Brieven van Nonkel Pastoor

[p. 94]

Bertje is eerst in godsdienstleer en vraagt nu om een Sint-Niklaas.

Nonkel antwoordt:

Beste Bertje,

Proficiat! 't Nieuws dat ge meldt, blaast en klaroent van uit hooge torens, en uw brief spreekt woorden die als wierook mijn pastorij volgeuren!... 'k Zou er niet van verschieten dat ge den heelen catechismus van buiten kent, groote en kleine letter, met en zonder uitleg. Hebt ge er zelf op nagedacht, Bertje, wat het meent: eerste te zijn in de allereerste van alle wetenschappen?... Dat's geen klein bier, Bertje. En niet alleen de allereerste, maar de allerzaligste wetenschap! De catechismus zelf vraagt het

[p. 95]

zoo schoon, - eerste les, eerste vraag: ‘Welke is de allerzaligste leering onder alle wetendheden der wereld?’ En hij antwoordt: ‘De christelijke leering of de catechismus.’ Bertje, proficiat! En - hier gezegd en elders gezwegen -, verschaf me nu 'ns een klein pleziertje. Binnen drie weken komt Zijne Eminentie op onze parochie de kinders vormen. Tracht me nu 'ns dat kaartje van 1^e - een gouden kaartje, meen ik - daartegen op te zenden... Dat leg ik dan zoo op tafel, vlak bij de plaats van Zijn Eminentie, kwansuis uit verstrooidheid, zooals de Hollander dat zegt, weet ge... En als Zijn Eminentie het kaartje ziet - en bewondert natuurlijk! - dan zal ik effenafjes zeggen: ‘O! dat's niets, Eminentie... Een kaarte van mijn neef’... En stil verwijtend: ‘Sofie, doe die kaartjes weg.’ - Ge begrijpt me?

Maar ge zijt dus eerste in Godsdienstleer... En zoodus ge kent ze. Nu moet ge nog maar onthouden en - doen. En daar hebt ge juist de vergelijkingstrappen van alle wetendheid: positief: kennen; comparatief: onthouden; superlatief: doen!... Kennen, dat kan 'ne papegaai; onthouden, dat kan een ander papegaai; of dezelfde; doen, dat kan 'ne papegaai niet. En onthouden is heel wat lastiger dan kennen; en ik weet geleerde menschen - geleerde christen menschen! - op hun nest zitten, die vroeger heel wat raak hun catechismus - vraag en antwoord - konden af rammelen - en die alles, maar àlles! vergeten zijn... 'ne Mensch leert in zijn jeugd veel; hij moet in zijn jeugd veel leeren, al was het maar om later één of ander te kunnen vergeten; maar

[p. 96]

de allereerste en allerzaligste leering der wereld móet hij onthouden... En ik wil mezelf niet bestoefen, maar in mijn jongen tijd heb ik ook veel geleerd b.v. Grieksch, en sedert veel vergeten, Grieksch vooral; en de professor zei me eens, dat ik wetenschappelijk was aangelegd. En nu helaas! is er 't weten verre uit; maar Goddank! 't schappelijk zit er nog in - 't schappelijk en de Catechismus.

Ja, Bertje, kennen, onthouden, doen, - dat zijn de drie puntjes, maar doen is 't ergste. En doen is 't allernoodzakelijkste. 'n Wilde mensch, die niets van den catechismus afweet, komt gemakkelijker in den hemel, dan een tamme mensch, die zijn catechismus kent en onthouden heeft, maar niets doet van wat hij kent en heeft onthouden.

B.v. Bertje, daar staat aldus: ‘Wanneer behoort men meest het kruisteeken te maken? - En 't antwoord begint aldus: ‘Vóór het opstaan’ - enz. Welnu, déédt ge dat vandaag? gisteren? Zult ge 't morgen doen?... En daar staat aldus: ‘Wat zult gij in de kerk doen?’ - Ik zal eerst Christus aanbidden in zijn H. Sacrament en dan met aandachtigheid lezen de gebeden vóór de H. Communie, bijzonderlijk de akten van geloof, hoop, liefde en berouw.’ - Dat weet ge van buiten, maar dóét ge 't? - dóét ge 't? - enz. enz. enz.

