen al de Posten met meerder Manschap; + en sy wierden noch beeter versterckt. Als nu alles weer in stilte was, begaf ick my aen Land; en sagh de gemelde Oproermakers, welckemen, als Beesten, aen Keetenen t'saemen koppelde. Niemand, als die 't selfs gesien heeft, sou sigh konnen inbeelden 't ellendigh gekarm, gehuyl, geschreeuw der Wijven en Kinderen deeser Rampsalige menschen.

Ondertusschen kon ick niet minder als my verwonderen over de groote Maght, welke de Hollanders in Oost-Indien besitten; + vermitsse deese Rebelly terstond met een aensienlijck getal van Volck konden dempen. Geerne wil ick geloven, dat de Nederlandsche Oost-Indische Compagnie en de Heeren Bewindhebberen selfs niet weeten, hoe veel Manschap sy in haeren dienst hebben. Indien 't nodigh waere, soo sou ick hier konnen optellen seer veele Keyserdommen, Koninghrijcken, en heerlijke Provintien, over welcke de Hollanders Heerschen, of daer in 't Gebied voeren.

'k Weet seeckerlijck, dat eenige honderden van Scheepen in Indien tot haeren dienst staen. + Hoe veel meer Schippers, Stierlieden, Gouverneurs, Commandanten, en andere Hooge Stands-persoonen moeten sy dan besoldigen? Om nu te swijgen van de Gemeene, welcker getal sigh tot verr' over de honderd-duysend uytstreckt. Iae oock, op alle Plaetsen en Oorden, welcke ick hier sou konnen noemen, seghtmen: Dat is Compagnies-goed, soo wel in de Huysen, als op de Straeten. De minste Nagel, Steen, Hoepel om de Vaten, 't behoord al de Compagnie: Soo dat haere Maght en Rijckdom beswaerlijck sou konnen berekend en gewaerdeerd werden.

Als ick nu de voorgedaghte Javanen en Inwoners in de Keetenen had sien slaen, voer ick weer nae mijn Schip: Daer wy d'Anckers opwonden, + en 's anderen daeghs op de Reede voor Batavia quaemen. Stracks daer nae verscheen oock 't Schip met de Rebellen, welcke op d'alreeds-verhaelde wijs wierden gestraft.

Eer wy noch drie daegen hier gelegen hadden, ontstond 's naghts een seer verschricklijcke Stormwind; + waer door de Scheepen op de Reede, meerendeel leedigh en ontlaeden, van haer' Anckers wierden afgerukt; en twee der selve gedreven op een kleyn nae-by-gelegen Eyland. 't Eene, vry oud en swack, brack gantschlijck aen stucken. Indien de Heere onse God deese vreeslijcke wind niet tijdigh had gestild, soo sou veel grooter schaede geschied, en meenigh Schip daer door te grond gegaen sijn.

Ons Schip lagh met vijf Anckers kruyswijs over malkander vast. + De Boot, welcke daer aghter aen gebonden was, en twee Matroosen in had, kon, wegens de schielijckheyd deeses Storms, niet meer nae voren toe gebraght werden. Wierd derhalven afgeruckt, en door de woedende Zee-golven diep in de Zee geworpen. Als wy nu, nae 't ophouden van deesen Orcaen, die ruym een half uyr duerde, met onse andere Schuyt uytvoeren, om de verlorene Boot op te visschen, vonden

wy deselve, nevens de daer in geweest sijnde Menschen, in een erbarmlijken staet. De Boot lagh omgekeerd; de twee Bootsgesellen, met Touwen om 't lijf vastgebonden, sweefden half-dood in en op de Golven. Men moest sigh verwonderen, dat de Boot en de woede der Baren haer niet t'eenemael hadden verpletterd; of datse van de groote Visschen, Hayen en diergelijke, niet opgesnapt waeren. Behalven deese sijn noch andere Boots, Prauwen en Vaertuygen verongeluckt, en te grond gegaen; sommige wegh gedreven, doch weer gekomen.

