|
| |
| |
| |
Schade der sielen wt der Dronckenheyt ende Overvloedicheydt, hoe sy de zonde invoert, alle laster de deure opdoet, ende de Ziel verworcht ende ter doodt brengt.
Dat eerste Capittel.
TEn eersten, wat een groot mishaghen Godt van desen laster draecht, ende hoe het de Ziele doodet, tuyget overvloedich de heylige Geest in de Schrift hier ende daer, besonder dat verschrickelick verderven Sodoma ende Gomorre: maer gelijc Ezechiel aen't xvj. Cap. beschrijft, is dat de oorsaec haerder sonde ende jammers geweest, de overvloedicheyt ende volheydt broots ende wijns ende ledich gaens. Dan gelijc oock de ervaringhe leert, wanneer men vol ende sat is, so is de Duyvel Abt. Daer staet alle boosheyt de deure open, ende daer is niet so schandelicx dat hem de duyvel voorneemt, dat hy dan niet te weghe brengt, wanneer hy ons met wijn heeft gevangen, al ons sinnen berooft ende tot narren gemaeckt. Dan drijft hy synen spot tot kortinge van Vastelavont spel met ons, ja drijft ons van de eene boosheydt tot de ander. Ia wat vermach hy niet in den dronckenbolten, welcker God Bacchus ende de buyc is? Het is niet genoech dat de Wijn ende dronckenheyt het hert wech nemen als Hose. int iiij. spreeckt: Maer de Wijn is haer Godt ende des duyvels heylige Geest, die heeft haer beseten, die trectse als wilde swijnen van de eene boosheydt tot de andere, dat gheen dinck soo ongeschiet is, sy derrent moetwillich doen, wat sy dencken, soo zijn al haer sinnen verruct ende verkeert. Also dat de mensche geen mensche meer is, maer de Duyvel selfs. Dat zijn wy leyder gewaer worden in Sodoma ende Gomorra, sy worden so moetwillich ende geyl datse het natuerlijc gebruyck verander-
| |
| |
den: geen Vrouwe des mans meer achten: ende de man het natuerlic gebruyc des Wijfs verachte. Maer de een Man brande tegen den anderen. In sulcken verkeerden sin gaf haer Godt over dat ooc niet thien vrome redelicke Godvreesende mannen mochten gevonden werden in vijf steden. Wat sy heymelic deden is oock schandelijck te segghen, gelijck Paulus Rom. 1. vertelt, dat coemt al uyt overvloedicheyt, wanneer men te vol ende sat is. Daerom is maticheyt so seer van nooden als eten ende drincken. Ende het waer somtijden beter dat den Hagel ende Donder het in den gront worpen, dan dat alle Berghen vol vruchts staen, en de Solders ende Kelders over al vol zijn: so bleven wy in ootmoedige gedachten na Godt, dien wy anders in geluck vergeten, gelijck Esai. int v. Cap. seyt. Wee u die vroech anheft vol te zijn, ende drinct u vol Wijns ter tijdt het doncker wort. Ghy hebt in uwe Brasseryen, Herpen, Luiten, Fedelen, Pijpen, Floyten ende Wijn, ende ghy en achtet 'twerck Gods niet, noch hebt geen acht op de wercken zijnder handen. Daerom is ongeluc beter dan geluck, ende de Apostelen hebben haer niet onbillick vervreucht int cruys, ende ons met leer ende leven gheleert, wy sullent voor vreuchde ende gewin achten, als wy in allerley droeffenis vallen. Paulus