Nieuwe algemeene beschryving van de colonie van Suriname

Behelzende al het merkwaardige van dezelve, met betrekkinge tot de historie, aardryks- en natuurkunde

Elfde hoofdstuk.
Van de Toebereiding der Koffy.

Om een regt denkbeeld te krygen van de toebereiding der Koffy, tegenwoordig zo bekend in Europa, moet men weeten, dat men dezelve, wanneer men 'er door behulp van den Molen, welken ik beschreeven heb, en die in 't land Breek-Molen genoemd wordt, de roode schil of bast afgenomen heeft, dezelve, een' ganschen nacht, in water laat weeken. Den volgenden dag wordt zy daar weder uitgenomen, en uitgespreid op de Droogeryen, alwaar zy blyft liggen, tot dat zy door de lucht of den wind gedroogd is. Indien het gebeurt, dat het begint te regenen, terwyl zy dus uitgespreid is, dan haast men zich

[p. 43]

om ze op een' hoop te verzamelen, en men bedekt ze met gewascht linnen, om ze voor de vogtigheid te bewaaren.

De Koffy zeer droog zynde, of ten minste zulks schynende, wordt zy wederom in de schuif bakken gebragt, om aldaar nog meer te droogen, en vervolgens op de zolders, indien zy 'er bekwaam toe is, alwaar ze blyft, tot dat de volkomene inzameling, die wel twee maanden, en zelfs langer duurt, geschied is.

Geduurende al dien tyd, draagt men zorg, om ze alle dagen te keeren, uit vreeze, dat ze anders mogt broeien, en wanneer de oogst ten einde loopt, brengt men ze nog eens van de zolders in de schuif-bakken, daar men ze drie dagen in laat, om volkomen droog te worden. Vervolgens wordt zy nog eens in de gemelde vierkantige stukken hout, of vyzels gestooten, om derzelver laatste witte vliesje, of bast, welke de twee boonen bedekt, los te maaken, die men daarna geheel afzondert, met ze te wannen in den waeimolen.

Wanneer de Koffy gestampt wordt, staat 'er aan ieder kant van den vyzel een Neger of Negerin, die van het eene einde van 't gebouw tot het andere zo gelyk slaan, dat men onmogelyk iets beter op de maat kan hooren, zo dat, indien deze slaaven zich maar het minste verlustigen mct zingen, zulks een lieflyk geraas maakt, welk niet minder bevallig is dan het gezicht van alle deze werklieden.

[p. 44]

De gestampte Koffy gewand zynde, zondert men alle de gebrokene boonen van de heelen af, om dat 'er altyd eenigen onder zyn die door de stampers aan stukken geraakt zyn. Dit gedaan zynde, doet men de heele boonen weder eenen dag in de schuif-bakken, en dit is de laatste keer; dan worden ze in grove linnen zakken, of vaten gedaan, om naar Europa verzonden te worden.

Ieder vat weegt netto van drie tot vier honderd en vyftig pond, en de zakken van honderd tot honderd en vyftig.

Ten laatste moet men weeten, dat het niemand der Planters vry staat, in 't land de Koffy in haar geheel te verkoopen, maar alleen de gebrokene boonen, zo lang zyne Plantagie beleend is; want hy moet ze den Korrespondenten, met welken hy zich in Holland verbonden heeft, leveren, gelyk ze van natuure is. Het zelfde heeft plaats omtrent de Zuiker, kunnende de Planters daar niets van afleveren in de Kolonie zelve.

Uit al het geen ik gezegd heb, ziet men, dat ik het onderscheid der kosten tusschen eene Zuiker en Koffy Plantagie niet te groot gesteld hebbe, waarom ook de meeste verstandige lieden zedert de Zuiker zo laag in prys gedaald is, thans eerder overgaan om Koffy Plantagiën aan te leggen, by welken zy beter hunne rekening vinden.

Men wil, dat de Koffy, door de zoute, vlugge en zwavelachtige deelen, welken

[p. 45]

zy bevat, in 't bloed eene gisting veroorzaakt, die nuttig is voor zwaarlyvige en slymachtige lighaamen, als mede voor menschen, die onderhevig zyn aan scheele hoofdpyn.

Derzelver gebruik is heilzaam, wanneer men zich in eeten of drinken heeft te buiten gegaan. Ook gebruikt men dezelve, met veel baat, voor eene zwakke maag, walging wind-kolyken, verstopping der maanstonden, dodderigheid, en slaapziekten, dewyl zy de kragt heeft van de maag te versterken, de verteering der spysen te bevorderen, en de dierlyke geesten op te wekken.

Zy scherpt het verstand, en verlevendigt hetzelve, als het stomp geworden is; zy verdunt en ontbindt de dikke en lymige vogten, en is, in een woord, goed voor allen wier te lymige vogten vast blyven zitten, of bezwaarlyk doorstraalen. Maar, aan den anderen kant, is zy zeer schadelyk, zo wel voor magere en galachtige menschen, wier vogten al te vloeibaar en vol zout zyn; als voor zulken, die aan melancholie onderhevig zyn, wier al te zwaar bloed ontbloot is van werkende en geestige deelen, en by gevolge vol van scherpe, vaste en zwaare zout deelen; want de Koffy ontbindt, meer dan noodig is, de zwavelachtige deelen van het bloed, en veroorzaakt onwederspreeklyk, de uitwaasseming der geestige deelen; zo dat de scherpe zouten van 't bloed, in vryheid en beweeginge

[p. 46]

zynde, veele onregeldheden kunnen verwekken, gelyk eene te zwaare loslyvigheid, en eene groote scherpheid, die gemeenlyk gevolgd worden van bloeden uit den neus, aanbeiën, slaapeloosheid, roos, of andere ongemakken in het vel, hardkloppingen, zenuwtrekkingen en andere ziekten, uit een zwartgallig en zwaarmoedig gestel ontstaande.

Waaruit volgt, dat galachtige menschen, die buitengemeene heete ingewanden hebben, 'er volstrekt geen gebruik van moeten maaken, noch de zodanigen, die geplaagd zyn met aanbeiën, en aan het bloeden uit den neus, of andere langduurige ongemakken onderhevig zyn.

Het gebruik van te veel Koffy is ook zeer schadelyk voor zwangere vrouwen, om dat zy in staat is, eene miskraam te veroorzaaken; waar uit ik besluit, dat zy verderflyk is voor alle menschen, die van eenen gevoeligen, heeten, droogen en galachtigen aart zyn, en dat derzelver al te groot gebruik, in 't algemeen gevaarlyk is, vooral wanneer men ze zonder melk neemt.