's Anderen daeghs voer ons Schip wat naerder aen Land; derwaerts ick my begaf, nevens de Schipper, Koopman, en andere. + Wijl nu de Schipper, met de Koopman, of Boeckhouder, dien naght aen Land wou blijven, soo beval hy seven Bootsgesellen, die by ons waeren, nae 't Schip te vaeren; welke ick vergeselschapte. Maer vermits 't doe alreeds wat doncker was, oock de Wind taemlijck-hard blies, en dat evenwel 't Bootsvolck de Zeylen niet wou inneemen, soo is de Naeck, niet verder als een Steen-worp noch van 't Schip sijnde, omgeslaegen. + Onder de daer in sijnde persoonen waeren 'er drie, die niet swemmen konden; echter sijn wy alle, door hulp van die in 't groote Schip, noch gereddet, en gesond, doch gantsch nat, aen Boord gebraght geworden.

De volgende dagh voer ick weer met de Chaloup aen Land; en deed aen mijnen Opper-Chirurgijn beright van de verbeesighde Medicamenten. Als ick nu door 't Vierkant, en de Chineesche Straet over de Rijs-markt na 't Kasteel wou gaen, snorde een Amuck-speeler vlack nevens my heenen om een hoeck. Had een bloote Kriz, of Stilet, in de hand. Geen thien schreeden weghs achter my stiet hy een Iongen ter neer. + Terstond daer nae liep hy over een Brugg', waer op veele menschen stonden; van welke hy, behalven de gewondde, verscheydene dood ter aerden deed vallen. Ondertrusschen wierd Amuc, Amuc geroepen. Flucks quaemen eenige honderd persoonen met haere altijd gereed sijnde Spiessen en Vyerroers by een, om deesen Beestlijcken Mensch uyt de Weereld te ruymen.

Onder 't geschreeuw, 't welck hier gemaeckt wierd, liep ick weer te rugg'. + Doe ick over de gedaghte Brugh by 't Huys van Johan Buschbach quam, lagh deese Amuck-speeler alreeds op den mond; vermits hy uyt even 't genoemde Huys met een Vyer-roer in de linker-borst was geschoten. Naederhand heeftmen hem met Spiessen en andere Geweeren voorts ten vollen om 't leven gebraght, en alsoo sijnen verdienden loon gegeven. Hy wierd, door de hier toe verordonneerde Caffers nae de gewone plaets deeser Booswighten gesleept. 'k Was van herten droevigh om den ellendigh-vermoordden Iongen, en d'andere desgelijcks dus omgekomene personen. Maer danckte te gelijck mijnen God, dat sulck een jammerlijck onheyl oock niet my had getroffen. Naederhand was ick sorghvuldiger, als ick ontrent de hoeck van een Straet quam, en sagh altijd soo verr' als ick kon langhs deselve heenen, of'er geen Amuck-speeler moght aenkomen.

Als ick nu in 't Kasteel by mijnen Opper-Chirurgijn was gekomen, en hy mijnen voordragh had gehoord, gaf hy orde, dat ick weer op mijn oud Punt mijnen Dienst sou verrighten. + 'k Vond hier alles noch in vorige stand; en deselve gelegenheyd, om mijnen tijd te verslijten met en in de voorheenen gedaghte vermaecklijckheden; insonderheyd, wijl 't doemaels seer schoon We'er was. Bynae yeder dagh voer ick over nae de bygeleegene kleyne Eylanden, tot de Visschers; welker Visschery ick bywoonde. Met deselve gaet het toe op de volgende wijs.

Tegens den avond neemen de Visschers haere Sure (gelijckse die noemen), gemaeckt van Stocken uyt Bamboes-Ried, + aen malkander geheght. Sy sijn, ten naesten by, als onse Visch-netten, voor wijd, en aghter engh; doch drie of vier vervolgens nae den anderen gesteld, om beyde in de voorste en d'aghterste Visch te konnen vangen. Deese stekense, by 't hoogh-oplopend Water uyt de Zee, aen sekere Plaetsen by d'uytvloeden der Rivieren. 's Anderen daeghs, eer noch de Son opgaet, begevense sigh weer derwaerts, wanneer 't Water weer laegh, en niet boven de twee voeten diep is. Al de Visch, welke ingekomen sijnde niet weer te rugg' kan, haelense uyt met Netten, gemaeckt van Rijs-stroo. Dan brengense die in kleyne Schuytjens nae de Stad, en verkopense.

Maer andere, welke Zee-Visschers sijn, gaen 's avonds met groote Prauwen en andere Vaertuygen, eenige honderd sterck, in Zee; + en brengen 's morgens 't geense dien naght gevangen hebben nae de Stad ter Marckt.