heeft dat geweten waer toe het goet is. Dat heeft ooc Salomon bekent. Eccle. vij. Het is beter te gaen int Claeghuys, dan in het Drinckhuys: int Claeghuys ist eynde aller menschen, ende de levendige neempt ter herten wat toecomende is. Hier vraghe v. Vest het vernuft wat het daer toe seyt. Het seyt het is ghelogen. Hierom is de aert van Godes woort, dat het also tegen de werelt ende vernuft is, dattet al te gronde stoot, wat het vernuft op recht. Het vernuft spreect: Zalich zijn de vrolijcke die goet moets zijn, het loopt veel liever int wijnhuys, dan int Claeghuys. Daer teghen spreeckt Christus Math. v. Zalich zijn de troosteloosen die treuren. Siet nu hoe grouwelick het is Gods Woort na het vernuft te meten terwijl sy also teghen een ander staen, ende altijt dat teghenspel houden. Int weerts-huys ende int gelach vergheet een al syn armoede ende ellende, maer wie syn ellende niet merct die roept niet tot God,
| |
| |
daerom ist beter int Claeghuys te gaen, daermen treurt ende sterft, daermen niet dan jammer ende ellende siet. Want daer bekent de mensche de oordelen Gods, ende leert de oogen opdoen ende te sien, wat over de Werelt sal gaen, die hem dat geluck ende welvaert hadde toegedaen. Godt gedachte de Heydenen met ghewelt daer mede te versoecken, oftse hem wilden bekennen ende hy haer tot gehoorsaemheyt zijns Godtlicken bevels mochte brenghen, maer het was al om niet. 1.Cor. 1. De Ioden heeft hy voortijts met Wereltlicker vromicheydt hooch begaeft, ondersoeckende oft hem den ouden Adam, daer door woude begeven in de onderdanicheydt Gods. Maer het holp al niet, soo gantsch dat de saecke oock arger werdt. Daer om heeft het den Heere bequaem gedocht dat cruys op te rechten, ende door dat middel, den ouden Adam tot ghehoorsaemheyt te trecken. Als Paulus spreeckt 1.Cor. 1. Doe de werelt door haer vromicheyt ende wijsheyt niet heeft moghen bekennen de Wijsheydt Godes, so heeft het Godt voor goet aenghesien, door een sotte Predicatie van't Cruys salich te maken den gheloovighen. Nu is dat Cruys ende het Claeghyys 'tbeste middel, den Adam synen moetwillen te beletten, ende onder Godt te werpen. Daerom spreect Salomon weder Ecclesiasticus vij. Het is beter treuren dan lachen, want door treuren wort het herte ghebetert. Daerom ist herte der wijsen int Claghehuys, ende 'therte der sotten int huys der vreuchden. Dan Adam is aen geboren dat hy veel hout van lachen ende vrolijc zijn (ghelijck Iohannes Brentius beschrijft) stellet alle sinnen daerop dat hy altijt hooveerdich, lichtveerdich ende stout wort ende in vreuchden ende wellusten leve. So blaest hem de Heylighe Geest dicmael met sulcke spreucken int herte aen, ofte hy hem van syn boosheydt mochte trecken, ende synen quaden moetwille ter neder legghen, ende alle syn Vleysschelicke ghenoechte, aenslagen, ende voornemen te niet mocht maken ende verdelgen. Hier over besie v. Veste Iohannes Brents, op den Prediker Salomon aen't vij. Capittel.
