Nieuwe algemeene beschryving van de colonie van Suriname

Behelzende al het merkwaardige van dezelve, met betrekkinge tot de historie, aardryks- en natuurkunde

Zevende hoofdstuk.
Van het Distilleer - of Dramhuis.

Naardien het schuim van den eersten en tweeden ketel geschikt is voor de beesten, zo wordt dat van den derden en vierden ketel in de goot van 't kook-huis geworpen, die hetzelve leidt in een bak van het Dramhuis, en als dezelve vol is, giet men 't over in andere vaten, welken men bedekt met takken en bladen, om het wel te doen gisten; 't welk altyd geschiedt binnen twee of drie dagen; dan kookt het, wordt helder op den grond, en werpt alle vuiligheden, die het by zich heeft, naar boven. Acht of negen dagen daarna, houdt de gisting op; men ontneemt het al den draf, en men doet het vogt, dus gezuiverd, in een' distilleerketel, die op een fornuis gemetzeld is; doch men past 'er den helm niet op, voor dat men het vogt eerst eens heeft laaten kooken, om het op nieuws te schui-

[p. 32]

men; maar dan sluit men den ketel, en maakt hem digt toe met klei, en men laat het einde van de pyp van 't Kapiteel, waarvan de lengte zestien of achtien duimen mag zyn, in den mond van een slang komen, die in een ton ligt, welke yzeren hoepels heeft, en naast aan den distilleerketel staat. Deze tweede keer moet men zo wel digt toestoppen als de eerste; de ton daar de slang in is, moet altyd vol water zyn, en men moet zorg draagen van altyd een maatig vuur, in 't fornuis te onderhouden.

Door deze werking verkrygt men een vogt, welk niet zeer sterk, maar aangenaam is, en vervolgens in kruiken gedaan wordt:

Indien men het vogt wat sterker wil hebben, dat kan men krygen, met hetzelve weder in denzelfden distilleerketel te doen, na dat men 'er het Caput mortuum uitgenomen heeft, en dan begint men dezelfde werking, waar door men oprechten brandewyn bekomt, die in 't land Kelduivel genoemd, en van de Hollandsche en Engelsche Matroosen veel gebruikt wordt, zo om Punch te maaken, als om zuiver te drinken. Het is ook de gewoonlykste drank van de Negers, die 'er zo opgesteld zyn, dat de Eigenaar van eene Plantagie, die maar eenigzins wel geregeld is, 'er van hebben moet, om 'er van tyd tot tyd zyne slaaven van te geeven, vooral by slegt weder wanneer zy zwaar werk moeten verrichten. De kruik wordt, gemeenlyk, voor vyf Hollandsche guldens verkogt.

[p. 33]

Om nu aan te toonen, dat het geen kleine zaak is, eene nieuwe Zuiker-Plantagie aan te leggen, zie hier, ten naasten by, wat 'er eene kost die 's jaarlyks twee of drie honderd vaten Zuiker opbrengt; zelfs eer men ze tot dien trap gebragt heeft.

In zulk eene Plantagie veronderstel ik ten minste tachtig slaaven te behooren, welken ik, den eenen door den anderen, ten laagste op vier honderd guldens schatte. Dit opgerekend wordende, zal men bevinden, eene somme te zyn van twee en dertig duizend Hollandsche guldens. Voeg hier by nog vyftig duizend guldens voor den Molen, het Kookhuis, en het Distilleerhuis, welk gezamenlyk eene somme uitmaakt van twee en tachtig duizend guldens, of honderd vier en zestig duizend Fransche livres. Indien men by deze somme nog voegt de andere gebouwen, die ik beschreeven, en omtrent op dertig duizend guldens begroot hebbe, zal men niet kunnen ontkennen, dat alle deze sommen by een getrokken meer dan genoeg zyn, om veele fatsoenlyke lieden gelukkig te maaken, die niet meer zouden verlangen, om hun leeven aangenaam door te brengen. En deze kosten moet zich, echter een Zuiker Planter voorstellen te moeten maaken, zonder te rekenen het onderhoud van alle zyne slaaven, en blanke huisbedienden, welken hy noodig heeft, om het opzicht te houden over al den arbeid die 'er tot eene diergelyke onderneeming vereischt wordt.

Doch ik kan eenen Eigenaar niet genoeg

[p. 34]

aanbeveelen, om alles, met eigene oogen, zo veel doenlyk is, na te gaan, en zich niet altyd op zyne opzieners te verlaaten.

Ook moet hy niet te veel arbeids te gelyk onderneemen, maar alles op zyn tyd doen, en het eene niet laaten staan om het ander te beginnen of te eindigen, 't welk maar al te dikwyls geschiedt, om dat, in dien tusschen tyd, het eerste verlooren gaat, en weder op nieuw moet begonnen worden. Diergelyk verlies van tyd is byna altyd onherstelbaar, en sleept kwaade gevolgen na zich, daar hy, in tegendeel, als hy goede order onder zyne slaaven houdt, op het einde van 't jaar, onfeilbaar, de vruchten van zynen arbeid plukken moet, en de eendracht zien heerschen in zyn huis, welke de voornaamste bron is van zyn Fortuin.