Op eene deeser Eylanden was een seer rijck Chinees, die 't geheele Iaer door by den Chineeschen Tempel sijne Woon-plaets moest hebben. + Hy had veele Kinderen, en noch meer Slaven. Soo langh ick my op 't gedaghte Punt onthield, bediende ick hem, als mijnen Naebuer, met Plaesteren ende andere Genees-middelen; soo dat ick een mercklijke som gelds by hem won; ook mijne meeste tijd daer verdreef. Op 't Punt gingh ick dickmael 's avonds met eenige andere wandelen, houdende t'saemen, tot tijdkortingh, allerley redenwisselingen, onder 't rooken van een pijp Taback.

Als wy nu eens de halve naght langh, tot ontrent ten een uyr toe, op deese wijs ons verlustighden, saegen wy, tusschen de gedaghte kleyne Elanden door, diep in Zee, een seer heldere glans van brandende Fackelen. + Daerenboven hoorden wy eenige schooten. Dit gewaende Wonder saegen wy soo langh de naght duerde; sonder te konnen bedenken wat het beduyden moght. Doe de dagh aenbrack, en 't Schipje van ons niet meer kon gesien werden, terwijl evenwel 't geschiet noch al aenhield, gaven wy den Generael Major te Batavia beright hier van: Die stracks hier op een Vaertuygh, voorsien met sommige Dubbelhaecken en twintigh Soldaten, nae ons Punt afsond; op dat het, onder 't Commando van onsen Opper-Officier, een Vaendrigh, indien wy de volgende naght dit Gesight weer vernaemen, daer nae toe moght gaen.

Soo haest den avond aenquam, saegen wy 't gedaghte light, en hoorden 't geschiet op nieuws; doch van wat naerder by als de voorgaende naght. + Terstond voer 't gemelde Vaertuygh derwaerts; en vermits de nieuwsgierigheyd my aendreef, om meë te gaen, soo versoght ick hier toe verlof van mijnen Opper-Officier op 't Punt. 't Wierd my vergund; en doe was ick niet traegh, om my by d'andere te begeven. Als wy nu dight by 't andere Vaertuygh waeren gekomen, riepen wy 't selve luyde toe; doch kreegen geen antwoord; anders, als dat nu 't schieten ophield. Wy voeren op 't heldere light aen. Quaemen'er eyndlijck by. Traeden in 't Schipje, en vonden daer binnen, tot onse seer grote verbaesdheyd, aght Engelsche, te weeten, drie doode, en vijf noch levende; + nevens eenige Kisten vol Tanges en Larinen (sijnde een sekere Munt deeser Landen); welke wy terstond in onse bewaeringh naemen; en d'Engelsche in ons Vaertuygh braghten. Wy bejegenden haer in alles op 't vriendlijckste; doch konden in een vollen halven dagh niet een eenigh woord van haer bekomen. Maer als wy haer met allerley spijs en drank verquikt en gelaefd hadden, soo begondense allenxen weer tot kraghten te geraken: Waer nae sy ons haer ongeluck deeser wijs verhaelden.

Sy waeren voorneemens geweest nae Batavia te vaeren tot de daer leggende Engelsche Kooplieden, met een seer rijck gelaeden Schip, waer meë sy van Bengala waeren afgestoocken. Doese sigh voor 't Eyland Engano bevonden, en de Wind taemlijck-hard blies, waerense door onvoorsightigheyd op een Sand-banck geraeckt; waer door haer Schip plotslijck te grond gingh; + sulcker wijs, dat van 78. Mannen niet meer als 15. in dit seer beschaedighde Schipje haer leven konden redden. Deese hadden haeren wegh willen voortsetten nae 't Eyland Groot-Java: Doch twintigh daegen langh sulck een gebreck van Water gehad, en ter dier oorsaeck sulck een dorst geleeden, datse al t'saemen, tot op vijf nae, waeren gestorven.

Nae dit ontfangene Beright hebben wy haer in haer eygen Schipje na Batavia in d'Engelsche Logie gevoerd: Daer de Soldaten, welcke nae haer uytgesonden waeren, een goede Vereeringh ontfingen. + En vermits ick, als Chirurgijn, haer de meeste dienst op mijn Punt had betoond, soo wierd ick oock niet vergeeten. Want 's anderen daeghs wierden my van de gedaghte Heeren Kooplieden der Engelsche Logie twaelf Ducatons toegesonden.