Ten anderen is het vleysch aen hemselven arch, quaet verdorven ende van natueren tot alle boosheyt geinclineert. Ende
| |
| |
'tis niet van nooden datmen den Luys inden Pels sette, ende den Duyvel boven der deure male, hy koemt van hem zelfs wel in Huys. Also wie het vleysch Wijn toegiet, doet niet anders, dan of hy water in Kalck, ende Oly int vier giet, ende in gloeyende kolen blaest. Maer nademael het vleysch boos ende arch is, souden wy't inden toom ende onder die roede houden, niet laten syn wille hebben, den leuyen Adam met sporen rijden, inden toom houden ende hem het voeder by maten geven, dat hy niet te geyl en wort, sonder dit wil hy om ende uyt ende nergens aen. Ende so veel het vleysch toeneemt, also veel gaet de geest af. Wanneer dat vleysch geyl ende moetwillich wert, soo moet de geest wijcken ende onderlegghen. Wederom als het vleysch swac wort, so is de geest sterc, so heeft hy de overhant ende triumph. Geest ende vleys zijn twee doot vyanden, die altijt tegen den ander te velde liggen, ende eeuwich met een ander geen vrede hebben, ter tijdt de eene gantsch om komt in de doot. Wanneer het vleysch boven leyt, ende sterck is, so leyt de gheest onder, ende moet hem ghevangen geven. Wederom als de Gheest het velt behout, dan moet het vleysch voor hem buygen ende te voete vallen. Maer dan leyt de gheest boven, wanneer het vleysch swack is. Hier toe behoort het vasten der heyligen. Daer henen hebben sy met haren vasten ghesien, gemerckt dat het Christelic leven niet dan een strijt op eerden is, Iob. vij. Daerom spreect Paulus. ij.Corint. xij. Wanneer ick swack ben (verstaet naden vleysch) soo ben ick sterck (verstaet na den geest.) Dan kracht wordt door swacheyt stercker, daerom roeme ick my mijner swacheydt, op dat in my woone de Kracht Christi. Altehants is vasten sonde geworden, ende wie hem tot de voorbenoemde meyninghe afbreect, dat is een Papist ende wercheylich. Maer vol ende dol zijn, is onser sommigher Evangelium. Nu siet doch v. V. hoe deerlijck wy doen, dat wy het vleys in al synen lust ende wille volgen, so het doch onse doot vyant is, ende hooftschalc, die wy inden doop hebben versaect, ende onsen Hooftman Christo gesworen, dat wy ons selfs tot vyanden willen hebben, met ons selven oneens zijn, ons selven te versaken, ende in eewicheyt ons eygen wille niet volgen.
| |
| |
Dat is de inhout ende beloftenis onses Doopsels, dat wy tot Christum onder dat cruys zijn getreden. Ia met hem aen dat cruys gehecht, met hem begraven, also dat wy die nu leven, niet meer der Werelt sullen leven nae den vleysche dien wy gestorven zijn, maer Gode als nieuwe Luyden, in een nieu leven: daer hebben wy de Werelt versaect met haren Vorst, den duyvel. Wanneer ghedencken wy doch eens aen onse beloften, hoe trouweloos ende veltvluchtich wy aen Godt gheworden zijn? Hoe gantsch hebben wy onses doops ende bonts vergheten? Drincken ons dol ende vol, recht oft wy gemeenschap met der Werelt hadden, ende Wereldt-kinderen waren, ende van Godt verkoren. Maer wy weten niet wat Christus oft een Christen is: noch willen wy de eerste ende voornaemste wesen, recht oft het Christo gedroomt hadde, oft wederroepen dat hy spreeckt: Wie hem selfs niet verloochent (dat is syn selfs niet te buyten gaet) ende syn ziel ende leven haet, ende met syn cruys my nae volcht, die is mijns niet weerdich, ende kan mijn Ionger niet zijn. Hoe lieve Christe? Op cussenen willen wy u na varen. Maer Christus leyt onder weghe, die spreeckt: Matth. vj. Niemant mach twee Heeren dienen, ghy