Als iemand aan Tobias in 't Oude Testament had gevraagd: Tobias, welke zijn de lichamelijke werken van barmhartigheid? - hij had ze misschien niet kunnen opzeggen, - hoewel ze in 't boekske staan met groote letter - maar hij dééd ze! En in den

[p. 97]

Hemel zit Tobias misschien heel hoog verheven boven licentiaten en potentaten in de theologie, die 't oneindig beter wisten dan hij, maar 't oneindig slechter deden dan hij. En in 't leste Oordeel zal O.L. Heer niet vooral vragen stellen van den catechismus:

- Is God de Vader God?

- Ja.

- Is God de Zoon God?

- Ja.

- Is God de Heilige Geest God?

- Ja.

- Zijn er dan drij goden?

- Neen; die drij personen zijn maar één God.’

Neen, neen, Bertje! het zal er niet toegaan zooals op een catechismusles in de parochiekerk; maar O.L. Heer zal ons simpelweg verdoemen: ‘In zooverre gij niet déédt wat in den catechismus staat’...

Kortom dus, Bertje, proficiat, omdat gij de eerste zijt... en nu aan 't werk: doen!... En laat het voortaan zoo zijn - en aldus wezen: Amen! alle right! 't Zij zoo!

En uw S. Niklaas zult gij krijgen! Wat zoudt ge uw S. Niklaas niet krijgen? Ik zie met roerend plezier dat ge niets verloren hebt in zake geloof. En ik schat wel dat ge elk jaar 364 dagen laat voorbijgaan zonder dat ge dien goeien geefachtigen Heilige gedenkt; maar ééns per jaar vergeet gij hem niet. 't Is dat het geloof er te diep in zit, Bertje. De menschen zeggen: ‘'t Geloof gaat er uit.’ Ik zeg: ‘'t Geloof gaat er niet uit.’ - Apropo, ge kent Tistje Muis,

[p. 98]

hier, op de parochie, nie' waar? Socialist die niksnikske gelooft - en zat! Welnu, ik kom hem verleden week tegen - zat. Hij, - zat. En ik zeg hem: ‘Zie, Tistje, ge heet Muis, maar de eerste maal dat ik u weer tegenkom zat zooals ge nu zat zijt, dan vertoover ik u in een echte muis!’ - En Tistje lachte! en lachte ermee, maar 't eerste wat Tistje deed, toen hij met zijn zatte schoenen thuiskwam, was zijn zwarte kat bij haren nek te scharren en te verdrinken. - ‘Ge kunt nooit weten, zei Tistje Muis, met die pastoors.’ Ik wil maar zeggen: Het zit er diep in. En als nu nog 'ns een collega van me, klaagt en klaagt: - ‘'t Geloof gaat eruit’ - dan zal ik hem uw brief voorleggen en zeggen: ‘Ecce! Dat's geschreven door mijn neef Bertje in 't jaar O.H. 1934, eeuw van de radio's en de filmstarren - en hij schrijft me om 'ne Sinte-Niklaas!’ Maar, Bertje, denk dan ook 'ns van tijd tot tijd aan S. Niklaas, als het zijn feestdag niet is... Nie'waar?

Ge moet dus niet verschieten, als een van deze dagen Sofie op de spreekkamer u bezoek brengt met een pakske. Misschien wel met een pak. In alle geval, met iets van 't vet. Ontvang ze beleefd, a.u.b. Pater Rector moet de vlag niet uitsteken noch tapijten laten leggen noch al de Paters opbellen te dier gelegenheid; dat's niet noodig; maar gij Bertje, ontvang Sofie met eere en beleefdheid, te meer dat ze een pakske voor u meebrengt - of een pak.

De veldwachter ligt ziek. Hij zou een operatie moeten onderstaan; iets van 2-3000 fr. Maar zijn

[p. 99]

vrouw wil niet. En nu probeeren ze met aspirinepillekes. Laten we 't beste verhopen.

Ik zend u een kruisken, Bertje en moge O.L. Heer dit kruiske laten gedijen.

Nonkel Pastoor

P.S. - Tracht me dat kaartje van 1^e zoo haast mogelijk op te zenden.

N.P.