Voorts viel, soo langh ick daer was, niet hoofdsaecklijcks meer voor, 't welck waerdigh moght sijn om beschreven te werden. Oock traghtede ick weer op mijn Schip te mogen geraken, wijl ick met de daer leggenden Opper-Officier niet wel kon eendraghtigh sijn, wegens sijn' onmatige gierigheyd; soo dat hy de siecke Soldaten en andere behoeftige niets wou laeten toekomen. Ick berightede mijnen Opper-Chirurgijn hier van: Die my haest van hem af-hielp, en my orde gaf, my te vervoegen op 't Schip Bergen in Noorwegen. + In mijne plaets quam op 't Punt weer een oud Barbier, van S. Gallen; eerst uyt 't Va-

derland gekomen; van wien ick mijn afscheyd nam, nae een kort gespreck; vermits ick sagh, dat hy een suer gelaet toonde, en ick ook van hem niet nieuws kon verneemen.

Doe ik aen Boord quam, + gingh den roep, dat dit Schip, met noch twee andere, binnen een korte tijd sou afseylen nae Odia, de Hoofd-stad in Siam. 'k Voorsagh my derhalven van alles, wat tot sulck een reys nodigh was.

Als ick nu eens in een Chineesche Prauw nae Land toe wou vaeren, in voorneemen van noch eenige andere dingen in te kopen, trof my al weer 't ongeluck; + vermits sigh soo een sterke Wind verhief, dat 't Schuytje van de Baeren om en om geworpen wierd. 't Beste, en 't geen oock tot mijne behoudenis diende, was, dat dit geschiedde voor de Mond der Rivier; soo dat ick niet verder als een Steen-worp had te swemmen, om te komen aen d'eene sijde van opgehaelde Steenen, doch van de Zee-golven geheel uytgespoeld. Derwaerts begaf ick my heenen, en soght daer mijne verseeckeringh; tot dat ick van eenige Bootsgesellen wierd gesien; die my met een Boot quaemen haelen; doch eerst nae twee uyren; soo dat ick rechtschapen nat was geworden, door in 't Water te leggen, en door van de Zee-golven dapper bespoeld te zijn.

De Chinees bleef aen sijn Schuytje hangen; en dreef met 't selve aen Land. + De volgende dagh bejegende hy my; en 'k had hem wel in verder ongeluck konnen brengen, indien ik daer meë gediend waere geweest; doch liever danckte ick God, dat hy my ook ditmael als uyt de kaecken des doods had getrocken.

Nae dit uytgestaene Bad begaf ik my terstond nae 't Huys van mijnen Vriend Johan Buschbach; die my gewilligh ten dienst was. + Als ick my nu voorts versorghd had van alles wat ick nodigh oordeelde, vervoeghde ik my weer nae mijn Schip; 't welck, nevens noch twee andere Scheepen, wierd bevraght met de kostlijckste Waeren, die men in 't Koninghrijck Siam kon verhandelen; in voorneemen, van terstond na de vollaedingh af te seylen; gelijck ook geschied sou sijn, indien niet 't Fluyt-schip Ekersloo Leck waere bevonden. Derhalven men al de Koopmanschappen weer moest uythaelen, om 't beschaedighde te verbeeteren: 't Welck ons veerthien daegne tijds ten aghteren settede.

Als wy nu in alles vaerdigh waeren, om met onse drie Scheepen onder Zeyl te gaen ('t mijne was Admirael, van 422.; de Fluyt de Salm van 308.; de Fluyt Ekersloo van 300. Last), lighteden wy onse Anckers, en gingen met een goede Zuyde wind voort; soo dat wy de volgende dagh 't Eyland Lucapara bereyckten. + Selden doetmen een lange Reys sonder eenige tegenspoed; en soo gingh 't hier oock met ons. In 't begin wou 't geluck ons niet ten besten dienen. Want als wy ontrent aght daegen tijds tusschen Borneo en Malacca nae d'Eylanden Tumbolan en Ananibo met een seer gunstige wind voortseylden, stiet de Fluyt Ekersloo sodanigh op een Sand-banck; dat daer over een seer groote schrick ontstond. Vermits nu 't Schip, waerop ik my bevond, alreeds een weynigh ter sijden voor uyt seylde, en dit ongeval niet gewaer wierd, + soo

riep de gemelde Fluyt ons door een Canon-schoot om hulp. Terstond setteden wy twee onser Chaloupen uyt, en voeren'er nae toe. Saegen oock, dat het niet gereddet kon werden, als door ontlaedingh; 't welck derhalven terstond in 't werck wierd gesteld. 't Was een groot geluck voor ons, dat de Wind niet seer hard waeyde: Anders hadden wy niet 't minste konnen bergen.