moocht niet Godt ende de Werelt dienen. Daer van spreeckt Paulus Romano. xij. Stellet u niet ghelijck dese erghe Werelt, maer laet u veranderen door vernieuwinghe uwes sins, op dat ghy moocht proeven welcke daer is de goede, de welgevallige ende volkomen wille Gods. Recht oft hy woude seggen: Ghy condt Gods wille niet proeven ende loven, oft ghy verloochent te voren u selfs, ende ghevet de Werelt oorloff. Want Wereltlijck gesinnet zijn, is duyvels ghesinnet te zijn. Werelt-kinderen, heeten Duyvels-kinderen. Luce xvj. Op die selve meyninghe spreeckt Paulus Tit. ij. dat wy sullen verloochenen dat ongodtlick wesen, ende Wereltlijcke lusten, ende niet doen nae des vleyschs kloeckheyt, om syn lust te boeten. Rom. xiij. Ende inden eersten Brieff Iohannes int. ij. Capittel. Hebt niet lief de Werelt, noch al dat in de Werelt is: Want al wat in de Werelt is, namelijck de lust des vleyschs, de lust der ooghen, ende hoochmoedt des levens, is niet wt Godt. Ho, ho, liever
| |
| |
God, wat is dat? Dat is al te vreemden dinc. Gaet het ons ooc aen? Ia vrielick: wilt ghy anders een Christen zijn. Dat heeft Ioannes den Christenen gheschreven, ende Christus heeftet montlick geleert: Het en helpt niet dat ghy't van u wilt schuyven op den Moninck. Wie een Christen wil zijn, die moet van der Werelt ghescheyden zijn: Ioan. xv. Ghy syt niet vander werelt, maer ick heb u van de werelt verkoren. Maer onse Christenen connen op beyde de schouderen dragen: God ende de werelt dienen. Maer alsulcken Hert dat twee Heeren te pas wil dienen, en wil Godt niet hebben: maer sal tot alsulcke seggen, gelijck in d'eerste Brieff Ioan. iiij. staet. Sy zijn van de werelt, daerom spreken sy van de werelt, ende de werelt hoort haer: Maer ghy, mijn Kinderen, syt uyt Godt, ende hebt verwonnen den Antechrist, want hy is grooter die in u is, dan die in de Werelt is. Ia die lamme hinckende Christenen moeten hooren: Ick weet dijn wercken, dat ghy noch kout noch warm syt. Och dat ghy kout oft warm waert! maer ghy syt laeu: daerom wil ick u uytwerpen, ende uyt mijnen mont spuwen. Apoc. iij. Nu, terwijl dat Vleys ende de werelt aen hem selfs archt, ende des Duyvels rijck is, wort daer alle ongeluck aenghericht door de wijn, ende ledich gaen: want waer vol ende genoech is, daer gaet de guyl, daer hout de duyvel hof, daer wort alle zonde ende schande de deure open gedaen, dat vleys verhit, wilt, onsinnich, ende duyvels gemaeckt. Dan moet de ziel sterven ende t'onder gaen: Ende 'tloon der zonden is de doot Rom. vj. Daerom verworcht de zonde de ziel, maer de zonde wort aengericht door dronckenheyt, overvloedicheyt ende geylheyt, welcke is een Fonteyn ende moeder van alle zonden. Gelijck wy openbaer sien aen de Kinderen van Israel, die daer neder saten t'eten, ende stonden op te danssen ende spelen. Exod. xxxij. Ende somen by ons oock wel siet, wat de Duyvel aenricht, door dat schandelic droncken drincken, daer mede hy ons brenget om Ziel, eer, Lijff ende goet, gelijck hier na sal volgen. Noch is des schandelijcken toedrinckens gheen eynde, eer wy den toorne Gods te seer verwecken, ende over ons brengen, dat hy de werelt onversiens met vuyr, gelijck te voren met water
| |
| |
verderve, even om dese zonde, dat sy over-vol ende sadt waren, God niet en achten, ende Wijven namen na lust haers herten. Gen. vj. ende vij. Terwijl wy nu in gelijcker daedt zijn, ja zijn meest veel erger, moeten wy ymmer gelijcke straf weerdich wesen. Want Iesus Christus huyden ende gister, ende hy in eeuwicheyt leeft noch. Ende hy selfs heeft ghesproken Luc. xxj. Matth. xxiiij. Gelijck sy voor de Zuntvloet hebben geleeft, ter tijt Noe, also sullen sy leven voor den dach des Menschen Zoon tot dat haer dat verderven overvalt, ende de doot op haer koemt ghelijck een dief inder nacht, als sy alderweynichst daer op dencken, ende over duysent mijlen achten te zijn, ende eenen spot daer uyt maken, seggende: sorcht lieve Nar, dat den Hemel val. Daerom spreect Christus Luc. xxj. tot syn jongeren, Wacht u dat uwe Herten niet werden beswaert met vreten ende suypen, ende sorge deser neringe, ende desen dach kome snel over u, want ghelijck eenen valstrick sal hy komen over al die op Aerden woonen. Den Vogelen wert het net geleyt, als sy hongherich om haer kost vliegen, ende als sy't alderminst vermoeden: Also salt ons ooc gaen. Nu gaen alle boosheyden, die ter tijt Noe ende Loth waren, in vollen kracht, gelijck de Heere heeft gepropheteert, Luce. xvij. De overvloedige kostelijcke cieragie der kleederen heeft geen mate, dat desgelijcx oock noyt is gheweest. Een yegelijc stelt hem na goet ende gelt, niemant kan versaet worden. De bodemloose buyc-sorch martert ons dach ende nacht; een yegelick is den bodem gants wt: planten, bouwen is geen eynde, recht ofmen eeuwich soude leven. Sulcke overvloedicheydt van eten ende drincken is noyt gheweest, 'twelck al te samen teeckenen zijn vanden jongsten dach. Noch siet niemant op, ende heeft acht op die tijt, teeckenen, ende wercken Gods. Maer al dol ende vol laetmen al sijn met ghemack Gods woort ende werck voortgaen: daerom sal de Heer oock plotselick komen, ende al haer voornemen (want de Werelt noyt in meerder boosheyt ghestaen heeft) met eenen storm te niet maecken: maer wy laten ons niet seggen, voor dat wy den strick aenden hals hebben, ende dan en helpt ons gheen dinck meer. Dat geef ick uwer Vest op't hoochste te bedencken, want
| |
| |
Gods woort is geen spot, het feylt noch en bedriecht ooc niet, Maer Hemel ende Eerde moest eer breken, eer een tijtel van Gods woort soude vergaen ende niet gheschien, Matth. int. v. Dat soudemen scharp ende met ernst prediken, ende als hem niemant daer af bekeeren woude ende beteren, daer van daen gaen, ende het stof vanden voeten schudden: soo hun sommige bekeerden, de anderen inden Ban doen, ende niet met haer te doen hebben, ende niet lijden dat sy haer Christenen noemden, ende den heyligen ghebenedijden Name soo vergeeflijck voerden, ende sulken oneer deden, dat om harent wille vanden geenen die buyten zijn, 'tEvangelie gelastert worde: ende veel wt haeren boosen leven geargert buyten blijven, die anders lichtelijc met ons inden geloof vereenicht mochten werden. Daer om wil Paulus dat wy met sulcken niet te doen sullen hebben, op dat sy beschaemt mogen werden, ende hen alsoo bekeeren, 1.Cor. v. So yemant is die hem een Broeder laet noemen (dat is, dat hy hem een geloovige beroemt) ende is een Boeleerder, Afgoden-dienaer, een schelder of gierich mensche, of een dronckaert, of een Roover, met alsodanigen sult ghy niet eten. Ende in't vj. Cap. Laet u niet verleyden, want alsulcke sullen 'tRijcke Gods niet beerven. Besiet v. V. hoe ons leven hier mede over een komt, ende welcke openbare boosheyt het daghelicx broot is. Wanneer grijpen wij 'tEvangelium eens recht aen metter daet? Want woorden gelden niet: Christus en gelooft aen geen Heyligen, of sy doen teeckenen, dat sy haer geloof met het werc bewijsen, willen sy Evangelijs beroemt zijn: waer blijft doch Paulus? Waer is de ban na den bevel Pauli? 