Als nu de Waeren met seer groote moeyte op d'andere twee Scheepen waeren overgebraght, waer door de gemelde Fluyt vry verlight was geworden, hebben wy 't door Werp-Anckers allenxen van de Sand-Banck los-gemaeckt; + soo dat de Koopmanschappen weer konden ingelaeden werden.

Vermits ook, nae vlijtige besightigingh, aen 't Schip geen sodanige beschaediging gevonden wierd, dat deselve de voortreys sou hebben konnen verhinderen, + soo gingen wy by de noch aenhoudende goede Wind weer onder Zeyl, en voeren den derden dagh hier nae 't Eyland Matuna geluckigh voorby. Wij danckten God van gantscher herten, soo voor de genaedige reddingh des gedaghten Schips, als voor de goede Wind, welke ons noch al bybleef.

Dien selven dagh saegen wy eenige Scheepen voor ons heenen seylen. 't Scheenen Chineesche Joncken te zijn. + Tegens middernaght liepense voorby ons; en naemen haeren Cours nae 't Eyland Borneo; waer uyt wy vermoedden, datse van Cambodia (Camboja) moesten uytgelopen zijn. Met den aenbreeckenden dagh saegen wy wederom voor ons vijf Scheepen; en vermitsse niet boven de vier Mijlen van ons af waeren, soo streeckense ontrent de middagh met een halve Wind ons voorby. Deese quaemen desgelijcks uyt de gedaghte Stad Cambodia, en settende haeren streeck nae Malacca voort.

Als wy nu om den Hoeck van 't Eyland Malacca waeren geraeckt, naemen wy de hooghte; en moesten onsen Cours meer Noordwaerts aenstellen. Dus bevonden wy ons in een korte tijd voor de Rivier des Koninghrijcks Siam met een geluckige spoed. + Seylden 's anderen daeghs deselve in, tot aen 't Dorp Bontempia; daer wy d'Anckers lieten vallen.

Onse Schipper en Opper-Koopman voeren met een Boot nae de Koninghlijcke Hoofd-stad Odia. + Deese leght aen een Schiprijcke Rivier, ontrent 30. Mijlen van de Zee af, opwaerts. Nae haere weerkoomst wierden de Waeren terstond ontlaeden. 'k Gingh oock meë in een Boot, en bevond, dat de Hollanders wat meer neerwaerts aen de Rivier een seer schoon en sterck gebouwd Koopmanschaps-huys, en beneeden in 't selve haere Kelders en Packhuysen, maer boven haere Woningen geordonneert hadden. + Hier onthoud sigh altijd een Opper-Koopman, met over de dertigh andere personen; welcke de Waeren verhandelen; de Vloed afwaerts, en nae de gedaghte Hoofd-stad Odia voeren. Iaerlijcks komen hier vijfthien of meer Hollandsche Koopvaerdy-scheepen aen, die geduerigh varssche Goederen meë brengen.

Deese Stad is seer groot; doch meest vervuld met laege Huysjens:

Boven welcke de Thoornen aen de Tempelen (die hier over de vijf-duysend werden geteld) met een sonderlinge cierlijckheyd uytsteecken, en als een groot Bosch vertonen. + Op de Straten der Stad sietmen sulck een meenighte van Volck, uyt al de gedeelten der Weereld, dat een Steen, wanneer men die om hoogh wierp, niet op d'aerde sou konnen vallen, wegens d'ontelbaere meenighte der menschen, op welckese sou blijven leggen.

Niet minder is de daer voorby stromende Vloed Menan vervuld van Scheepen en Prauwen. + Deese Plaets leght bynae gelijck Rotterdam aen de Maes. Al de Straeten werden doorsneeden van seeckere Canalen en Vloedekens; soo datmen bynae overal met kleyne Schuytjens moet overvaeren: Insonderheyd wanneer de Rivier op seeckere tijden oploopt, sigh uytgiet, en 't geheele Land overstroomd; waer door 't selve seer vrughtbaer werd.