1.Cor. v. Doet van u wt die daer boos is: oft weet ghy niet dat een weynich suyrdeechs het gantsche deech versuyrt. Iae spreken wy: Die tijt ende 'tVolc lijden sulcx niet: Des danc ons Godt. Waerom preken wij 'tWoort so slaperich? Wanneer grijpen wy de saecke eenmael met eernst aen? Hoe langhe willen wy met swacheyt ommegaen? Aldus werden wy nemmermeer sterc: 'Tis ymmer groote sotheyt, dat een Moeder 'tKint eeuwich Pap gheeft, en nemmermeer tot stercke spijse wennet. Maer 'tis boeverie, daermede wy ommegaen. Paulus heeft doch ner-
| |
| |
ghens thien Iaren te voren gepredickt, eer hy den Christelijcken Ban heeft opgerecht, ja niet meer dan een Iaer ende ses maenden te Corinthen gepredickt, ende binnen die tijt al opgherecht dat Christelijck was, ende alle misbruyck wtgheroeyt, Acts. 18. Daerom hy de Corinthers oock scherp straft, datse den Hoereerder niet van haer deden, 1.Cor. v. Op het langste datmen weet, heeft hy drie Iaer ghepredickt tot Ephesen, Act. xx. Maer wy spelen al met verlanghen, ende spelen met Gods Woort, als de Kat met de Muys, recht oft daer niet aen lage, wanneer wy daer eenmael wat toe doen: een uyre soude ons te langhe zijn. Niemant wilt eerst beginnen, ende de Kat den Bel aenbinden, Wy vreesen al voor onse huyt, ende willen liever inder eewicheyt kinderen blyven. Paulus schelt den Corinthers datse den hoereerders ende ander quaetdoenders niet van haer deden; wat soud' hy doch tot ons seggen? Sekerlijck dit soud' hy segghen: Ick weet van uwen Evangely niet te segghen. Paulus wil oock niet dat wy kinderen sullen blyven in't verstant, maer in de boosheyt, ende in de kentenis altijt wassen ende toenemen Ephe. 4. 1.Corin. 14. Het Christelijck wesen is een verbeteringe, ende geen zonde, maer een voortganck van d'eene deucht tot de ander. De Heydenen hebben niet mogen lijden de Dronckenheyt, maer voor een eerloos laster gheachtet. Wat sullen wy Kinderen des lichts nu doen? O des armen Euangeliums! Het is noch nauwelijc om den Roof geclaeut, ende wy meynen wy zijn al over de gracht gesprongen: wy hebben in Babylonien noch niet op gebroken, ende meynen sotlic, dat wy daer al van daen zijn. Maer wat seyt Paulus daer toe? Ephe. v. Hoererie ende alle onreynicheyt noch ghiericheyt laet van u niet gheseyt werden, gelijck't den heyligen betaemt; Noch schampere woorden, sotte klap, ende jockerijen, ende al 'tgeen dat ter saecke niet dient, maer veel meer dancksegginge. Want dat sult ghy weten, dat geen Boeleerder noch onreyne, noch gierige, welcke is een Afgoden-dienaer, noch Dronckert, erve heeft int Rijc Christi, ende Gods. Laet u niemant verleyden met ydele woorden. O lieve Paulus, ic meyn du spotst met ons. Neen het moet gewis zijn. Die Christenen zijn vermogent ooc al
| |
| |
te doen inden ghenen die haer stercket, op dat niemant segghe: dat is onmogelijck te doen. Verbandt sy die daer seyt dat de Wet, ende al wat Godt van ons eyschet, een Christen onmogelijcken is. Want dat waer den Heylighen geest Godes, die ons drijft ende regiert, te na gesproken. Het is een Heyden onder den Christelicken naem, die des gelooves vruchten niet bewyset. Dat is een kort ende slecht Oordeel. Een Hoereerder heeft het gheloove verloochent: een onreyne, een gierighe, ende Dronckaert hebben den geloove ghemist, sy zijn al afvallich, trouweloos, ende meyneedich aen God geworden, gelijc Paulus. 1.Cor. 6. seydt: ende spreeckt met namen: Dat sult ghy weten: Recht of hy woude seggen: Ghy durft daer gheen spot wt maken, ende troost u selfs niet vergeeflick, die naem sal niet helpen. Wien dese donderslach niet mach verschricken, die mach wel een harde steen zijn, jae een Herte ghelijck een Aembeelt. Daer helpt gheen excuseren of verschoonen. Dat ghy u giericheyt radicheyt wilt heeten, ende hoererye met den Heyden Terentio geen zonde achten, dat en ghelt niet, bestrijcket hoe ghy wilt, God laet hem geen wassen neuse aensetten. Daer van spreect Paulus: Laet u niemant vervoeren met vergeeflicke woorden, want een Christen die niet in het gheloof door de Liefde uytbreeckt, gelt even soo veel als een Heyden, ja is argher dan een Heyden, namelic een Mammaluc, een die Christum versaeckt heeft, een afghetreden vanden gheloof. Oft de hoererye zonde is, oft niet, dat sietmen wel 1.Cor. 10. ende Numeri 25. Slempen ende brassen brengt het Vleys int harnas, ende brengt met hem het gantsche Heyr der begeerlicheyden int Vleys, dat wy den Doodt vrucht brenghen, daerom ist een Moeder aller zonden. Ende de wapenen hier tegen, zijn Maticheyt, Afbrec, Vasten, Honger, Dorst, Arbeydt, Waecken, Ghebedt, Studeringe des Godlicken Woorts, gedachtenisse des lijdens Christi. Daer heen behoort die spreuck Pauli Rom. 13. Laet ons eerbaerlick wandelen, niet in brassen ende suypen, niet in cameren ende geylheyt, niet in twist ende kijven, maer treckt aen de wapenen des lichts, den Heere Iesum Christum, ende doet niet na des vleys cloecheyt, om synen lust te boeten. De Schrift
| |
| |
noemt den Buyck-dienaers seugen, de welcke den buyck haer God is, ende al den genen die een onordineerlijc leven voeren, die Gods woort niet achten, doch oock niet vervolghen, maer tot het een oor in, ende tot het ander weder uyt laten gaen, die sonder ophonden dat in den mont hebben, wy willen eten ende drincken, wy sullen doch daer niet af hebben, het is beter thien Iaer een mest swijn te zijn, dan twintich Iaer een gnor swijn, kortelick die in dese sieckte der wellust liggen, die wil Christus niet ghepredickt hebben Matth. 7. also wel als den honden die het Euangelij vervolgen, ende de Predicanten verscheuren. Wanneer nu een Predicant merct, dat haer de menschen, door het prediken des Euangeliums, niet en beteren maer dat syt misbruycken tot eenen roem ende schantdecsel des vleysches, daer blijft hy niet, is hy anders uyt God, die de peerlen liever heeft dan dat hyse den verckens soude voorwerpen, ende dat heylichdom den honden gheven. Daerom swijcht hy stock stille, ofte gaet daer van daen. Want wy hebben so wel een gebodt te swijgen, als te spreken, ende wech te gaen, als henen gaen, namelic wanneer men des Godtlicken woorts niet meer en achtet, ende daer af walget, gelijck de kinderen van Israel 'tHemels broot. Laet af den dooden voor te roepen, ende den ghemaelden aenden wandt te preken, maer wijckt van daer, al vervolcht men niet, maer inden lucht laet preken. Maer men kan ons niet vant kussen brengen, wy predicken liever een hoop gansen ende blaeuwe Eynden, sonder alle vrucht, so lange daer melck ende wol omgaet, ende men ons ghelt gheeft. Och, och, des grooten jammers! wy zijn niet alleen vol van wijn, maer vol des swijmel geests, dwalings ende onwetenheyts. Men soude de openbare boosheydt straffen, de Predicanten met het woort, ende met den Ban, de Vorsten metten sweerde ende Wet. Want soo langhe de Ban niet gaet ende opghericht is, weet ick van ghenen Euangelium ofte Christelijcke ghemeynte te segghen. Men moet ymmer den boosen uyt de ghemeynte Godts hoeden, die ruydighe Schapen wt den stal, op dat niet een weynich Suyrdeech den gantschen deech versuere.