Deese Vloed Menan werd oock geteld onder de Hoofd-Vloeden; + en vergelijckt sigh in sijnen Aert met de Nyl, de Niger en de Ganges. Dit kan de Leeser breeder aengeweesen vinden in de Schriften van verscheydene Schrijvers; insonderheyd oock in de Reysen van Ferdinandus Pinto, die dit Koninghrijck, en te gelijck de genoemde Stad, wijdlopigh genoegh heeft beschreven.

Terwijl ick in de Stad Odia was, kon ick de Koningh niet te sien komen; vermits hy Landwaerts in nae Paphile was vertrocken. Maer, voor soo veel ick van andere hoorde, hy was een jongh Heer, van ontrent derthien Iaeren. + Tot sijnen Staet onderhield hy geduerigh eenen witten Elephant, nevens noch eenige honderd andere.

't Land bestaet uyt seer schoone en vlacke velden; + welcke bewaterd werden van veele Vloeden; vlietende meest alle uyt de gemelde Rivier Menan: Die sigh oock, eer hy sigh in de Zee uytstort, verdeeld in drie Hoofd-Armen; waer van d'eene een groot stuck Lands omvanghd, en gelijck als een Eyland daer van maeckt. Op 't selve wast de schoonste Rijs van geheel Indien. Gelijck nu 't Land seer heerlijck sigh vertoond, soo is oock de Hoofd-stad van Siam boven maten wel gelegen; van alle behoeften wel voorsien; vervuld met allerley Natien, en seer volckrijck: Soo dat ick nergens in Indien haers gelijck heb gevonden. Is een onverwinlijcke Plaets, + wegens de natuerlijcke leggingh en toegevoeghde sterckte. Niet langer als alleen eenige Maenden kanse van hare vyanden belegerd werden; vermits d'overlopingh der Rivier haer van 't Land wegh drijven, en alsoo de Belegeringh een eynd geven sou.

Ick gae weer te rugg' nae 't Hollandsch Koophuys; + waer over ick my oock ten hooghsten moest verwonderen; vermits ick daer sagh sulck een meenighte van allerley Waeren, dat 't verhael daer van ongelooflijck sou schijnen. Als nu ondertusschen onse Boot vollaeden was met veelerley slagh van Goederen, als, Harten-huyden, Rhee-vellen, Sappan-hout, en meer andere, voeren wy de Rivier weer af, en quaemen by Bontempia op ons Schip. Soo spoedigh gingh d'inlaedingh voort, dat wy binnen twaelf daegen met een Noorden wind weer van Siam afvoeren.

's Anderen daeghs geraeckten wy by neveligh We'er en stercke Wind te nae aen Land (want wegens de gedaghte Mist konden wy niet van ons af sien, maer righteden ons enckelijck nae 't Diep-loot); waer over wy ons in geen kleyn gevaer bevonden. + Ontquaemen 't echter geluckigh; en bereyckten binnen elf daegen 't Eyland Puloaura. Hier laegen wy drie daegen langh stil, om ons te vervarsschen. Setteden daer nae de Reys weer voort; soo dat wy binnen drie Weecken tijds voor Batavia voorspoedigh aenquaemen.

By deese onse aenkoomst moesten terstond onse ogen een onheyl aenschouwen, 't welckmen sonder traenenstortingh nauwlijcks vertellen kan. + Nevens ons lagh op de Reede 't Schip den Elephant. In 't selve brack een Vyer uyt; soo dat het met over de taghtigh personen, groot en kleyn, erbarmlijck in de lught opvloogh. Niet een eenigh Mensch quam'er levendigh van; want 't was gelaeden met veel Buskruyd, om daer meë na Bantam te gaen, en 't selve daer aen 't Ammunitie-huys te leveren. Vermits, gelijck alreeds geseght is, niemand van de daer in sijnde personen overbleef, soo konmen niet weeten, waer door dit ongeluck veroorsaeckt was.

't Schip was in meer als duysend stucken geslaegen. + Eenige half-verbrandde ligchaemen wierden verr' in Zee geworpen: Welckemen noch opvischte, en eerlijck ter aerden bestelde. Op ons Schip Asia, 't welck dighst daer by lagh, vlogen verscheydene stucken; en't ligchaem des Opper-stiermans ontrent een half vierendeel uyrs verr' over 't selve heenen in de Zee. Met de hooghste droefheyd saegen wy dit erbarmlijck Schouwspel aen; en 't smertede ons, dat wy deese ongeluckige niet de minste hulp hadden konnen bewijsen. Want als in een ogenblick was alles opgesprongen, met een vervaerlijck gekraeck en gebarst.