| |
| |
Maer wie wilt doen? Die dat doen souden, die syn zelven in de wech, Esa. 28. spreeckt: Dese hebben niets geweten door den wijn, ende zijn overmits den stercken dranc, dwalende gegaen. De Priesters ende Propheten hebbent niet gheweten overmits den stercken dranck. Sy zijn van den Wijn versopen, ende hebben overmits stercken dranck ghedwaelt. In de Wet hebben sy ghefeylt, ende in het Oordeel te spreecken hebben sy gesneeft: want alle Tafelen zijn so vervult met spyinghe ende onreynicheyt, dat my geen roem meer overgebleven is.
Men heeft in de Duytsche Natie al besocht dat droncken drincken, ende Gods lasteren hier niet is te keeren. Want die ghene die't souden verbieden, zijn de eerste die het overtreden. Daerom dunckt my dat de Werelt niet meer is te raden. Och woude Godt dat ick lieghe! Ick mishoop schier daer aen, 'tis so diep in gewortelt, dat zonde een gewoonte is geworden. Wy moeten altemael andermael geboren worden, ende omkeeren, jae een ander hooft opsetten, het moest gantsch een ander werelt worden, 'twelck swaerlijck sal geschien. Daerom sorge ick dat het niemant sal mogen beletten ende wtroeden, dan alleene den Ioncxsten dach, wanneer de Heere alle arghernisse ende onkruyt uyt synen Rijcke sal roeden. Godt geve dat het haest moet geschieden. Nu heeft v Vest grontlijck bescheyt, hoe dit schandelick laster, de Dronckenheyt het vleysch aenvoert, ende alle andere boosheyden een inganck maeckt: welcke zonde soose yemant doet, doet eygentlick geen zonde, maer is gantsch de zonde selfs. Ende wanneer hy den Wijn verslindet, so wort hy vanden Wijn verslonden, ende tot louter zonde. De dronkenheyt heeft den vromen Loth tot zonden gebrocht, dien Sodoma niet heeft bedroghen ende tot zonden konnen brenghen. De wijn heeft den rechtveerdighen Noe in een ure syn Schamelheyt ontdeckt, die ses hondert jaer niet hebben konnen ontdecken. De wijn bracht Alexandrum daer toe, dat hy Clitum synen besten vrient om bracht, by welcken hy anders syn leven wel hadde gelaten, ende die een overwinner was van alle dinc, is vanden wijn verwonnen geworden. Daerom niet onbillijck de Camerier des Conincx Darij heeft geseyt. 3.Esdr. 3. Sterc
| |
| |
is de Wijn. Daerom Esai. spreect int 5. Cap. Wee u die daer sterck zijt om wijn te drincken, etc. Spreeckt u. V. De wijn is doch Gods creatuer die seer goet is. Dat is recht: Maer het booste misbruyck is ghemeynlijck by de beste dingen. Te veel is onghesont: weynich ghedroncken is ghesont, ende een medecijn den menschen tot profijt geschapen. Alsoo hiet Paulus Timotheum matelick wijn drincken, ende hem van water te onthouden, om zijn krancke maghe wille. Maer te veel is vergift ende de doodt. Eccl. 31. De schult is in onse onversadelijcke begeerte, ende niet in de creatuer Gods. Die Sonne is daerom niet boos dat veele haer aenbidden, ende een oorsaec der Afgoderye is. Dat Gout is daerom niet quaet, dat veele daerom dieven worden, ende aen galgen komen. De Bloeme is daerom geen Fenijn, om dat de spinne daer Fenijn wt suyget. Den reynen is alle dinck reyn. Ende een yegelick dinck is gelijck den geenen diet gebruyct. Den onreynen is geen dink reyn. Titum aent eerste Capittel.
|
|
Auteursrechtvrij