Eer ick noch aen Land gingh, en nae dat dit beklaeghlijck ongeval voorby was, + begaf ick my op een ander Schip, 't welck uyt Persien van Camron was gekomen, wijl ick vernomen had, dat op 't selve sigh bevond een Opper-meester, die eenige Maenden nevens my in den Bantamschen Oorlogh was geweest. 'k Had een ongemeen-groote lust, om van hem te horen, hoe 't hem, tsederd ons afscheyd van malkander, was gegaen. Doe ick tot hem quam, vraeghde ick, nae gedaene vriendlijcke begroetingen, hem terstond, hoe hy had geleeft, tsederd wy van een gescheyden geweest waeren? Daer op verhaelde hy my, dat hy eens in een groot gevaer had gestaen. + Want (vervolghde hy) nae dat ick voor Camron was aengekomen, en nae 't Land toe gevaeren, gingh ick met eenige mijner Cameraden in een niet verr'-afgeleegene Herbergh, nae dat ick eerst met die in de Hollandsche Logie had gesproocken. Doe wy weer te rugg' keerden, overviel ons de naght; en te gelijck wierden wy aengerandst van eenige Moordenaeren. Wijl nu niemand van ons Geselschap eenigh Geweer by sigh had; de Moordenaers daer tegens, vry sterck in getal, op 't beste daer van voorsien waeren, soo moesten wy 't opgeven, en in haere handen vallen. Ick evenwel en noch twee Matrosen waeren soo geluckigh, dat wy 't ontquaemen, en ons door de

vlught reddeden. 's Anderen daeghs gingen wy nae onse Logie toe, daer wy ons ongeluck verhaelden: Waer over d'Opper-koopman en d'andere Bedienden sigh niet weynigh verwonderden. + Ick had twee, doch niet gevaerlijcke steecken gekregen; en slaegen in een genoeghsaeme meenighte; waer van ook mijne Medgesellen sigh niet moghten beroemen vry te sijn gebleven. Echter konden wy dit alles lightlijck ter sijden stellen; en danckten God, dat hy ons soo genaedigh uyt de handen deeser Booswighten had verlost. Waer d'overige vijf heenen gekomen, en wat haer bejegend moght sijn, hebben wy noyt konnen verneemen.

Dit was sijne vertellingh; waer by hy noch voeghde, dat in even die selve naght sigh een groote Aerdbevingh had laeten voelen; + waer door soo wel te Camron als op 't Land verscheydene Huysen overhoop gevallen, veele honderden personen onder d'Invallen verpletterd waeren. Een groot getal Beesten had 't selve ongeval getroffen.

'k Nam deesen mijnen vertrouwden Vriend nae mijn Schip. Voeren oock met malkander aen Land, daer wy t'saemen redenvoeringen hielden, van eens weer nae 't Vaderland te keeren; + en sulck een gevaerlijke te rugg'-reys met d'eerste gelegenheyd aen te vangen; vermits wy alreeds eenige Maenden over onsen tijd gediend, en geen lust hadden, om ons op nieuws te verbinden. Wy vervoeghden ons derhalven tot onsen Opper-Chirurgijn: Ontdeckten hem ons voorneemen, en baeden hem, dat hy ons van de Scheepen aen Land wou ordonneeren, tot dat een Vloot nae Holland sou afseylen. Stracks gaf hy ons beyde last, dat wy onsen Dienst souden verrighten in de Verband-Winkel des Kasteels; waer in ick al voordeesen was geweest.

Hier op begaven wy ons in een Chineesche Prauw nae onse Scheepen: Naemen van 't Scheepsvolck een vriendlijck afscheyd; en maeckten ons met onse Kisten en Slaeptuygen in deselve Prauw weer aen Land. Vermits nu doemaels noch geen Schip uyt 't Vaderland wou aenkomen, + soo naemen wy beyde voor, onsen dienst sulcker wijs te verrighten, en ons soodaenigh te draegen, dat geen klaghten over ons moghten komen, waer door wy in onse hoop hadden mogen verhinderd werden.

Wy waeren hier niet langh geweest, als een Schip uyt Holland aenquam. + Het daer in sijnde Volck, over de twee-honderd Soldaten, behalven de Bootsgesellen, wierden terstond aen Land, en by de Poort des Kasteels in orde gesteld, tot dat van de Generael bevel quam, haer in 't Kasteel voor sijne Woningh te voeren. 'k Maeckte my oock derwaerts, om d'aenkomelingen te sien; nae wat nieuws uyt 't Vaderland te vraegen, en te verneemen, of'er geenen bekenden onder was. 'k Wierd eenen gewaer, dien ick t'Amsterdam dickmael in sijn Huys had gesproocken. Sijnen Vader was genoemd Johan Goedwater; een Koopman uyt Swaben; doch die alreeds over de veertigh Iaren in Amsterdam had gewoond.

Nae vriendlijke verwelkomingh verhaelde hy my voor eerst sijne voorspoedige Reys: Daer

nae de geluckige voortgangh der Christen-wapenen tegens d'Ottomannische Porte. + Met deese redenvoeringen waeren

wy beesigh, tot dat'er orde quam, binnen 't Kasteel voor 't Huys des Generaels te trecken: Waer nae haer aengeweesen wierd, waerse haeren dienst hadden te verrighten. Doch wijl alle persoonen, uyt 't Vaderland aenkomende, hier een Vacantie van drie daegen hebben, soo begaf ick my met mijnen Medgesel nae den voorgedaghten mijnen Bekenden; en nam hem meë tot een wandelingh nae een Negery, ontrent twee uyren van de Stad Batavia afgelegen.

Als wy nu in een Prauw de Rivier opvoeren, bejegenden ons eenige Javanen met kleyne Naecken, waer in sy Klockjens-spel hadden; en daer meë sy een groot geluyd maeckten. + Wy vraeghden haer, watse ten besten hadden; en kregen tot antwoord, dat dit een Bruyloft was, en dat de Klocken by deselve de Musicanten waeren. Wy stonden in beraed, of wy met haer de Rivier weer afwaerts wilden vaeren; en deeden 't eyndlijck. Bleven dus in haer geselschap, tot dat wy quaemen in een Huys, 't welck ontrent 't vierdedeel eener uyr van Batavia af stond. 't Selve was opgepronckt met allerley cierlijcke Bloemen; en de Vloer bedeckt met verscheydene Matten, gemaeckt van Rijs-stroo; waer op sy haere Maeltijd souden houden.

Nae de volbrengingh van eenige seldsaeme en wonderlijcke Ceremonien bemoeydense sigh; + om ons boven alle andere op 't beste t'accommodeeren. Daer nae wierd een Buffel aengebraght. De Bruydegom sloegh hem voor de Kop, en de Bruyd sneed hem met een langh Mes 't Hoofd af. Doe weer de Bruydegom van 't lijf eenige stucken vleesch; welcke hy de verordonneerde Kocks gaf, om eenige Spijsen daer van te bereyden. Op deselve wijs sneed de Bruyd eenige stucken van de Kop. Daer nae naemense eenige Kruyden, welckese desgelijcks aen de Kocks gaeven. Belangende d'andere Pleghtlijckheden, wy hebben alreeds voorheenen deselve verhaeld, derwaerts wy den Leeser senden.

Als wy nu saegen, + dat, vermits beyde de Verloofde van geen sonderlinge middelen waeren, niet anders als Buffels-vleesch sou opgedischt werden, hadden wy geen lust, om deel aen deese harde kost te hebben. Naemen daer op een vriendlijck afscheyd van haer, en bedanckten haer voor d'ons aengedaene Eer. Doe voeren wy weer nae de Stad toe, wijl wy niet geraedsaem vonden, de Vloed op te vaeren nae de gedaghte Negery, wijl den avond alreeds aenquam; te meer, om dat onsen eerst-aengekomenen d'eerste naght sijner koomst niet van sijn Punt derfde blijven. Stelden derhalven onse lustvaert uyt tot op de volgende dagh, en gingen tot onsen Hans Buschbach. Even deese naght opendemen een Poort des Kasteels, wijl de Stads-Praesident en andere Raeden van Indien by den Generael te gast waeren geweest; welcke men moest doorlaeten, om datse in de Stad woonden.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

landen